សកម្មជន និងអ្នកឃ្លាំមើលបរិស្ថាន ព្រមទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា អ្នកកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតែបន្តមាន ទោះបីព្រះមហាក្សត្រទ្រង់អំពាវនាវឱ្យបញ្ឈប់នូវសកម្មភាពទាំងនេះក្ដី។ ពួកគាត់ ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលសហការជាមួយសកម្មជនការពារព្រៃឈើ ជាពិសេសនៅតាមសហគមន៍នីមួយៗដើម្បីការពារព្រៃទាំងនោះឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព និងលុបបំបាត់ការជួញដូរឈើខុសច្បាប់។
ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទនរោត្តម សីហមុនី នៅថ្ងៃទី៩ ខែកក្កដា បានយាងជាព្រះរាជអធិបតីក្នុងពិធីរុក្ខទិវា ដែលប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅស្ថានីយផ្សព្វផ្សាយ និងស្តារព្រៃឈើនៅភូមិសំបួរមាស ឃុំស្នឹង ស្រុកបាណន់ ខេត្តបាត់ដំបង។ ពិធីនេះក៏មានការចូលរួមពីក្រុមមន្ត្រីកំពូលនៃរដ្ឋាភិបាលដែរ ដូចជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង និងប្រធានរដ្ឋសភាលោក ហេង សំរិន ជាដើម។
ព្រះមហាក្សត្រ បានអំពាវនាវឱ្យដល់ព្រះសង្ឃ អាជ្ញាធរ វិស័យឯកជន និងប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប ចូលរួមដាំដុះ ការពារព្រៃឈើ ហើយត្រូវចូលរួមបញ្ឈប់ការកាប់រានដីព្រៃ និងការកាប់ឈើខុសច្បាប់ និងការបរបាញ់គ្រប់រូបភាព។ ព្រះអង្គមានព្រះរាជបន្ទូលទៀតថា ការដាំឈើ និងរុក្ខជាតិគ្រប់ប្រភេទ គឺជាការវិនិយោគបៃតង លើធម្មជាតិដែលផ្ដល់ពហុប្រយោជន៍សម្រាប់មនុស្សជាតិអស់គ្នា សត្វ និងភពផែនដី។ ក្រៅពីនេះ ព្រះអង្គក៏មានព្រះរាជបន្ទូលអរគុណដល់ប្រទេសជាមិត្ត អង្គការ ជាតិ-អន្តរជាតិនានាដែលបានយកចិត្តទុកដាក់ចូលរួមជួយដល់ការងារដាំដើមឈើ ការថែរក្សា និងការពារធនធានព្រៃឈើ-សត្វព្រៃនៅកម្ពុជា៖ «ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ សូមអំពាវនាវចំពោះព្រះសង្ឃ អាជ្ញាធរដែនដី វិស័យឯកជន និងបងប្អូនជនរួមជាតិនៅទូទាំងប្រទេស សូមព្រះមេត្តា និងមេត្តាដាំដើមឈើគ្រប់ប្រភេទ ឱ្យបានច្រើនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។ ម្យ៉ាងទៀត សូមបងប្អូនជនរួមជាតិ ជួយទប់ស្កាត់និងបញ្ឈប់ការកាប់ឈើ ការកាប់រាន ដុត ឈូសឆាយដីព្រៃ ការបរបាញ់ ការដាក់អន្ទាក់ចាប់សត្វព្រៃដោយខុសច្បាប់ ហើយចូលរួមថែរក្សា ការពារព្រៃឈើ ជាពិសេសភ្លើងឆេះព្រៃ»។
សកម្មជននិងអ្នកឃ្លាំមើលបរិស្ថាន រួមទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិល គាំទ្រចំពោះព្រះរាជសារអំពាវនាវរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ប៉ុន្តែពួកគាត់ ពិនិត្យឃើញថា សកម្មភាពកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំដើម្បីធ្វើជាអាជីវកម្មនៅតែបន្តមាននៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ជាពិសេសជួញដូរទៅលក់នៅប្រទេសវៀតណាម។
