កសិករចិញ្ចឹមគោក្របី នៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ និងខេត្តប៉ៃលិនមួយចំនួនបារម្ភពីសត្វចិញ្ចឹមមានជំងឺរាតត្បាត ខណៈភ្លៀងនៅតែបន្តធ្លាក់ខ្លាំង ហើយទឹកជំនន់ក៏អូសបន្លាយរយៈពេលយូរ។ កសិករអះអាងថា សត្វគោក្របី និងសត្វមួយចំនួនទៀតនៅតាមមូលដ្ឋានបានងាប់ដោយសារតែការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ហើយកសិករខ្វះបច្ចេកទេសក្នុងការគាំពារសត្វ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល យល់ឃើញថា ក្រសួងកសិកម្មគួរចាត់មន្ត្រីក្រោមឱវាទ ចុះត្រួតពិនិត្យ និងទប់ស្កាត់ជាបន្ទាន់ ដើម្បីការពារសត្វចិញ្ចឹមរបស់កសិករឱ្យបានទាន់ពេលវេលា។
កសិករចិញ្ចឹមគោនៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ និងខេត្តប៉ៃលិន បារម្ភសត្វចិញ្ចឹមរបស់ពួកគាត់ឈឺច្រើន និងពិបាករកកន្លែងបន្លាស់ទី ក្រោយទឹកជំនន់ជន់លិចភូមិស្រុករបស់ពួកគេ។
កសិករចិញ្ចឹមគោក្របីម្នាក់នៅឃុំពន្លៃ ស្រុកភ្នំស្រុក លោក សួន ឆាន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថ្ងៃទី១២ តុលា ថា លោកព្រួយបារម្ភ និងសោកស្ដាយជាខ្លាំង ដែលបានងាប់ក្របី២ ដោយសារជំងឺសារទឹកគោកន្លងមក។ លោកបន្តថា លោក និងអ្នកភូមិក្បែរខាង ងាប់គោ និងក្របី ដោយអ្នកខ្លះ ២ក្បាល អ្នកខ្លះ ៩ក្បាល និងខ្លះទៀត ១៦ក្បាលជាបន្តបន្ទាប់។ លោក សួន ឆាន បន្ថែមថា កន្លងមកនៅតំបន់ពួកគាត់រស់នៅមិនដែលទទួលបានការប្រឹក្សាពីមន្ទីរកសិកម្មអំពីរបៀបចិញ្ចឹមសត្វឡើយ ដោយពួកលោកតែងរកពេទ្យសត្វក្នុងភូមិ ឬទិញថ្នាំមកព្យាបាលគោក្របីដោយខ្លួនឯង៖ «អារឿងវាឈឺជំងឺសារបង កាលពីឈឺជំងឺសារចាប់មួយមិនបាច់ឆ្លងទេអានេះ ចាប់ក្រោលណា ចាប់ក្រោលនោះតែម្ដង អាជំងឺសារទឹកយើងហាស។ បើវាចាប់ វាចាប់ផ្ដើមហើមពោះបែកពពុះមាត់យកតែម្ដង អត់មានចាំឈឺយូរទេ។ ទឹកជំនន់ ជំងឺសារវាស្គាល់អាធ្លាក់រដូវភ្លៀងមកម្ដង ២ដង វាចាប់ផ្ដើមជួនកាលទៅវាស៊ីប៉ះថ្នាំពុលណាបង ក្របីនេះដល់ពេលជំងឺប៉ះថ្នាំពុលហើមតែពោះធម្មតា ប៉ះណាទៅឈឺប្រកាច់យកតែម្ដង » ។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ កសិករចិញ្ចឹមគោម្នាក់ទៀត នៅឃុំសាលាក្រៅ ស្រុកសាលាក្រៅ ខេត្តប៉ៃលិន លោកស្រី គឹម ណៃ លើកឡើងថា លោកស្រីចិញ្ចឹមគោសរុប ៥០ក្បាល ដោយគោទាំងនោះមិនទាន់មានកើតជំងឺអ្វីនៅឡើយទេ។ លោកស្រីបន្តថា ថ្វីត្បិតតែគោកក្របីរបស់គាត់មិនទាន់មានជំងឺក៏ដោយ ក៏លោកស្រីនៅតែព្រួយបារម្ភ ព្រោះកន្លងមក គ្មានបច្ចេកទេសអ្វីច្បាស់លាស់ឡើយ គឺគ្រាន់តែទិញថ្នាំពីពេទ្យសត្វរួចយកមកចាក់សត្វគោដោយខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ។ លោកស្រី គឹម ណៃ ស្នើសុំឱ្យមន្ទីរកសិកម្មខេត្តប៉ៃលិន ចុះត្រួតពិនិត្យ និងផ្ដល់បច្ចេកទេសថែទាំ និងបង្ការជំងឺសត្វដល់ពលរដ្ឋនៅតាមឃុំសង្កាត់។ លោកស្រី គឹម ណៃ ក៏អំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ គិតគូររកទីផ្សារលក់គោដល់កសិករក្នុងតម្លៃសមរម្យដែរ ព្រោះសព្វថ្ងៃតម្លៃគោក្របីកំពុងចុះថោក៖ « បារម្ភដូចថា ខែវាឈឺ ដូចកាលមុនចេញអាបូសខ្យល់ បូសអីអ៊ីចឹងទៅ យើងបារម្ភដែរ តែដល់ពេលនេះ យើងទៅទាក់ទងពេទ្យទៅ គេឱ្យថ្នាំឱ្យអីមក ក៏ចាក់ត្រូវ។ ខ្ញុំចាក់តែខ្លួនឯងខ្ញុំមិនដែលហៅពេទ្យសត្វផង។ អត់ដែលមានមន្ទីរមានអីមកសួរនាំអីផង ចិញ្ចឹមយូរហើយ។ និយាយទៅត្រូវលក់ លក់ទៅ ត្រូវវាកើត វាកើតទៅ ឈឺអីយើងមើលទិញថ្នាំចាក់ខ្លួនយើង យើងទៅសួរពេទ្យទៅ យើងទិញចាក់ទៅ អត់ដែលទាក់ទងរឿងកសិកម្ម » ។
កសិករចិញ្ចឹមគោព្រួយបារម្ភថា ប្រសិនបើជំនន់ទឹកភ្លៀងនៅតែបន្តអូសបន្លាយ ហើយសត្វចិញ្ចឹមឈឺងាប់នោះ ជីវភាពរបស់អ្នកចិញ្ចឹមសត្វ និងកាន់តែក្រីក្រ ហើយគ្មានប្រាក់សងបំណុលធនាគារ។
កសិករភាគច្រើនក្រៅពីរបរដាំដុះ ពួកគាត់តែងតែធ្វើការចិញ្ចឹមសត្វ គោ ក្របី ជ្រូក មាន់ ទា ពពែ និងសត្វចៀមជាដើម ដើម្បីជួយដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខា ប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក ស្រី វុឌ្ឍី និងប្រធានការិយាល័យជំនាញផលិតកម្ម និងបសុព្យាបាល នៃមន្ទីរកសិកម្មខេត្តប៉ៃលិន លោក ខៀវ សុថុន និងប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក ប៉ាង វណ្ណាសេដ្ឋ ដើម្បីអត្ថាធិប្បាយជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១២ តុលា។ ប៉ុន្តែ ហ្វេសបុករបស់មន្ទីរកសិកម្មខេត្តប៉ៃលិនថា លោក ខៀវ សុថុន ដឹកនាំមន្ត្រីសហការជាមួយអាជ្ញាធរភូមិ និងភ្នាក់សុខភាពសត្វភូមិ ចុះអន្តរាគមន៍ និងតាមដានព្យាបាលជំងឺសត្វពាហនៈ បន្ទាប់ពីរងផលប៉ះពាល់ពីគ្រោះទឹកជំនន់នៅឃុំសាលាក្រៅ និងឃុំស្ទឹងត្រង់ ដោយព្យាបាលគោបានចំនួន ១២ក្បាល កាលពីថ្ងៃទី១០ តុលា។ ចំណែកហ្វេកប៊ុកមន្ទីរកសិកម្មបន្ទាយមានជ័យ បង្ហាញថា ការិយាល័យផលិតកម្ម និងបសុព្យាបាល