វត្តមាននៃសំណង់អគារខ្មោច ឬអគារដែលអ្នកជំនួញចិនបោះបង់ចោលបន្សល់ទុកក្នុងក្រុងព្រះសីហនុរាប់រយអគារមិនត្រឹមតែបំផ្លាញដល់សោភណភាពទីក្រុងតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបង្កផលប៉ះពាល់ក្រុមអាជីវករលក់ដូរ និងបង្កឱ្យមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ ទោះបីជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ប្រឹងប្រកាសរកអ្នកជំនួញទាំងក្នុង និងក្រៅស្រុកឱ្យមកដាក់ទុនបន្តវិនិយោគលើការសាងសង់អគារខ្មោចទាំងនោះក្ដី ក៏មិនទាន់អាចដោះស្រាយអគារខ្មោចមាននៅពាសពេញទីក្រុងព្រះសីហនុនេះបាននៅឡើយ។
ក្រោយពេលអ្នកជំនួញដែលភាគច្រើនជាជនជាតិចិន បានវិលត្រឡប់ទៅប្រទេសពួកគេវិញកាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០១៩ មានសំណង់អគារមិនទាន់សាងសង់រួចរាល់រាប់រយអគារស្ថិតនៅពាសពេញទីក្រុងព្រះសីហនុ។ ថ្វីបើបែបនេះក្ដី ពលរដ្ឋដែលជាម្ចាស់ទឹកដីហាក់បានក្លាយខ្លួនជាពលរដ្ឋចំណាកស្រុកទៅវិញ ដោយត្រូវមកជួលដីនៅក្បែរតំបន់អគារខ្មោច ដើម្បីប្រកបរបរអាជីវកម្មដោះស្រាយបញ្ហាបំណុលធនាគារ។
ប្រសិនបើពួកគាត់មិនព្រមជួលដី ហើយពួកគាត់ទៅលក់ដូរនៅទីតាំងក្បែរតំបន់អគារដែលគេទុកចោលនោះ ពួកគាត់នឹងត្រូវប្រឈមការគំរាមកំហែងពីសំណាក់ម្ចាស់អគារដែលភាគច្រើនជាជនជាតិចិន និងអាជ្ញាធរសណ្ដាប់ធ្នាប់ក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ។ ការជួលដី ដើម្បីលក់ដូរនៅក្បែរតំបន់អគារខ្មោចអាចមានតម្លៃចន្លោះពីជាង ១រយដុល្លារ (១៥០) ទៅ ៣រយដុល្លារ (៣០០) ក្នុងមួយខែ។
អ្នកលក់ដូរតាមរទេះនៅតំបន់ឆៃណាថោន (China Town) លោក ធឿន ចំរើន រៀបរាប់ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ពីមួយថ្ងៃ ទៅមួយថ្ងៃចំណូលរបស់លោកកាន់តែធ្លាក់ចុះ ដោយសារតែក្រុមសន្តិសុខ និងអ្នកបកប្រែឱ្យជនជាតិចិនដេញលោក។ លោកនិយាយថា លោក និងក្រុមអាជីវករផ្សេងទៀតព្យាយាមរៀបចំរទេះលក់ដូរក្បែរតំបន់អគារខ្មោច ដោយសារតែជាទីប្រជុំជន ហើយក្រុមបុគ្គលិក និងកម្មករខ្មែរភាគច្រើនធ្វើការនៅជិតទីតាំងអគារដែលគេទុកចោលនោះ។ ម្យ៉ាងទៀត លោកគិតថា ងាយស្រួលលក់ទឹក និងនំចំណីដល់ក្រុមកម្មករខ្មែរ។
