ស្នងការពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបសម្ដែងក្តីកង្វល់ខ្លាំងអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ខណៈសហភាពអឺរ៉ុបដាក់របាយការណ៍វាយតម្លៃបឋមជូនកម្ពុជា មុននឹងឈានទៅសម្រេចចិត្តជាផ្លូវការថា តើត្រូវដកហូត ឬមិនដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «គ្រប់មុខទំនិញទាំងអស់លើកលែងតែអាវុធ» ឬ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប។
គណៈកម្មការអឺរ៉ុប នៅថ្ងៃទី១២ វិច្ឆិកា បានបិទបញ្ចប់ហើយការសរសេររបាយការណ៍វាយតម្លៃបឋមអំពីករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនយោបាយ និងសិទ្ធិការងារនៅកម្ពុជា។ គណៈកម្មការអឺរ៉ុបបញ្ជាក់ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ផ្សាយថ្ងៃទី១២ វិច្ឆិកា ថា ខ្លួនបានផ្ញើរបាយការណ៍បឋមនេះ ទៅឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាជាផ្លូវការរួចរាល់ហើយ នៅថ្ងៃទី១២ វិច្ឆិកា ហើយថា របាយការណ៍វាយតម្លៃបឋមនេះ បង្ហាញនូវរបកគំហើញពីការស៊ើបអង្កេតរបស់ខ្លួនដែលបានធ្វើឡើងតាំងពីសហភាពអឺរ៉ុបបានចាប់ផ្តើមដំណើរការនីតិវិធីដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជា កាលពីពាក់កណ្តាលខែកុម្ភៈកន្លងទៅ។
ស្នងការពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុប អ្នកស្រី សេស៊ីលៀ ម៉ាស្ត្រុម (Cecilia Malmstrom) សរសេរបញ្ជាក់ក្នុងទំព័រទ្វីតធ័រ (Twitter) ផ្លូវការរបស់អ្នកស្រីថា យើងបានបញ្ចប់របាយការណ៍របស់យើងអំពីការព្យួរបណ្ដោះអាសន្ននៃការផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់សហភាពអឺរ៉ុបដល់កម្ពុជា។ អ្នកស្រីសង្កត់ធ្ងន់ៗថា យើងមានក្តីកង្វល់យ៉ាងខ្លាំងអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ អ្នកស្រីបន្តថា អាជ្ញាធរកម្ពុជា ឥឡូវនេះ មានរយៈពេលមួយខែដើម្បីធ្វើការឆ្លើយតប និងថា សហភាពអឺរ៉ុប នឹងធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តស្ថាពររបស់ខ្លួននៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំក្រោយនេះ។
We have completed our report on the temporary suspension of trade preferences to Cambodia. We are very concerned about the human rights situation there. The Cambodians now have one month to respond and we will make our final decision in Feb next year. ↘️
ក្រៅពីការសម្ដែងកង្វល់ខ្លាំងអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានេះ ស្នងការពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបរូបនេះ មិនបានទម្លាយឱ្យដឹងពីខ្លឹមសារលម្អិត នៃរបាយការណ៍វាយតម្លៃបឋមរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះឡើយ ជុំវិញជំហររបស់សហភាពអឺរ៉ុប ថា តើអាចនឹងឈានទៅសម្រេចដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជា ដែរឬយ៉ាងណានោះ។ ប្រភពពីមន្ត្រីគណៈកម្មការអឺរ៉ុបមួយរូប សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ប្រាប់អាស៊ីសេរីតាមទូរស័ព្ទ កាលពីថ្ងៃទី១២ វិច្ឆិកា គណៈកម្មការអឺរ៉ុបបញ្ចេញរបាយការណ៍នេះ ឱ្យដល់តែខាងភាគីអាជ្ញាធរកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។ មន្ត្រីគណៈកម្មការអឺរ៉ុបដដែលនេះថា របាយការណ៍វាយតម្លៃបឋមនេះ មិនអាចបញ្ចេញជាសាធារណៈបានឡើយ ដោយរក្សាជាការសម្ងាត់ ហើយមានតែភាគីអាជ្ញាធរកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះដែលដឹងពីខ្លឹមសារនៃរបាយការណ៍នេះ។ លោកថា អាជ្ញាធរកម្ពុជាមានរយៈពេលមួយខែ ដើម្បីឆ្លើយតប ពោលគឺយ៉ាងយូរបំផុតត្រឹមថ្ងៃទី១១ ធ្នូ ឆ្នាំនេះ។ លោកបន្តថា បន្ទាប់មក នៅមុនពេលសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចចិត្តជាស្ថាពរ ថា តើត្រូវដក ឬមិនដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ គណៈកម្មការអឺរ៉ុប នឹងបញ្ចេញរបាយការណ៍នេះជាសាធារណៈ។
អាស៊ីសេរី បានព្យាយាមទាក់ទងទៅស្ថានបេសកកម្មកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសប៊ែលហ្សិក និងសហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីសុំការបញ្ជាក់ពីការទទួលបានរបាយការណ៍នេះ និងខ្លឹមសារជាក់លាក់នៃការវាយតម្លៃនេះ ក៏ប៉ុន្តែពុំមានអ្នកលើកទូរស័ព្ទ។ ដោយឡែក លោក ផៃ ស៊ីផាន មន្ត្រីនាំពាក្យរបបក្រុងភ្នំពេញ មិនទាន់អាចបញ្ជាក់បាននៅឡើយទេថា តើកម្ពុជាបានទទួលរបាយការណ៍របស់សហភាពអឺរ៉ុបនោះ។ លោកបានជំរុញអាស៊ីសេរី ឱ្យទាក់ទងទៅអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេស លោក កេត សាផាន់ តែលោកមិនលើកទូរស័ព្ទ។ យ៉ាងណាក៏ដោយលោក ផៃ ស៊ីផាន ថា រដ្ឋាភិបាលនៅតែមានសុទិដ្ឋិនិយមចំពោះរបាយការណ៍វាយតម្លៃដំបូងរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ៖ «ខ្ញុំជឿវិជ្ជមានពីព្រោះយើងបានជជែកគ្នា ពន្យល់គ្នា ដែលខុសប្លែកពីគេប្រើប្រាស់របាយការណ៍ចាស់កន្លងមកហើយ»។
លោក កុយ គួង អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសមួយរូបទៀត ត្រូវបានភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានអង់គ្លេស រ៉យទ័រ (Reuters) ស្រង់ប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃទី១២ វិច្ឆិកា ដោយបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលទទួលបានរបាយការណ៍របស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះហើយ តែលោកបដិសេធអត្ថាធិប្បាយបន្ថែម។
នៅមួយថ្ងៃមុនការចេញផ្សាយរបាយការណ៍វាយតម្លៃបឋមនេះ កាលពីថ្ងៃទី១១ វិច្ឆិកា សហភាពអឺរ៉ុប គូសបញ្ជាក់ជាថ្មីម្ដងទៀតថា ខ្លួនចង់ឃើញអាជ្ញាធរកម្ពុជា ចាត់វិធានការណ៍ជាបន្ទាន់ បើកចំហលំហនយោបាយ បង្កើតឱ្យមាននូវលក្ខខណ្ឌចាំបាច់នានា ដើម្បីឱ្យមានគណបក្សប្រឆាំងតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ និងជឿទុកចិត្តបាន ហើយចាប់ផ្ដើមដំណើរការផ្សះផ្សាជាតិតាមរយៈកិច្ចសន្ទនា ដោយពិតប្រាកដ និងមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។
The EU🇪🇺 reiterates the importance of the Cambodian authorities taking immediate action to open the political space in the country, to establish the necessary conditions for a credible, democratic opposition. More on the latest developments in Cambodia🇰🇭👇
