ពលរដ្ឋមួយចំនួននៅខេត្តកណ្ដាល ចិញ្ចឹមរុយយកពង និងដង្កូវលក់ ដើម្បីដោះស្រាយជីវភាព
2024.10.30
ពលរដ្ឋមួយចំនួននៅស្រុកមុខកំពូល ខេត្តកណ្ដាលចិញ្ចឹមរុយទាហានខ្មៅ ឬហៅថា រុយរាជ ដើម្បីយកពង និងដង្កូវលក់ដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារ។ ពួកគាត់ថា អាជីពចិញ្ចឹមរុយនេះ ងាយស្រួល ចំណាយដើមទុនតិច ហើយរកចំណូលបានខ្ពស់។ ទន្ទឹមនឹងនោះ រុយនេះ ក៏អាចជួយដល់វិស័យកសិកម្មចិញ្ចឹមសត្វលក្ខណៈគ្រួសារ និងកសិដ្ឋានធំៗ ព្រោះថា ដង្កូវ អាចយកធ្វើជាចំណីសត្វបានយ៉ាងល្អ។
ខុសពីកសិករដទៃ ដែលតែងតែចាប់អាជីពធ្វើស្រែកចម្ការ និងដាំដំណាំផ្សេងៗ កសិករមួយចំនួន នៅឃុំព្រែកដំបង ស្រុកមុខកំពូល បានចាប់របរជាអ្នកចិញ្ចឹមរុយយកពង និងដង្កូវលក់។ អាជីពនេះ ពលរដ្ឋ អាចរកចំណូលបានរាប់រយដុល្លារក្នុង ១ខែ និងជួយឱ្យការចិញ្ចឹមសត្វរបស់ពួកគាត់ ទទួលបានផលល្អប្រសើរជាងមុន។
កសិករចិញ្ចឹមរុយ លោក ឌីម ចាន់ឌី រស់នៅភូមិឡឥដ្ឋ ឃុំព្រែកដំបង ស្រុកមុខកំពូល ចាប់អាជីពចិញ្ចឹមរុយ យកពង និងដង្កូវ លក់ជាង ៦ឆ្នាំហើយ។ ជំនាញនេះ លោកចេះតាមរយៈមើលវីដេអូ នៅលើបណ្ដាញសង្គមយូធូប (YouTube) ដែលមានបង្រៀនអំពីបច្ចេកទេសចិញ្ចឹមរុយយកពង និងដង្កូវ ហើយវីដេអូ ទាំងនោះភាគច្រើន មាននៅប្រទេសជិតខាង ដូចជា ថៃ និងវៀតណាមជាដើម។
កសិកររូបនេះ មានកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមមាន់រាបរយក្បាល ហើយជាញឹកញាប់ លោកបានទិញចំណីមាន់ពីផ្សារ ប៉ុន្តែ ចាប់តាំងពីលោកចិញ្ចឹមរុយយកដង្កូវ ធ្វើជាចំណីមាន់ជំនួស លោកអាចកាត់បន្ថយការចំណាយបានជាង ៧០ ទៅ ៨០ភាគរយ។ លោកបន្តថា ការយកដង្កូវ ធ្វើជាចំណីមាន់នេះ ពិតជាល្អ ព្រោះវាផ្ដល់នូវសារធាតុចិញ្ចឹមជួយឱ្យមាន់ឆាប់ធំល្អ ហើយការពារមាន់មិនឱ្យមានជំងឺ។
លោក ឌីម ចាន់ឌី៖ «អ៊ីចឹងចំពោះបងប្អូនណា ដែលគាត់ចិញ្ចឹមសត្វ ការចិញ្ចឹមដង្កូវ គឺយើងកាត់បន្ថយចំណីពី ៨០ភាគរយ ឬក៏អាច ១០០ភាគរយ យើងអត់ប្រើចំណីផ្សារ។ អ៊ីចឹង ខ្ញុំសម្លឹងឃើញកសិកម្មស្រុកគេដើរលឿន ហើយស្រុកយើង ដើរអត់ទាន់គេ។ ខ្ញុំព្យាយាមផ្សព្វផ្សាយ គឺជួយលើកវិស័យកសិកម្មស្រុកយើងនេះ ដើម្បីកុំឱ្យពួកគាត់ពឹងលើចំណីផ្សារពេក យើងរៀនផលិតចំណីខ្លួនឯង ផលិតជីខ្លួនឯងអ៊ីចឹងទៅ គាត់អាចកាត់បន្ថយចំណាយបាន គាត់ចំណេញ ក៏បានច្រើន»។