លោក ធឿន ចំរើន៖«គេដេញហ្មងមិនចង់ឱ្យយើងលក់ទេ មួយថ្ងៃដេញ ៤ ទៅ ៥ដង ដេញយើងដូចគោ ដូចក្របី អ៊ីចឹង មកនៅខាងនេះគេអត់សូវដេញទេ បើនៅខាង[ក្បែរអគារឆៃណាថោន]នោះ ៥នាទីមកដល់ឥឡូវ ពួកបកប្រែចិន គេប្រើមើលការខុសត្រូវ ដេញយើង ពួកអស់នេះលែងនិយាយហើយ។ ចង់ស្នើឱ្យគ្នាលក់ដូរផងទៅ កុំរបៀបធ្វើការឱ្យចិន រួចទៅដេញតែខ្មែរគ្នាឯង។ អត់មានយល់ខ្មែរផងហ្នឹង ពួកនេះបានស៊ីប្រាក់ខែចិនលែងស្គាល់ខ្មែរហ្មង ស្រួលជាន់ក្បាលយើងទៀត ស្អប់ត្រង់ហ្នឹងណាស់»។
សម្រាប់ពលរដ្ឋដែលគ្មានលទ្ធភាពជួលដីពួកគាត់ត្រូវរៀបចំរទេះ ឬតូបតូចៗ ដើម្បីលក់ដូរនៅតំបន់ឆ្ងាយៗ ឬតំបន់ដែលពុំសូវមានពលរដ្ឋ ឬភ្ញៀវទេសចរដើរលេងកម្សាន្តច្រើន ដែលធ្វើឱ្យក្រុមអាជីវករពុំសូវរកចំណូលបានច្រើនទេ។
ជាក់ស្ដែង ស្ត្រីកំពុងអង្គុយកោសសាច់ដូងឱ្យកូនរបស់គាត់គឺលោកស្រី ឆាយ គឹមថន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា លោកស្រីមិនហ៊ានទៅលក់ដូរក្នុងតំបន់ឆៃណាថោន និងតំបន់អគារដែលគេទុកចោលផ្សេងទៀតទេ ព្រោះបារម្ភខ្លាចអាជ្ញាធរ និងក្រុមសន្តិសុខថៅកែចិនបណ្ដេញលោកស្រី ដែលធ្វើឱ្យខាតទាំងចំណូល និងពេលវេលារកស៊ី។ លោកស្រីបានរៀបចំរទេះលក់ទឹក និងភេសជ្ជៈបន្តិចបន្តួចនៅជាយក្រុងព្រះសីហនុ ប៉ុន្តែពុំសូវមានអ្នកចូលទិញច្រើនទេ។ លោកស្រីបញ្ជាក់ថា មួយថ្ងៃអាចរកចំណូលបានប្រហែល ៥ម៉ឺនរៀលតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំណូលតិចបែបនេះ លោកស្រីមិនអាចមានលទ្ធភាពជួលផ្ទះរស់នៅបានសមរម្យទេ ដែលធ្វើឱ្យលោកស្រី និងប្ដីដែលជាកម្មករសំណង់ បង្ខំចិត្តសុំកន្លែងក្នុងដីឡូតិ៍គេ ដើម្បីសង់រូងប្រក់កៅស៊ូតង់បាំងបិទស្ទើរតែមិនជុំ ដើម្បីស្នាក់នៅជុំកូន និងប្ដីលោកស្រី។
លោកស្រី ឆាយ គឹមថន៖«ប្រជាពលរដ្ឋលក់តាមចិញ្ចឹមថ្នល់ ផុតពីថ្នល់អ៊ីចឹងសុំកុំឱ្យគេដេញ ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋ មកសុទ្ធតែអត់ហើយ ទើបមកស្នាក់អាស្រ័យលក់តិចតួចអ៊ីចឹង»។
ពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរិះគន់ថា ការណ៍ដែលអាជ្ញាធរខេត្តព្រះសីហនុតែងតែធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអាជីវករបែបនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ពុំបានផ្ដល់កិច្ចគាំពារដល់ពលរដ្ឋស្របច្បាប់ ខណៈអាជ្ញាធរបានសម្រួលឱ្យជនបរទេសដែលភាគច្រើនជាជនជាតិចិនអាចបើកហាងអាជីវកម្មតូចធំដោយសេរីក្នុងខេត្តនេះ។
