ចាប់តាំងពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០១៤ មក គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង ដែលនឹងក្លាយជាទំនប់វារីអគ្គិសនីធំជាងគេបំផុតរបស់កម្ពុជា នៅតែស្ថិតក្នុងភាពចម្រូងចម្រាស។ ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះ គឺជាការវិនិយោគរួមគ្នារវាងក្រុមហ៊ុនចំនួនបី រួមមាន ក្រុមហ៊ុនចិន ឈ្មោះ ហាយដ្រូ ឡាងឆាន អ៊ិនធឺណេសិនណល អេណឺជី (Hydrolancang International Energy) មានភាគហ៊ុន ៥១% ក្រុមហ៊ុន រ៉ូយ៉ាល់ គ្រុប (Royal Group) របស់ លោក គិត ម៉េង មានភាគហ៊ុន ៣៩% និងក្រុមហ៊ុនវៀតណាម អ៊ី.វី.អិន (EVN) មានភាគហ៊ុន១០%។
ការមិនត្រូវរ៉ូវគ្នារឿងទូទាត់សំណងម្ដងហើយម្ដងទៀត បានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋជាង ៣០% នៃសហគមន៍រងផលប៉ះពាល់រាប់រយគ្រួសារក្នុងស្រុកសេសាន ប្រកាន់ជំហរឈប់ចរចាជាមួយក្រុមហ៊ុន និងអាជ្ញាធរតទៀត។ ក្នុងនោះ ពលរដ្ឋជាង ២៥០គ្រួសារក្នុងភូមិស្រែគរ ឃុំស្រែគរ ស្រុកសេសាន ដែលភាគច្រើនជាជនជាតិភាគតិចឡាវ អះអាងថា ពួកគេស៊ូស្លាប់ដើម្បីការពារភូមិកំណើត បើទោះបីជាភូមិនោះត្រូវលិចលង់ដោយសារការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីក៏ដោយ។
លោកស្រី សារុំ សុខុម ថ្លែងថាបើគេនៅតែមិនបញ្ឈប់នូវទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ ហ្នឹង ពួកខ្ញុំមិនខ្វល់។ ទឹកលិចមក ខ្ញុំកាប់ឫស្សីធ្វើក្បូនទៅ ដាក់ក្រោមផ្ទះទៅ មានអី ទិញជ័រ ទិញកានសាំងមកដាក់ទៅ បណ្ដែតក្បូនតាមហ្នឹង ឲ្យពិភពលោកមើលឃើញថា អូ!អ្នកដឹកនាំប្រទេសខ្មែរហ្នឹង ធ្វើបាបប្រជាជន ធ្វើបាបប្រជារាស្ត្រ។ ខ្ញុំថា ដូចវាល្អម្យ៉ាងដែរ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាអ៊ីចឹង។
ភូមិស្រែគរ១ និងភូមិស្រែគរ២ ស្ថិតក្នុងឃុំស្រែគរ លាតសន្ធឹងតាមដងទន្លេសេសាន ស្ថិតនៅឆ្ងាយពីទីរួមខេត្តស្ទឹងត្រែង ប្រមាណ ៩០គីឡូម៉ែត្រ ដោយធ្វើដំណើរតាមផ្លូវលំដីក្រហមអមសងខាងដោយដីព្រៃសឹករិចរិល។
«សំឡេងឡានបើកតិចៗ»
បើទោះបីជាតំបន់នេះដាច់ស្រយាលមិនមានអគ្គិសនីផ្គត់ផ្គង់ដូចនៅក្នុងក្រុងក្ដី ក៏អ្នកភូមិជាង ២៥០គ្រួសារ មិនព្រមបោះបង់ភូមិនេះ និងមិនទទួលយកសំណងទៅរស់នៅភូមិថ្មី ដែលនឹងមានបណ្ដាញអគ្គិសនីប្រើប្រាស់នោះឡើយ។
សហគមន៍ឃុំស្រែគរ ធ្លាប់មានប្រជាពលរដ្ឋជាង ៥០០គ្រួសាររស់នៅ ដែលភាគច្រើននិយាយភាសាឡាវ តាំងពីកំណើត។
« សំឡេងអ្នកភូមិជជែកគ្នាជាភាសាឡាវ »
