ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅឃុំស្រែឈូក ស្រុកកែវស៊ីម៉ា ខេត្តមណ្ឌលគិរី គ្រោងប្ដឹងក្រុមហ៊ុនចិន រ៉ុង ឆេង ឲ្យទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ ក្រោយពីក្រុមហ៊ុននេះបានឃុបឃិតគ្នា ជាមួយអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ បើកអាជីវកម្មរុករករ៉ែមាសខុសច្បាប់ បែបអនាធិបតេយ្យ បណ្ដាលឲ្យសត្វពាហនៈអ្នកភូមិងាប់ ២០ក្បាល កាលពីពេលថ្មីៗ នេះ។ ការរុករករ៉ែដោយគ្មានអាជ្ញាប័ណ្ណនេះ ក៏បណ្ដាលឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រភពទឹកប្រើប្រាស់របស់ជនជាតិដើមផងដែរ។
ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅឃុំចំនួន ៣ ក្នុងស្រុកកែវស៊ីម៉ា ខេត្តមណ្ឌលគិរី ខ្វល់ពីទំហំផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម កាន់តែរីកធំឡើង ដោយសារឥទ្ធិពលអាជីវកម្មរុករករ៉ែមាស របស់ក្រុមហ៊ុនចិន បានប្រើសារធាតុគីមីចូលទឹកអូរធម្មជាតិ បណ្ដាលឲ្យអ្នកភូមិជួបការលំបាកផ្នែកជីវភាពរស់នៅ និងលំបាកចិញ្ចឹមសត្វពាហនៈជាដើម។
ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅភូមិចក់ចារ ឃុំស្រែឈូកថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២៦ ឧសភាថា សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកំពុងពិភាក្សាគ្នា ដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅអាជ្ញាធរខេត្ត និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល បំណងសង្គ្រោះទឹកអូរធម្មជាតិ និងបរិស្ថាន។ លោកបារម្ភខ្លាចអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងនគរបាល គំរាមកំហែង និងរឹតត្បិតពួកគាត់មិនឲ្យនាំគ្នាដាក់ពាក្យបណ្ដឹងរឿងនេះ ព្រោះកន្លងទៅនគរបាលធ្លាប់គំរាមពួកគាត់មិនឲ្យតវ៉ា៖ «»។
បុរសដដែលបន្ថែមថា កាលពីពេលថ្មីៗ នេះ សត្វពាហនៈអ្នកភូមិងាប់ ២០ក្បាលជាថ្មីទៀត នៅពេលដែលអ្នកភូមិប្រលែងចូលព្រៃផឹកទឹកអូរមានជាតិពុល ក្បែរអាជីវកម្មរ៉ែមាស។ លោកបញ្ជាក់ថា ក្រោយពីគោក្របីពលរដ្ឋផឹកអូរនៅតំបន់នោះ កើតមានអាការៈខុសធម្មតា មិនស៊ីស្មៅ បែកពពុះមាត់ និងប្រកាច់ស្លាប់ភ្លាមៗ តែម្ដង។ លោកបន្ថែមថា អ្នកភូមិរស់នៅតំបន់នោះ កំពុងនាំគ្នាប្រមូលគោក្របីទុកនៅផ្ទះ និងត្រៀមលក់ចេញ។ លោកកត់សម្គាល់ថា កន្លងទៅក៏មានអ្នកភូមិខ្លះនៅសុខៗ ប្រកាច់ស្លាប់ភ្លាមៗ នៅហ្នឹងកន្លែង ដោយមិនដឹងមូលហេតុ ហើយបាតុភាពនេះកើតឡើងជារឿយៗ ៖ «»។
មេឃុំស្រែកឈូក លោក តិ ឃិត ទទួលស្គាល់ថា ពលរដ្ឋរស់នៅភូមិចំនួន ៣ នៃឃុំស្រែឈូក ងាប់គោក្របីអស់ ២០ក្បាលនៅរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ។ លោកថា ក្រោយពីកើតមានបាតុភាពនេះ លោកបានផ្ដល់ដំណឹងទៅថ្នាក់លើ។ ចំណែកមន្ត្រីជំនាញក៏បានចុះស្រាវជ្រាវរកមូលហេតុ ដែលគោងាប់។ ប៉ុន្តែនៅពុំទាន់មានលទ្ធផលនៅឡើយ៖ «»។
អភិបាលរងខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ចាន់ ថា ប្រាប់អាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី២២ ឧសភា ថា ក្រុមហ៊ុនចិនឈ្មោះ រ៉ុង ឆេង ពុំទាន់មានច្បាប់អនុញ្ញាតធ្វើអាជីវកម្មរុករករ៉ែមាសនៅឡើយទេ។ លោកថា ប្រសិនបើសហគមន៍ប្រទះឃើញក្រុមហ៊ុនចិនធ្វើអាជីវកម្ម ហួសពីអាជ្ញាប័ណ្ណ សហគមន៍អាចដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅអាជ្ញាធរខេត្តចាត់វិធានការច្បាប់។