ក្រៅពីគូសបញ្ជាក់ពីចំណុចសំខាន់ៗ ចង់ឃើញឱ្យមានការបើកលំហនយោបាយ និងផ្សះផ្សាជាតិឡើងវិញនេះ សហភាពអឺរ៉ុបបញ្ជាក់ថា « យើងចង់ឃើញឱ្យមានការដោះលែងលោក កឹម សុខា ទាំងស្រុង និងមានការផ្ដល់សិទ្ធិនយោបាយឱ្យលោកឡើងវិញ ដើម្បីឱ្យលោក កឹម សុខា អាចបំពេញតួនាទីពេញលេញក្នុងជីវិតនយោបាយរបស់លោក »។
សហភាពអឺរ៉ុប ក៏រំពឹងចង់ឃើញអាជ្ញាធរកម្ពុជា ផ្ដល់សិទ្ធិនយោបាយដល់គ្រប់សមាជិកគណបក្សប្រឆាំងទាំងអស់ដែលត្រូវបានហាមប្រាមមិនឱ្យធ្វើនយោបាយ និងឱ្យមានការដោះលែងសមាជិក ក្រុមអ្នកគាំទ្រ និងសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងទាំងអស់ ដែលអាជ្ញាធរកម្ពុជាបានចាប់ និងឃុំខ្លួនពួកគេជាបន្តបន្ទាប់ នារយៈពេលចុងក្រោយនេះ។
ក្រោយរបបក្រុងភ្នំពេញរម្លាយគណបក្សប្រឆាំង និងជម្នះបង្កើតរដ្ឋាភិបាល និងរដ្ឋសភាឯកបក្ស តាមរយៈការបោះឆ្នោត «ក្លែងក្លាយ» រួចមក សហភាពអឺរ៉ុប បានចាប់ផ្តើមដំណើរការនីតិវិធីដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «គ្រប់មុខទំនិញទាំងអស់លើកលែងតែអាវុធ» ហៅកាត់ថា EBA កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ កន្លងទៅ ដើម្បីដាក់សម្ពាធមកលើរបបនេះឱ្យងាកមកស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ។ បន្ទាប់ពីសហភាពអឺរ៉ុប បញ្ចេញរបាយការណ៍វាយតម្លៃបឋមចំពោះការរកឃើញរបស់ខ្លួន ជុំវិញបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនយោបាយ និងសិទ្ធិការងារនៅកម្ពុជា ដែលជាឯកសារគោលក្នុងការយកទៅសម្រេចចិត្តថា តើត្រូវដក ឬមិនត្រូវដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នោះ របបក្រុងភ្នំពេញមានរយៈពេលមួយខែ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការរកឃើញនេះ។ បន្ទាប់មក សហភាពអឺរ៉ុប នឹងធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តចុងក្រោយ ថាតើត្រូវដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ យ៉ាងយូរបំផុតត្រឹមថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។
ប្រសិនបើសហភាពអឺរ៉ុប សម្រេចដកហូតហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា នោះការគិតពន្ធជាផ្លូវការពីកម្ពុជា នឹងចាប់ផ្ដើមពីពាក់កណ្ដាលខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ តទៅ។ ស្ថាប័នអន្តរជាតិធំៗ រួមមាន ធនាគារពិភពលោក (World Bank) ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ (IMF) សុទ្ធតែបានព្រមានព្រមៗ គ្នាថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា នឹងប្រឈមនឹងការធ្លាក់ចុះពី ៧ភាគរយនៅឆ្នាំ២០១៩ នេះ មកនៅ ៦,៨ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០២០ ដោយសារតែភាពមិនប្រាកដប្រជានៃការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់សហភាពអឺរ៉ុប។ កម្ពុជាអាចនឹងខាតបង់រហូតដល់ទៅជិត ៧០០លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំៗ ប្រសិនបើសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចយកពន្ធលើរាល់មុខទំនិញទាំងអស់របស់កម្ពុជាមែននោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។