អ្នកឃ្លាំមើលនិងស្រាវជ្រាវធនធានធម្មជាតិ ឱ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ននេះអាងទន្លេមេគង្គផ្នែកខាងក្រោម កំពុងប្រឈមបញ្ហាជាច្រើន ដូចជាលំហូរទឹកមិនទៀងទាត់ ប៉ះពាល់ដល់វិស័យជលផល ដីល្បាប់មានជីជាតិសម្រាប់កសិកម្មធ្លាក់ចុះ បង្កឱ្យមានការគំរាមកំហែងយ៉ាងធំដល់ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ និងការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងតំបន់ជាដើម។
បញ្ហាទាំងនេះធ្វើឱ្យបណ្ដាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់ទន្លេមេគង្គក្រោម កំពុងព្រួយបារម្ភនិងស្វែងរកដំណោះស្រាយជាចាំបាច់។
មន្ត្រីលេខាធិការដ្ឋានគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ឱ្យដឹងថា ប្រទេសតាមដងទន្លេមេគង្គក្រោម មានថៃ(Thailand) ឡាវ (Lao) កម្ពុជា និងវៀតណាម(Vietnam)នៅតែបន្តទាមទារ ឱ្យចិនចែករំលែកធារទឹក ពីមេគង្គផ្នែកខាងលើ ឱ្យបានសមស្រប ដើម្បីគាំពារដល់អាងមេគង្គផ្នែកខាងក្រោម កុំឱ្យរីងស្ងួតនិងខូចបរិស្ថាន។
អគ្គលេខាធិការរងគណៈកម្មាធិការជាតិទន្លេមេគង្គកម្ពុជា ដែលប្រចាំការនៅលេខាធិការដ្ឋាន គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ក្នុងទីក្រុងវៀងច័ន្ទ ប្រទេសឡាវ លោក វ៉ាត់ បុត្តកុសល បានប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១ ខែឧសភា ថា ប្រទេសនៃតំបន់ទន្លេមេគង្គក្រោម នៅតែបន្តទាមទារឱ្យប្រទេសចិនបង្ហូរធារទឹក ចុះមកអាងទន្លេមេគង្គផ្នែកខាងក្រោម ឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីជួយគាំពារអាងទន្លេមេគង្គ កុំឱ្យរីងស្ងួតនិងប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន ព្រមទាំងជីវចម្រុះ។
លោក វ៉ាត់ បុត្តកុសល បញ្ជាក់ទៀតថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៥ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នកាលណាដល់រដូវប្រាំងខ្វះទឹក ប្រទេសចិនតែងបង្ហូរធារទឹកប្រមាណ៥ភាគរយនៃចំនួនទឹករាប់លានម៉ែត្រគូប ដែលគេមាន មកឱ្យអាងទន្លេមេគង្គផ្នែកខាងក្រោម។
លោក វ៉ាត់ បុត្តកុសល៖ «តាមខ្ញុំអានឯកសារ ធារទឹកដែលចិនបង្ហូរឱ្យមកខាងក្រោម៥%ហ្នឹង គឺច្រើនលានម៉ែត្រគូប ដោយសារចិនត្រូវរក្សាទុកធារទឹកនៅផ្នែកខាងលើដែរ ហើយចិនត្រូវបញ្ចេញដើម្បីឱ្យមានកម្រិតអប្បបរមា តិចបំផុតដើម្បីជួយគាំពារបរិស្ថាននៃទន្លេ កុំឱ្យវាស្ងួត កុំឱ្យវាខូចបរិស្ថានទន្លេ។ ធារទឹកប៉ុណ្ណឹង យើងនិយាយថា កម្រិតទាបបំផុត គឺអតិបរិមានៃធារទឹកនៅក្នុងអាងទន្លេ ហើយដែលប្រជាពលរដ្ឋ មិនមែនយកទៅប្រើស្រោចស្រពទេ គឺសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅតាមប្រទេសខាងក្រោម»។
