សមាជិកនៃក្រុមយុវជនខ្មែរថាវរៈម្នាក់គឺ កញ្ញា អេង ម៉ាឡៃ ហៅ សូ មេត្តា ធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់ក្រោយពេលចេញពីពន្ធនាគារវិញ។ សុខភាពកញ្ញាទ្រុឌទ្រោមខ្លាំងពេលនេះ បណ្ដាលមកពីការរស់នៅក្នុងពន្ធនាគារដែលមានសភាពចង្អៀតណែន ថប់គ្មានខ្យល់ចេញចូល ការរងសម្ពាធផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត ជាដើម។ តែយ៉ាងណាក្ដី កញ្ញាមិនដែលសោកស្ដាយចំពោះសកម្មភាពកន្លងមកទេ ហើយកញ្ញានៅតែតាំងចិត្តមោះមុតក្នុងការចូលរួមសកម្មភាពទាមទារយុត្តិធម៌សង្គមបន្តទៀត។
ក្រោយបានចេញពីពន្ធនាគារ កញ្ញា សូ មេត្តា មានជំងឺច្រើនមុខ ដូចជា ជំងឺក្រពះ ជំងឺស្ត្រេស (Stress) ស្លេកស្លាំង ជំងឺរវើរវាយ ឬការភ័យខ្លាចដល់សន្លប់ជាដើម។ កញ្ញា សូ មេត្តា រៀបរាប់ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ជំងឺទាំងនេះ បានកើតឡើងតាំងពីកញ្ញាជាប់ក្នុងពន្ធនាគារ «ម២» មក ហើយមកដល់ពេលនេះម្ដងម្កាលនៅតែឈឺ និងពេលខ្លះរហូតដល់ដួលសន្លប់ភ្លាមៗ ក៏មាន៖ « ញ៉ាំបាយឥឡូវដាក់លែងទទួលហើយ ដូចថាញ៉ាំបានតែមួយមាត់ពីរមាត់ទេ។ បើលើសហ្នឹងក្អួតមកវិញអស់ បើមិនអ៊ីចឹងទេ ចុកមួយយប់ទល់ភ្លឺអត់បានដេកទេ។ និយាយទៅរាងកាយគឺទ្រុឌទ្រោមទាំងអស់។ ជាពិសេសរាល់ថ្ងៃ ខ្ញុំបារម្ភជើងខ្លាចពិការ ហើយណាមួយគេហៅអាជំងឺថប់អារម្មណ៍ហ្នឹង បើកាលណាតែស្ត្រេសខ្លាំងកាច់សន្លប់តែម្ដង»។
កញ្ញា សូ មេត្តា គឺជាយុវជនម្នាក់ ក្នុងចំណោម ៥នាក់នៃក្រុមយុវជនខ្មែរថាវរៈ ដែលទើបត្រូវបានដោះលែងពីពន្ធនាគារនៅដើមខែវិច្ឆិកា។ កញ្ញា សូ មេត្តា មានឈ្មោះដើមថា អេង ម៉ាឡៃ កើតនៅឆ្នាំ១៩៨៩ គឺជាកូនទី៣ នៃគ្រួសារកសិករមួយនៅស្រុកចំការលើ ខេត្តកំពង់ចាម។ កញ្ញាមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៧នាក់។នាងបានចាប់កំណើតក្នុងគ្រួសារក្រីក្រនេះ នាងមិនបានផ្ដល់ឱកាសឲ្យកញ្ញា បានរៀនសូត្រច្រើនទេ។ នៅអាយុជាង ១០ឆ្នាំ កញ្ញា សូ មេត្តា ត្រូវបង្ខំចិត្តឈប់រៀនត្រឹមថ្នាក់ទី៥ដើម្បីរកលុយ និងលៃពេលមើលថែប្អូន គឺបន្ទាប់ពីម្ដាយកញ្ញាបានស្លាប់នៅពេលនោះ។
ចាប់ពីពេលនោះមក កញ្ញា សូ មេត្តា ត្រូវចេញទៅធ្វើការងារពីមួយទៅមួយដើម្បីជួយសម្រាលបន្ទុកឪពុក និងត្រូវរកលុយផ្គត់ផ្គង់ឲ្យប្អូនៗ បានរៀនបន្ត។ ចុងក្រោយកញ្ញាបានធ្វើជាជំនួយការចុងភៅក្នុងភោជនីយដ្ឋានមួយកន្លែង។ ប៉ុន្តែដោយសារកញ្ញាមើលឃើញថា អំពើអយុត្តិធម៌កើតក្នុងសង្គមកាន់តែច្រើន ទើបកញ្ញា និងក្រុមយុវជននាំគ្នាបង្កើតក្រុមមួយឈ្មោះខ្មែរថាវរៈហើយនាំគ្នាធ្វើសកម្មភាព និងប្រកាន់ជំហរទាមទារយុត្តិធម៌ និងផលប្រយោជន៍ជូនពលរដ្ឋ៖ « គាត់អសមត្ថភាពទេ។ គាត់មិនទទួលស្គាល់ទេ។ កំហុសគាត់ហ្នឹងវាអាក្រក់ពេក។ គាត់នៅតែព្យាយាមបិទបាំងច្រានចោលៗរហូតហ្នឹង។ គ្រប់មន្ត្រីពីតូចដល់ធំ គឺចរិតដូចគ្នាហ្នឹងពិបាកណាស់ ហើយចូលចិត្តលាបពណ៌តែសកម្មជនហ្នឹង»។
