វិធីដាំត្រឡាច
2014.12.28
ត្រឡាចជាបន្លែសំបូរទៅដោយវីតាមីនអា (A) វីតាមីនអឺ (E) និងវីតាមីនសេ (C) ដែលជាភ្នាក់ងារប្រឆាំងនឹងអុកសីតកម្ម។ បន្ថែមលើនោះ ត្រឡាចជាប្រភពសំបូរសារធាតុរ៉ែ ផ្តល់នូវអាហារប្រភេទសរសៃយ៉ាងសំខាន់។ ជាងនេះទៅទៀត អាហារប្រភេទសរសៃ មានលទ្ធភាពបន្ទាបកម្រិតសារធាតុខ្លាញ់នៅក្នុងឈាមបន្ថែមទៀត និងផ្តល់អាហារូបត្ថម្ភមានកាឡូរីខ្ពស់។
វិធីដាំ
ដីចម្ការមួយចំនួននៅជាប់ៗគ្នា ក្នុងស្រុកល្វាឯម ខេត្តកណ្តាល មានដំណាំត្រឡាច ផ្លែរដូករណែលនៅលើដីចំការ។
ម្ចាស់ចំការក្នុងភូមិក្តីកណ្តាល ឃុំសារិកាកែវ ស្រុកល្វាឯម ខេត្តកណ្ដាល លោក យឹម យឿន អាយុ ៦៨ឆ្នាំ អះអាងថា គាត់ដាំត្រឡាចពូជ ឈ្មោះត្រឡាចស្រូវ។ លោកឲ្យដឹងថា ត្រឡាចស្រូវ ដាំលើដីទឹកលិច ជាដីល្បប់សំបូរជីជាតិ គឺមិនចាំបាច់ថែមជី និងស្រោចទឹកទេ ព្រោះជាពូជដំណាំដែលត្រូវការទឹកតិច តែវាលូតលាស់នឹងទឹកសន្សើម។
លោក យឹម យឿន បន្តថា ដីគាត់ដាំត្រឡាច គឺដាំប្រដេញទឹក ដែលស្រកជាប់ទន្លេមេគង្គ។ លោកបន្តថា មុនដាំ ត្រូវបណ្ដុះគ្រាប់ពូជដែលគាត់បានទុកពូជត្រឡាចស្រូវ រើសយកផ្លែស្រឡូន រលូនវែង ហើយពុះយកគ្រាប់វាយកទៅហាលឲ្យស្ងួតដើម្បីដាំបន្តទៀត៖ «យើងចង់យកពូជធំក៏បាន យកត្រឡាចស្រូវក៏បាន បើវាទុំហើយយកមកទុកៗ គរវាហើយដល់ពេលប្រមូលបានពូជហើយ យើងពុះយកគ្រាប់វាទៅលាងទឹកឲ្យស្អាត បានយកមកហាលឲ្យស្ងួត យើងត្រៀមទុកដាំ។ ហាលទាល់តែស្ងួត អត់គិតម៉ោងទេ គឺហាលលើកន្ទេលកក់។ បើហាលលើស័ង្កសី វាក្តៅពេក គឺវាខូចកំពីងវាខាងក្នុង បើកន្ទេលកក់នឹងវាត្រជាក់ ហើយវាអត់រលួយកពីងខាងក្នុងទេ។ គ្រាប់ពូជហាលរយៈពេល ២ថ្ងៃបានស្ងួត ឲ្យស្ងួតតែម្ដង គឺស្ងួតមែនទែន ហាលឲ្យស្ងួតអត់គិតម៉ោងទេ យើងហាលម៉ោង ៧ព្រឹក ម៉ោង ៥ល្ងាចយើងសារទុក គឺហាលពេញមួយថ្ងៃវាស់ល្ងាច ហាលឲ្យស្ងួត យើងចាក់មកលាស់ច្រាវដូចអំបុកអ៊ីចឹង ទាល់តែស្ងួតអ៊ីចឹង»។
