ភាគីសហជីព និងសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរកម្ពុជា នៅតែទាន់មិនព្រមព្រៀងគ្នាលើចំនួនទឹកប្រាក់ដែលត្រូវដំឡើងទៅឲ្យកម្មករនៅឡើយ។
ស្របពេលគ្នានោះ ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពធំៗដែលមានវត្តមានក្នុងកិច្ចប្រជុំ បានបែកបាក់សាមគ្គី និងមានជំហរទាមទារផ្សេងគ្នា ដែលជំរុញឲ្យបរិយាកាសសុំដំឡើងប្រាក់ខែគោលដល់កម្មករមិនអាចឈានទៅមុន។
តើការចរចាដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលឲ្យកម្មករ អាចទទួលបានជោគជ័យដែរ ឬយ៉ាងណា?
សេចក្តីសម្រេចលើការដំឡើងប្រាក់ខែគោលដល់កម្មករ នៅតែមានការប្រទាញប្រទង់គ្នាចំពោះតម្លៃចរចា ដោយភាគីនិយោជកដំឡើងពី ៦១ដុល្លារ ដល់ ៧០ដុល្លារ។ តែសម្រាប់ក្រុមសហជីពវិញ យល់ថា ការដំឡើងនោះវាតិចតួច និងមានគម្លាតឆ្ងាយពីការទាមទាររបស់ពួកគេ ដែលសុំដំឡើងយ៉ាងទាបបំផុតឲ្យបានដល់ ១០០ដុល្លារ។
ប្រធានសហជីពសហភាពកម្ពុជា លោក រ៉ុង ឈុន ដែលចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំ សម្ដែងការសោកស្ដាយចំពោះការមិនចុះសម្រុងគ្នាក្នុងការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាដល់កម្មករ។
តាមការសិក្សា លោក រ៉ុង ឈុន រកឃើញមានថៅកែរោងចក្រជាច្រើនត្រូវចំណាយប្រាក់ក្រៅផ្លូវការ ឬថ្លៃទឹកតែ រាប់ពាន់រាប់ម៉ឺនដុល្លារក្នុងមួយខែដល់មន្ត្រីពុករលួយ។ ការចំណាយដ៏លើសលប់នោះ ប្រសិនបើយកមកចំណាយដំឡើងប្រាក់ខែឲ្យកម្មករ មានន័យថា កម្មករម្នាក់អាចដំឡើងបានរហូតដល់ ២០៥ដុល្លារក្នុងមួយខែ៖ «បញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹង វាស្ថិតនៅឆ្ងាយគ្នា ហើយយើងចង់ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យនិយោជកត្រូវតែពិនិត្យពិចារណាឡើងវិញ ជុំវិញបញ្ហាទាំងអស់នេះ»។
ក្រុមសហជីពតំណាងឲ្យភាគីកម្មករ បានបង្ហាញទឡ្ហីករណ៍សំខាន់ពីរ ដើម្បីអះអាងក្នុងការទាមទាររបស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែមីនា។ ទី១ ការដំឡើងប្រាក់ខែតិចតួចរបស់កម្មករ មិនអាចដើរទាន់តម្លៃទំនិញខ្ពស់នៅលើទីផ្សារ។ ទី២ គ្មានហេតុផលណាមួយដែលកម្ពុជា មិនអាចដំឡើងប្រាក់ខែឲ្យកម្មករដល់ ១០០ដុល្លារបានទេ ទន្ទឹមនឹងកម្មករនៅប្រទេសថៃ ទទួលបានប្រាក់ខែចំនួន ៣០០ដុល្លារ ហើយប្រទេសវៀតណាម ទទួលបានប្រាក់ចំនួន ១៧៨ដុល្លារ។
លោក រ៉ុង ឈុន បន្តថា ការដំឡើងប្រាក់ខែដល់កម្មករ ១០០ដុល្លារនោះ មិនមានផលប៉ះពាល់រហូតឲ្យថៅកែរោងចក្រគេចចេញពីកម្ពុជា ទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកវិនិយោគទុនទាំងនោះមិនខ្លាចនឹងតម្លៃប្រាក់ឈ្នួលខ្ពស់ដល់កម្មករឡើយ ដរាបណាគ្មានសញ្ញាជំរិតទារប្រាក់ពីអ្នកមានអំណាចនៅក្រៅផ្លូវការ៖ «អ្នកវិនិយោគទុនគេរារែកខ្លាចការចំណាយក្រៅផ្លូវការទេ។ អ្វីខ្ញុំលើកឡើងពីម្សិលមិញ ខាងភាគីនិយោជកក៏គេងក់ក្បាលដែរ គេយល់ព្រម គេក៏ឯកភាពថាចំណាយក្រៅផ្លូវការហ្នឹង ខ្ពស់អ៊ីចឹង។ គេឲ្យសញ្ញាថា ប្រសិនបើគ្មានការជំរិតពីមន្ត្រីដែលគ្មានអំណាចទៅជំរិតយកលុយគេក្រៅផ្លូវការ គេនឹងដំឡើងឲ្យកម្មករយើងបានហើយ។ ខ្ញុំគិតថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវពិនិត្យពិចារណាឡើងវិញ ហើយយើងកុំយកមូលហេតុការដំឡើងប្រាក់ខែខ្ពស់ ធ្វើឲ្យអ្នកវិនិយោគទុនគេចចេញពីកម្ពុជា វាមិនមែនជាហេតុផលទេ»។
កិច្ចប្រជុំលើកទី៣ កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែមីនា មិនទាន់បានលទ្ធផលជាផ្លែផ្កានៅឡើយទេ។ កិច្ចប្រជុំនោះត្រូវបានពន្យារពេលដោយគ្មានថ្ងៃកំណត់។ តម្លៃមិនប្រសព្វគ្នានៃការចរចា កំពុងធ្វើឲ្យកម្មករជាង ៧២ម៉ឺននាក់ អន្ទះអន្ទែងរង់ចាំអ៊ុតលទ្ធផលយ៉ាងអន្ទះសា។
ស្របពេលនោះ មេដឹកនាំសហភាពសហជីពធំៗចំនួន៧ ដែលមានឈ្មោះចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំ កំពុងបែកចេញជាពីបក្ខ គឺទី១ សហភាពសហជីពចំនួន៣ ដែលមានទំនោរទៅក្រុមនិយោជក និងរាជរដ្ឋាភិបាល បានបន្ទន់ឥរិយាបថទម្លាក់ថ្លៃទាមទារត្រឹម ៩១ដុល្លារ។ ដោយឡែក ក្រុមសហភាពសហជីព៤ ទៀត នៅតែប្រកាន់ជំហររឹងបន្តទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែដល់ ១០០ដុល្លារដដែល។
តំណាងកម្មករព្រមានថា ការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង និងការជាប់គាំងរកដំណោះស្រាយមិនចេញពីកិច្ចចរចាដំឡើងប្រាក់ខែឲ្យបានមុនបំណាច់ខែមីនា នោះកូដកម្មទ្រង់ទ្រាយធំអាចនឹងកើតមាន។
ជុំវិញបញ្ហានេះ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលសហជីពជាតិកម្ពុជា លោក សោម អូន មានមតិថា កិច្ចចរចានោះវាមិនទាន់ជាប់គាំងរហូតដល់រកផ្លូវចេញមិនឃើញនោះទេ។ លោកបន្តថា ក្រុមសហជីពរបស់លោកបានទម្លាក់ថ្លៃទាមទារត្រឹម ៩១ដុល្លារ ដោយសំអាងថា ប្រសិនបើកម្មករទទួលបានតម្លៃនេះ នោះអាចនឹងប្រដំប្រសងនឹងបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា ប្រទេសឡាវ វៀតណាម និងប្រទេសភូមា (មីយ៉ាន់ម៉ា)៖ «បើយើងដំឡើងក្នុងកម្រិត ៩០ដុល្លារហ្នឹង គឺទីមួយ យើងអាចឈ្នះឡាវ ហើយព្រោះឡាវ មាន ៧៨ដុល្លារ ហើយវៀតណាម មានតែ ៨០ ទៅ ៨៥ដុល្លារទេ គាត់ចែកជាតាមតំបន់ប្រទេសភូមា ប្រហែលជា ៤០ ទៅ ៤៣ដុល្លារទេ»។
ម្យ៉ាង ប្រសិនបើកិច្ចប្រជុំពិតជាជាប់គាំងរកផ្លូវចេញមិនឃើញមែននោះ ភារកិច្ចដំឡើងប្រាក់ខែគោល នឹងត្រូវបញ្ជូនឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយ។ ការលូកដៃរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល គឺដើម្បីកំណត់ប្រាក់ខែអប្បបរមាថ្មីជាឯកតោភាគី ក្នុងចន្លោះណាមួយនៃគម្លាតមិនត្រូវគ្នារវាងក្រុមសហជីព និងក្រុមនិយោជក។