អាជីវករលក់តាមរទេះម្នាក់ទៀតគឺលោក ម៊ុន ចាន់ឌី ត្អូញត្អែរថា ភ្ញៀវទេសចរក្នុងក្រុងព្រះសីហនុបច្ចុប្បន្នហាក់ថមថយ ដែលធ្វើឱ្យការរកស៊ីរបស់លោកពុំសូវទទួលបានចំណូលច្រើននោះទេ។ លោកក៏មិនហ៊ានចតរម៉កលក់ដូរក្បែរអគារខ្មោចនៅម្ដុំទីប្រជុំជនដែរ ព្រោះបារម្ភខ្លាចអាជ្ញាធរចាប់ផាកពិនិត្យដោយចោទថា លោកលក់ដូរប៉ះពាល់ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម។ អាជីវកររូបនេះ បានចាកចេញពីស្រុកកំណើតក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺមករកស៊ីក្នុងក្រុងព្រះសីហនុជិតកន្លះឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែ លោកគ្មានលទ្ធភាពជួលផ្ទះស្នាក់នៅទេ ហើយនៅពេលយប់លោកសម្រាកលើរទេះលក់អីវ៉ាន់។
លោក ម៊ុន ចាន់ឌី៖«គេបិទ ដូចថា គេលក់តែកន្លែងគេ អ៊ីចឹងអ្នកដែលសុំលក់គឺអត់បានទេ ហើយសូម្បីតែយើងលក់កៀនខាងក៏ដេញអត់ឱ្យលក់កៀនខាងដែរ ចិនដេញហ្មងហើយឱ្យលក់តាមផ្លូវ កាលមុនខ្ញុំលក់កៀនខាងចិញ្ចឹមផ្លូវ តែគេឱ្យខាងអាជ្ញាធរមកដេញយើង»។
ទាក់ទងនឹងរឿងនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តព្រះសីហនុ លោក ឃាង ភារម្យ និងលោក ឡុង ឌីម៉ង ដើម្បីបកស្រាយបានទេ នៅថ្ងៃទី៨ ខែឧសភា។
ចំណែក ប្រធានក្រុមការងារដោះស្រាយគម្រោងវិនិយោគជាប់គាំងក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ លោក ហ៊ាន សាហ៊ីប ប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី៦ ខែឧសភា ថា យន្តការដោះស្រាយអគារជាប់គាំង បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច និងបញ្ហាប្រឈមនានាក្នុងខេត្តព្រះសីហនុត្រូវការពេលវេលា និងទាមទារឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធចូលរួមជជែកដោយសន្តិវិធី។
លោក ហ៊ាន សាហ៊ីប៖«យើងនឹងប្រឹងគ្រប់រឿងទាំងអស់ដែលពាក់ព័ន្ធការវិនិយោគ ការធ្វើធុរកិច្ច នៅខេត្តព្រះសីហនុយើងនឹងព្យាយាមដោះស្រាយ ហើយបើយើងដោះស្រាយមិនបានទេ បញ្ហានឹងឮដល់រាជរដ្ឋាភិបាលដែលជាអ្នកពិនិត្យសម្រេចចុងក្រោយ។ អត់កប់ត្រឹមហ្នឹងទេ សំខាន់សុំឱ្យជជែក ពិគ្រោះគ្នា អ្នកដែលមានបញ្ហា យើងកុំអស់សង្ឃឹម ឬទុកបញ្ហាហ្នឹងមិនដោះស្រាយ»។
