សង្គមស៊ីវិលស្នើលោក ចន ឃែរី លើកឡើងបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាមួយលោក ហ៊ុន សែន
2016.01.22
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ចន ឃែរី (John Kerry) ធ្វើសន្និសីទកាសែតនាប្រទេសអូទ្រីស (AUSTRIA) កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៦។
Photo AFP
នៅមុនដំណើរបំពេញទស្សនកិច្ច របស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ចន ឃែរី (John Kerry) មកកម្ពុជា ក្រុមសង្គមស៊ីវិល អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះ លើកឡើងនូវបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ជាមួយប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
ដោយឡែក សាច់ញាតិរបស់មន្ត្រីបក្សប្រឆាំង លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា ដែលកំពុងជាប់ក្នុង ពន្ធនាគារ ក៏អំពាវនាវឲ្យលោក ចន ឃែរី អន្តរាគមន៍ជួយមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងរូបនេះ។
គេនៅចាំបានថា នៅមុនដំណើរទស្សនកិច្ចមកកាន់កម្ពុជារបស់ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barack Obama) ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានដែលកម្ពុជាជា ម្ចាស់ផ្ទះ កាលពីឆ្នាំ ២០១២ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ពិសេសពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះ ដោយសារការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស រំលោភបំពានដីធ្លី និងអំពើអយុត្តិធម៌ផ្សេងៗ បានស្នើឲ្យ ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់អាមេរិក លើកយកបញ្ហារបស់ពួកគេ ទៅជជែកជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលជាម្ចាស់ផ្ទះ។
មិនខុសគ្នាដែរនៅពេលនេះ សង្គមស៊ីវិល នៅតែបន្តទទូចឲ្យមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលគ្រោង បំពេញទស្សនកិច្ចមកកាន់កម្ពុជាក្នុងពេលខាងមុខនេះ លើកឡើងពីបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ជាថ្មីទៀតជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ សង្គមស៊ីវិល យល់ឃើញថា ស្ថានភាពគោរពសិទ្ធិ មនុស្សនៅកម្ពុជា ពុំទាន់ប្រសើរនៅឡើយ។
មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សអង្គការលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា សង្គមស៊ីវិលចង់ឃើញដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ចន ឃែរី បានជាប្រយោជន៍សម្រាប់ពលរដ្ឋ និងសង្គមកម្ពុជា ពិសេសគឺការកែលម្អនូវស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
លោក អំ សំអាត ថ្លែងថា បញ្ហាដែលពលរដ្ឋកម្ពុជាជួបប្រទះក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន មានដូចជា ការរឹតត្បិតទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការប្រមូលផ្ដុំ និងសម្ដែងមតិ បញ្ហានិទណ្ឌភាព ឬភាពគ្មាន ទោសពៃរ៍ ដោយហេតុថាអ្នកដែលបានបាញ់សម្លាប់កម្មករ តំណាងសហជីព អ្នកការពារ បរិស្ថាន សិល្បករ ឬអ្នកវាយដំទៅលើមន្ត្រី និងអ្នកគាំទ្របក្សប្រឆាំងឲ្យរងរបួស មិនត្រូវបាន អាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនផ្ដន្ទាទោសនោះឡើយ។
