អង្គការសមាគម និងក្រុមយុវជនស្រឡាញ់ធនធានធម្មជាតិប្រមាណ ១០ស្ថាប័ននៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា ប្រារព្ធទិវាបរិស្ថានពិភពលោកឆ្នាំ២០២៣ លើកឡើងពីក្ដីបារម្ភ និងផលប៉ះពាល់នៃការបំផ្លាញបរិស្ថាន រួមមាន ការនេសាទខុសច្បាប់នៅរដូវត្រីពង ការបូមខ្សាច់ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងការកាត់ដីឧទ្យានជាតិឱ្យទៅក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយចំនួនជាដើម។ ពួកគេជំរុញដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធចូលរួមកិច្ចការពារបរិស្ថាន និងការទប់ស្កាត់បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។
វេទិកាបរិស្ថានពិភពលោក ក្រោមប្រធានបទ «រួមគ្នាការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិដែលជាទ្រព្យសម្បត្តិយើងទាំងអស់គ្នា» ធ្វើឡើងនៅរាជធានីភ្នំពេញ ដែលមានអ្នកចូលរួមជាង ២០០នាក់។ អ្នកចូលរួមមួយចំនួនបានសួរសំណួរ ដេញដោលគ្នាទាក់ទងបញ្ហាបរិស្ថានយ៉ាងសកម្ម។ អង្គការ១០ស្ថាប័នទាំងនោះ រួមមាន សមាគមសម្ពន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ សមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) អង្គការ អង្គការ កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន (YRDP) អង្គការសមធម៌កម្ពុជា (EC) និងអង្គការមួយចំនួនទៀត។
ប្រធានកម្មវិធីផ្នែកចងក្រង និងពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចនៃបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក ម៉ើ ចាន់ដារ៉ា កត់សំគាល់ថា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកាន់តែកើនឡើងពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំដែលបញ្ហាទាំងអស់នេះបណ្ដាលមកពីការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងអំពើពុករលួយដែលអាជ្ញាធរគប់គិតជាមួយឈ្មួញកាប់ឈើ។ លោកបន្តថា អាជ្ញាធរគួរតែពង្រឹងការអនុវត្ត និងសហការជាមួយយុវជន និងពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្បែរតំបន់ព្រៃឡង់ដើម្បីកាត់បន្ថយការកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃឈើ។ លោកបញ្ជាក់ថាការផ្ដល់ដីក្នុងតំបន់ការពារឱ្យទៅក្រុមហ៊ុនឯកជននឹងធ្វើឱ្យប្រភេទសត្វកម្រ ដូចជា ស្វា ទោច ក្ងោក និង ជ្រូកព្រៃ ក្ងោក មាន់ព្រៃ ប្រឈមនឹងការបាត់បង់ជម្រក និងផុតពូជ។
លោក ម៉ើ ចាន់ដារ៉ា៖ «អ្វីដែលយើងចង់ឃើញគឺការវែកមុខជនអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើស នៅពីក្រោយឧក្រិដ្ឋកម្មធនធានធម្មជាតិ និងព្រៃឈើដែលកើតមានរាល់ថ្ងៃក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃហើយការហាមឃាត់ការសកម្មជនហាមឃាត់យុវជនមិនឱ្យ ទៅដែនជម្រកសត្វព្រៃហ្នឹងយើងមិនគួរគប្បីធ្វើទេ ពីព្រោះយុវជន និងសមាគមមូលដ្ឋានខ្ញុំមើលឃើញថា គាត់នៅជិតស្និតហ្នឹងធនធានបំផុតបើយើងហាមឃាត់មិនឱ្យពួកគាត់ចូលរួមយើងសួរថា តើអ្នកណាអ្នកចូលរួម ខណៈចូលរួមមួយផ្នែកហើយយើងនៅតែមានបទល្មើសនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃទៀត»។
ស្រដៀងគ្នានេះយុវតីមួយរូប ដែលបានចូលរួមក្នុងកម្មវិធី កញ្ញា ថុង ឈីងជាវ ថ្លែងថា កិច្ចពិភាក្សាពីបញ្ហាបរិស្ថាននេះគឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់យុវជនដើម្បីសិក្សាស្វែងយល់ពីការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិតាមរយៈ កាប់ព្រៃឈើ ការនេសាទត្រីកម្រ និងការប្រើប្រាស់ថង់ប្លាស្ទិកជាដើម។ កញ្ញារំពឹងថា ក្រសួងពាក់ព័ន្ធនឹងបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពឱ្យយុវជនមានឱកាសបង្ហាញពីក្ដីកង្វល់ពីបញ្ហាបរិស្ថាន និងទទួលយកចំណុចកែលំអពីយុវជន។
