ប្រជាកសិករមួយចំនួននៅស្រុកល្វាឯម ខេត្តកណ្ដាលងាកមកចាប់យកមុខរបរចិញ្ចឹមសត្វពពែលក់ ដើម្បីរកប្រាក់កម្រៃផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារ ខណៈការធ្វើស្រែចម្ការពុំទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់ និងមានតម្លៃថោក។ មន្ត្រីជំនាញកសិកម្មយល់ឃើញថា ក្រសួងកសិកម្មគួរតែចុះបង្រៀនពីបច្ចេកទេសចិញ្ចឹមសត្វ និងរកទីផ្សារជូនពួកគាត់ ដើម្បីជួយលើកកម្ពស់ជីវភាព។
ប្រជាកសិករនៅខេត្តកណ្ដាល បានផ្លាស់ប្ដូរពីការធ្វើស្រែចម្ការ ងាកមកចាប់អាជីពចិញ្ចឹមសត្វពពែជំនួសវិញ ពីព្រោះការចិញ្ចឹមប្រភេទនេះមិនចំណាយដើមទុនច្រើន។ ពួកគាត់អះអាងថា ថ្វីដ្បិតការចិញ្ចឹមសត្វពពែលក្ខណៈគ្រួសារ មិនអាចទទួលប្រាក់ចំណូលខ្ពស់ ក៏ប៉ុន្តែមុខរបរនេះ អាចជួយឱ្យពលរដ្ឋមិនចាំបាច់ចំណាកស្រុកទៅរកការងារនៅក្រៅប្រទេស។
កសិករចិញ្ចឹមពពែ នៅស្រុកល្វាឯម លោកស្រី ផាន់ នៀង ឱ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរីដឹងថា លោកស្រីចាប់យកមុខរបរចិញ្ចឹមសត្វពពែនេះរយៈពេលជិត ២០ឆ្នាំមកហើយ បន្ទាប់ពីលោកស្រីសង្កេតឃើញពីទីផ្សារលក់សាច់ពពែមានតម្លៃថ្លៃ។ ប៉ុន្តែ លោកស្រីថា បច្ចុប្បន្នទីផ្សារលក់សាច់ពពែមានតម្លៃថោក ដែលបញ្ហានេះធ្វើឱ្យលោកស្រី និងកសិករផ្សេងទៀតពិបាករកទីផ្សារលក់ចេញ។
លោកស្រី ផាន់ នៀង៖«មានទីផ្សារអ៊ីចឹង វាស្រួលលក់ស្រួលដូរអ៊ីចឹង មិនពិបាកលក់ដូចថា គេមកទិញមួយ ទិញពីរ ទិញអ៊ីចឹងទៅ យកទៅធ្វើម្ហូបការ ពិធីជប់លៀងអ៊ីចឹង បើក្រុមហ៊ុនមានស្រួលណាស់ យើងត្រូវការលក់អ៊ីចឹងទៅ មានក្រុមហ៊ុនស្រួលជាងឯកជនមកទិញមួយពីរ»។
កសិករវ័យ ៦០ឆ្នាំរូបនេះ បន្ថែមថា ពពែមួយក្បាលអាចលក់បានប្រាក់ចន្លោះពី ៥០ម៉ឺនរៀល ទៅដល់ ១លានរៀល ទៅតាមទម្ងន់នៃសត្វពពែ ដោយសាច់ពពែមួយគីឡូក្រាមមានតម្លៃ ១ម៉ឺន ៥ពាន់រៀល ប៉ុន្តែប្រៀបធៀបកាលពីឆ្នាំ២០២២ សាច់ពពែមួយគីឡូក្រាមតម្លៃ ៤ម៉ឺនរៀល។ លោកស្រី ផាន់ នៀង បញ្ជាក់ថា បញ្ហាតម្លៃសាច់ពពែចុះថោក គឺដោយសារតែការនាំចូលសាច់បង្កកមកពីក្រៅប្រទេសច្រើន ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ទីផ្សារកសិករក្នុងស្រុក។
លោកស្រី ផាន់ នៀង៖«និយាយទៅឥឡូវច្រើនតែឮគេនិយាយចេញពីប្រទេសគេមកវិញ ពពែ ជ្រូក គោអី ក៏ចុះថោក ដែរ បានជាសត្វនៅក្នុងស្រុកខ្មែរយើង វាចុះថោកអ៊ីចឹង»។
សត្វពពែដែលកសិករចិញ្ចឹម ជាទូទៅពួកគាត់ត្រូវចំណាយពេលចិញ្ចឹម ចន្លោះពី ៦ខែ ដល់ ១ឆ្នាំ ទើបអាចលក់ចេញបាន។ បើទោះបីជាកសិករមួយចំនួនចិញ្ចឹមសត្វពពែយកសាច់លក់ ដើម្បីដោះស្រាយជីវភាពយ៉ាងណាក្ដី ក៏ការចិញ្ចឹមសត្វប្រភេទនេះត្រូវការចំណាយពេលវេលាយូរ ដូច្នេះប្រាក់ចំណូលដែលពួកគាត់ទទួលបានពីការលក់សាច់ពពែ ក៏មិនបានជាប្រចាំដែរ។ បញ្ហានេះធ្វើឱ្យកសិករមួយចំនួនប្រឈមនឹងការជំពាក់លុយធនាគារ និងបោះបង់មុខរបរនេះចោល។
