ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល បានសម្រេចចេញអាជ្ញាប័ណ្ណជូនដល់អ្នកសុំច្បាប់ធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែខ្នាតតូច និងមធ្យម ដើម្បីបញ្ចប់សកម្មភាពរុករករ៉ែអនាធិបតេយ្យ ក៏ប៉ុន្តែរហូតដល់ពេលនេះ ការរុករ៉ែបែបអនាធិបតេយ្យនៅតែបន្តកើតមាននៅខេត្តរតនគិរី។
តើមានហេតុផលអ្វីខ្លះបានជាអ្នកធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែខ្នាតតូច និងមធ្យម នៅតែបន្តរុករករ៉ែដោយមិនព្រមសុំអាជ្ញាប័ណ្ណ?
ម៉ាស៊ីនបាញ់ទឹកបំបែកដី ឬហៅតាមភាសាអ្នករកត្បូងថា ម៉ាស៊ីនបាញ់ញ៉ ចំនួនពីរគ្រឿង ត្រូវបានឈ្មួញជួលកម្មករបាញ់រុករករ៉ែត្បូងខុសច្បាប់នៅឯភូមិត្រុំ ឃុំឡាមិញ ស្រុកបរកែវ ខេត្តរតនគិរី ចាប់ពីខែមិថុនា រហូតបច្ចុប្បន្ន។
កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដា សមត្ថកិច្ចប៉ូលិសរដ្ឋបាលឃុំឡាមិញ បានចុះបង្ក្រាបទីតាំងបាញ់ញ៉ខុសច្បាប់នេះ ក៏ប៉ុន្តែមិនឃើញចាប់ខ្លួនកម្មករស៊ីឈ្នួល ឬរឹបអូសម៉ាស៊ីនបាញ់ញ៉នោះ ដើម្បីស្វែងរកឈ្មួញនៅពីក្រោយការធ្វើអាជីវកម្មច្បាប់ហាមឃាត់នោះឡើយ។
ប្រជាពលរដ្ឋមានចម្ការនៅជិតទីតាំងរុករករ៉ែត្បូងខុសច្បាប់ថ្មីនេះ សុំមិនឲ្យបញ្ចេញឈ្មោះអះអាងថា តំបន់រុករករ៉ែត្បូងនេះឋិតនៅក្នុងព្រៃចម្ការកៅស៊ូ ចំណុចអូរត្រុំ។ កម្មករស៊ីឈ្នួលចំនួន ៦នាក់ត្រូវគេបញ្ជូនទៅកាន់តំបន់នោះ ដើម្បីប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីនបូមទឹកពីក្នុងអូរ បាញ់បំបែកដីដើម្បីរកត្បូង។ ប្រជាពលរដ្ឋដដែលបន្តថា សកម្មភាពបាញ់បំបែកដីនេះ បង្កផលប៉ះពាល់ច្រើនផ្នែក ដូចជាការបាក់ដីហូរចូលអូរធម្មជាតិ ខូចគុណភាពទឹក និងបង្កផលប៉ះពាល់ផ្នែកបរិស្ថានដោយគ្មានការត្រួតពិនិត្យ៖ «អត់ទេ កម្មករនៅ គេអត់ចាប់ស្អីផង គេអត់ហៅមកសួរស្អី បងគេគ្រាន់តែទៅបញ្ឈប់។ ម៉ាស៊ីនទុយោនៅកន្លែងដដែល ខ្ញុំទៅសួរគេថាសុំច្បាប់ពីខេត្ត»។
ស្រុកបរកែវ គឺជាតំបន់មានរ៉ែត្បូងមានតម្លៃ ជាពិសេសនៅតំបន់ភ្នំដាង ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋនាំគ្នាជីកកកាយរកត្បូងក្លាយជារណ្ដៅជ្រៅៗរាប់ពាន់កន្លែង និងដោយឡែកក្រុមឈ្មួញជាជនជាតិវៀតណាម ក៏បានដាក់ម៉ាស៊ីនបាញ់ញ៉ច្រើន កាលពីឆ្នាំ២០១០ កន្លងទៅ។