តែពេលនេះ ពលរដ្ឋពាក់កណ្ដាលនៃឃុំទាំងមូល បានចាកចេញទៅតំបន់ផ្សេងជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោយការមកដល់នៃទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ ដែលនឹងក្លាយជាទំនប់ធំជាងគេបង្អស់នៅកម្ពុជា ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់វិនិយោគជាង ៨០០លានដុល្លារអាមេរិក។
រដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ទំនប់នេះអាចផលិតអគ្គិសនីបាន ៤០០មេហ្គាវ៉ាត់ (MW) ប៉ុន្តែការសិក្សារបស់អ្នកជំនាញប៉ាន់ស្មានថា ទំនប់នេះទំនងជាផលិតអគ្គិសនីបានត្រឹម ១០០មេហ្គាវ៉ាត់ប៉ុណ្ណោះក្នុងរដូវប្រាំង។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកភូមិស្រែគរ ជាង ២៥០គ្រួសារដែលមិនឯកភាពនឹងគោលនយោបាយទូទាត់សំណងរបស់រដ្ឋាភិបាល ហាក់មិនរំភើបនឹងការអភិវឌ្ឍក្នុងទឹកប្រាក់រាប់លានដុល្លារនេះឡើយ។
ក្នុងវ័យ ៥៩ឆ្នាំ លោកស្រី សារុំ សុខុម ជាអ្នកភូមិស្រែគរ មួយរូបក្នុងចំណោមអ្នកភូមិជាង ២៥០គ្រួសារ។ លោកស្រីបានសម្រេចចិត្តឈប់ចរចារឿងសំណងតទៅទៀតហើយ ដោយសារក្នុងការចរចាជាច្រើនលើកកន្លងទៅ ក្រុមហ៊ុននៅតែមិនព្រមទូទាត់សំណងតាមតម្លៃទីផ្សារដែលអ្នកភូមិកំណត់៖ « ឧទាហរណ៍ដូចខ្ញុំលក់ក្របីអ៊ីចឹង ក្របីខ្ញុំ ទ្រព្យសម្បត្តិខ្ញុំ ត្រូវខ្ញុំកាត់តម្លៃដោយខ្លួនឯង។ ខ្ញុំមិនព្រមឲ្យលោកឯងកាត់តម្លៃឲ្យខ្ញុំទេ ហើយគាត់ក៏មិនបានដោះស្រាយអ្វីឲ្យពួកខ្ញុំទេ ហើយរហូតដល់២០១៦ ហ្នឹង គាត់មកថ្ងៃ២២ អភិបាលរងខេត្តគាត់មកប្រជុំថ្ងៃមុននេះ គាត់ថា សំណងគ្មានឡើងបានទៀតទេ តែត្រឹមហ្នឹងទេ។ ហើយគាត់អត់និយាយរឿងសំណងទៀត និយាយតែរឿងឲ្យពួកខ្ញុំលះបង់ចូលការអភិវឌ្ឍ »។
លោកស្រី សារុំ សុខុម មានប្រសាសន៍បន្តថា សព្វថ្ងៃ គ្រួសារលោកស្រីអាចរស់នៅបានដោយមិនចាំបាច់រំពឹងលើអគ្គិសនីផលិតពីទំនប់សេសានក្រោម២ នោះឡើយ បើទោះបីជាទំនប់នោះអាចនឹងធ្វើឲ្យតម្លៃអគ្គិសនីចុះថោកក៏ដោយ៖ « ខ្វះក៏ដោយ ខ្វះអគ្គិសនី ខ្ញុំក៏ប្រើសូឡា (Solar) ។ ខ្ញុំទិញសូឡាប្រើសព្វថ្ងៃ មិនចាំបាច់អគ្គិសនីអី ព្រោះបច្ចេកទេសផ្សេងៗមានឲ្យយើងប្រើ មិនមែនមានតែអគ្គិសនីហ្នឹងទេ។ មិនចាំបាច់បិទទន្លេក៏មានអគ្គិសនីប្រើដែរ។ គេផ្សព្វផ្សាយតាមទូរទស្សន៍តាមវិទ្យុ ខ្ញុំទិញមកប្រើទៅ គុណភាពគេក៏ល្អដែរ។ ខ្ញុំប្រើបានបួនប្រាំប្រាំមួយខែហើយ។ ខ្លះក៏ជិត ១០ឆ្នាំហើយ គេប្រើនោះ។ ទៅរកលុយមកពីណា ដើម្បីនឹងមកបង់ថ្លៃអគ្គិសនីហ្នឹង ? គឺវាគ្មាន »។
ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ បានចាប់ផ្ដើមបង្កកង្វល់ដល់ពលរដ្ឋនៅឃុំទាំង៤ ក្នុងស្រុកសេសាន ចាប់តាំងពីពេលពួកគាត់ទទួលដំណឹងថា ក្រុមហ៊ុន ហាយដ្រូ ផោវវើ ឡូវើ សេសាន ធូ (Hydro Power Lower Sesan II) នឹងមកសាងសង់ទំនប់នៅតំបន់ដែលពួកគាត់រស់នៅលើផ្ទៃដីសរុបជាង ៣ម៉ឺនហិកតារ (៣៣.៥០០ហិកតារ)។