កសិករម្នាក់ទៀត ដែលកំពុងចិញ្ចឹមពពែចំនួន ៥០ក្បាល នៅភូមិព្រែកក្មេង លោកស្រី ស៊ុំ នី ថ្លែងថា ក្នុងមួយឆ្នាំលោកស្រីអាចរកប្រាក់ចំណូលពីការលក់សត្វពពែចំនួន១លានរៀល ប៉ុណ្ណោះ ហើយដោយសារសត្វពពែលក់បានតម្លៃថោកលោកស្រីចង់បោះបង់មុខរបរនេះចោលម្ដងម្កាលដែរ។ លោកស្រីបន្តថា ចាប់តាំងពីលោកស្រីចិញ្ចឹមសត្វពពែមក គឺពុំមានមន្ត្រីកសិកម្មណាចុះមកបង្រៀនពីបច្ចេកទេសចិញ្ចឹមសត្វឡើយ។
លោកស្រី ស៊ុំ នី៖ «មានពពែលក់បាន ៤ ៥អ៊ីចឹងទៅ បានប្រាក់ ១លានអ៊ីចឹងទៅ។ ទៅមុខទៀតទៅលក់បាន ២០ម៉ឺនរៀល ៣០ម៉ឺនរៀលទៀតទៅ វាគ្មានលក់បានរាប់លានរាប់ម៉ឺនអី តទៅមួយខែៗលក់បាន១ម៉ឺនរៀល ២ម៉ឺនរៀល អត់ទេ មួយឆ្នាំអីលក់បាន ១លានរៀលអ៊ីចឹងទេ គ្មានអ្នកណាអង្គុយលក់រាល់ថ្ងៃបើពពែវាក្រធំ»។
ការខ្វះបច្ចេកទេសចិញ្ចឹមសត្វពពែ និងការចិញ្ចឹមពុំមានក្បួនខ្នាត បានធ្វើឱ្យកសិករមួយចំនួនប្រឈមនឹងការខាតដើម ដោយសារសត្វពពែឈឺ ឬឆ្លងមេរោគ។ សត្វពពែអាចកើតជំងឺមួយចំនួន ដូចជា ជំងឺអុតក្ដាម ជំងឺខ្វិន និងជំងឺសារទឹកជាដើម ដែលជំងឺទាំងនេះបណ្ដាលមកពីការរៀបចំទ្រុងចិញ្ចឹម និងឱ្យចំណីពពែស៊ីមិនបានត្រឹមត្រូវ។
សត្វពពែស៊ីស្មៅ ស្លឹករុក្ខជាតិ និងកាកសំណល់ផ្ទះជាចំណី ប៉ុន្តែការចិញ្ចឹមឱ្យស៊ីស្មៅនេះ គឺធ្វើឱ្យការលូតលាស់របស់វាយឺតយ៉ាវ ជាងសត្វពពែចិញ្ចឹមឱ្យស៊ីកន្ទក់ និងពោត។
សត្វពពែមាន៣ប្រភេទខុសៗគ្នាគឺ ពូជពពែចិញ្ចឹមយកសាច់ ពូជពពែចិញ្ចឹម យកទឹកដោះ និងស្បែក ប៉ុន្តែភាគច្រើននៃកសិករចិញ្ចឹមពពែនៅកម្ពុជា គឺជ្រើសរើសយកពូជសត្វពពែចិញ្ចឹមយកសាច់ ដើម្បីលក់ ពីព្រោះការចិញ្ចឹមយកសាច់លក់ ងាយស្រួលរកទីផ្សារជាងការចិញ្ចឹមយកស្បែក និងទឹកដោះ។
ចំណែកការរៀបចំទ្រុងសត្វពពែវិញ គឺគេសាងសង់ទ្រុងកម្ពស់១ម៉ែត្រផុតពីដី ហើយចំពោះទំហំធំ ឬតូច អាស្រ័យទៅតាមលទ្ធភាពរបស់កសិករ ។ សត្វពពែកចូលចិត្តនៅលើទ្រុងខ្ពស់ផុតពីដី ហើយទ្រុងខ្ពស់អាចជួយឱ្យសត្វពពែលូតលាស់បានល្អ ការពារពីមេរោគឆ្លង នៅពេលមានភ្លៀងធ្លាក់ និងងាយស្រួលសំអាត។ ដោយឡែកការបង្កាត់ពូជវិញគឺកសិករត្រូវជ្រើសរើសពូជដែលមានសុខភាពល្អ ធន់នឹងអាកាសធាតុទើបធ្វើឱ្យកូនពពែកើតមកមានសុខភាពល្អ ហើយកូនពពែមានអាយុ ៣ខែអាចបំបែកលក់ពូជបន្តបាន។
កសិករឱ្យដឹងថា ការលក់សាច់ពពែរបស់ពួកគាត់ពុំមានឈ្មួញកណ្ដាលទទួលទិញយកទៅលក់បន្តឡើយ ពោលគឺ ពួកគាត់លក់ឱ្យអតិថិជនដែលទិញយកទៅហូបក្នុងពិធីបុណ្យទាន និងនៅពេលមានម្ចាស់ភោជនីយដ្ឋានកុម្ម៉ង់ទិញតែប៉ុណ្ណោះ។
