ប្រជាពលរដ្ឋក៏ដូចជាមន្រ្តីអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានសម្តែងនូវការមិនពេញចិត្តចំពោះរដ្ឋាភិបាល ដែលបានយកពន្ធបន្ថែមលើមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូននិងយានជំនិះគ្រប់ប្រភេទ ខណៈដែលប្រទេសកម្ពុជាកំពុងជួបនូវវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ហើយថា ការដំឡើងថ្លៃពន្ធនេះជាការគាបសង្កត់មកលើពលរដ្ឋ។
ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះបានលើកឡើងទៀតថា ការដំឡើងថ្លៃបង់ពន្ធទាំងលើយានយន្តគ្រប់ប្រភេទនេះ គឺប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរបស់ពួកគេ និងផ្ទុយពីប្រទេសដទៃ ដែលការកំណត់តម្លៃបង់បន្ថែមនេះរដ្ឋាភិបាលមិនបានបញ្ជាក់ហេតុផលច្បាស់លាស់ ថាតើយកថវិកានោះទៅប្រើប្រាស់លើផ្នែកអ្វីនោះ?
ការយកពន្ធបន្ថែមលើមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូននិងយាន្តជំនិះគ្រប់ប្រភេទនេះ បានប្រកាសឡើងកាលពីថ្ងៃទី១ ធ្នូ នៅពេលដែលសភាជាតិបានអនុម័តលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីហិរញ្ញវត្ថុ សម្រាប់ការគ្រប់គ្រងឆ្នាំ២០១០ ដែលមានការអនុម័តពីសមាជិកសភាចំនួន ៨១ លើ ១០៣ សំឡេង។
នៅក្នុងពេលប្រជុំអនុម័តច្បាប់នេះក៏មានការជំទាស់ដ៏តឹងតែងដែរពីសមាជិកសភាគណបក្ស សមរង្ស៊ី ដែលពួកគេចាត់ទុកការបន្ថែមការបង់ពន្ធរថយន្តឡើងថ្លៃនេះ ថាជាការដាក់បន្ទុកថែមទៀតមកលើប្រជាពលរដ្ឋ។
លោក សុន ឆ័យ ជាតំណាងរាស្រ្តគណបក្ស សមរង្ស៊ី មណ្ឌលភ្នំពេញ បានមានប្រសាសន៍ថា ការដំឡើងពន្ធនេះវាប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ពិសេសគឺប្រជាពលរដ្ឋអ្នកប្រកបរបរដឹកជញ្ជូន ដែលការដំឡើងថ្លៃបង់ពន្ធគិតជាកម្លាំងសេះនេះ ហើយរដ្ឋាភិបាលមិនបង្ហាញអំពីការដំឡើងថ្លៃពន្ធយកថវិកាទៅធ្វើអ្វីពិតប្រាកដទេ។
លោក សុន ឆ័យ បញ្ជាក់ថា ៖ «យើងឃើញថា មន្ត្រីពន្ធដារដាក់តុក្រោមដើមពោធិ៍នៅកៀនផ្លូវ នៅពេលខ្យល់ ឃើញប៉ើងកៅអី ប៉ើងក្រដាសអី អនាធិបតេយ្យ។ បើអ្នកណាទិញរថយន្តនៅខែ១២ ឬខែ១១ ត្រូវបង់មួយឆ្នាំដូចរថយន្តគេប្រើនៅខែមករា អត់មានរបៀបរបបទេ។ ដូច្នេះយើងប្រឆាំងដាច់ខាតក្នុងការរៀបចំដំឡើងពន្ធលើការដឹកជញ្ជូននេះ»។
លោក គាត ឈន់ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ មានប្រសាសន៍ក្នុងកិច្ចប្រជុំសភាថា ការកំណត់ដំឡើងពន្ធផ្លូវ និងប្រមូលពន្ធលើអចលនទ្រព្យ រួមមាន ដីធ្លី ផ្ទះសម្បែង អគារសំណង់នានានោះ ជាវិធានការរកចំណូលបន្ថែម ក្នុងកាលៈទេសៈប្រទេសកម្ពុជាជួបនឹងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចហិរញ្ញវត្ថុនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
តើការបង្កើតនៃតម្លៃការបង់ពន្ធយានជំនិះនេះប៉ះពាល់អ្វីខ្លះដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ពិសេសក្រុមអ្នករត់តាក់ស៊ី?
បុរសអ្នករត់តាក់ស៊ី ភ្នំពេញ-កំពត ឈ្មោះ វ៉ាន់ ថន បាននិយាយថា ការកំណត់ឲ្យបង់ពន្ធបន្ធែមនេះ គឺប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ជីវភាពអ្នករត់តាក់ស៊ី ដោយលោកបានបញ្ជាក់ថា អ្នករត់តាក់ស៊ីជាជម្រើសចុងក្រោយរបស់ពួកគេដែលគ្មានការងារធ្វើ ហើយបានសន្សំលុយទិញឡានរត់តាក់ស៊ី។ កម្រៃដែលរកបានគឺល្មមតែចំណាយប្រចាំថ្ងៃ មិនសល់លុយនោះទេ ដោយលោកបន្ថែមដូច្នេះ ៖ «បើគិតទៅសម្រាប់អ្នករកស៊ីជីវភាពប្រចាំថ្ងៃគឺជាបន្ទុកមួយដ៏ធ្ងន់ដែរ ប៉ុន្តែចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលគិតគូររឿងហ្នឹងបន្តិចផងណា៎!»។
ក្រុមអ្នករត់តាក់ស៊ីជាច្រើនទៀតបានសម្ដែងនូវការមិនពេញចិត្តដូចៗគ្នា ចំពោះការបង្កើននៃការបង់ពន្ធ ១០០%នេះ ដែលពួកគេបានថ្លែងថា នេះជាបញ្ហាចោទយ៉ាងខ្លាំងនៃការកាត់បន្ថយចំណូល របស់ពួកគេ និងជាបន្ទុកមួយទៀតដែរក្រៅពីប្រេងសាំងកាន់តែឡើងថ្លៃជាបន្តបន្ទាប់កន្លងមកនោះ ៖ «គ្រាន់ថា សូមសំណូមពរឲ្យរដ្ឋាភិបាលជួយគិតគូរបន្ធូរបន្ថយ ដូចជាប្រេង ពន្ធ សាំងឡើងថ្លៃ សព្វសារពើហ្នឹង ដូចជារដ្ឋាភិបាលមិនសូវគិតគូរទេ! ទេឡានបើសិនជាបង់ពន្ធអស់... ភាគច្រើនច្រើនដាក់រាជការ (ដើម្បីមិនបង់ពន្ធ)»។
លោក ជាម យៀប ជាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាប្រធានគណៈកម្មការសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុនៃរដ្ឋសភា មានប្រសាសន៍ថា ខណៈដែលសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកមានការធ្លាក់ចុះ គឺរដ្ឋាភិបាលខ្មែរមានការលំបាកក្នុងការរកប្រភពចំណូលសម្រាប់បង្កើនថវិកាជាតិ គឺមានតែការបង្កើននៃការបង់ពន្ធនេះដើម្បីបង្កើនថវិកាជាតិ។
លោក ជាម យៀប បានបញ្ជាក់ថា ៖ «រាជរដ្ឋាភិបាលមានការលំបាកលំបិនណាស់ ក្នុងការកៀរគររកប្រភពចំណូលបំពេញការចំណាយនោះ ដោយសារតែវិប្បត្តិសេដ្ឋកិច្ចសកល»។
គណបក្សសិទ្ធិមនុស្សកាលពីថ្ងៃទី១ ធ្នូ ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីសភាបានអនុម័តច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ឆ្នាំ២០១០ ដែលបង្កើនចំណាយរហូតដល់ជាង ២ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកនោះ។
គណបក្សសិទ្ធិមនុស្សយល់ឃើញថា ការបង្កើនការយកពន្ធបន្ថែមទៅលើពន្ធផ្លូវ ដីធ្លី ផ្ទះ និងការដំឡើងពន្ធយានយន្តនៅឆ្នាំ២០១០ ថាជាការដាក់បន្ទុកទៅលើប្រជាពលរដ្ឋដោយខ្វះសមធម៌ និងមិនសមស្របតាមពេលវេលាដែលប្រជាពលរដ្ឋកំពុងទទួលរងនូវវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនោះឡើយ។