អ្នកភូមិស្រែគរ វ័យ ៦១ឆ្នាំមួយរូប ប្រកបរបរជាអ្នកនេសាទទាំងពិការជើងម្ខាងផង គឺលោក ឌី ភុន មានប្រសាសន៍ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ថា វត្តមាននៃទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះកំពុងគំរាមកំហែងដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់លោក ដោយសារបរិមាណត្រីថយចុះជាលំដាប់៖ « វាធ្លាក់ចុះហ្នឹងហើយ។ ខ្ញុំថានោះតាំងពីការសាងសង់ទំនប់មក។ ឆ្នាំនេះអត់មានទេត្រីរៀល នៅឃើញឡើងមកបានពីរសា។ ក្រោយពីនោះ អត់ ស្ងាត់រហូតមក អត់មានត្រីឡើងមក។ ក្នុងមួយរយភាគរយ ឥឡូវធ្លាក់មកដល់ ៣០ភាគរយ។ ពីមុននោះ ខ្ញុំធ្លាប់រកបានដាក់មងដាក់អី មួយយប់ ២០គីឡូ ២៥គីឡូ។ ឆ្នាំទៅមួយនោះ បានខ្លះ។ ដល់ឆ្នាំនេះ ដាក់បានយ៉ាងហោចពីរបីគីឡូ។ ដាក់សន្ទូចមួយយប់បានយ៉ាងហោចមួយគីឡូ ពីរគីឡូប៉ុណ្ណឹង។ កាលពីមិនទាន់មានទំនប់នោះ មួយថ្ងៃយ៉ាងតិចណាស់ក៏ ២០ម៉ឺន ៣០ម៉ឺននោះក៏បាន។ ឥឡូវនេះ បានត្រីថ្លៃទៀត បានតែមួយម៉ឺនពីរម៉ឺន »។
អ្នកនេសាទរូបនេះមានប្រសាសន៍បន្តថា លោកមិនជំទាស់នឹងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់រដ្ឋាភិបាលទេ តែលោកធុញទ្រាន់ចំពោះការចរចាម្ដងហើយម្ដងទៀតជាមួយក្រុមហ៊ុន ដែលមិនព្រមផ្ដល់សំណងទៅតាមតម្លៃទីផ្សារសោះ៖ « ឥឡូវឈប់យកហើយ។ សុខចិត្តថា មិនបានស្អីក៏បានដែរ។ សុខចិត្តថា លិចផ្ទះក៏ខ្ញុំដើរចេញសិន ចាំស្រកវិញចាំមកវិញ »។
ផ្ទុយពីជំហររបស់អ្នកភូមិទាំងនេះ មេឃុំស្រែគរ លោក សៀក មេគង្គ ដែលបានយល់ព្រមទទួលយកសំណងពីក្រុមហ៊ុន បានជំរុញឲ្យពលរដ្ឋក្នុងឃុំដែលលោកគ្រប់គ្រងនោះ លះបង់ភូមិកំណើតដើម្បីការអភិវឌ្ឍរបស់ជាតិ បើទោះបីជាលោកដឹងថា ការសាងសង់ទំនប់នេះនឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានយ៉ាងណាក៏ដោយ៖ « គាត់ចេះតែគិតថា វាអាយុជីវិតតាមដងទន្លេ ធ្វើម៉េចឲ្យទឹកហូរទៅតាមធម្មជាតិដូចពីមុនមក។ ធម្មតា យើងទៅគិតមើលពីសកលលោកទៅ។ គាត់មិនទាន់មើលប្រទេសលើសកលលោកផ្សេងៗ ប្រទេសដែលធ្វើវារីអគ្គិសនី ដូចជាប្រទេសចិន។ តាមពិត ប្រទេសចិន វាអំណាចក្រោយអាមេរិក ទេ។ ហេតុអីសេដ្ឋកិច្ចចិន ជឿនលឿន ? ចិន យកកត្តាវារីអគ្គិសនីនេះធ្វើឲ្យមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។ ដូច្នេះ យើងគិតថា ស្រុកខ្មែរយើងបើមានវារីអគ្គិសនីអ៊ីចឹង វាអាចរីកចម្រើន »។
ទន្ទឹមនឹងការជំរុញឲ្យអ្នកភូមិបើកផ្លូវចរចាឡើងវិញ មេឃុំស្រែគរ លោក សៀក មេគង្គ ក៏បានទម្លាក់កំហុសដល់អតីតអភិបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ឡូយ សុផាត ដែលបច្ចុប្បន្នមានតួនាទីជាតំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលស្ទឹងត្រែង នៃគណបក្សកាន់អំណាច។
