លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លើកឡើងក្នុងនាមប្រធានប្ដូរវេនអាស៊ានថា បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ការកើនឡើងនៃកម្ដៅផែនដី និងគ្រោះធម្មជាតិ កំពុងលេចរូបរាង និងមានឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងឡើង ដែលអាចបង្កឱ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរចរន្តសេដ្ឋកិច្ច និងការធ្លាក់ចុះតម្លៃផលិតផលនៅលើសាកលលោក។ អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមយល់ថា ការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺជាការដាស់តឿនដល់ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានឱ្យមានឆន្ទៈការពារធនធានធម្មជាតិ ដើម្បីទ្រទ្រង់លំនឹងផែនដី។ ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកស្រឡាញ់បរិស្ថានមើលឃើញថា កម្ពុជានារយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ភោគទ្រព្យជាតិរងការបំផ្លិចបំផ្លាញធ្ងន់ធ្ងរ ជាពិសេស ការបង្កឱ្យមានវិនាសកម្មព្រៃឈើនៅកម្ពុជាដែលមានទំហំធំធេង។
ថ្លែងក្នុងពិធីបើកកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីថាមពលអាស៊ានលើកទី៤០ និងវេទិកាធុរកិច្ចថាមពលអាស៊ានឆ្នាំ២០២២ នៅថ្ងៃទី១៥ កញ្ញា ក្រោមប្រធានបទ បង្កើនល្បឿនអន្តរកាលថាមពល ការស្ដារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ និងកំណើនប្រកបដោយជីវភាព លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន លើកឡើងថា ការកើនឡើងនៃកម្ដៅផែនដី និងបញ្ហាគ្រោះធម្មជាតិ កំពុងលេចរូបរាង និងមានឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងឡើង ដែលជារឿងគួរឱ្យព្រួយបារម្ភនៃការធ្លាក់ចុះនៃតម្លៃសេដ្ឋកិច្ច និងផលិតផលនៅលើពិភពលោក។
លោក ហ៊ុន សែនថា អាស៊ាន និងប្រទេសពិភពជុំវិញពិភពលោក ចាំបាច់ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់លើអន្តរកាលថាមពល ដែលជាគន្លឹះក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គម សេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ។ លោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងបន្តថា កម្ពុជា បានខិតខំក្នុងការបញ្ចូលប្រភពថាមពលដែលកើតមានពី វារីអគ្គិសនី ថាមពលដើរដោយព្រះអាទិត្យ និងថាមពលជីវម៉ាស់ បានកើនឡើងដល់ ៤០ភាគរយ នៃថាមពលសរុបកម្ពុជា។
អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាធនធានបរិស្ថាន លើកឡើងឡើងថា ការថ្លែងរបស់ លោក ហ៊ុន សែន ទំនងគ្មានឥទ្ធិពលទៅកាន់ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនឱ្យប្រឹងប្រែងរក្សាធនធានធម្មជាតិឱ្យមានស្ថិរភាពឡើយ ខណៈដែលកម្ពុជាខ្លួនឯងផ្ទាល់កំពុងការរងរិះគន់អំពីការណ៍រដ្ឋាភិបាលបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងការបង្កឱ្យមានវិនាសកម្មព្រៃឈើ ដោយគ្មានអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលស៊ើបអង្កេតរកមេខ្លោងនៃក្រុមឧក្រិដ្ឋជនមកដាក់ទោសទណ្ឌនៅឡើយ។
ប្រធានផ្នែកកម្មវិធីស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក ហេង គឹមហុង យល់ថា ការថ្លែងរបស់ប្រធានប្ដូរអាស៊ាន គឺជាសញ្ញាល្អមួយ សម្រាប់មេដឹកនាំនៃប្រទេសអាស៊ាននីមួយៗ ឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការការពារធនធានធម្មជាតិ ដើម្បីទប់ស្កាត់នឹងគ្រោះធម្មជាតិ។ ទោះបីជាយ៉ាងណា លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា មេដឹកនាំកម្ពុជាគួរតែបង្ហាញឆន្ទៈ និងការប្ដេជ្ញាខ្ពស់បន្ថែមទៀត លើកិច្ចការពារធនធានបរិស្ថានល្អ ការអភិរក្សធនធានព្រៃឈើដែលបន្សល់ទុកចុងក្រោយ ដើម្បីអាចឱ្យប្រជាជាតិកម្ពុជាទាំងមូលនៅមានវត្តមានធនធានធម្មជាតិក្នុងការរួមចំណែកទប់ទល់នឹងការកើនឡើងនៃកម្ដៅផែនដីជាមួយបណ្ដាប្រទេសជុំវិញពិភពលោក៖ « យើងបានដឹងហើយថា ប្រសិនជាបន្តឱ្យបាត់បង់គម្របព្រៃតទៅទៀតបញ្ហា បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ នឹងកាន់តែជះឥទ្ធិពល ពីព្រោះអីពុំមានដើមឈើគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការទាញយកថាមពលផ្ទាំងកញ្ចក់ ឬក៏ការបញ្ចេញថាមពល ជាតិពុលច្រើនពេកមិនមាន ស្រូបយកទៅវិញពីសំណាក់ដើមឈើ ដើម្បីបង្វែរ អុកស៊ីសែនហ្នឹង ធ្វើឱ្យកម្ដៅនៅលើភពផែនដី នឹងកាន់តែក្ដៅ ដោយសារតែកម្រិតផ្ទាំងកញ្ចក់ខ្ពស់ បង្កើតឡើងអំពី សារជាតិពុលក្នុងបរិយាកាស។ ដូច្នេះ ខ្ញុំចង់ឱ្យ ប្រទេសកម្ពុជា មានការប្ដេជ្ញាចិត្ត ក្នុងកិច្ចការពារព្រៃឈើ ដូចជាការប្ដេជ្ញាចិត្ត ក្នុងការមិនឱ្យមានទំនប់វារីអគ្គិសនីតាមដងទន្លេមេគង្គ និងមិនឱ្យមានរោងចក្រធ្យូងថ្មថ្មីនៅកម្ពុជាអ៊ីចឹង » ។
កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន ព្រមទាំងមានក្រសួងបរិស្ថានដែលជាសេនាធិការរបស់លោកផង ហាក់បានរងការរិះគន់ពីសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិជាបន្តបន្ទាប់ថា អសមត្ថភាពក្នុងការថែរក្សាធនធានធម្មជាតិ និងថែមទាំងប្រើអំណាចបង្ក្រាប រឹតត្បិតសិទ្ធិពលរដ្ឋ សកម្មជនបរិស្ថាន ដែលមានឆន្ទៈចូលរួមការពារអភិរក្សព្រៃនៅតំបន់មួយចំនួនទៀតផង។ ទោះជាយ៉ាងណា តំបន់ព្រៃឡង់ស្ថិតក្នុងខេត្តចំនួន៤ មានដូចជា ខេត្តក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង ព្រះវិហារ កំពង់ធំជាដើម ដែលត្រូវបានអ្នកជំនាញបរិស្ថានថា ផ្ដល់ប្រយោជន៍សម្រាប់មនុស្សជាតិ ហើយតែងតែមានអង្គការអន្តរជាតិផ្តល់ជំនួយក្នុងការពារផងនោះ បច្ចុប្បន្នបទល្មើសព្រៃឈើតូចធំ ដែលក្រុមឧក្រិដ្ឋជនកាប់បំផ្លាញដឹកឈើលក់ទៅក្រៅប្រទេសនោះ ហាក់កំពុងកើតមានឡើងឥតថមថយ។ ក្រៅពីនេះ ធនធានរ៉ែក្បែរជើងភ្នំ ទន្លេ ឆ្នេរសមុទ្រ ព្រមទាំងបឹងបួរជាច្រើនដែលតែងតែផ្ដល់ការអាស្រ័យផលដល់ប្រជាសហគមន៍ ក៏ត្រូវឈ្មួញ ឬអ្នកមានអំណាចជីកគាស់កកាយ និងចាក់ដីលុបបំពេញក្រោមរូបភាពអភិវឌ្ឍ។
សហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ បានប្រកាសបញ្ចប់ជំនួយដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមគម្រោងព្រៃឡង់បៃតងដោយលើកហេតុផលថា «បញ្ហាមិនត្រូវបានដោះស្រាយ» ដែលបណ្ដាលឱ្យបទល្មើសចេះតែបន្តកើតមានកាន់តែខ្លាំង។
ជាមួយគ្នានេះ កាលពីចុង ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) ចេញរបាយការណ៍មួយ ដែលមានចំណងជើងថា «ការកាប់ឈើខុសច្បាប់ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិ និងវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិច»។ របាយការណ៍ដដែលបង្ហាញថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ ព្រៃឈើចំនួន ៦.២៧១ហិកតារ ត្រូវបានកាប់បំផ្លាញនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃចំនួនពីរ ក្នុងនោះមានដែនជម្រកសត្វ ព្រៃឡង់ និងដែនជម្រកសត្វ ព្រៃព្រះរកា មានការកាប់ឈើដោយខុសច្បាប់យ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់កំពុងប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សិទ្ធិ និងវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិច។
ដោយឡែក របាយការណ៍របស់អ្នកស្រាវជ្រាវនៃសកលវិទ្យាល័យ Copenhagen ប្រទេសដាណឺម៉ាក ដែលបានស្រាវជ្រាវអំពីព្រៃឡង់នៅប្រទេសកម្ពុជា បានចេញផ្សាយនៅដើមឆ្នាំ២០២០ បង្ហាញថា ព្រៃឡង់នៅកម្ពុជានៅតែបន្តបាត់បង់គួរឱ្យព្រួយបារម្ភ ហើយការកាប់បំផ្លាញមានការកើនឡើងជាង ៧០ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ បើធៀបនឹងឆ្នាំមុនៗ។ របាយការណ៍នេះបញ្ជាក់ថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០០ ដល់ឆ្នាំ២០១៩ ព្រៃឡង់បាត់បង់ប្រមាណ ៤៧.៤០០ហិកតារ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។