លោក លីម ចាន់ឌី មានប្រសាសន៍ថា ក្រៅពីចំណូលបានពីចិញ្ចឹមមាន់ លោកអាចរកចំណូលបានពីការលក់ពងរុយ និងដង្កូវ ក្នុងមួយខែ ចន្លោះពី ៥រយ (៥០០)ដុល្លារ ទៅ ៦រយ (៦០០)ដុល្លារ។ លោកថា អាជីពចិញ្ចឹមរុយយកដង្កូវនេះ មានសារប្រយោជន៍ខ្លាំងដល់កសិករ សម្រាប់យកធ្វើជាចំណីសត្វចិញ្ចឹម ដូចជា មាន់ ទា ត្រី កង្កែប បង្កង អណ្ដើក និងកន្ធាយជាដើម។
លោក លីម ចាន់ឌី៖ «សម្រាប់យើងចិញ្ចឹមឱ្យចំណីសត្វ យើងចំណាយពេល ១៥ ទៅ ២០ថ្ងៃ យើងអាចប្រមូលឱ្យសត្វស៊ីបានហើយ តែបើទុកវាចាប់ពី ៣០ថ្ងៃទៅ ដង្កូវនោះនឹងប្រែខ្លួនជាពណ៌ខ្មៅ ហើយរឹង។ បែបហ្នឹង យើងលែងទុកឱ្យចំណីសត្វហើយ ទុកធ្វើពូជម្ដង។ ចំពោះចំណាយ អត់ចំណាយច្រើនទេ ប្រសិនបើគាត់អត់មានពូជ គ្រាន់តែចំណាយទិញពូជ ចំណែកទាក់ទងនឹងចំណី គាត់អាចប្រមូល ដូចជា ស្វាយ ប្រភេទថ្លៃឈើទំ ស្វាយ ឬក៏ត្រសក់ជាដើម»។
របៀបចិញ្ចឹមរុយប្រភេទទាហានខ្មៅ ដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Black Soldier Fly (BSF) ឬហៅថា រុយរាជ ដំបូងឡើយគេយក ពងពូជរុយទាំងនោះ មកដាក់ក្នុងធុងជ័រ ឬចានជ័រ ដែលទំហំធំល្មម ដាក់នៅកន្លែងដែលមានម្លប់ល្អ ហើយមានសំណើម សើមតិចៗ។ ចំណែកកសិករខ្លះទៀត យកពូជពងរុយទាំងនោះ ដាក់ក្នុងសំបកកង់ឡាន ឬឥដ្ឋចាស់ៗ។ បន្ទាប់មក នៅពេលដែល ដង្កូវមានរាងធំល្មម គេយកវាទៅដាក់នៅក្នុងគំនរកាកសំណាល ដែលប្រមូលទុក ក្នុងរោង សម្រាប់ឱ្យដង្កូវទាំងនោះវាស៊ីរហូតដល់ធំបានប្រមូលផលលក់ ឬយកទៅឱ្យសត្វស៊ី។
រីឯ រោងចិញ្ចឹមរុយមានទំហំតូចធំ ទៅតាមការកែច្នៃរបស់កសិករ ហើយអ្នកខ្លះធ្វើរោងចិញ្ចឹមរុយ ស្រដៀងគ្នានឹងរោងចិញ្ចឹមមាន់ដែរ។ រោងទាំងនោះ មានហ៊ុមព័ទ្ធដោយម៉ុង និងស្បៃ ដែលអាចមានពន្លឺថ្ងៃជះមកចំប្រហែល ១០ ទៅ ២០ភាគរយ ហើយអាចបិទបាំង យ៉ាងជិតមិនឱ្យរុយហើរចេញក្រៅបាន។ បន្ទាប់មកគេ យកសំបកឈើ ឬកំណាត់ឈើ ដែលមានទំហំប៉ុនបាតដៃ ឬតូចជាងបាតដៃ មានប្រវែងប្រហែលកន្លះម៉ែត្រការ៉េ កាត់ជាកំណាត់ៗ ចងផ្អោបគ្នាជាច្រើនកំណាត់ ដើម្បីឱ្យរុយចូលទៅពង។ ក្រោយមកទៀត យកពងរុយទាំងនោះ ដើម្បីភ្ញាស់ជាដង្កូវ។
លោក ឌីម ចាន់ឌី ឱ្យដឹងថា ជាធម្មតា ពងរុយចំនួន ១០ខាំ អាចភ្ញាស់ដង្កូវបាន ជាង ១០គីឡូ ទៅ ២០គីឡូ ហើយរយៈពេលការភ្ញាស់អាចចំណាយ ៥ថ្ងៃ ទៅ ៧ថ្ងៃ តាមទិដ្ឋភាពជាក់ស្ដែង។ លោកបន្តថា ការចិញ្ចឹមរុយ មានភាពងាយស្រួល ព្រោះថា សត្វរុយផឹកតែទឹកប៉ុណ្ណោះ ចំណែកដង្កូវយកកាក់សំណល់ផ្ទះបាយ និងផ្លែឈើ ដូចជា ផ្លែស្វាយចេក និងម្នាស់ ជាដើម ដែលទំរលួយ ខូចដាក់ឱ្យវាស៊ី។ បន្ថែមពីនោះ ចំពោះកាក់សំណល់ ដែលសល់ពីដង្កូវស៊ីហើយ ក៏អាចកែច្នៃ ធ្វើជាជីកំប៉ុស សម្រាប់ស្រោចស្រពដំណាំបានផងដេរ។
ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត រស់នៅស្រុកមុខកំពូលខេត្តកណ្ដាល លោក សៅ សំណាង មានកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមរុយមួយ ឈ្មោះថា កសិដ្ឋាន ធម្មជាតិចម្រុះ BSF។ កសិដ្ឋាននេះ បានផ្ដោតសំខាន់លើការផ្ដល់បច្ចេកទេសចិញ្ចឹមរុយយកពង និងដង្កូវ។ ជាញឹកញាប់លោកអាចរកចំណូលបានពីសត្វរុយនេះ រាបរយដុល្លារក្នុងមួយខែ តាមរយៈការលក់ដង្កូវពូជ ១គីឡូក្រាមជាង ៤ម៉ឺនរៀល និងដង្កូវចំណីសត្វ ១គីឡូក្រាម ចំនួន ៨ម៉ឺនរៀលទៅឱ្យកសិករផ្សេងនៅតាមកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមសត្វ។
កសិកររូបនេះ លើកឡើងថា បើទោះបីជាការចិញ្ចឹមរុយ យកពង និងដង្កូវ អាចជួយដល់វិស័យសត្វចិញ្ចឹម ដោយងាយស្រួលក្ដី ក៏វិស័យនេះ ពុំសូវមានអ្នកចាប់អារម្មណ៍បានទូលំទូលាយនោះទេ។ លោកបន្តថា សព្វថ្ងៃអ្នកចិញ្ចឹមរុយ យកដង្កូវ ទាល់តែពួកគាត់មានកសិដ្ឋានចិញ្ចឹម មាន់ ទា ឬត្រី ដោយខ្លួនឯងទើប បានអាចទៅរួច តែប្រសិនបើផ្ដោតតែទៅលើការចិញ្ចឹមរុយយកពង និងដង្កូវលក់ ពុំសូវមានទីផ្សារនោះឡើយ។
លោក សៅ សំណាង៖ «ប្រសិនបើកសិករយកទៅចិញ្ចឹម ហើយគាត់មានកសិដ្ឋានខ្លួនឯង ចិញ្ចឹមមាន់ ចិញ្ចឹមទា និងចិញ្ចឹមត្រី ខ្លួនឯង នេះគាត់ចំណេញច្រើន ព្រោះគាត់អត់ចំណាយទៅលើការទិញចំណីពីរោងចក្រ ដែលអត់មានគុណភាពទេ។ មួយទៀត នៅពេលគាត់ ចិញ្ចឹមទៅ សត្វចិញ្ចឹមរបស់ពួកគាត់ឆាប់ធំធាត់ ហើយអត់ងាប់»។
លោក សៅ សំណាង ចង់ឱ្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខា ប្រមាញ់ និងនេសាទគួរតែសិក្សាបន្ថែម ពីបច្ចេកទេសចិញ្ចឹមរុយ យកដង្កូវ ធ្វើជាចំណីសត្វឱ្យបានទូលំទូលាយ ដើម្បីជំរុញឱ្យប្រជាកសិករ ទូទាំងប្រទេសរៀន និងអនុវត្តតាម ដើម្បីបង្កើតចំណីសត្វដោយខ្លួនឯង។ លោកថា ជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ ពលរដ្ឋបានចំណាយថវិកាច្រើន លើការទិញចំណីសត្វ នៅតាមទីផ្សារ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើពលរដ្ឋយល់ដឹងពីការផលិតចំណីសត្វដោយខ្លួនឯង ពួកគាត់នឹងកាត់បន្ថយការចំណាយបានច្រើនជាងមុន។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី ពុំអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខា ប្រមាញ់ និងនេសាទ កញ្ញា អឹម រចនា ដើម្បីឆ្លើយតបជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ដោយសារហៅទូរស័ព្ទចូល តែគ្មានអ្នកទទួល។