មេឃុំរូបនេះអះអាងថា លោក ឡូយ សុផាត ធ្លាប់បានសន្យាជាមួយអ្នកភូមិថា នឹងជួយទាមទារសំណងផលប៉ះពាល់ឲ្យបានសមរម្យ។ តែនៅទីបំផុត អតីតអភិបាលខេត្តរូបនេះ មិនបានធ្វើតាមសម្ដីរបស់ខ្លួនទេ បណ្ដាលឲ្យអ្នកភូមិចងចាំមិនភ្លេច៖ « អាជ្ញាធរខេត្តក៏មានកំហុសដែរ។ កំហុសរឿងអី ? ដូចជាកន្លងទៅ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២ ឯកឧត្ដម ឡូយ សុផាត កាលពីគាត់នៅធ្វើជាអភិបាលខេត្ត គាត់បានចុះទៅឃុំស្រែគរ គាត់ថា បងប្អូនអើយ កាលហ្នឹងអ្នកចូលរួម ១២០គ្រួសារចូលរួម គាត់ប្ដេជ្ញាថា ដីលំនៅឋាន គាត់នឹងទាមទារឲ្យបងប្អូន ក្បាល ៥០ បណ្ដោយ ១០០ ចំណែកដីចម្ការ ៥ហិកតារមួយគ្រួសារ អាហ្នឹងបានមែន។ យើងទទួលស្គាល់។ ដល់ពេលចុងក្រោយ យើងឃើញក្បាល ២០ បណ្ដោយ ៥០។ អ៊ីចឹងបានថា សម្ដីរបស់អ្នកធំមួយម៉ាត់ ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋចងចាំមិនភ្លេច។ អាហ្នឹងហើយជាបញ្ហាធ្វើឲ្យថ្នាក់ឃុំនេះដោះស្រាយបញ្ហាទៅមិនរលូន »។
ដំណោះស្រាយដែលមេឃុំស្រែគរ លោក សៀក មេគង្គ យល់ថា អាចនឹងបញ្ចប់ភាពចម្រូងចម្រាសនេះបាន គឺឲ្យអាជ្ញាធរ និងក្រុមហ៊ុនវិនិយោគ ទូទាត់សំណងឲ្យបានសមរម្យ និងផ្តល់ទំហំដីនៅទីតាំងថ្មីដែលបានសន្យាជាមួយពលរដ្ឋ៖ « យើងគួរតែគិតអាក្បាល ៥០ បណ្ដោយ ១០០។ វាមិនអស់ប៉ុន្មានទេ ហើយមួយជីវិតគ្នាបានតែប៉ុណ្ណឹងហ្នឹង។ សួរថា យើងអ្នកធំហ្នឹងដីរាប់មិនអស់ម្នាក់ៗ ដីដប់ម្ភៃហិកតារ សាមសិបហិកតារម្នាក់ អស់លោកធំៗ។ អ្វីដែលខ្ញុំនិយាយនេះ ជាផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋផង ជាផលប្រយោជន៍របស់រដ្ឋាភិបាលផង។ កាលណាប្រជាពលរដ្ឋយល់ស្របហើយ ត្រឹមត្រូវហើយ អាហ្នឹងវាផលប្រយោជន៍ទាំងអស់គ្នា។ អ្វីដែលខ្ញុំនិយាយនេះ មិនមែនថាប្រឆាំងជាមួយការអភិវឌ្ឍទេ ប៉ុន្តែយើងនិយាយហេតុផល។ កុំយកអាពាក្យនិយាយសន្យា អត់បានការ សន្យាហើយអត់ធ្វើឲ្យគាត់។ អាហ្នឹងហើយជាបញ្ហា។ ខ្ញុំអត់ទទួលខុសត្រូវទេ »។
ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយវិទ្យុអាស៊ីសេរី មេឃុំស្រែគរ លោក សៀក មេគង្គ បានស្នើឲ្យប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ធ្វើអន្តរាគមន៍ក្នុងរឿងទូទាត់សំណងនេះ ហើយចៀសវាងការបណ្ដេញពលរដ្ឋចេញទាំងបង្ខំ ដូចធ្លាប់កើតមានក្នុងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍មួយចំនួនកន្លងទៅ៖ « ខ្ញុំសូមសំណូមពរតាមវិទ្យុអាស៊ីសេរី បើសិនជាអស់លោកតំណាងរាស្ត្រ បើសិនជារដ្ឋាភិបាលដឹងឮ ក៏ដូចជាសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីដឹងឮ គួរតែដោះគោលការណ៍ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ។ ហើយក្នុងនាមខ្ញុំជាអាជ្ញាធរ ក៏ខ្ញុំសំណូមពរដល់ថ្នាក់រដ្ឋាភិបាលដែរ ការដោះស្រាយបញ្ហាទាក់ទងនឹងការសង់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ នេះ យើងធ្វើយ៉ាងម៉េច ដោះស្រាយដោយខំព្យាយាម ដើម្បីដោះស្រាយដោយសន្តិវិធីជាមួយពលរដ្ឋ។ យើងជាអ្នកអង្គុយកៅអី ២០ឆ្នាំ ៣០ឆ្នាំហើយ យើងជាអ្នកចេះដឹង។ អ៊ីចឹងខំធ្វើយ៉ាងម៉េច ខំអត់ធ្មត់ដោះស្រាយជូនពួកគាត់ដោយសន្តិវិធី »។
ទាក់ទងនឹងក្ដីបារម្ភពីការបណ្ដេញចេញដោយហិង្សានេះ អ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ម៉ែន គុង អះអាងប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ថា អាជ្ញាធរខេត្តស្ទឹងត្រែង ប្ដេជ្ញាមិនធ្វើដូចអាជ្ញាធរនៅតំបន់ផ្សេងដែលប្រើហិង្សាលើពលរដ្ឋទេ៖ « និយាយជារួម គឺខេត្តមិនប្រើប្រាស់មធ្យោបាយជម្លៀសដោយបង្ខំទៅលើប្រជាពលរដ្ឋទេ។ យើងធ្លាប់ជួបករណីជម្លៀសនេះតាំងពីជំនាន់ប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត យើងធ្លាប់ជួប។ អ៊ីចឹងយើងប្រាកដជាដឹងទាំងអស់គ្នាថា វាវេទនាប៉ុណ្ណា។ អ៊ីចឹងយើងមិនធ្វើបែបនោះទេ។ សម្រាប់ខេត្តស្ទឹងត្រែង កុំនិយាយពីខេត្តផ្សេងមកជាមួយខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ខេត្តស្ទឹងត្រែង គឺគោលនយោបាយរបស់ខេត្តស្ទឹងត្រែង។ សូមបញ្ជាក់ប៉ុណ្ណឹង »។
អ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តរូបនេះបញ្ជាក់ថា អាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្ត នឹងបន្តពន្យល់អ្នកភូមិទាំងនោះឲ្យវិលមករកតុចរចាឡើងវិញ ដោយរំពឹងថា ការដោះស្រាយផលប៉ះពាល់នឹងបញ្ចប់ទាំងស្រុងត្រឹមខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧។
យ៉ាងណាក៏ដោយ តំណាងអ្នកភូមិស្រែគរ លោកស្រី សារុំ សុខុម មានប្រសាសន៍ទាំងកំហឹងថា លោកស្រីនៅតែប្រកាន់ជំហរមិនវិលរកតុចរចាវិញឡើយ ហើយក៏ឈប់ទាមទារឲ្យផ្អាកការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដែរ៖ « បើគេនៅតែមិនបញ្ឈប់នូវទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ ហ្នឹង ពួកខ្ញុំមិនខ្វល់។ ទឹកលិចមក ខ្ញុំកាប់ឫស្សីធ្វើក្បូនទៅ ដាក់ក្រោមផ្ទះទៅ មានអី ទិញជ័រ ទិញកានសាំងមកដាក់ទៅ បណ្ដែតក្បូនតាមហ្នឹង ឲ្យពិភពលោកមើលឃើញថា អូ ! អ្នកដឹកនាំប្រទេសខ្មែរហ្នឹង ធ្វើបាបប្រជាជន ធ្វើបាបប្រជារាស្ត្រ។ ខ្ញុំថា ដូចវាល្អម្យ៉ាងដែរ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាអ៊ីចឹង »៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។