ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងឃុំរកា ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង ត្អូញត្អែរពីបញ្ហាខ្វះខាតជីវភាព និងការឧបត្ថម្ភគាំទ្រពីអាជ្ញាធរ ឬអង្គការនានា ស្របពេលសុខភាពពួកគាត់កាន់តែចុះខ្សោយ បន្ទាប់ពីឆ្លងមេរោគអេដស៍ ដោយសារការធ្វេសប្រហែសរបស់គ្រូពេទ្យម្នាក់ អស់រយៈពេលជាង ៨ឆ្នាំមក នេះ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលជំរុញអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ ដោយគិតគូរទៅលើតម្រូវការសុខភាពផ្លូវកាយ ផ្លូវចិត្ត និងតម្រូវការជីវភាពរបស់ពួកគាត់។
បន្ទាប់ពីទទួលរងនៅការឈឺចាប់ដោយសារឆ្លងជំងឺអេដស៍ និងការរើសអើងពីអ្នកភូមិមក ពេលនេះប្រជាពលរដ្ឋដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍នៅឃុំរកា ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង បានតាំងចិត្តជម្នះជំងឺនៅក្នុងខ្លួន ដើម្បីតស៊ូរស់នៅតទៅទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែការវិវត្តនៃជំងឺដ៏កាចសាហាវមួយនេះ បានធ្វើឱ្យសុខភាពរបស់ពួកគាត់កាន់តែចុះខ្សោយ ដែលបណ្ដាលឱ្យពួកគេប្រឈមនឹងបញ្ហាខ្វះខាតជីវភាព។
ពលរដ្ឋឆ្លងជំងឺអេដស៍នៅ ភូមិរកា លោក គូ ម៉ៅ អាយុ ៨៦ឆ្នាំ រៀបរាប់ថា លោកមានសមាជិកគ្រួសារចំនួន ២នាក់បានឆ្លងមេរោគអេដស៍ រួមមាន ខ្លួនលោកផ្ទាល់ និងចៅស្រីអាយុ ១៨ឆ្នាំម្នាក់។ លោកបន្តថា ដោយសារភាពចាស់ជរា និងមានជំងឺរបេងផងនោះ លោកមិនអាចធ្វើការការងារ ឬដើរហើរបានឡើយ ដោយត្រូវសម្រាកនៅនឹងកន្លែង ហើយត្រូវពឹងផ្អែកលើកូនចៅទាំងស្រុងក្នុងការចិញ្ចឹមមើលថែ។
លោក គូ ម៉ៅ៖«វាដូចជាទន់ខ្សោយជាងមុន។ ថ្ងៃណាទៅ ក៏បានស្រួលបន្តិចទៅ។ ថ្ងៃណាមិនស្រួល នៅតែលើអង្រឹង។ ថ្នាំគេឱ្យកំណត់ ១ខែ»។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៤ ពលរដ្ឋនៅភូមិរកា ភូមិថ្ងែអំបែង និងភូមិតាហែន១ ស្ថិតនៅក្នុងឃុំរកា ចំនួនជាង ២ពាន់នាក់ បានសម្រុកទៅពិនិត្យឈាមរកមេរោគអេដស៍ ហើយក្នុងចំណោមពួកគេនោះ មានពលរដ្ឋចំនួន ៣២៥នាក់ ក្នុងនោះក្មេងមានចំនួន ៦៨នាក់ បានរកឃើញមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍។ ការឆ្លងដ៏ចម្លែកនេះត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋកំណត់ថា ដោយសារការប្រើប្រាស់ម្ជុលចាក់ថ្នាំរួមគ្នា បន្ទាប់ពីបុរសម្នាក់ជាគ្រូពេទ្យឯកជនប្រចាំភូមិម្នាក់ឈ្មោះ ញ៉ែម ជ្រិន ដែលបានដើរព្យាបាលជំងឺឱ្យអ្នកភូមិតាមផ្ទះ ហើយប្រើម្ជុលចាក់ថ្នាំ និងសឺរ៉ាំង ដែលបានប្រើជាមួយអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍រួចមក។ អ្នកភូមិដែលបានឆ្លងជំងឺអេដស៍នោះ មានទាំងស្រី ទាំងប្រុស ក្មេងចាស់ អាចារ្យវត្ត និងព្រះសង្ឃ ដែលដំណឹងនៃការឆ្លងជំងឺអេដស៍នេះ បានផ្ទុះកក្រើកឡើង ក្រោយពីការពិនិត្យរកមេរោគអេដស៍របស់លោក គូ ម៉ៅ នៅមណ្ឌលសុខភាពឃុំរកា។ លទ្ធផលវិជ្ជមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍របស់លោក គូ ម៉ៅ បានធ្វើឱ្យអ្នកស្រុកមានការសង្ស័យតៗ គ្នា និងបានសម្រុកទៅធ្វើតេស្តឈាម រហូតបានដាក់ការសង្ស័យពីមូលហេតុឆ្លងមេរោគនេះទៅលើពេទ្យប្រចាំភូមិ។
អ្នកកើតជំងឺអេដស៍នៅភូមិរកាម្នាក់ទៀត គឺលោកស្រី វៃ វ័ន្ត អាយុ ៤៥ឆ្នាំ ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា គ្រួសារលោកស្រីកំពុងប្រឈមនឹងជីវភាពលំបាក ព្រោះសុខភាពលោកស្រីកាន់តែចុះខ្សោយ ជាពិសេស នៅពេលទទួលទានអាហារមិនបានគ្រប់គ្រាន់ និងធ្វើការលើសកម្លាំង ដែលនាំឱ្យមានប្រតិកម្មថ្នាំកើតឡើង។ លោកស្រីបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ននេះលោកស្រីប្រកបរបរកើបលាមកសត្វធ្វើជីលក់ឱ្យអ្នកស្រុកដោះស្រាយជីវភាព ហើយលោកស្រីមិនអាចធ្វើចំណាកស្រុក ដើម្បីធ្វើការឆ្ងាយពីផ្ទះបានឡើយ ព្រោះលោកស្រីត្រូវទៅទទួលយកថ្នាំប្រឆាំងជំងឺអេដស៍ជារៀងរាល់ ១ខែម្ដង។
លោកស្រី វៃ វ័ន្ត៖«សព្វថ្ងៃធ្វើការងារអីធម្មតា។ វាធ្វើទុក្ខខ្លះដែរ ប៉ុន្តែបើយើងអត់ យើងមានតែប្ដូរហ្នឹងឯង។ បើយើងទម្រន់ទម្រាំតាមហ្នឹង យើងអត់មានអីហូបទេ។ ខ្ញុំសំណូមពរឱ្យរដ្ឋាភិបាល ឬក៏បងប្អូនអាណិកជននៅក្រៅប្រទេស សូមមានអំណោយបន្តិចបន្តួច។ យូរៗ ទៅដូចណាយ ស្ងាត់ឈឹង។ យូរៗ ទៅទុកចោលស្ងាត់»។
ប្រជាពលរដ្ឋអ្នកឆ្លងមេរោគអេដស៍អះអាងដូចៗគ្នាថា តាមលទ្ធផលធ្វើតេស្តឈាម ក្នុងចំណោមពួកគេកាលពីឆ្នាំ២០១៤ មានអ្នកខ្លះបានឆ្លងមេរោគអេដស៍តាំងពី ៣ឆ្នាំមុនមកម្ល៉េះ។ ពួកគេលើកឡើងថា មុនការបែកធ្លាយពីករណីឆ្លងមេរោគនេះ មានប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើននាក់បានស្លាប់ដោយមានអាការៈស្គមស្គាំង។ ពួកគេសន្និដ្ឋានថា មេរោគអេដស៍បានឆ្លងចូលទៅក្នុងឃុំរកានេះ តាំងពីមុនឆ្នាំ២០១៤មកម្ល៉េះ ប៉ុន្តែអ្នកភូមិមិនបានចាប់អារម្មណ៍។
ពលរដ្ឋមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ម្នាក់ទៀតនៅឃុំរកា លោកស្រី រ៉ុន សាវឿន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីឱ្យដឹងថា ចាប់តាំងពីផ្ទុកមេរោគអេដស៍ជាង ៨ឆ្នាំមកនេះ ជីវភាពគ្រួសារ និងសុខភាពរបស់លោកស្រីមានភាពយ៉ាប់យ៉ឺនជាងមុន ដោយសារការប្រើប្រាស់ថ្នាំប្រឆាំងមេរោគអេដស៍នេះមានប្រតិកម្មខ្លាំង ដែលតម្រូវឱ្យលោកស្រីបរិភោគអាហារឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ដែលកត្តានេះបានក្លាយជាបន្ទុកសម្រាប់គ្រួសារលោកស្រី។ លោកស្រីបន្តថា បច្ចុប្បន្នពុំសូវមានសប្បុរសជន ឬអាជ្ញាធរផ្ដល់ជំនួយឧបត្ថម្ភជាស្បៀងអាហារ ឬថវិកាដល់អ្នកមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ដូចកាលពីមុននោះទេ។