លើសពីនេះ ការរឹបអូសយកដីធ្លីពលរដ្ឋ ការបណ្តេញពលរដ្ឋចេញពីលំនៅឋានដោយបង្ខំ ករណីចាប់ខ្លួន និងដាក់ពន្ធនាគារមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ភាពរអាក់រអួលនៃវប្បធម៌សន្ទនារបស់ អ្នក នយោបាយ ក៏សុទ្ធសឹងជាប្រធានបទដែលលោក អំ សំអាត យល់ថា លោក ចន ឃែរី គួរលើកទៅជជែកជាមួយរដ្ឋាភិបាល៖ «ខ្ញុំគិតថាទស្សនកិច្ចរបស់លោក ចន ឃែរី ក៏ពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចប្រជុំអាស៊ាននៅសហរដ្ឋ អាមេរិកនៅខែ២ខាងមុខនេះ ហើយយើងសង្ឃឹមថាក្រោយពីទស្សនកិច្ចរបស់លោក ចន ឃែរី នៅកម្ពុជា ការប្រជុំអាស៊ានខាងមុខនឹងអាចស្នើសុំឲ្យកម្ពុជាយើងមានការកែប្រែស្ថានភាពសិទ្ធិ មនុស្ស និងស្ថានភាពមួយចំនួនទៀតនៅកម្ពុជា ឲ្យកាន់តែល្អប្រសើរ»។
សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាប្រទេសមហាអំណាចនាំមុខមួយដែលតែងរិះគន់ទៅលើស្ថានភាពរំ លោភសិទ្ធិមនុស្ស និងដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
របាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សប្រចាំឆ្នាំរបស់ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ស្ដីពី ស្ថានភាព សិទ្ធិមនុស្សលើពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ២០១៤ បានចាត់ថ្នាក់ បញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាទូទៅ នៅកម្ពុជាថាមានភាពធ្ងន់ធ្ងរ។
បញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្សសំខាន់ៗទាំងនោះ រួមមាន ការបាញ់សម្លាប់ ការវាយដំ ការចាប់ខ្លួន សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស កម្មកររោងចក្រកាត់ដេរសំលៀកបំពាក់ ការប្រើហិង្សានិងទារុណកម្ម ដោយកម្លាំងសមត្ថកិច្ចលើអ្នកតវ៉ា និងអ្នកសារព័ត៌មាន ស្ថានភាពលំបាកផ្សេងៗនៅក្នុងពន្ធនាគារ ការចាប់និងការឃុំខ្លួនដោយរំលោភបំពាន អំពើពុករលួយរបស់ចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា និងមន្ត្រីតុលាការ ការចាប់ខ្លួនតំណាងរាស្ត្រ និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ការរឹតបន្តឹង សេរីភាពក្នុងការជួបប្រជុំ ប្រព័ន្ធតុលាការគ្មានប្រសិទ្ធភាព និងមានការជ្រៀតជ្រែកពីអ្នក នយោបាយ ការរំលោភបំពានលើអ្នកជាប់ឃុំ អំពើពុករលួយ ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិគ្មាន ប្រសិទ្ធភាព អំពីនិទណ្ឌភាព ឬភាពគ្មានទោសពៃរ៍ ជាដើម។
សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏បានរិះគន់ទៅលើការវាយដំតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំង២រូប គឺលោក ញ៉យ ចំរើន និងលោក គង់ សភា ដោយអ្នកគាំទ្របក្សកាន់អំណាចកាលពីខែតុលាកន្លងទៅ ហើយសម្ដែងការខកចិត្តចំពោះរដ្ឋសភាកម្ពុជា ដែលបានដកសមាជិកភាពរបស់លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបង្ខំឲ្យប្រធានបក្សប្រឆាំងរូបនេះត្រូវនិរទេសខ្លួនឯងទៅ ក្រៅប្រទេសរហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ។
ក្នុងអំឡុងពេលទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ក្រៅតែពីជួបលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសលោក ហោ ណាំហុង លោក ចន ឃែរី ក៏គ្រោងនឹងជួបថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្ស ប្រឆាំងផងដែរ។
យ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក យឹម សុវណ្ណ មិនទាន់ធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ថាតើគណបក្សប្រឆាំង នឹងលើកយកបញ្ហាការចាប់ខ្លួន ការវាយដំមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ទៅជជែក ជាមួយលោក ចន ឃែរី ឬយ៉ាងណានោះទេ។ លោកគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា នឹងជជែកពីរឿងទូទៅ ដូចជា នយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ៖ «យើងលើកជារួមគឺបញ្ហានយោបាយ ហើយនឹងបញ្ហាប្រជាធិបតេយ្យ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ខ្ញុំមិនចង់ជម្រាបឲ្យចំថាបញ្ហាណាៗទេ»។
ជុំវិញដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ចន ឃែរី មកកម្ពុជានេះដែរ កូនស្រីរបស់លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានអាជ្ញាធរខ្មែរចាប់ខ្លួន បានផ្ញើលិខិត ទៅកាន់លោក ចន ឃែរី ស្នើអន្តរាគមន៍ឲ្យជួយឪពុកដែលមានសញ្ជាតិអាមេរិកដែរនោះ។
កូនស្រីលោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា គឺកញ្ញា សុជាតា បានប្រាប់លោក ចន ឃែរី ថា ឪពុកកញ្ញាមិន បានប្រព្រឹត្តទោសកំហុសអ្វីឡើយ និងបានរៀបរាប់ពីស្ថានភាពជំងឺរបស់ឪពុកក្នុងពន្ធនាគារ ព្រមទាំងត្អូញត្អែរពីការលំបាកនៅពេលដែលគ្មានឪពុកជាបង្គោលគ្រួសារនៅក្បែរ។ កញ្ញា សុជាតា ក៏បានរម្លឹកប្រាប់លោក ចន ឃែរី ពីករណីដែលបាតុករបក្សកាន់អំណាច បានវាយដំ ទៅលើលោក ញ៉យ ចំរើន តំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំងដែលមានសញ្ជាតិអាមេរិកដូចឪពុកកញ្ញាដែរនោះ។
គេនៅមិនទាន់ដឹងច្បាស់ថា តើលោក ចន ឃែរី នឹងលើកយកបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ឬការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើបក្សប្រឆាំង ដែលជាបញ្ហារំសើបបំផុតនេះ ទៅជជែកជាមួយលោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលពុំសូវចូលចិត្តឲ្យគេរិះគន់ពីការដឹកនាំរបស់លោក ឬក៏យ៉ាងណានោះទេ។
ប៉ុន្តែ គម្រោងដែលលោក ចន ឃែរី ឆ្លៀតពេលដ៏មមាញឹកនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ជួបជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំបក្សប្រឆាំង គឺជាកាយវិការការទូតមួយបង្ហាញថា មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ប្រទេសមហាអំណាចលេខ១លើពិភពលោករូបនេះ មិនព្រងើយកន្តើយចំពោះការលំបាករបស់ បក្សប្រឆាំងឡើយ ហើយកាយវិការការទូតនេះ ក៏ជាការបំបាក់មុខបក្សកាន់អំណាចផងដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- ជនជាតិឥណ្ឌា ៦៧នាក់ទៀត ត្រូវបានសង្គ្រោះចេញពីកន្លែងឆបោកតាមអនឡាញនៅកម្ពុជា
- តុលាការចោទប្រកាន់ពលករខ្មែរដែលបញ្ជូនពីម៉ាឡេស៊ី ពីបទញុះញង់ និងឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារ
- អង្គការអន្តរជាតិថា រដ្ឋាភិបាលបានបរាជ័យ ចំពោះការធានារបស់ខ្លួនលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស
- លោក ស៊ុន ចាន់ថុល អះអាងថា ក្រុមហ៊ុនអាមេរិកាំងច្រើនចាប់អារម្មណ៍ចង់មកវិនិយោគនៅកម្ពុជា
- កាស៊ីណូលោក លី យ៉ុងផាត់ រងការចោទប្រកាន់ថា បង្ខាំងមនុស្សឱ្យធ្វើការឆបោកតាមអនឡាញ
អត្ថបទពេញនិយម
សិទ្ធិមនុស្ស
- ស្ថានទូតអាមេរិក និងក្រុមអង្គការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងសារព័ត៌មាន ជិត ៥០ស្ថាប័ន ទាមទារអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលឱ្យដោះលែងលោក ម៉ិច ដារ៉ា
- APHR ជំរុញឱ្យកម្ពុជាដោះលែងពលករខ្មែរ នួន តឿន និងអ្នកកាសែត លោក ម៉ិច ដារ៉ា
- អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងស្រុក និងក្រៅប្រទេសអំពាវនាវឱ្យតុលាការទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ និងដោះលែងលោក ម៉ិច ដារ៉ា ឱ្យមានសេរីភាព
- អ្នកឃ្លាំមើលថា ការចាប់ខ្លួនលោក ម៉ិច ដារ៉ា នឹងកាន់តែធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះមិនល្អ និងប្រឈមទណ្ឌកម្ម
- ទូតអង់គ្លេស និងសហភាពអឺរ៉ុបបារម្ភពីការចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មាន លោក ម៉ិច ដារ៉ា