ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលរកឃើញថា ក្នុងរយៈពេលជិត ១០ឆ្នាំ គិតពីឆ្នាំ២០០៣ ដល់ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣ វិវាទដែលផ្ទុះឡើងបណ្ដាលមកពីប្រាក់ឈ្នួលទាប និងអត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងៗ មានជាង ៨០០ករណីនៅទូទាំងប្រទេស។ ក្នុងនោះ ឆ្នាំ២០១២ ត្រូវគេមើលឃើញថា គឺជាឆ្នាំដែលអាក្រក់បំផុត ដែលមានកូដកម្មកើតឡើងញឹកញាប់ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងបណ្ដាឆ្នាំកន្លងទៅ។
ជម្លោះកើតចេញពីទំនាស់នានា រវាងកម្មករ និយោជិត និងភាគីរោងចក្រ ត្រូវគេចាត់ទុកថា បានក្លាយជាប្រធានបទដ៏រសើបនៅក្នុងវិស័យឧស្សាហ៍កាត់ដេរ និងជាចំណុចដែលគណបក្សនយោបាយទំនងនឹងប្រើប្រាស់ដើម្បីជាសារដ៏មានឥទ្ធិពលសម្រាប់កម្មវិធីនយោបាយរបស់ខ្លួនផងនៅមុនការបោះឆ្នោតសកលខាងមុខ។
ចំណែកក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលដែលជាស្ថាប័នមួយដោះស្រាយទំនាស់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការវិញ គិតថា ខ្លួនបានរួមចំណែកដ៏ចាំបាច់ក្នុងការបញ្ចប់ទំនាស់ដោយជោគជ័យប្រមាណ ៨០ភាគរយ ក្នុងរយៈពេលជិត ១០ឆ្នាំ កន្លងទៅនេះ។
អភិបាលនៃក្រុមប្រឹក្សាភិបាលមូលនិធិអាជ្ញាកណ្ដាល លោក លី តៃសេង មានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃទី២១ ឧសភា ថា ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលជាស្ថាប័នរដ្ឋឯករាជ្យមួយ ដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់ស្ដីពីការងារ ហើយអង្គភាពមួយនេះ មានតួនាទីក្នុងការដោះស្រាយវិវាទការងាររួមរវាងកម្មករ និយោជិត សហជីព និងថៅកែរោងចក្រ ដែលដំណើរការអាជីវកម្មរបស់ខ្លួននៅកម្ពុជា។
លោកបន្តថា៖ «ក្រុមប្រឹក្សានេះត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ២០០៣ តាមទម្រង់សមាសភាពត្រីភាគីដោយប្រកាសរបស់ក្រសួងទទួលបន្ទុកវិស័យការងារ និងមានការគាំទ្រដោយអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ។ ក្នុងគោលដៅជួយជំរុញប្រទេសកម្ពុជា ឲ្យមានភាពរីកចំរើនខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងយុត្តិធម៌សង្គម»។
ទោះជាបែបណា សន្និសីទកាសែតថ្នាក់ជាតិស្ដីពីទំនាក់ទំនងវិជ្ជាជីវៈដែលរៀបចំឡើងនៅសណ្ឋាគារ សាន់វ៉េ (Sunway) កាលពីថ្ងៃទី២១ ឧសភា ធ្វើឡើងក្នុងន័យដើម្បីពិនិត្យឡើងវិញក្នុងការដោះស្រាយទំនាស់ក្នុងរយៈពេល ១០ឆ្នាំកន្លងទៅ និងដើម្បីកែលំអបន្ថែមទៀត ធ្វើយ៉ាងឲ្យស្ថាប័នមួយនេះប្រព្រឹត្តទៅទទួលបានការជឿទុកចិត្តក្នុងការសម្រេចសេចក្ដីរបស់ខ្លួន។