លោកស្រី រ៉ុន សាវឿន៖ «សុខភាព ជួនកាលពេលហូបអត់គ្រប់គ្រាន់វាក៏ធ្វើទុក្ខដែរ នៅពេលដែលយើងធ្វើការហត់។ បើយើងអត់សូវមានការងារធ្វើ និងហូបឱ្យបានឆ្អែតៗ នោះវាមិនសូវធ្វើទុក្ខយើងទេ»។
ក្នុងអំឡុងពេលឆ្លងដំបូង ពលរដ្ឋដែលឆ្លងមេរោគអេដស៍ទទួលបានជំនួយពីអង្គការ និងអាជ្ញាធរជាបន្តបន្ទាប់ តែក្រោយមកជំនួយទាំងអស់នោះក៏បានស្ងាត់ទៅវិញ ដោយទុកឱ្យពលរដ្ឋដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍ទាំងនោះ តស៊ូចិញ្ចឹមជីវិតដូចមនុស្សធម្មតាទូទៅដែរ។ ជាមួយគ្នានេះ ដោយសារតែការវិវត្តនៃជំងឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៅៗ បានធ្វើឱ្យអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍មួយចំនួនបាក់ទឹកចិត្ត ខ្លះធ្លាក់ខ្លួនឈឺ និងមានជីវភាពកាន់តែលំបាក។ ក្នុងនោះ មានអ្នកខ្លះបង្ខំចិត្តចំណាកស្រុករកការងារធ្វើនៅប្រទេសថៃ ដែលធ្វើឱ្យការទទួលយកថ្នាំប្រឆាំងនឹងជំងឺអេដស៍ត្រូវខកខាន និងបណ្ដាលឱ្យពួកគេធ្លាក់ខ្លួនឈឺយ៉ាងឆាប់រហ័ស។
បច្ចុប្បន្ននេះ ចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយសារតែកង្វះសេវាសុខាភិបាលនៅក្នុងមូលដ្ឋាន និងកំហុសរបស់គ្រូពេទ្យដែលខ្វះវិជ្ជាជីវៈនេះ បានកើនឡើងដល់ ៥៧នាក់ហើយ ដែលភាគច្រើនជាមនុស្សចាស់ និងកូនក្មេង។ ទាក់ទងនឹងរឿងនេះ សាលដីកាតុលាការកំពូលឆ្នាំ២០១៩ បានកាត់ទោសគ្រូពេទ្យ ញ៉ែម ជ្រិន ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ២៥ឆ្នាំ។ ចំណែកជនរងគ្រោះពីសោកនាដកម្មនេះ រហូតមកដល់ពេលនេះ មិនបានទទួលបានសំណងអ្វីឡើយ។ ក្នុងគ្រួសាររបស់ពលរដ្ឋដែលឆ្លងជំងឺអេដស៍ គ្រួសារខ្លះមានសមាជិកឆ្លងរហូតដល់ទៅ ២០នាក់ ហើយគ្រួសារខ្លះសមាជិកដែលឆ្លងជំងឺនេះ បានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតជាបណ្តើរៗទៀតផង។
មេឃុំរកា អ្នកស្រី ស៊ឹម ពៅ ឱ្យដឹងថា កន្លងមកអាជ្ញាធរបានចុះជួយ និងទាក់ទងរកម្ចាស់ជំនួយទាំងក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក ដើម្បីជួយពលរដ្ឋដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍ដែរ ប៉ុន្តែជំនួយនេះមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ផ្ដល់ឱ្យពលរដ្ឋរងគ្រោះ ដែលមានចំនួនច្រើននោះបានទេ។