សកម្មជនបរិស្ថានចលនាមាតាធម្មជាតិលោក លី ចន្ទ្រដារ៉ាវុធ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ស្ថានភាពព្រៃឈើនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកំពុងទទួលរងគ្រោះខ្លាំងនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ តាមរយៈការកាប់បំផ្លាញជាប្រព័ន្ធដោយគ្មានការហាមឃាត់ពីអាជ្ញាធរ។ លោកបន្តថា ភាគច្រើនឈ្មួញរកស៊ីឈើខុសច្បាប់ទាំងនោះ តែងតែរួចខ្លួនពីសំណាញ់ច្បាប់ ទោះបីមានរបាយការណ៍ឬភស្តុតាងបង្ហាញថាពួកគេកំពុងបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ។ លោកបន្ថែមថា ការដាំដើមឈើនៅក្នុងថ្ងៃរុក្ខទិវា មិនអាចជួយសង្គ្រោះព្រៃឈើដែលបានបាត់បង់ទៅអស់រាប់ម៉ឺនហិកតារបាននោះឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញគឺមានតែរដ្ឋាភិបាលសហការជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងធ្វើការឱ្យជិតស្និទ្ធជាមួយសកម្មជនការពារព្រៃឈើប៉ុណ្ណោះ ទើបអាចរក្សាព្រៃដែលនៅសេសសល់នោះឱ្យបានគង់វង្ស៖ «ជាពិសេសគួរបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពឱ្យប្រជាជននៅតាមមូលដ្ឋាន សហគមន៍នៅតាមតំបន់ព្រៃនីមួយៗហ្នឹងអាចចូលការពារព្រៃឈើឡើងវិញ ធ្វើការល្បាតព្រៃឡើងវិញ មិនអាចរឹតត្បិតសិទ្ធិពួកគាត់ទេ ព្រោះកាលណាយើងមិនឱ្យគាត់ការពារព្រៃរបស់គាត់ ហ្នឹងហើយជាចន្លោះប្រហោង ដែលឱ្យឈ្មួញហ្នឹង អាចរកស៊ីកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើបានយ៉ាងស្រួលដោយមានការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាមួយមន្ត្រីមួយចំនួនដែលនៅមូលដ្ឋានហ្នឹង»។
ចំណែកអ្នកឃ្លាំមើលបរិស្ថាន លោក សាន់ ម៉ាឡា ឱ្យដឹងដែរថា បទល្មើសព្រៃឈើក្នុងប្រទេសនៅតែបន្តមាន ព្រោះមានការសហការគ្នារវាងឈ្មួញរកស៊ី ជាមួយនឹង មន្ត្រីធំៗ ព្រមទាំងអាជ្ញាធរតាមមូលដ្ឋាន។ លោកបន្តថា ទោះបីការដាំដើមឈើនៅក្នុងថ្ងៃរុក្ខទិវាមានអត្ថន័យជ្រាលជ្រៅយ៉ាងណាក្ដី ក៏មិនអាចសង្គ្រោះព្រៃឈើពីឈ្មួញដែលនៅតែបន្តរកស៊ីកាប់ព្រៃបាននោះឡើយ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកស្នើទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធជាពិសេសក្រសួងបរិស្ថានឱ្យគិតគូរ និងអនុវត្តច្បាប់ទៅលើជនបំផ្លាញព្រៃឈើទាំងនោះឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ស្របតាមការអំពាវនាវរបស់ព្រះមហាក្សត្រ៖ «ព្រះអង្គបានបង្ហាញពីទឹកព្រះទ័យនៅក្នុងការស្រឡាញ់ នៅក្នុងការចង់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋយើងអភិរក្សនិងថែរក្សាធនធានព្រៃឈើឱ្យបានល្អប្រសើរដែរ។ ដូច្នេះអាជ្ញាធររដ្ឋក៏ដូចជាក្រសួងបរិស្ថាន ត្រូវតែអនុវត្តតួនាទីឱ្យបានល្អប្រសើរ មិនអ៊ីចឹងទេខ្ញុំគិតថាអង្គព្រះមហាក្សត្រលោកក៏អាចនឹងមិនសប្បាយព្រះហឫទ័យដែរ បើសិនជាបទល្មើសព្រៃឈើរបស់យើងចេះតែកើតមានជារៀងរាល់ថ្ងៃបែបនេះ»។
ទាក់ទិននឹងរឿងនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅមិនទាន់អាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថានលោក នេត ភក្ត្រា បាននៅឡើយនោះទេ នៅថ្ងៃទីសៅរ៍នេះ។