បានចុះព្យាបាលសត្វគោរបស់កសិករ កំពុងឈឺបាន ៧ក្បាល នៅស្រុកអូរជ្រៅ ដោយសង្ស័យជាជំងឺអុតក្ដាម និងជាសះស្បើយ ២ក្បាលហើយ។ មន្ត្រីជំនាញបានណែនាំដល់ម្ចាស់សត្វ បន្តថែទាំ និងបាញ់ថ្នាំសម្លាប់មេរោគនៅបរិវេណទ្រុង និងក្រោលជាប្រចាំក្នុងរដូវភ្លៀងនេះ។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកជំនាញបច្ចេកទេសកសិកម្ម លោក នី ណាក់ សង្កេតឃើញថា ជាទូទៅកំឡុងពេលទឹកជំនន់ បញ្ហាជំងឺសារទឹក និងជំងឺអុតក្ដាមកើតរាល់ឆ្នាំ ហើយ ប៉ុន្តែ ក្រោយទឹកជំនន់ស្រក នឹងកើតមានជំងឺអុតក្ដាមច្រើន។ លោកថា ខេត្តដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារទឹកជំនន់ តែងមានការិយាល័យកសិកម្មប្រចាំស្រុក និងមន្ទីរសកម្មខេត្តត្រូវស្រង់ទិន្នន័យ និងស្នើឱ្យក្រសួងអន្តរាគមន៍ចុះចាក់វ៉ាក់សាំងសត្វរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាន។ លោក នី ណាក់ អំពាវនាវដល់កសិករ ដែលមានបញ្ហាសត្វកើតជំងឺ ត្រូវប្រញាប់ទាក់ទងទៅក្រសួងកសិកម្ម ជាពិសេស អគ្គនាយកដ្ឋានសុខភាពសត្វ និងផលិតកម្មសត្វ ដែលមានលេខទូរស័ព្ទ ០២៣ ៨៨៣ ៧៤៦ ដើម្បីអន្តរាគមន៍ដល់ពួកគាត់ទាន់ពេលវេលា៖ « ទាំងអនាគត ទាំងបច្ចុប្បន្ន គឺយើងត្រូវតែមានផែនការទុកជាមុនថា ខែណា គឺជាខែដែលជំងឺអុតក្ដាម និងជំងឺសារទឹកកើតឡើង ហើយមន្ទីរកសិកម្ម ក្រសួងកសិកម្ម ហើយនឹងប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវធ្វើម៉េច ដើម្បីបង្ការទុកជាមុនបាទ។ ប្រសិនជាយើងបណ្ដែតបណ្ដោយទុកឱ្យជំងឺហ្នឹងវារាតត្បាតទៅហើយ ហើយយើងមកធ្វើការព្យាបាល វាយឺតពេលបាទ។ ហើយដំណោះស្រាយ គឺយើងត្រូវតែចាក់វ៉ាក់សាំងការពារទុកជាមុន នៅពេលដែលទឹកជំនន់កើតឡើង យើងត្រូវតែត្រៀមក្នុងការបង្ការ យើងចាក់វ៉ាក់សាំងទុកមុនឱ្យហើយ » ។
កន្លងមក ក្រោយពីទឹកជំនន់ ជំងឺឆ្លងលើសត្វគោ តែងតែកើតមានស្ទើររៀងរាល់ឆ្នាំ ប៉ុន្តែ អាជ្ញាធរហាក់គ្មានផែនការច្បាស់លាស់ក្នុងការបង្ការទប់ស្កាត់ដល់កសិករនោះទេ។
កសិករ និងសង្គមស៊ីវិលអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរកដោះស្រាយបញ្ហាបច្ចេកទេសចិញ្ចឹមសត្វ និងសិក្សាស្រាវជ្រាវរកវិធីបង្ការទប់ស្កាត់ជំងឺសត្វជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាន ឱ្យបានជាប្រចាំ ដើម្បីជួយសម្រួលដល់ការប្រករបរចិញ្ចឹមសត្វរបស់កសិករ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។