ទាក់ទិនរឿងនេះ ប្រធានសមាគមបណ្ដាញអ្នកចិញ្ចឹមសត្វ លោក ជួប វិបុល សង្កេតឃើញថា ការចិញ្ចឹមរុយយកពង និងដង្កូវលក់ដោះស្រាយជីវភាពរបស់កសិករនេះ គឺជាការប្រសើរ។ បន្ថែមពីនោះ លោកថា កសិករ ដែលមានកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមសត្វ គួរតែរៀនចិញ្ចឹមសត្វរុយ យកដង្កូវធ្វើជាចំណី ដើម្បីកាត់បន្ថយការចំណាយ លើការទិញចំណីពីខាងក្រៅច្រើនពេក។ កាលពីពេលកន្លងទៅ លោកក៏បានសិក្សាពីការចិញ្ចឹមរុយ យកដង្កូវនេះ ជាច្រើនដែរ ដោយលោកមើលឃើញថា គុណសម្បត្តិរបស់ដង្កូវ គឺមានច្រើន ហើយងាយស្រួលចិញ្ចឹម សម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរ។
លោក ជួប វិបុល៖ «ការចិញ្ចឹមរុយរាជ វាមានភាពងាយស្រួល ជាងការដាំដំណាំធ្វើចំណីសត្វ ពីព្រោះថា រុយនេះ វាងាយស្រួលពង ងាយស្រួលកកើត ហើយចំណីរបស់រុយនេះ ងាយស្រួលរក។ អ៊ីចឹង រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេស មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធគួរបង្កើតក្រុមការងារបច្ចេកទេស ដើម្បីស្រាវជ្រាវ ខាងបច្ចេកទេសបន្ថែម ទៅលើការចិញ្ចឹមរុយរាជនេះ និងសិក្សាទៅលើគុណសម្បត្តិរបស់រុយរាជនេះថា តើវាមានគុណសម្បត្តិបែបណា ហើយផ្សព្វផ្សាយដល់កសិករដែលលោកចិញ្ចឹមសត្វ យកទៅអនុវត្ត ដើម្បីយកមកប្រើប្រាស់ ដើម្បីកាត់បន្ថយថ្លៃដើម»។
សត្វរុយ ត្រូវបានអ្នកជំនាញកសិកម្មជាច្រើន នៅលើពិភពលោកបានកត់សម្គាល់ឃើញថា មានប្រមាណ ២.៦០០ប្រភេទ ចំណែកសត្វរុយ ដែលមានប្រយោជន៍សម្រាប់បម្រើវិស័យកសិកម្ម មានប្រមាណ ៣៥០ប្រភេទក្នុងនោះ ក៏មានប្រភេទ រុយរាជ ឬហៅថា Black Soldier Fly នេះដែរ។ សត្វរុយប្រភេទនេះ មានសារធាតុចិញ្ចឹមប្រូតេអ៊ីនដល់ជាង ៤០ភាគរយ ខុសពីសត្វរុយធម្មតា ដែលពលរដ្ឋខ្មែរ យើងធ្លាប់ស្គាល់ថា ជាភ្នាក់ងារចម្លងមេរោគ។ អ្នកជំនាញផ្នែកចិញ្ចឹមរុយកសិកម្មជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលគួរតែមានក្រុមបច្ចេកទេសសិក្សាបន្ថែមអំពីគុណសម្បត្តិរបស់រុយ ហើយជំរុញឱ្យកសិករ ដែលមានកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមសត្វ គួរតែងាកមកចិញ្ចឹមរុយយកដង្កូវ ធ្វើជាចំណីសត្វ ជំនួសឱ្យការចំណាយច្រើនពេកលើការទិញចំណីពីខាងក្រៅ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។