ការបន្តទាមទារនេះ ដោយសារតែការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីរបស់ចិននៅផ្នែកខាងលើ បានធ្វើឱ្យអាងទន្លេមេគង្គផ្នែកខាងក្រោម កំពុងប្រឈមនិងបញ្ហាបរិស្ថានជាច្រើន។
នាយកប្រតិបត្តិនៃលេខាធិការដ្ឋានគណកម្មការទន្លេមេគង្គ លោកបណ្ឌិត អានូឡាក់ គីទីឃួន(Anoulak Kittikhoun) ធ្លាប់បានលើកឡើងនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាអំពីស្ថានភាពទន្លេមេគង្គ នៅទីក្រុងវៀងច័ន្ទ ប្រទេសឡាវ កាលពីថ្ងៃទី៥ខែមេសា ថា ការអភិវឌ្ឍន៍ទំនប់វារីអគ្គិសនីខុសប្រក្រតី បានធ្វើឱ្យទន្លេមេគង្គមានបញ្ហាជាច្រើន។ បញ្ហាទាំងនោះមានដូចជា ពេលខ្លះអាកាសធាតុជួបគ្រោះរាំងស្ងួត និងពេលខ្លះទៀតភ្លៀងធ្លាក់ខ្លាំងបណ្ដាលឱ្យទឹកជំនន់។ ពេលខ្លះ របបទឹកទន្លេមេគង្គបានហូរចាក់ទៅបឹងទន្លេសាប តិចតួចមិនទៀងទាត់ ដែលធ្វើឱ្យមានការថយចុះដីល្បាប់មានជីជាតិ រួមទាំងការបំពុលដោយសំរាមប្លាស្ទិក ព្រមទាំងទឹកប្រៃហូរចូលមកផង ធ្វើឱ្យមានការគំរាមកំហែងលើវិស័យជលផលនិងជីវចម្រុះ។
ទោះជាយ៉ាងណា វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការអធិប្បាយជុំវិញបញ្ហាប៉ះពាល់ដ៏ច្រើននេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងធនធានទឹកនិងឧតុនិយម លោក ចាន់ យុត្ថា និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក ជួប ប៉ារីស បាននៅឡើយនៅថ្ងៃទី១ ខែឧសភា ដោយសារតែលោកទាំងពីរមិនទទួលទូរស័ព្ទ។
ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកឃ្លាំមើលផ្នែកបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិ នៅកម្ពុជាបានគាំទ្រចំពោះការលើកឡើង របស់អ្នកជំនាញនៃលេខាធិការដ្ឋានគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គនេះ។
អ្នកស្រាវជ្រាវនិងឃ្លាំមើលធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជា លោក សេង សុខហេង យល់ថា គម្រោងវារីអគ្គិសនីរបស់ចិន នៅផ្នែកខាងលើនៃទន្លេមេគង្គនិងផ្នែកផ្សេងទៀត គឺជាមូលហេតុនៃការធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់ចរន្តទឹក ដែលវាហាក់ដូចជាកាត់ផ្ដាច់សរសៃឈាម របស់ទន្លេមេគង្គផ្នែកខាងក្រោម។
លោក សេង សុខហេង៖ «អ្វីដែលយើងបារម្ភពីស្ថានភាពទន្លេមេគង្គនៅផ្នែកខាងក្រោមគឺឃើញថានៅផ្នែកខាងលើ ប្រទេសឡាវនិងចិនបាន សាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី ធ្វើឱ្យមានការប្រែប្រួលចរន្តទឹក អាចថយចុះ ឬក៏វាធ្វើឱ្យលំហូរមានការប្រែប្រួលមិនដូចធម្មជាតិ។ ដូច្នេះក៏វាអាចធ្វើឱ្យមានការប្រែប្រួលប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ ទៅតាមនោះដែរ។ ទាំងត្រី ទាំងសត្វផ្សេងៗ ជាពិសេសប្រព័ន្ធដីល្បាប់ក៏មានការប្រែប្រួលខុសពីមុនដែរ»។
បច្ចុប្បន្នប្រទេសចិនកំពុងដំណើរការវារីអគ្គិសនីធំៗចំនួន១២នៅលើខ្សែទឹកខាងលើនៃទន្លេមេគង្គ ដែលអាចស្តុកទឹកបានរហូតដល់ទៅ៥០ពាន់លានម៉ែត្រគូប និងផលិតអគ្គិសនី រហូតដល់ទៅជាង២ម៉ឺនមេហ្កាវ៉ាត់។ រីឯនៅខ្សែទឹកខាងក្រោមទន្លេមេគង្គវិញ យ៉ាងហោចណាស់មានវារីអគ្គិសនីធំៗជាង២០០ កំពុងត្រូវបានប្រតិបត្តិការ សាងសង់និងគ្រោងសាងសង់។
ចំណែកមន្ត្រីអង្គការទន្លេបី លោក លាង ប៊ុន លាភ មានប្រសាសន៍ថា បញ្ហាលំហូរទឹកមិនទៀងទាត់ ព្រមទាំងការថយចុះនៃដីល្បាប់មានជីជាតិ នៅតាមដងទន្លេមេគង្គក្រោម កំពុងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ជាខ្លាំងដល់មុខរបរនេសាទនិងការដាំដំណាំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅតាមដងទន្លេ ភាគឦសាននៃប្រទេសកម្ពុជា។
លោក លាង ប៊ុនលាភ បញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ននេះមានប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារ នៅតាមដងទន្លេសេសាន សេកុង និងទន្លេស្រែពក បានបោះបង់ចោលរបរនេសាទនិងដាំដំណាំហើយបង្ខំចិត្ត ទៅធ្វើការលក់កម្លាំងពលកម្មជំនួសវិញ។
លោក លាង ប៊ុនលាភ៖ «ពាក់ព័ន្ធនិងជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ គឺគាត់ត្រូវខិតខំរកចំណូលបន្ថែម។ ខ្លះទៅក៏ទៅស៊ីឈ្នួលក្រុមហ៊ុន ដូចជាក្រុមហ៊ុនចំការចេក ក្រុមហ៊ុនកៅស៊ូ នៅតាមភាគឦសាន។ ប្រជាពលរដ្ឋគាត់ត្រូវបង្ខំចិត្តទៅធ្វើការងារទាំងនោះ ដើម្បីរកចំណូលបន្ថែម ឬក៏ស៊ីឈ្នួល តាមរដូវកាល ដូចជាទៅរើសស្វាយចន្ទី រើសអី ដែលអ្នកភូមិមួយចំនួន មានចំការខ្លះធំ ខ្លះតូច ក៏ធ្វើតាមហ្នឹងទៅ។ នេះអ្វីដែលខ្ញុំឃើញភាគច្រើន គឺធ្វើការងារលក់កម្លាំង»។
លេខាធិការដ្ឋាននៃគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ(MRC)ឱ្យដឹងថា ទន្លេមេគង្គបានផ្ដល់ប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើន សម្រាប់ពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងតំបន់។ ទន្លេមេគង្គក្រៅតែពីផ្ដល់អាហារ ទឹកស្អាត ក៏បានជួយដល់វិស័យសំខាន់ៗដូចជា វារីអគ្គិសនី ការធ្វើកសិកម្មស្រូវ វិស័យទេសចរណ៍ នាវាចរណ៍ និងវារីវប្បកម្មផងដែរ។
ទន្លេមេគង្គ ក៏ជាជម្រកជលផលដ៏ធំបំផុតនៅលើពិភពលោក ដែលបានផ្តល់ផលត្រី និងសត្វក្នុងទឹកចន្លោះពី១លាន៥សែនទៅ១លាន៧សែនតោន និងអាចឱ្យពលរដ្ឋរកចំណូលបានប្រមាណជា៨ពាន់៤រយលានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។