សត្វខ្ទីង និងសត្វព្រៃជាច្រើនក្បាលទៀតកំពុងប្រឈមបាត់បង់ជម្រក ក្រោយពីក្រុមហ៊ុនចិនមួយ បន្តសម្រុកកាប់ឈើ និងឈូសឆាយព្រៃទ្រង់ទ្រាយធំ ឋិតក្នុងតំបន់ព្រៃសហគមន៍ ឃុំក្បាលរមាស ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ដែលតស៊ូយាមព្រៃសហគមន៍នេះស្ដីបន្ទោសអាជ្ញាធរខេត្តស្ទឹងត្រែងថា កំពុងបំផ្លាញទឹកចិត្តប្រជាជន ដែលលះបង់ការពារព្រៃបន្សល់ចុងក្រោយ នៅជាប់នឹងភូមិកំណើតពួកគាត់។
ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងជាច្រើនគ្រួសាររស់នៅឃុំក្បាលរមាស ស្រុកសេសាន ដែលជំទាស់មិនទទួលយកគោលនយោបាយសំណងពីក្រុមហ៊ុនទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោមពីរ កំពុងប្រឈមបាត់បង់អត្តសញ្ញាណ ជំនឿ វប្បធម៌ និងប្រពៃណី ក្រោយពីក្រុមហ៊ុនចិន សេវ ហ្គេច (Sev Gek) បន្តសម្រុកកាប់ឈើមូលធំៗ និងឈូសឆាយព្រៃសហគមន៍ឃុំក្បាលរមាសជាបន្តបន្ទាប់ ជាង ២ខែមកហើយ ដោយមិនបានពិភាក្សាជាមួយតំណាងសហគមន៍នោះឡើយ។
ប្រជាសហគមន៍ទាំងនោះសង្កេតឃើញថា មកទល់ពេលនេះ ក្រុមហ៊ុនចិនមួយនេះ នៅបន្តកាប់ឈើ និងឈូសឆាយព្រៃ បំពានចូលតំបន់ ដែលសំបូរដោយសត្វបក្សីកម្ររស់នៅ និងពងកូន រួមមាន សត្វក្ងោក មាន់ព្រៃ ត្រយង និងត្រដក់ជាដើម។ រីឯសត្វខ្ទីង និងស្វាព្រៃជាច្រើនក្បាលទៀត បានផ្អើលរត់ពួននៅតំបន់ផ្សេងទៀត គេចពីក្រុមអ្នកកាប់ឈើ។
តំណាងសហគមន៍ឃុំក្បាលរមាស លោកស្រី ស្រាំង ឡាញ់ ចាត់ទុកសកម្មភាពបំផ្លាញព្រៃទាំងនេះ ជាការសម្លាប់ជីវិតសត្វព្រៃកម្រ និងជីវភាពរស់នៅ របស់ជនជាតិដើមភាគតិច ដែលយាមព្រៃអភិរក្សនេះជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ លោកស្រីថា មកទល់ពេលនេះ គ្រឿងចក្រយ៉ាងហោចណាស់ ៣គ្រឿង និងកម្មករកាប់សិបនាក់ ប្រដាប់ដោយរណាយន្ត កំពុងបន្តកាប់បំផ្លាញដើមឈើធំៗ រួមមន ផ្ចឹក រាំង និងដើមឈើទាលជាដើម ដែលអ្នកភូមិអាស្រ័យផល។
រីឯសត្វខ្ទីង ស្វាព្រៃ និងបក្សីកម្រជាច្រើនប្រភេទទៀត នឹងងាប់ជាបន្តបន្ទាន់ ដោយសារគ្មានទីជម្រករស់នៅដោយសុខសាន្ត៖ «អាជ្ញាធរសម្បទានដីក្រុមហ៊ុន ឈូសឆាយបំបាត់ទឹកដីព្រៃឈើ កេរមរកត ពីដូនតា មានដើមឈើគ្រប់ប្រភេទ សម្រាប់អនុផលព្រៃឈើ បេះបន្លែ ជម្រកសត្វព្រៃ វាប៉ះទាំងអស់ » ។
ស្ត្រីដដែលបន្ថែមថា ក្រុមហ៊ុនចិនសេវហ្គេច កំពុងអនុវត្តគម្រោងវិនិយោគ លាក់លៀម បង្កប់ភាពមិនប្រក្រតីច្រើន ដោយមិនបានពីគ្រោះយោបល់ និងសិក្សាវាយតម្លៃហេតុផលប៉ះពាល់បរិស្ថានត្រឹមត្រូវនៅឡើយទេ បង្កប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ទឹកដី ព្រៃឈើ និងសត្វព្រៃ ដែលជាអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង។
លោកស្រីបន្តថា ដេប៉ូអារឈើរបស់ក្រុមហ៊ុនចិន សេវ ហ្គេច នៅជាប់ព្រៃអភិរក្សនេះ កំពុងដំណើរការ អាជីវកម្មឈើទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលគេប្រមូលឈើមូលធំៗ ចេញពីព្រៃសហគមន៍ភូមិក្បាលរមាស៖ «ក្រុមឈូសឆាយក៏ឈូសឆាយ ក្រុមលូកយកព្រៃក៏លូកទៅ លូកក្នុងព្រៃជ្រៅ មានទាំងអស់នៅលើទឹកដីរបស់មីង មិនខ្វះទេ ក្ងោកក៏មាន ស្វាក៏មាន ខ្ទីងក៏មាន » ។