លោក អ៊ុំ មាន រដ្ឋលេខាធិការនៃក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ ដែលចូលរួមគម្រប់ខួប ១០ឆ្នាំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលដែរនោះ និយាយថា គិតមកដល់ពេលនេះ ស្ថាប័នរដ្ឋជំនាញមួយនេះហាក់ធ្វើដំណើរក្នុងភាពវិជ្ជមានរបស់ខ្លួនប្រសើរឡើង នោះបើគេធៀបក្នុងរយៈដូចគ្នាកាលពីមុន។ លោកគិតថា បើទោះជាវិវាទហាក់ឃើញទំហំធំនៅពេលនេះក៏ពិតមែនចុះ ប៉ុន្តែថា នោះគ្រាន់តែជាផ្នែកមួយនៃរូបភាពប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា តាមរយៈយន្តការក្នុងការផ្សះផ្សាវិវាទរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលនេះ កូដកម្ម និងបាតុកម្មត្រូវរួមតួច៖ «ក្នុង ១០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ គឺមានថយចុះ។ ម្យ៉ាងដោយបងប្អូនយល់ដឹងច្បាប់ស្តីអំពីការងារ និងច្បាប់ផ្សេងៗទៀត។ ទីពីរ គឺយើងបានធ្វើការជួបជុំគ្នាដើម្បីធ្វើសិក្ខាសាលា ដើម្បីយល់ដឹងពីបញ្ហាវិវាទការងារ ក៏ដូចជាការសិក្សាអំពីច្បាប់។ ហើយជាពិសេសនោះ គឺយើងបានលើកឡើងអំពីផល ឬមួយថា សារប្រយោជន៍នៃក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលនេះឯង»។
នៅក្នុងលិខិតដែលចែកដល់ដៃអ្នកសារព័ត៌មានរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលឲ្យដឹងថា រយៈពេលមួយទសវត្សចុងក្រោយនេះ កម្ពុជាកំពុងដំណើរការលើវិស័យឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ និងសំលៀកបំពាក់ជាង ៧០០រោងចក្រនៅទូទាំងប្រទេស ហើយកំពុងទាញយកយកកម្លាំងពលកម្មពីវិស័យទាំងនេះ ប្រមាណជាងកន្លះលាននាក់។
នាយកគ្រប់គ្រងធនាគារពិភពលោកប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា លោក អាលាសាន់ សយ៍ (Alassane Sow) ថ្លែងថា ដើម្បីធានានៅសុក្រឹតភាព ឬភាពត្រឹមត្រូវ និងជំនឿទុកចិត្តពីអ្នកប្រើប្រាស់សេវា ដ៏ដរាបណាស្ថាប័ននេះអនុវត្តគោលការណ៍អព្យាក្រឹត និងឈរលើគោលជំហរឯករាជ្យ។ ក៏ប៉ុន្តែលោកគិតថា អ្វីដែលក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលបំពេញបេសកកម្មរបស់ខ្លួនក្នុងពេលកន្លងទៅហាក់ទទួលបានការសាទរជាជាងអ្វីដែលស្ថាប័ននេះមានកំហុស។
លោកបន្តថា៖ «ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាល គឺជាស្ថាប័នមួយទទួលជំនួយក្នុងការរួមចំណែកដើម្បីពង្រឹងអភិបាលល្អ ដែលជាធាតុដ៏សំខាន់ និងធ្វើផែនការយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងការធានាពីឯករាជភាពរបស់ខ្លួនចំពោះការសម្រេចសេចក្ដី ហើយរចនាសម្ព័ន្ធរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាល គឺជាការផ្សព្វផ្សាយពីគុណភាព និងការលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកចូលរួម»។
ចំណែកតម្លៃនៃការនាំចេញសំលៀកបំពាក់ និងវាយនភណ្ឌសរុបជាង ៤ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១២។ តួលេខនេះ បានកើនឡើងទ្វេដងបើធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០០៣ ដែលតម្លៃសរុបក្នុងការនាំចេញជាង ១ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកប៉ុណ្ណោះនោះ។