ជុំវិញរឿងនេះដែរ ប្រធានផ្នែកកម្មវិធី និងតស៊ូមតិ នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា(CYN) លោក ហេង គីមហុង លើកឡើងថា អត្ថន័យនៅក្នុងថ្ងៃរុក្ខទិវាគឺប្រាប់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចេះថែរក្សាការពារ និងដាំដើមឈើកាន់តែច្រើនបន្ថែមទៀត។ ប៉ុន្តែលោកថា ការដាំកូនឈើដែលនៅតូចៗបែបនេះ ពិតជាមិនអាចជំនួសនូវគុណប្រយោជន៍ឈើធំៗដែលបានបាត់បង់នោះឡើយ។ លោកជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធត្រូវតែអនុវត្តច្បាប់ដែលមានស្រាប់ទៅលើឈ្មួញនិងអ្នកកាប់រុករានព្រៃខុសច្បាប់ទាំងនោះ ព្រមទាំងមានវិធានការការពារព្រៃឈើឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ស្របតាមអត្ថន័យថ្ងៃរុក្ខទិវា៖ «មួយដើមដូចគ្នាឧទាហរណ៍ថា យើងកាប់មួយដើមដាំមួយដើម ដើមឈើដែលមានអាយុរាប់សិបឆ្នាំវាមានសមត្ថភាពស្រូបគីឡូ ឬក៏រាប់សិបតោនដើម្បីធានាបរិយាកាសស្អាតនៅលើភពផែនដី។ ប៉ុន្តែ យើងដាំកូនឈើតូចមួយអ៊ីចឹងមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ។ ការដាំកូនឈើជានិមិត្តរូបក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែគួរតែរក្សាអាធំដែរ រក្សាព្រៃឈើឱ្យគង់វង្ស ទន្ទឹមនឹងជាមួយនឹងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនេះ»។
បើតាមរបាយការណ៍របស់អ្នកឃ្លាំមើលព្រៃឈើរកឃើញថា ក្រុមឧកញ៉ាមួយចំនួន ជាឈ្មួញរកស៊ីឈើធំៗ និងជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាល នៅតែបន្តរកស៊ីកាប់ឈើយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំដដែល ព្រមទាំងគ្មានចំណាត់ការច្បាប់ពីអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនោះទេ។ ពួកអ្នកឃ្លាំមើលថា គឺរដ្ឋាភិបាលផ្ទាល់តែម្ដង ដែលតែងតែចេញមុខការពារអ្នកជួញឈើខុសច្បាប់ របស់ក្រុមឧកញ៉ា និងក្រុមហ៊ុនឯកជនទាំងនោះ។
លើសពីនេះ ពួកគេនៅតែឃើញមានអាជីវកម្មឈើខុសច្បាប់រីករាលដាលខ្លាំងជាង ១០ ឆ្នាំចុងក្រោយ រហូតមកទល់ពេលនេះមិនទាន់បញ្ឈប់នៅឡើយ ក្រោមពាក្យដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដែលរដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់ឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនជាច្រើននៅជុំវិញព្រៃអភិរក្សនៅខេត្តឦសាន ខេត្តកំពង់ធំ ក្រចេះ និងខេត្តព្រះវិហារ។
របាយការណ៍ថ្មីចុងក្រោយរបស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) រកឃើញថា ការកាប់ឈើខុសច្បាប់ក្នុងតំបន់ព្រៃការពារធម្មជាតិ បង្កើតឱ្យមាន ជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងលុបបំបាត់ទំនៀមទម្លាប់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជា។ អង្គការដដែលបញ្ជាក់ថានៅកម្ពុជាមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខ្ពស់ជាងគេនៅលើពិភពលោក ក្នុងរយៈពេល ប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ដោយបានបាត់បង់ព្រៃឈើប្រមាណ ៦៤% នៃគម្របព្រៃឈើ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១១ រហូតបច្ចុប្បន្ន ក្នុងនោះគម្របព្រៃឈើទំហំ ៦.២៧១ហិកតារ ឋិតក្នុងដែនជម្រកសត្វ ព្រៃឡង់ និងព្រៃព្រះរកា ត្រូវបានកាប់បំផ្លាញ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។