លោក យឹម យឿន បន្តថា ពេលហាលគ្រាប់ត្រឡាចទុកពូជរួចហើយ ត្រូវយកវាទៅច្រកក្នុងស្បៃ ឬស្មុគ និងត្រូវការពារកណ្ដុរ មាន់ ទា កុំឲ្យវាស៊ីគ្រាប់ពូជ។ នៅពេលយកគ្រាប់ពូជទៅដាំជាថ្មី ត្រូវយកគ្រាប់ពូជហាលស្ងួតនោះទៅត្រាំទឹក ២៤ម៉ោង ដើម្បីឲ្យសំបកគ្រាប់ពូជឆាប់រីក៖ «បណ្ដុះ យើងត្រាំទឹករយៈពេល១យប់១ថ្ងៃ យើងស្រង់មកដាក់រុំនឹងក្រណាត់ ហើយយកទៅកប់ក្នុងដី។ ក្រណាត់វាទទឹក ដល់រុំវាទៅឲ្យវាត្រជាក់ វាឆាប់ដុះ។ ដល់កប់ក្នុងដីរយៈពេល ១យប់១ថ្ងៃ កប់ក្នុងដី ២៤ម៉ោង ដើម្បីឲ្យវាស្រូបជាតិដី បានវាឆាប់ដុះ»។
លោក យឹម យឿន បន្តទៀតថា ក្រោយពីកប់គ្រាប់ពូជក្នុងដី ២៤ម៉ោងមក គាត់ជីកវាមើលបើឃើញមានពន្លកដុះចេញមក គាត់យកគ្រាប់នោះទៅកប់ក្នុងកន្ទោងស្លឹកចេកដែលមានដាក់ដីម៉ត់ ជាដីមុខលើ មានជីជាតិ ទុកឲ្យវាដុះក្នុងកន្ទោងនោះរហូតបែកសន្លឹក៣ ទើបយកទៅដាំ។ លោកបន្តថា ការដាំត្រឡាច គឺដាំលាតនៅលើដីឲ្យវាវារប្រដេញទឹកនៅតំបន់មាត់ទន្លេ។
លោកបន្តថា ដីលិចទឹក មានល្បប់ច្រើន ដីសំបូរជីជាតិ ទើបដំណាំគាត់មិនបានប្រើជីបំប៉នតែត្រូវដាក់ជីទ្រាប់បាត គឺលាមកប្រជៀវដាក់ក្នុង១រណ្តៅមួយស្លាបព្រាបាយ រួចកាយសំរាមស្លឹកឈើដាក់ពីលើលាមកប្រជៀវនោះ ទើបយកកន្ទោងមានកូនត្រឡាចទៅកប់ដាំ៖ «ដល់ពេលទឹកស្រកទៅយើងភ្ជួរមួយសា រាស់ឲ្យម៉ត់ហើយភ្ជួរមួយសាទៀត ប្រែមួយសាទៀត រាស់ឲ្យរាបស្មើហើយ បានយើងជីករណ្តៅ»។
លោកពន្យល់ថា ការភ្ជួរនិងរាស់នេះ ដើម្បីឲ្យដីស្រស់ទឹកបន្តិច និងធ្វើឲ្យដីធូរ។ គាត់ហាលដី១ថ្ងៃទើបភ្ជួរលុបនិងឆូតជារងដាំ។ មុនដាំគាត់កាយរណ្តៅទំហំ ១តឹកបួនជ្រុង ជម្រៅក៏មួយតឹកដែរ ដើម្បីឲ្យទងត្រឡាចវារបានឆ្ងាយនិងបែកទងច្រើន។
លោកថា ដំណាំត្រឡាចនៅក្នុងស្រុកល្វាឯម ដាំមិនលើករង និងដាក់ទ្រើងទេ ព្រោះព្រៃមិនសំបូរ ហើយរកទិញកូនឈើធ្វើទ្រើងមិនបាន។
ឯកសារក្រសួងកសិកម្ម ប្រាប់ពីរបៀបដាំបន្លែត្រឡាច។ ត្រូវសំអាតដី និងរើសស្មៅចេញពីចំការដោយការភ្ជួររាស់ បំបែកដីឲ្យម៉ត់ឲ្យបានជម្រៅចុះក្រោម ២០ស.ម រួចហើយត្រូវហាលដីឲ្យបាន ១០ទៅ ១៥ថ្ងៃ។ ដំណាំត្រឡាចត្រូវលើករងដាំ ទើបផ្លែស្រឡូនល្អ ប្រមូលផលផ្លែវាបានច្រើន។