លោក ជា មុនី ប្រធានសហជីពសេរីកម្មករនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គិតថា គេមិនគួរសាទរអ្វីដែលបានកើនឡើងតាមរយៈកំណើននៃការនាំចេញដ៏ច្រើនលើសលប់នេះទេ។ លោកបន្តថា ប្រសិនបង្វែរលុយដែលបាត់បង់ដោយពីអំពើពុករលួយតាមរយៈគយ ក្នុងមួយឆ្នាំជិត ២ដងនៃការនាំចេញទៅជាប្រាក់ខែកម្មករវិញនោះ ទើបចាត់ទុកថា វាជាតុល្យភាពនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចមួយដ៏ពិតប្រាកដ និងស៊ីជម្រៅទៅបាន។
លោក ជា មុនី បន្តថា៖ «ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានកំណើនរហូតទៅដល់ ៤ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែផលដែលទទួលបានឲ្យកម្មករ គឺទទួលបានតែប្រាក់ខែក្នុងមួយខែ ក្នុងមួយថ្ងៃមួយម៉ឺនរៀល។ អ៊ីចឹងក្នុងនោះយើងរកឃើញថា ការចំណាយរបស់រោងចក្រ សហគ្រាសហ្នឹងឯងទៅលើគយហ្នឹង គឺមានចំនួន ២ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។ អ៊ីចឹងចំណាយក្រោមតុ ២ពាន់លានដុល្លារ។ បើយើងយកចំណាយពុករលួយទាំងអស់ហ្នឹង យកមកដំឡើងឲ្យកម្មករ កម្មករទទួលបានប្រាក់បៀវត្សគោលក្នុងម្នាក់ ១៨០ដុល្លារ»។
ការវាយតម្លៃពាក់កណ្ដាលគម្រោង ឬ Mid Line Evaluation របស់វិទ្យាស្ថានឯករាជ្យសម្រាប់ការបណ្ដុះបណ្ដាល និងស្រាវជ្រាវសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍនៃប្រទេសកម្ពុជា (CDRI) កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១២ ដែលចេញផ្សាយដោយក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលរកឃើញថា ៩៣ភាគរយ នៃអ្នកប្រើប្រាស់សេវាមានទំនុកចិត្តលើឯករាជភាព និងប្រសិទ្ធភាពចំពោះការកាត់ក្ដីនៅក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាល។
ប្រតិកម្មនឹងលើកឡើងនេះ ត្រូវបានលោក ជា មុនី ចាត់ទុកថា យ៉ាងណាក៏ដោយចុះយន្តការនៃការដោះស្រាយវិវាទរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលនេះ នៅមិនទាន់រាប់ថា ជាសេចក្ដីសម្រេចចុងក្រោយនៅឡើយទេ។ ក្នុងន័យនេះលោកគិតថា ព្រោះអ្វីដែលស្ថាប័នមួយនេះអនុវត្តកន្លងទៅ គឺពុំមែនជាការបញ្ចប់ទៅនៃវិវាទ និងថា បានប្រើប្រាស់ពេលវេលាកាត់ក្ដីដ៏យូរ ដែលនាំឲ្យបាត់បង់ផលប្រយោជន៍របស់កម្មករ។
លោក ជា មុនី បន្តថា៖ «វាមិនទាន់ជោគជ័យ ឬកម្រិតមួយ ដែលអាចឲ្យខាងភាគីកម្មករហ្នឹងទទួលយកបានទេ។ ព្រោះភាគីកម្មករជួលកាលថា គាត់ត្រូវបានខាតបង់នៅពេលដែលការកាត់សេចក្ដីហ្នឹង គឺកាត់សេចក្ដី មិនបានទៅហ្នឹងពហុប្រយោជន៍របស់គាត់។ អ៊ីចឹងគាត់ថា បើអត់បានពហុប្រយោជន៍គាត់ថាខាត។ ក៏ប៉ុន្តែខាងនិយោជកវិញ ក៏គាត់ត្អូញត្អែរដែរថា វិវាទដែលកើតឡើងធ្វើឲ្យគាត់ខាតបង់ទៅនឹងការចំណាយទៅលើស្ថាប័នផ្សេងៗ»។
ក៏ប៉ុន្តែក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលបង្ហាញក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី២១ ឧសភា ថា ស្ថាប័នឯករាជ្យមួយនេះទទួលដោះស្រាយសំណុំរឿងវិវាទការងារបានជាង ១ពាន់សំណុំរឿងដែលគ្របដណ្ដប់លើកម្មករនិយោជិកជាង ៦០ម៉ឺននាក់ក្នុងរយៈពេល ១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ហើយសំណុំរឿងទាំងនេះដោះស្រាយយ៉ាងឆាប់រហ័សជាទូទៅក្នុងរយៈពេលត្រឹម ១៥ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។