កញ្ញា ថុង ឈីងជាវ៖ «ទាំងសង្គមស៊ីវិល ទាំងពលរដ្ឋ ទាំងយុវជន ក៏ដូចជារាជរដ្ឋាភិបាលក៏ជាផ្នែកមួយសំខាន់ក្នុងការចូលរួមដែរប្រសិនមានតែខិតខំពីយើង ប៉ុន្តែរាជរដ្ឋាភិបាលអត់បានចូលរួម ឬក៏ក្រសួងនានាអត់បានចូលរួមទេសមិទ្ធផលវាទទួលបានតិចតួចស្ដួចស្ដើង ប៉ុន្តែបើសិនជាមានការសហការពីពួកគាត់អ៊ីចឹងយើងប្រហែលអាចដំណើរបានរលូនពាក់ព័ន្ធការថែរក្សាបរិស្ថាន ឬក៏ចូលរួមសកម្មភាពណាមួយដើម្បីបរិស្ថាន»។
ក្រៅពីវេទិកាជជែកពីគោលនយោបាយការពារបរិស្ថាន នៅមានកិច្ចពិភាក្សាដេញដោលអំពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថានស្ដីពីថាមពលស្អាត ការប្រើប្រាស់ថង់ប្លាស្ទិក ការដើរម៉ូតរៀបចំដោយក្រុមយុវជនដែលបង្ហាញពីការបំផ្លាញបរិស្ថាន និងមានដាក់តាំងពិព័រណ៍រូបភាពដើមឈើជាដើម។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារបរិស្ថាន លោក នេត ភក្ត្រា ដើម្បីអធិប្បាយជុំវិញបញ្ហានេះបានទេ នៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា។
ទាក់ទិនរឿងនេះក្រុមស្នូលនៃបណ្ដាញការពារព្រៃឡង់ ខេត្តព្រះវិហារ លោក ខេម សុឃី សោកស្ដាយដែលអាជ្ញាធរបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យឈ្មួយចូលកាប់ព្រៃដោយសេរី ដែលធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅអាស្រ័យអនុផលព្រៃឈើការបាត់បង់ប្រាក់ចំណូល និងប្រឈមនឹងជំពាក់ធនាគារវ័ណ្ឌក។ លោកបន្តថា អាជ្ញាធរគួរតែចាត់ទុកពលរដ្ឋ និងយុវជនគឺជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងពីចំណុចខ្វះខាត មិនចាត់ទុកពួកគាត់ជាក្រុមប្រឆាំង ឬលាបពណ៌ជាក្រុមធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ឡើយ។
លោក ខេម សុឃី៖ «អ្នកដែលពាក់ព័ន្ធកាតព្វកិច្ចនៅក្នុងការពារនៅតំបន់អភិរក្សសូមឱ្យអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានតឹងរ៉ឹងទៅលើជនល្មើសដែលកាប់រានដីនៅក្នុងតំបន់អភិរក្ស ឬក៏កាប់ដកហូតឈើធ្វើអាជីវកម្មជាក់ស្ដែងក្រុមហ៊ុនដែលនៅជុំវិញតំបន់ព្រៃឡង់ សូមឱ្យរដ្ឋាភិបាលបិទព្រោះយើងគ្មានលុយឯណាទៅចាំស៊ើបអង្កេតអាពួកក្រុមហ៊ុនចូលទៅលួចឈើនៅក្នុងតំបន់ព្រៃរបស់យើងទៀតទេ ពីមួយឆ្នាំទល់មួយឆ្នាំពួកគាត់តែងតែចូលលួចនៅក្នុងតំបន់អភិរក្ស»។
របាយការណ៍អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) ចេញផ្សាយ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ បង្ហាញថា ក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃឡង់ និងព្រៃព្រះរកា មានការកាប់បំផ្លាញឈើខុសច្បាប់ជាង៦ពាន់ ហិកតារ (៦.២៧១) ដែលបង្កើតឱ្យមានជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងលុបបំបាត់ទំនៀមទម្លាប់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជា។
ទោះបីជាមានរបាយការណ៍ពីអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិបង្ហាញពីវិនាសកម្មព្រៃឈើ និងបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិយ៉ាងណាក្ដីក៏ក្រសួងបរិស្ថានតែងតែបដិសេធដោយមិនទទួលយកការលើកឡើងពីទុក្ខកង្វល់របស់ពលរដ្ឋឡើយ។ ផ្ទុយវិញ ក្រសួងបរិស្ថានបែរជា ចោទប្រកាន់ពលរដ្ឋ និងយុវជនស្រឡាញ់បរិស្ថាន ថាជាក្រុមស៊ីឈ្នួលឱ្យបរទេស និងចង់ផ្ដួលរលំរដ្ឋាភិបាលទៅវិញ។ ការច្រានចោលរបស់ក្រសួងបរិស្ថាននេះហើយធ្វើឱ្យយុវជន និងអង្គការសមាគមនៅតែបន្តនាំគ្នាធ្វើកម្មវិធីទាក់ទងនឹងធនធានធម្មជាតិដើម្បីបង្ហាញឱ្យសាធារណជនបានដឹង។
ក្រុមយុវជន និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាល ត្រូវតែបញ្ឈប់ការកាប់ឈើខុសច្បាប់ និងទប់ស្កាត់ជាបន្ទាន់នូវអំពើពុករលួយ ដែលកំពុងកើតមានឡើងយ៉ាងច្រើន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។