ទទឹងរងយក ១ម៉ែត្រ បណ្ដោយ ១៥ម៉ែត្រ ព្រោះជាដំណាំត្រូវការថែទាំ បោចស្មៅ និងស្រោចទឹក។ កម្ពស់រងត្រូវលើក ២០ ទៅ ៣០ស.ម នៅរដូវប្រាំង តែបើនៅរដូវវស្សា ត្រូវលើកខ្ពស់ជាងនោះ គឺ ៣០ស.ម ទៅ ៥០ស.ម។ លើករងរួច ត្រូវដាក់ជីលាមកសត្វស្ងួត ឬជីកំប៉ុស ២គីឡូក្រាម ក្នុង១ម៉ែត្រការ៉េ កប់លាយជាមួយដីបាតរង ជ្រំចូលគ្នាឲ្យសព្វ។ បន្ទាប់មកត្រូវយកប្លាស្ទិកដែលមានពណ៌ទឹកប្រាក់ដាក់គ្របពីលើរង ឯពណ៌ខ្មៅដាក់ផ្កាប់ចុះក្រោម ហើយត្រូវសង់ទ្រើងគ្របពីលើរង និងប្លាស្ទិកទៀត។
ការគ្របប្លាស្ទិកពីលើរងដំណាំ គឺទប់ស្កាត់ការហូរច្រោះដី ការពារសំណើម និងបន្ថយការដុះស្មៅ។ បន្ទាប់មកត្រូវទាញខ្សែដាក់ពីលើបណ្ដោយរង ដើម្បីចោះរណ្ដៅដាំកូន។ រណ្ដៅត្រូវចោះក្បែរទម្រទ្រើង ដើម្បីឲ្យកូនត្រឡាចតោងវារឡើង។ គម្លាតពីរងមួយទៅមួយត្រូវមានចម្ងាយ ១ម៉ែត្រ។ ចំណែកចោះរណ្ដៅដាំកូន ត្រូវទុកគម្លាតពីគុម្ពមួយទៅមួយចម្ងាយកន្លះម៉ែត្រ។
ការលើករងមួយបែបទៀត គឺដាំលាតលើដីដោយយកកូនត្រឡាចកប់ដាំ ហើយត្រូវយកកំណាត់ចំបើងទៅគ្របពីលើ។ ប៉ុន្តែការដាំកូនត្រឡាចលាតលើដីមិនប្រើទ្រើង ត្រូវការទុកគម្លាតរងពីរងមួយទៅមួយចម្ងាយ ៥ម៉ែត្រ រីឯចន្លោះដាំកូនត្រឡាច ពីគុម្ពមួយទៅមួយគឺ ១ម៉ែត្រ ទៅ ១.៥០ម៉ែត្រ។
ការលាយល្បាយដីសម្រាប់បណ្ដុះគ្រាប់ត្រឡាច គឺយកដីធម្មតា ២ភាគ ជីលាមកគោ ១ភាគ ផេះអង្កាម ៤ ទៅ ៦ភាគ ត្រាំទឹក ៣ ទៅ ៤យប់សិន ចាំយកទៅលាយក្នុងល្បាយនោះ។ ឬអាចលាយមមោកព្រៃ ឬលាយស្រកីដូង១ភាគ ចិញ្ច្រាំឲ្យល្អិត ច្របល់ចូលគ្នាឲ្យសព្វ ហើយយកទៅលីងឲ្យក្តៅល្បាយ។ ការធ្វើបែបនេះ គឺសម្លាប់មេរោគក្នុងល្បាយសម្លាប់គ្រាប់ស្មៅដែលនឹងដុះដណ្ដើមជីពីកូនត្រឡាចសម្លាប់ពងសត្វ និងសត្វចង្រៃក្នុងដីបំផ្លាញគ្រាប់ពូជ។ ល្បាយលីងនោះធ្វើគ្រាប់ពូជ ងាយដុះឬសល្អ និងស្រូបយក ជីជាតិបានគ្រប់គ្រាន់។ លីងរួចត្រូវទុកឲ្យល្បាយនោះត្រជាក់សិន ទើបច្រកក្នុងកន្ទោង ឬថាសបណ្ដុះគ្រាប់។ យកគ្រាប់ពូជ១គ្រាប់ ទៅកប់បន្ថើរក្នុងកន្ទោង ឬ១ប្រលោះនៃថាសបណ្ដុះ ស្រោចទឹកឲ្យជោក ទើបយកទៅទុកក្នុងរោងបណ្ដុះគ្រាប់។ ទឹកត្រូវស្រោចបន្ថែមរាល់ព្រឹកឲ្យវាជោកទើបគ្រាប់ពូជឆាប់ដុះ។