សហគមន៍ដែលបានទៅដល់ទីតាំងអាជីវកម្មនោះ បានប្រទះឃើញក្រុមហ៊ុនចិន រ៉ុង ឆេង ធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែមាស និងរ៉ែត្បូងច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ លើសពីនេះទៀត ក្រសួងបរិស្ថានបានសាងសង់ទីស្នាក់ការប្រចាំការនៅតំបន់នោះដែរ និងបានដាក់ឆ្មាំអភិរក្សឈរជើងនៅទីនោះ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេមិនដែលឃើញមន្ត្រីទាំងនោះជួយមើលការខុសត្រូវ ទប់ស្កាត់បទល្មើសរ៉ែមាសខុសច្បាប់ទាំងនោះទេ។
ចំណែកអាជ្ញាធរតូចតាច មិនហ៊ានក្អកជាមួយក្រុមហ៊ុនចិននៅតំបន់នោះដែរ ហើយប្រសិនបើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានណាហានងើបតវ៉ា នឹងប្រឈមការដកដំណែង។
ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិកហន់ដ្រូ ហ្គន់សាឡេស ដេវិតសុន (Alejandro Gonzalez Davidson) រកឃើញថា អាជីវកម្មរ៉ែមាសនៅតំបន់នោះធំធេង បង្កគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងដល់បរិស្ថាន និងសង្គម ព្រោះបណ្ដាញទឹកអូរធម្មជាតិនៅតំបន់នោះ ប្រទាក់ក្រឡាគ្នាខ្វាត់ខ្វែង បានហូរឆ្ពោះមកកាន់អាងទន្លេមេគង្គ ខេត្តក្រចេះ។ លោកថា ជាតិពុលដែលក្រុមហ៊ុនបង្ហូរចូលទឹកអូរ វានឹងហូរបន្ត សំដៅមកទន្លេមេគង្គ បង្កឲ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ ពលរដ្ឋរាប់ម៉ឺនគ្រួសារ ដែលអាស្រ័យផលទឹកទន្លេមេគង្គ និងជីវចម្រុះ៖ «»។
លោកបន្ថែមថា រដ្ឋមន្ត្រីមួយចំនួនមិនហ៊ានជាមួយអំណាចរបស់ក្រុមហ៊ុនចិននោះទេ ព្រោះតែក្រុមហ៊ុននោះ បានជួលអ្នកមានអំណាចមួយចំនួន ធ្វើជាអ្នកកាងអាជីវកម្មឲ្យខ្លួន។ លោកថា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងឧស្សាហកម្ម និងសិប្បកម្ម លោក ចម ប្រសិទ្ធិ ដែលហ៊ានលាតត្រដាងជាសាធារណៈ ដើម្បីឲ្យមានវិធានការដោះស្រាយតាមច្បាប់ បែរជាលោក ហ៊ុន សែន ព្រមានដកតំណែងទៅវិញ ដែលលោកចាត់ទុកថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មិនបានលើកទឹកចិត្តដល់មន្ត្រីរបស់ខ្លួន ធ្វើការងារត្រឹមត្រូវនោះទេ។ កាលពីថ្ងៃទី២៥ ឧសភា លោក ហ៊ុន សែន ខឹងសម្បារនឹងលោក ចម ប្រសិទ្ធិ ដែលបានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានពីរឿងអាស្រូវរបស់របបលោក ដែលមិនអាចគ្រប់គ្រងកាកសំណល់រ៉ែរបស់ក្រុមហ៊ុន ដែលបណ្ដាលឲ្យមនុស្សពុលស្លាប់ និងឈឺជាច្រើនរយនាក់ថែមទៀត។
លោក (Alejandro Gonzalez Davidson) បន្តថា នៅគ្រាដែលមានអំពើពុករលួយកើតមានជាប្រព័ន្ធ ក្នុងវិស័យរ៉ែមាស របបក្រុងភ្នំពេញ អាចនឹងជួបឧបសគ្គក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយ ហើយពលរដ្ឋនៅតែទទួលរងគ្រោះដដែល។ ហេតុនេះការស៊ើបអង្កេតបាតុភាពនេះ ទាមទារឲ្យមានការចូលរួមពីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលឯករាជ្យ និងភាគីពាក់ព័ន្ធទើបមានសង្ឃឹមខ្លះ ក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយ៖ «»។
កាលពីដើមខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៨ ពលរដ្ឋរស់នៅឃុំកន្ទួត ស្រុកចិត្របុរី ស្លាប់ ១៨នាក់ និងជាង ៣រយនាក់ធ្លាក់ខ្លួនឈឺ ក្រោយពីប្រើទឹកព្រែកទេរ ដែលមានប្រភពពីខេត្តមណ្ឌលគិរី មានសារធាតុពុល។ រីឯពលរដ្ឋនៅឃុំស្រែឈូក ស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី មានអាការៈខុសប្រក្រតីជាង ៨០នាក់ដែរ ក្រោយពីប្រើប្រាស់ទឹកព្រែក ឬអូរ ដែលមានអាជីវកម្មរុករករ៉ែមាសនៅក្បែរនោះ។ សហគមន៍រស់នៅតំបន់រ៉ែមាស បានទម្លាក់កំហុសលើក្រុមហ៊ុននេះប្រើសារធាតុ ស្យានីដ (Cyanide) ចម្រាញ់មាសបង្ហូរកាកសំណល់ចូលទឹក បង្កឲ្យកម្រិតទឹកមានជាតិពុលខ្ពស់បំផុត អាចសម្លាប់ជីវិតមនុស្សភ្លាមៗ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។