អ្នកស្រី ស៊ឹម ពៅ៖ «ខាងឃុំបានជួយដែរ ប៉ុន្តែជួយមិនបានទាំងអស់ទេ។ ជួយបានតែអ្នកអ្នកខ្វះខាតស្បៀងមួយចំនួន ប៉ុន្តែថ្នាំលេបបើកឱ្យជាប្រចាំ។ រដ្ឋាភិបាលគិតគូហើយ»។
ទាក់ទិនរឿងនេះ អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកឃ្លាំមើលការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំខេត្តបាត់ដំបង លោក អ៊ិន គង់ជិត មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានគួរធ្វើរបាយការណ៍ពីស្ថានភាពអ្នកមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ក្នុងឃុំរកា បញ្ជូនទៅមន្ទីរឬស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីស្វែងរកការឧបត្ថម្ភគាំទ្រទាំងផ្នែកសុខភាពផ្លូវកាយ ផ្លូវចិត្ត និងជីវភាពដល់ពួកគាត់។ លោកបន្ថែមថា អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធគួរតែគិតគូរលើការផ្ដល់សេវាព្យាបាលងាយស្រួលដល់ពលរដ្ឋណា ដែលចំណាកស្រុកទៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីឱ្យពួកគាត់អាចទទួលបានសេវាព្យាបាលដូចពលរដ្ឋនៅក្នុងស្រុកដែរ។
លោក អ៊ិន គង់ជិត៖ «ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ ដើម្បីបង្កើតការងារមួយចុះទៅពិនិត្យវាយតម្លៃ និងប៉ាន់ប្រមាណអំពីតម្រូវការរបស់ពួកគាត់ ទាំងតម្រូវការផ្នែកសុខភាព និងតម្រូវការផ្នែកស្បៀងអាហារ ដើម្បីជួយពួកគាត់ ឱ្យពួកគាត់មានក្ដីសង្ឃឹម និងឱ្យពួកគាត់មានជំនឿទុកចិត្តឡើងវិញ»។
របាយការណ៍មជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធ នឹងជំងឺអេដស៍ សើស្បែក និងកាមរោគ ឆ្នាំ២០២២ ឱ្យដឹងថា អ្នកជំងឺអេដស៍ដែលកំពុងទទួលសេវាថែទាំ ព្យាបាល នៅតាមសេវាព្យាបាលជំងឺអេដស៍ ៧១ កន្លែងទូទាំងប្រទេស សរុបមានចំនួនសរុបជាង ៦ម៉ឺននាក់ (៦៤.២២០នាក់)។
ក្រោយពីការរើសអើងបានស្បើយ អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍បានប្រឈមនឹងបញ្ហាជីវភាព ដោយសារបាត់បង់កម្លាំងកាយសម្បទា និងរស់នៅពឹងផ្អែកទៅលើថ្នាំរាល់ថ្ងៃ។ ពលរដ្ឋនៅឃុំរកា ស្នើសុំដល់រដ្ឋាភិបាល និងអង្គការនានា ឱ្យផ្ដល់ជំនួយដល់ពួកគាត់បន្តទៀត ទោះបីមកទល់ពេលនេះ ពួកគាត់អាចធ្វើចិត្តទទួលយករឿងនេះបាន និងគ្មានការរើសអើងក្ដី ប៉ុន្តែបញ្ហាសុខភាពចុះខ្សោយ និងការរស់នៅដោយប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់គ្រប់ពេល បានបង្កការរំខានដល់ការរកស៊ី និងទំនាក់ទំនងប្រចាំថ្ងៃនៅក្នុងគ្រួសាររបស់ពួកគាត់៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។