សំណង់អគារក្នុងខេត្តព្រះសីហនុមានសរុបជាង ១ពាន់ (១.០០៦) អគារ ក្នុងនោះ ៣៦២អគារ បានផ្អាកការសាងសង់ ដោយឡែកអគារ ១៧៦ ផ្សេងទៀត បើទោះបីជាបានបញ្ចប់ការសាងសង់រួចរាល់ក្ដី ក៏មកទល់ពេលនេះ មិនទាន់មានដំណើរការ ឬមានវិនិយោគិនណាមកបោះទុននៅឡើយ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ បានប្រកាសស្វែងរកអ្នកជំនួញក្នុង និងក្រៅស្រុក ដើម្បីឱ្យដាក់ទុកវិនិយោគលើសំណង់អគារខ្មោចទាំងនោះក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ជិត ១ពាន់ ២រយលានដុល្លារ។ ទោះជាបែបនេះក្ដី អ្នកវិភាគមើលឃើញថា បញ្ហាអគារជាប់គាំងនេះ ឬអគារខ្មោចនេះ រដ្ឋាភិបាលអាចនឹងមិនងាយដោះស្រាយបានទេ ដោយសារតែពួកគេមើលឃើញថា កម្ពុជាពុំទាន់មានស្ថិរភាពនយោបាយរឹងមាំ ដើម្បីទាក់ទាញអ្នកជំនួញល្អៗមកវិនិយោគនៅកម្ពុជា។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ អ្នកស្រី ជៀប សុធារី មានប្រសាសន៍ថា សំណង់អគារខ្មោចជាច្រើនក្រៅពីបង្កផលប៉ះពាល់សោភណភាពទីក្រុង ម្ចាស់ដី ឬម្ចាស់អគារទាំងនេះជាអ្នកទទួលខុសត្រូវលើការរ៉ាប់រងបង់ពន្ធដល់រដ្ឋាភិបាល។ អ្នកស្រីយល់ឃើញថា អាជ្ញាធរគួរយោគយល់ និងរិះរកមធ្យោបាយបន្ថែមទៀត ដើម្បីសម្រួលឱ្យអាជីវករលក់ដូរតាមរទេះអាចរកស៊ីបាននៅតំបន់អគារទុកចោលក្នុងទីប្រជុំជន។
អ្នកស្រី ជៀប សុធារី៖«អ្នកធ្វើការតាមកាស៊ីណូ តាមកន្លែងកម្សាន្តផ្សេងៗ ក៏គាត់ត្រូវការហូបចុកដែរ អ៊ីចឹងប្រាក់ខែគាត់តិចតួចហ្នឹងត្រូវការទិញរបស់ឆ្អិនស្រាប់ហ្នឹង ដើម្បីញ៉ាំ។ ប្រសិនជាយើងមិនមានកន្លែងណាអនុញ្ញាតឱ្យគាត់លក់ចាប់ពីម៉ោងប៉ុន្មាន ដល់ម៉ោងប៉ុន្មាន ហើយចប់ម៉ោងប៉ុណ្ណឹងកុំឱ្យគាត់លក់ ហើយប្រសិនជាយើងដេញពួកគាត់មិនឱ្យលក់អ្នកធ្វើការនៅកន្លែងក៏គាត់អត់មានអីញ៉ាំដែរ។ ម្ហូបដែលពួកគាត់មានលទ្ធភាពទិញហូបបានមានតម្លៃថោកគួរសមគឺលក់តាមរទេះហ្នឹង ហើយបើកុម្ម៉ង់តាមហាងអីបាច់និយាយទេ គាត់មានលទ្ធភាពណាទិញញ៉ាំ បើប្រាក់ខែគាត់បានតិចតួចមកត្រូវបែងចែកថ្លៃផ្ទះ ទឹកភ្លើង និងផ្ញើទៅឱ្យក្រុមគ្រួសារទៀត»។
រដ្ឋាភិបាលរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត តែងអះអាងពីការបើកចំហជើងមេឃឱ្យអ្នកជំនួញចិនចូលមកកម្ពុជា ជាពិសេសមកទីក្រុងព្រះសីហនុនេះ ដើម្បីបង្កើតជាទីក្រុងរណបថ្មី ក្នុងការជួយជំរុញសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ ទោះយ៉ាងណា អ្នកជំនួញខ្លះបានចាត់ទីក្រុងជាប់មាត់សមុទ្រមួយនេះ ជាកន្លែងលាងលុយកខ្វក់ រកស៊ីបែបឧក្រិដ្ឋ ហើយបច្ចុប្បន្នទីក្រុងព្រះសីហនុក៏កំពុងញាំញីដោយការចរាចរគ្រឿងញៀន និងការជួញដូរមនុស្សបង្ខំឱ្យធ្វើការខុសច្បាប់ជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។