មន្ត្រីឃ្លាំមើលបញ្ហាបរិស្ថានអង្គការទន្លេបី លោក មាច មៀន ហៅអាជីវកម្មរករ៉ែត្បូងថាបានបំផ្លាញភូមិសាស្ត្រ និងរូបសាស្ត្រក្នុងទីតាំងរកត្បូងនោះ និងដោយឡែកអាជីវកម្មនេះ ក៏ធ្វើឲ្យមានផលប៉ះពាល់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅអាស្រ័យទឹកអូរធម្មជាតិពីតំបន់ខ្សែទឹកខាងក្រោម។ លោកសន្និដ្ឋានថា អាជីវកម្មខុសច្បាប់នេះ អាចប្រព្រឹត្តទៅបានដោយសារតែអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងសមត្ថកិច្ចជំនាញពាក់ព័ន្ធ គឺជាអ្នកនៅពីក្រោយបិទភ្នែក ឬឃុបឃិតជាមួយ៖ «ខ្ញុំគិតថា ពាក់ព័ន្ធត្រូវរ៉ូវគ្នាក្នុងរឿងហ្នឹង ព្រោះអាជីវកម្មបាញ់ញ៉ហ្នឹងមិនអាចលាក់បាំងតំបន់សហគមន៍ស្អីបានទេ សូម្បីអាជ្ញាធរភូមិឃុំក៏ដឹងរឿងហ្នឹងដែរ»។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៤ ប្រជាពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល បានរកឃើញកន្លែងជីករករ៉ែត្បូងរាប់រយរណ្ដៅ ត្រូវគេជីកក្នុងចម្ការកៅស៊ូរដ្ឋ និងចម្ការកៅស៊ូគ្រួសារ នៅភូមិត្រុំ នេះដូចគ្នា ក៏ប៉ុន្តែគេសង្កេតឃើញក្រុមសមត្ថកិច្ចប៉ូលិស និងអាវុធហត្ថស្រុកបរកែវ បានចុះបង្ក្រាបកន្លែងជីកត្បូងនេះពីរលើក និងដកហូតគ្រឿងសម្ភារៈជីកត្បូងប្រមាណ ១០កន្លែង ក្នុងចំណោមកម្មករជាង ១០០នាក់កំពុងជីករណ្តៅត្បូងនៅកន្លែងនោះ ក៏ប៉ុន្តែមិនឃើញមានចាប់ខ្លួនជនណាម្នាក់ឡើយ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា មិនអាចទាក់ទងមន្ត្រីប៉ូលិសស្រុកបរកែវ សុំបញ្ជាក់ពីករណីនេះបានទេ។
ក៏ប៉ុន្តែមន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (adhoc) លោក ឆាយ ធី ដែលបានចុះអង្កេតករណីបទល្មើសរុករករ៉ែត្បូងអនាធិបតេយ្យនៅស្រុកបរកែវ ចាត់ទុកបទល្មើសរ៉ែត្បូងនៅតំបន់នោះកើតមានដោយសារតែមន្ត្រីមូលដ្ឋាន និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ បណ្តែតបណ្តោយមិនយកចិត្តទុកដាក់បង្ក្រាបឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព។ លោកថា ការមិនដាក់ទោសទណ្ឌអ្នកប្រព្រឹត្តិ និងអ្នកឃុបឃិត គឺជាហេតុផលសំខាន់ ដែលឈ្មួញមានប្រាក់ប្រើប្រាស់ឱកាសនេះដើម្បីធ្វើអាជីវកម្មទៅលើធនធានធម្មជាតិ និងបំផ្លាញបរិស្ថាននៅតំបន់រុករករ៉ែនោះទៀតផង៖ «កន្លងមក យើងសង្កេតឃើញមានការបណ្តែតបណ្តោយឲ្យរុករករ៉ែត្បូងមាននៅក្នុងទឹកដីស្រុកបរកែវ មិនមានការទប់ស្កាត់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពទេ នៅពេលមានអ្នកកាសែត ឬអង្គការសង្គមស៊ីវិល ទទួលព័ត៌មានពីពលរដ្ឋ គាត់ផ្អាកតែមួយរយៈ ឬអាជ្ញាធរខេត្តចុះបង្ក្រាប គាត់ផ្អាកមួយរយៈ ប៉ុន្តែនៅពេលស្ងប់ស្ងាត់ គាត់បន្តធ្វើឡើងវិញ។ ធ្វើយ៉ាងណា សុំឲ្យមានការទប់ស្កាត់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមកសុំច្បាប់ធ្វើអាជីវកម្មខ្នាតតូចតាមច្បាប់រដ្ឋកំណត់»។
រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ម៉េង សក្តិធារ៉ា កាលពីខែមីនា បានចុះមកបំពេញបេសកកម្មធ្វើយុទ្ធនាការលុបបំបាត់អាជីវកម្មរ៉ែខុសច្បាប់នៅខេត្តរតនគិរី កត់សម្គាល់ថា អាជីវកម្មរ៉ែអនាធិបតេយ្យកើតមានច្រើនរាប់រយកន្លែង ហេតុនេះទើបក្រសួងរៀបចំលិខិតបទដ្ឋានទាក់ទិនការចេញអាជ្ញាប័ណ្ណជូនពលរដ្ឋខ្មែរក្នុងស្រុក បង្កភាពងាយស្រួលឲ្យពលរដ្ឋអ្នកមានដើមទុនតិច ឬអ្នកមានប្រាក់ទុនមធ្យម អាចសុំច្បាប់ធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែជាលក្ខណៈគ្រួសារ ឬជាលក្ខណៈសិប្បកម្ម ឬពាក់កណ្ដាលឧស្សាហកម្ម និងជាលក្ខណៈឧស្សាហកម្មរ៉ែខ្នាតតូច។
ប្រធានមន្ទីររ៉ែ និងថាមពល ខេត្តរតនគិរី លោក ហ៊ុន ប៊ុនថាន ទទួលស្គាល់ថា ការឆ្លៀតឱកាសរបស់មន្ត្រីខិលខូចនៅមូលដ្ឋាន ពិតជាមានទាក់ទិនការលួចធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែខុសច្បាប់ ក៏ប៉ុន្តែមន្ត្រីជំនាញ និងអាជ្ញាធរខេត្ត បានខិតខំបង្ក្រាបក្នុងករណីទទួលបានព័ត៌មានពីកន្លែងធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែខុសច្បាប់ទាំងអស់នោះ។ លោកថា ក្រសួងបានបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណសម្រាប់សិប្បកម្មរ៉ែខ្នាតតូច និងមធ្យមជូនប្រជាពលរដ្ឋ ហេតុនេះប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបញ្ឈប់ការរុករករ៉ែបែបអនាធិបតេយ្យ ហើយងាកមកសុំច្បាប់ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពធ្វើអាជីវកម្ម និងចៀសវាងបង្កផលប៉ះពាល់ធនធានធម្មជាតិ និងជីវភាពរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋដទៃទៀត៖ «ចៀសអត់រួចទេ ពេលណាយើងដឹងទៅ ដុតដៃដុតជើងទៅភ្លាមទៅ ប៉ុន្តែថាអត់ច្បាប់យើងបង្ក្រាប ហើយយើងណែនាំឲ្យគាត់គោរពច្បាប់។ ដំបូង យើងណែនាំបើនៅបន្តទៀត យើងអនុវត្តពិន័យរបស់យើង យើងមានមាត្រារបស់យើងពី ៣៣ ដល់ ៣៤។ សំខាន់បើពាក់ព័ន្ធតំបន់ហាមឃាត់ទៀត មាត្រា៣៥ គឺដាច់ណាត់តែម្តង»។
របាយការណ៍របស់មន្ទីររ៉ែ និងថាមពលខេត្តរតនគិរី ឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នមានក្រុមហ៊ុនប្រមាណ ២០ បានចុះបញ្ជីសិក្សាស្រាវជ្រាវរ៉ែក្នុងខេត្តនេះ ក៏ប៉ុន្តែក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល មិនទាន់ចេញអាជ្ញាប័ណ្ណធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែឲ្យក្រុមហ៊ុនណាមួយនៅឡើយ។ ដោយឡែកក្រសួងគ្រោងចេញអាជ្ញាប័ណ្ណចំនួន ៧ ដល់ការដ្ឋានសិប្បកម្មរ៉ែខ្នាតតូចនៅពេលឆាប់ៗនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។