ប្រធានក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជា លោក សុក សំអឿន បានបញ្ជាក់ថា ការយកពន្ធបន្ថែមនេះគឺមិនប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋជាទូទៅទេ គឺមានប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនទេដែលមានរថយន្តប្រើប្រាស់នោះ។
នាយកប្រតិបត្តិវិទ្យាស្ថាន ខ្មែរសម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍ជាតិ លោក សន ជ័យ បានលើកឡើងថា អំពើពុករលួយនៅតែបន្តកើតមាននៅកម្ពុជា ហើយរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើនការបង់ពន្ធយានជំនិះនេះ គឺជាប្រធានបទក្តៅគគុកមួយសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងតែរងនូវផលប៉ះពាល់នៃវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច។
លោក សុន ឆ័យ បានបន្ថែមថា កន្លងមកអ្នកដែលបានបង់ពន្ធយានយន្តបានតែប្រមាណជា ៦០%ប៉ុណ្ណោះ រដ្ឋាភិបាលគួរតែប្រមូលពន្ធឲ្យបានអស់ និងលុបបំបាត់អំពើពុករលួយប្រសើរជាង។
លោកបានបន្ថែមថា ៖ «ការបន្ថែមពន្ធបែបហ្នឹងមិនមែនជាការលើកទឹកចិត្តឲ្យពលរដ្ឋបង់ពន្ធទេ ពីព្រោះវាហួសសមត្ថភាព ទោះបីនៅអូស្រ្តាលី សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏គេមិនដែលបង់ពន្ធកម្រិតហ្នឹងដែរ។ កម្រិតហ្នឹងគឺសមនឹងប្រទេសដែលរកចំណូលម្នាក់ៗ មួយខែ យ៉ាងតិចណាស់ក៏ ៥.០០០ដុល្លារអាមេរិក ទើបគេបង់ពន្ធបែបហ្នឹង»។
លោក សុន ឆ័យ បានអះអាងទៀតថា ក្នុងមួយឆ្នាំៗរដ្ឋសភាបានអនុញ្ញាតឲ្យរដ្ឋាភិបាលខ្ចីបុលគេក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសប្រមាណ ៣៥០លានដុល្លារទេ តែក្នុងឆ្នាំ២០០៩នេះ រដ្ឋាភិបាលបានរំលោភសិទ្ធិសភា ដោយបានខ្ចីបុលបរទេសរហូតដល់ ៧០០លានដុលា្លរអាមេរិក នេះជាបញ្ហាក្នុងការប្រើប្រាស់ថវិការបស់រដ្ឋាភិបាល។
ការបង់ពន្ធរថយន្តទេសចរណ៍គ្រប់ប្រភេទ គឺកម្លាំងម៉ាស៊ីនលើសពី ១២សេះ ដល់ ១៧សេះ គិតពីឆ្នាំផលិតដល់ ៥ឆ្នាំ គឺបង់ពន្ធ ៥សែនរៀល លើសពី ៥ឆ្នាំ គឺ ៣សែន៦ម៉ឺនរៀល ហើយកម្លាំងសេះលើសពី ១៧សេះ ដល់ ២៤សេះ ចំនួន ១លាន៦សែនរៀល បើលើសពី ៥ឆ្នាំ គិតពីឆ្នាំផលិត គឺ ១លាន២សែនរៀល។ ចំពោះកម្លាំងម៉ាស៊ីនលើសពី ២៤សេះឡើងទៅ គឺ ២លានរៀល។
លោក សន ជ័យ ក៏ដូចជាលោក សុន ឆ័យ បានឲ្យដឹងដូចគ្នាថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែរឹតបន្តឹងការប្រើប្រាស់ថវិកាជាតិនិងការប្រើប្រាស់ថវិកាទាំងនោះឲ្យចំគោលដៅ ព្រោះកន្លងមកការគ្រប់គ្រងចំណូលមិនសូវច្បាស់លាស់និងមិនមានតម្លាភាព៕