ទាក់ទិនបញ្ហានេះក្រុមប្រឹក្សាភិបាល របស់អង្គការសាមគ្គីភាពកសិករកម្ពុជា លោក ឌី គន្ធា យល់ឃើញថា ប្រសិនបើក្រសួងកសិកម្មគ្មានយន្តការទប់ស្កាត់ការនាំចូលសាច់បង្កកទេនោះ ប្រជាកសិករ ដែលចិញ្ចឹមសត្វពពែជាលក្ខណៈគ្រួសារនឹងបោះបង់មុខរបរនេះចោល។ លោកបន្តថា ដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពកសិករ ក្រសួងកសិកម្មគួរតែរកទីផ្សារលក់សាច់ពពែជូនកសិករ និងសហការជាមួយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីកំណត់តម្លៃទីផ្សារសាច់ពពែ។
លោក ឌី គន្ធា៖«សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំយល់ថា ជាភាពចន្លោះប្រហោង ដែលក្រុមការងារបច្ចេកទេស ក៏ដូចជា ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងហ្នឹងមានភាពចន្លោះប្រហោង ឬក៏ខ្វះឆន្ទៈក្នុងការផ្ដល់នូវសកម្មភាពវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាល ស្ដីពីគោលការណ៍បច្ចេកទេសចិញ្ចឹមសត្វពពែ ដែលអាចធន់ទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ចំណុចមួយទៀត មានន័យថា រដ្ឋគាត់មិនបានធ្វើការឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការផលកម្មសត្វពពែ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអភិបាលខេត្តកណ្ដាល លោក គង់ សោភ័ណ្ឌ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម កញ្ញា អ៊ឹម រចនា ដើម្បីសុំការបកស្រាយជុំវិញបញ្ហានេះបានទេ នៅថ្ងៃទី៦ ខែកុម្ភៈ។
អ្នកភូមព្រែកក្មេង ស្រុកល្វាឯមឱ្យដឹងថា មានពលរដ្ឋប្រមាណជាង៥០០គ្រួសារ ប្រកបរបរកសិកម្ម និងចិញ្ចឹមសត្វ ក្នុងនោះមានគ្រួសារដែលចិញ្ចឹមសត្វពពែប្រមាណ៣០ភាគរយ។ ក្រៅពីសាច់ជ្រូក និងសាច់គោ ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន ក៏និយមហូបសាច់ពពែដែរ ដោយសារពួកគាត់អាចយកសាច់ពពែទៅអាំង ឬធ្វើស៊ុបតាមចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ពួកគាត់។
ប្រជាកសិករស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់រកទីផ្សារលក់សាច់ពពែ និងរិះរកវិធីចិញ្ចឹមបែបបច្ចេកទេសថ្មីបង្រៀនដល់ពួកគាត់ ដើម្បីអាចឱ្យពួកគាត់មានលទ្ធភាពរកប្រាក់ចំណូលចិញ្ចឹមជីវិត ជាពិសេស អាចមានឱកាសនាំចេញទៅលក់នៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ពួកគាត់ថា ការចិញ្ចឹមសត្វជាលក្ខណៈគ្រួសារអាចជួយឱ្យពលរដ្ឋនៅក្នុងស្រុកមានការងារធ្វើដោយពុំចាំបាច់ចំណាកស្រុកទៅរកការងារធ្វើនៅក្រៅប្រទេស៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។