តែទោះជាយ៉ាងណា លោក សោម អូន បញ្ជាក់ថា ក្រុមការងារទី៨ ឬក្រុមចរចា បានចេញយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីដោយតម្រូវឲ្យខាងនិយោជក និងសហជីពបែងចែក ៣ ទៅ ៤ក្រុម ដើម្បីចរចាគ្នាជាទ្វេភាគី ដើម្បីបើកចំហ និងនិយាយឲ្យត្រង់ពីមូលហេតុដែលភាគីទាំងពីរមិនស្របគ្នា មុននឹងមានការប្រជុំត្រីភាគីជាផ្លូវការម្តងទៀត៖ «កាលណាមានការជាប់គាំង ខ្ញុំគិតថា ពេលហ្នឹង គឺតួនាទីរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល គាត់ត្រូវតែមានការសម្របសម្រួលមួយ ហើយដើម្បីឲ្យវាមានដំណោះស្រាយ អ៊ីចឹងហើយការសម្របសម្រួលរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ ខ្ញុំគិតថា គាត់នឹងពិចារណាទៅលើចន្លោះគម្លាតគ្នានៃការជាប់គាំងហ្នឹង»។
ប៉ុន្តែ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែមីនា ថា រាជរដ្ឋាភិបាលមិនមានតួនាទីអន្តរាគមន៍ក្នុងការកំណត់ប្រាក់ខែអប្បបរមាកម្មករនោះទេ ពីព្រោះកម្ពុជា គឺជាសេដ្ឋកិច្ចផ្អែកលើទីផ្សារដែលអាស្រ័យលើប្រាក់ចំណេញរបស់សហគ្រាស។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា លោក ជាតិ ខេមរា បញ្ជាក់ថា តម្លៃចរចារវាងនិយោជក និងក្រុមសហជីព នៅមានគម្លាតឆ្ងាយ។ លោកស្នើសុំឲ្យសហជីពទាំងនោះ កុំយកកម្ពុជា ទៅប្រៀបធៀបនឹងបណ្ដាប្រទេសជឿនលឿន និងមានឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ និងមធ្យម។ លោកបានចោទជាសំណួរថា ប្រសិនបើនិយោជកដំឡើងប្រាក់ដល់កម្រិតដែលទាមទារនោះ តើជីវិតវិស័យឧស្សាហកម្មកាត់ដេរនៅកម្ពុជា អាចទៅមុខបានកម្រិតណាទៀត?
លោក ជាតិ ខេមរា៖ «ជាឧស្សាហកម្មមួយក្នុងកម្រិតមួយផុយស្រួយ ហើយប្រសិនបើយើងធ្វើក្នុងលក្ខណៈដំឡើងខ្ពស់ពីបរិមាណដែលពួកគេមករកស៊ី ហើយគេមិនសូវចំណេញ វាដូចជាធ្វើបាបខ្លួនឯង។ យើងគិតថា ការដំឡើងក្នុងកម្រិតហ្នឹង វាអាចសមស្របមួយជំហានៗ ហើយយើងនឹងធ្វើតាមការដំឡើងជាប់ជាមួយនឹងជំនាញ ជាប់ជាមួយបច្ចេកទេសជារៀងរាល់ឆ្នាំទៅវិញ»។
រាជរដ្ឋាភិបាលបានអនុគ្រោះពន្ធច្រើនលើការវិនិយោគវិស័យកាត់ដេរនៅកម្ពុជា។ ការអនុគ្រោះនោះ តាមរូបភាពមិនយកពន្ធលើការវិនិយោគ មិនយកពន្ធលើការនាំចេញ ដើម្បីទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគិនឲ្យមកវិនិយោគច្រើនលើផ្នែកវិស័យកាត់ដេរ។
ទោះជាមានការអនុគ្រោះពន្ធសន្ធឹក ងាយនឹងចូលមកវិនិយោគក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគមើលឃើញថា ក្រុមនិយោជកបែរជាត្រូវចំណាយប្រាក់ក្រោមតុ ឬហៅជាទូទៅថា ថ្លៃទឹកតែ រាប់លានដុល្លារឲ្យមន្ត្រីមានអំណាច ដើម្បីឲ្យជួយសម្រួលអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន។ ហេតុផលនេះ ទើបធ្វើឲ្យក្រុមនិយោជកពិបាកនឹងដកលុយដែលចំណេញមកបែងចែកដំឡើងប្រាក់ខែឲ្យកម្មករ។ សហជីពខ្លះមានសុទិដ្ឋិនិយមថា ការដំឡើងប្រាក់ខែគោលដល់កម្មករ អាចនឹងទៅរួចប៉ុន្មានមិនបានដល់កម្រិតដែលក្រុមសហជីពទាមទារនោះទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។