នៅពេលកូនត្រឡាចដុះទៅដាំ ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឲ្យវាត្រូវពន្លឺថ្ងៃ ២ ទៅ ៣ថ្ងៃសិន ដើម្បីឲ្យដើមវារឹង។ កូនត្រឡាចអាចដាំផ្ទាល់ដីក្នុងរងដែលបានត្រៀមទុកនោះ គឺនៅពេលវាដុះបាន ៧ថ្ងៃ ទៅ ១០ថ្ងៃ ទើបការដាំទៅធ្វើឲ្យវាឈ្នះជំងឺ។ មុនកប់កូនត្រឡាចក្នុងរងត្រូវស្រោចទឹករងឲ្យជោគទើបយកកូនត្រឡាចកប់ក្នុងដីនៅពេលមេឃត្រជាក់។ ការកប់កូនត្រឡាចក្នុងរងត្រូវកប់ត្រឹមដីបណ្ដុះវា ឬហៅថា ដីកំណើត។ ហាមដាំកូនត្រឡាចកប់ជ្រៅជាងដីកំណើតនាំឲ្យកូនត្រឡាចរលួយ។
នៅពេលដាំកូនត្រឡាចបាន ២០ ទៅ ២៥ថ្ងៃហើយ ត្រូវដើរកាត់ខ្នែងបែកចេញពីដើម។ ចំពោះស្លឹកត្រូវកាត់ពីថ្នាំងទី១ ទៅដល់ទី៨ ទុកតែដើមមួយដោយគ្មានខ្នែង។ ស្លឹកចាប់ពីទី៩ទៅ ទើបឲ្យវាបែកខ្នែងតាមចិត្តបាន។ ខ្នែងត្រឡាច ត្រូវកាត់ចេញរវាង ៧ថ្ងៃម្តង។ ផលប្រយោជន៍នៃការកាត់ខ្នែងក្រោមចេញ ដើម្បីឲ្យដើមវាលូតល្អ ផ្ដល់ផ្លែធំស្មើ។
ដំណាំត្រឡាចមានជំងឺលឿងស្លឹកមានអុចពណ៌លឿងរាងជ្រុងៗ ហើយប្រែទៅជាពណ៌ត្នោតពេលទុកវាយូរថ្ងៃ។ វិធីបង្ការកុំឲ្យរាលដាល ត្រូវដើរបេះស្លឹកនោះចេញ កប់ ឬដុតចោលឲ្យឆ្ងាយពីចំការ យកថ្នាំ មេតាឡាកសីល (Metalakxil) បាញ់ដោយឆ្លាស់ជាមួយថ្នាំម៉ង់កូសិប (mancozeb)។ ហាមស្រោចទឹកជោកជាំពេក។ វិធីមួយបែបទៀត ពង្រីកជួររង និងគុម្ពឲ្យនៅឆ្ងាយពីគ្នាលើសពី ៤ម៉ែត្រ ឯគុម្ពលើសពី ១ម៉ែត្រ។ តំបន់មានសំណើមខ្លាំង ត្រូវបាញ់ថ្នាំ មេតាឡាកសីល ឬហ្វូសេទីល អាល់មីញ៉ូម (Fosetyl-Al)។
ការប្រមូលផលផ្លែត្រឡាច លោក យឹម យឿន អះអាងថា ត្រឡាចបេះផ្លែវាបានជាង ១០០ថ្ងៃ ទើបងាប់ដើម។ លោកបន្តថា ត្រឡាចមិនត្រូវបេះដោយដៃទេ ត្រូវយកកាំបិត ឬកន្ត្រៃកាត់ឲ្យវានៅសល់ទងបន្តិច ទើបទុកបានយូរថ្ងៃ បើប្រឡេះវាដល់ក្បាល គឺត្រឡាចឆាប់ស្ពោត និងមិននៅស្រស់ទេ។
ត្រឡាចគេម៉ៅដល់ចំការគឺ ១០ផ្លែ ឲ្យថ្លៃចាប់ពី ៥ពាប់ ទៅ ១ម៉ឺនរៀល តាមរដូវសំបូរ និងមិនសំបូរ។ លោកអះអាងថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ខាងមុខ ត្រឡាចលែងលក់ ១០ផ្លែទៀតហើយ គឺថ្លឹងគីឡូ ដូចផ្លែស្វាយដែរ ទើបអ្នកដាំបានចំណេញខ្លះ និងត្រូវតាមការជួញដូរ៕