កាលពីដើមខែកក្កដា កន្លងទៅ តំណាងសហគមន៍ឃុំក្បាលរមាស បានសរសេរលិខិតស្នើឱ្យអាជ្ញាធរខេត្តស្ទឹងត្រែង ទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ និងសកម្មភាពឈូសឆាយព្រៃអភិរក្សនេះដែលសំបូរសត្វព្រៃរស់នៅ និងជាកន្លែងជនជាតិដើមភាគតិចអាស្រ័យផល។ ប៉ុន្តែអ្នកភូមិថា មកទល់ពេលនេះ ពួកគាត់នៅមិនទាន់ទទួលបានដំណោះស្រាយ ពីអាជ្ញាធរនៅឡើយទេ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទង សុំការបំភ្លឺជុំវិញការឈូសឆាយនេះ ពីតំណាងក្រុមហ៊ុនចិន ស៊ីវ ហ្គេច បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី៥ កញ្ញា។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ម៉ែង គុង បកស្រាយថា អភិបាលខេត្តនឹងរៀបចំក្រុមការងារ ដើម្បីពិភាក្សាជាក់ស្ដែងជាមួយតំណាងសហគមន៍ ក្នុងបំណងស្តាប់ហេតុផលទាក់ទិនករណី ចុះបញ្ជីដីសមូហភាព។
លោកបញ្ជាក់ថា ក្រុមហ៊ុនអនុវត្តគម្រោង ស្របតាមកិច្ចសន្យាវិនិយោគជាមួយរដ្ឋាភិបាល ដែលកំណត់តាមផែនការមេ តែប្រសិនបើក្រុមហ៊ុនអនុវត្តលើសពីព្រំប្រទល់កំណត់មិនត្រឹមត្រូវ រដ្ឋបាលខេត្តនឹងចាត់វិធានការតាមនីតិវិធី៖ «អភិបាលខេត្តនឹងរកពេលវេលាសមស្របណាមួយ ដើម្បីចួបតំណាងសហគមន៍ ដើម្បីស្ដាប់របាយការណ៍ និងមានមូលដ្ឋានមួយចំនួន ដើម្បីពិភាក្សាគ្នា តែបើក្រុមហ៊ុនធ្វើលើសទៅនឹងព្រំប្រទល់ កំណត់មិនត្រឹមត្រូវទេ ហើយបានទទួលពត៌មានពីសហគមន៍ រដ្ឋបាលខេត្តនឹងចាត់វិធានការតាមនីតិវិធីដោយមានកម្លាំងជំនាញចុះតាមមូលដ្ឋាន។
អ្នកភូមិក្បាលរមាសថា ក្រោយពីក្រុមហ៊ុនទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោមពីរ បិទទ្វារទឹកពន្លិចភូមិកំណើត ផ្ទះសម្បែង ដីធ្លី ស្រែចម្ការ និងផលដំណាំរបស់ពួកគាត់ កាលពីឆ្នាំ២០១៧ ក្រុមពលរដ្ឋទាំងនោះ តស៊ូរស់នៅក្បែរភូមិចាស់ ដោយលំបាកវេទនា ខ្វះទឹកស្អាត ខ្វះសាលារៀន មណ្ឌលសុខភាព និង ខ្វះដីបង្កបង្កើនផលជាដើម។
ប្រជាសហគមន៍រាប់សិបគ្រួសារ បានរំកិលទីជម្រក ទៅរស់នៅដោយខ្លួនឯង នៅកៀកព្រៃសហគមន៍ ដើម្បីងាយស្រួល អភិរក្សព្រៃឈើ ដែលពួកគាត់ចាត់ទុក ជាអាយុជីវិត ប្រភពចំណូល និង ប្រពៃណីវប្បធម៌ បន្សល់ចុងក្រោយ ផ្សាភ្ជាប់នឹងធនធានធម្មជាតិ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថា សកម្មភាពឈូសឆាយ និងកាប់ឈើក្នុងព្រៃអភិរក្សនេះ គឺរំលោភសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចនិងប៉ះពាល់តំបន់សក្ដានុពល អាចអភិវឌ្ឍន៍ជាសហគមន៍គំរូផ្នែកវប្បធម៌ធនធានធម្មជាតិ និងវិស័យទេសចរណ៍ក្នុងតំបន់។
កន្លែងអភិរក្សនេះនៅសល់ព្រៃច្រើនជាងគេ បើធៀបនឹងតំបន់ព្រៃសហគមន៍ដទៃទៀត ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង នៅគ្រាដែលព្រៃសហគមន៍ស្ទើរគ្រប់តំបន់ ឋិតក្នុងភូមិសាស្ត្រខេត្តនេះ បានបាត់បង់គម្របព្រៃឈើស្ទើរទាំងស្រុង ដោយជំនួសមកវិញ ដីចម្ការ និងដីទំនេរចោល គ្រប់គ្រងជាកម្មសិទ្ធិឯកជន។
កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចេញអនុក្រឹត្យអនុបយោគដីទំហំជាង ៧ពាន់ហិកតារ (៧.៣៩៧) សម្រាប់វិនិយោគឱ្យក្រុមហ៊ុនសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដាំដើមអាកាស្យា ម៉ៃសាក់ និងប្រភេទឈើផ្សេងៗ ទៀត។
ប៉ុន្តែប្រជាសហគមន៍ភូមិក្បាលរមាសសង្កេតឃើញថា មកទល់ពេលនេះ ក្រុមហ៊ុនចិនមួយនេះ បានអនុវត្តគម្រោងផ្ទុយពីកិច្ចសន្យាវិនិយោគ គឺដាំដំណាំកៅស៊ូតិចតួចប៉ុណ្ណោះ គឺឃើញតែឈូសឆាយព្រៃ និងកាប់ឈើធ្វើអាជីវកម្ម ដោយបើកដេប៉ូអារឈើខ្នាតធំក្នុងបរិវេណក្រុមហ៊ុន ឋិតក្នុងឃុំក្បាលរមាស ស្រុកសេសាន។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកសម្របសម្រួលលេខាធិការដ្ឋានសម្ព័ន្ធជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា (CIPO) លោក យន់ ឡូរ៉ង់ សង្កេតឃើញថា ការអនុវត្តគម្រោងឈូសឆាយព្រៃអភិរក្សនេះ ដោយមិនបានសិក្សាវាយតម្លៃហេតុផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមឱ្យបានត្រឹមត្រូវនោះឡើយ។ ហេតុនេះ លោកជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរខេត្ត និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធពិនិត្យរឿងនេះឡើងវិញ ចៀសវាងកុំឱ្យផលប៉ះពាល់កាន់តែរីកធំឡើង បាត់បង់ទីតាំងដកហូតអនុផលព្រៃឈើ និងកន្លែងប្រតិបត្តិជំនឿ ជនជាតិដើមភាគតិចនៅតំបន់នោះ៖ «ជនជាតិដើមភាគតិចដែលគាត់មានការអភិរក្សអត្តសញ្ញាណ និងធនធានធម្មជាតិមាន គឺមានតែសហគមន៍ក្បាលរមាសទេ ច្រើនជាងគេហើយល្អជាងគេ។ ឈូសឆាយបែបហ្នឹង គឺប្រឈមកាន់តែខ្លាំងឡើង ចំណុចខ្ទេចឥលូវនេះ គឺស្វា និងសត្វក្ងោក » ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះបន្ថែមថា ព្រៃឈើដែលជនជាតិដើមភាគតិចស្នើសុំចុះបញ្ជី ដើម្បីដកហូតអនុផលព្រៃឈើចិញ្ចឹមជីវិត ពុំមែនបំផ្លាញព្រៃឈើនោះឡើយ ហេតុនេះអាជ្ញាធរគួរតែលើកទឹកចិត្តពួកគាត់ ឱ្យចូលរួមថែទាំព្រៃ ស្របតាមគោលនយោបាយរដ្ឋាភិបាល។ លោកថា ដើមឈើធំៗ នៅតំបន់ក្រៅសហគមន៍ ត្រូវគេកាប់បំផ្លាញអស់ហើយ ទើបក្រុមហ៊ុន បង្វែរសម្រុកមកកាប់បំផ្លាញ នៅតំបន់អភិរក្សដែលសហគមន៍ថែរក្សា។
មកទល់ពេលនេះពលរដ្ឋរស់នៅឃុំក្បាលរមាស ៥៣គ្រួសារបូករួមទាំងពលរដ្ឋបំបែកគ្រួសារបដិសេធមិនព្រមទទួលយកគោលនយោបាយសំណងពីក្រុមហ៊ុន ហើយបច្ចុប្បន្នពួកគាត់បន្តរស់នៅលើទីទួលខ្ពស់ ត្រង់ចំណុចស្រែវាល ឆ្ងាយពីភូមិចាស់ ៤គីឡូម៉ែត្រ។
ក្រុមពលរដ្ឋទាំងនោះរស់នៅពឹងផ្អែកលើព្រៃសហគមន៍ ដែលជាប្រភពចំណូលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេ ដូចជា នេសាទត្រី ឃ្វាលគោក្របី ធ្វើចម្ការវិលជុំ រកអនុផលព្រៃឈើ បេះបន្លែ និងដងជ័រទឹកជាដើម។ ជនជាតិដើមភាគតិចទាំងនោះ មិនទទួលសំណងពីក្រុមហ៊ុន ដោយសារតែស្ដាយស្រណោះព្រៃកេរដូនតា និងចង់ការពារព្រៃឱ្យគង់វង្ស ដើម្បីអនាគតកូនចៅជំនាន់ក្រោយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។