នគរបាលរាជធានីភ្នំពេញបានចាប់ខ្លួនកញ្ញា សូ មេត្តា កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ នៅខណ្ឌច្បារអំពៅ ហើយតុលាការបានសម្រេចឃុំកញ្ញាក្នុងពន្ធនាគារជាងមួយឆ្នាំ ក្នុងបទញុះញង់បង្កឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សង្គម ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងស្នើសុំធ្វើបាតុកម្មនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីទាមទារឲ្យតុលាការដោះលែងមេសហជីព លោក រ៉ុង ឈុន។
ការរស់នៅក្នុងពន្ធនាគារជាងមួយឆ្នាំមកនេះ កញ្ញា សូ មេត្តា ក៏មិនខុសពីអ្នកជាប់ឃុំផ្សេងទៀតដែរ។ បញ្ហាដែលកើតឡើងលើកញ្ញា សូ មេត្តា គឺការចង្អៀតណែន ខ្វះទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ ការគំរាម ការធ្វើបាប ការរើសអើងពីមន្ត្រីពន្ធនាគារ បញ្ហាខ្វះខាតថ្នាំសង្កូវ កង្វះសេវាគាំពារសុខភាព និងបញ្ហាអំពើពុករលួយជាដើម។ កញ្ញាអះអាងថា មន្ត្រីពន្ធនាគារខ្លះបានបង្កើតការលំបាក ហើយរឹតត្បិតមិនឲ្យអ្នកជាប់ឃុំបានជួបសាច់ញាតិទេ ដើម្បីបង្ខំឲ្យអ្នកជាប់ឃុំ ឬសាច់ញាតិសូកប៉ាន់ពួកគេ។
កញ្ញាបន្តទៀតថា ការជួបសួរសុខទុក្ខគ្នាបានយូរ ឬលឿន គឺអាស្រ័យលើចំនួនទឹកលុយ។ ថ្វីត្បិតតែបទបញ្ជាពន្ធនាគារ«ម២» ចែងថា ឆ្មាំត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យសាច់ញាតិរបស់អ្នកជាប់ឃុំនៅភ្នំពេញអាចជួបគ្នាបាន៣០នាទី ឯសាច់ញាតិមកពីខេត្ត អាចជួបបានពី៤៥នាទីដល់៦០នាទីមែន តែការជួបជាក់ស្ដែងមិនដូច្នោះឡើយ។ កញ្ញា សូ មេត្តា បញ្ជាក់ថា អនុរក្សខ្លះបានទារលុយត្រង់ៗតែម្ដង គឺចន្លោះពី២០ដុល្លារ ទៅ១០០ដុល្លារ ទើបអនុញ្ញាតឲ្យជួបសាច់ញាតិបានយូរ បើមិនដូច្នេះទេ ពួកគេអនុញ្ញាតឲ្យជួបត្រឹមតែ១០នាទីប៉ុណ្ណោះ ដោយយកលេសថាដល់វេនអ្នកផ្សេង។
កញ្ញា ឲ្យដឹងទៀតថា ទោះជាក្នុងស្ថានភាពកូវីដ១៩(Covid-19)កំពុងឆ្លងខ្លាំង ហើយក្រសួងមហាផ្ទៃបានប្រកាសបិទការសួរសុខទុក្ខទាំងស្រុងក៏ដោយ ក៏មានមន្ត្រីខ្លះ អាចលួចជួយអ្នកជាប់ឃុំដែលមានលុយ បានជួបសាច់ញាតិគេដែរ។ កញ្ញា ថា ដើម្បីជួបសាច់ញាតិម្ដងក្នុងពេលឆ្លងកូវីដ-១៩ខ្លាំងនោះ គឺត្រូវសូកប៉ាន់មន្ត្រីពន្ធនាគារពី៥០ដុល្លារឡើង។ កញ្ញាថា អ្នកមានលទ្ធភាពសូកប៉ាន់មន្ត្រីពន្ធនាគារ ដើម្បីបានជួបសាច់ញាតិ គឺមានតែក្រុមអ្នកជាប់ឃុំគ្រឿងញៀនប៉ុណ្ណោះ។
ឯសម្រាប់អ្នកជាប់ឃុំក្រីក្រ ឬសកម្មជនវិញ មិនទទួលបានការលក្ខខណ្ឌពិសេសបែបនេះទេ។ ពួកគេត្រូវបានមន្ត្រីពន្ធនាគារខ្លះរើសអើង ធ្វើបាប បង្គាប់ឲ្យបង់លុយថ្លៃបូមលូក្នុងពន្ធនាគារ ឬត្រូវបង្ខំឲ្យចុះបាលូ ជាដើម។ កញ្ញា សូ មេត្តា ទទួលបានកន្លែងសម្រាកផ្ទាល់លើឥដ្ឋការ៉ូក្នុងបន្ទប់ឃុំឃាំងតូចមួយ ដែលដាក់បានតែខ្លួនម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ដោយសារកញ្ញាមិនមានលទ្ធភាពបង់លុយទិញទំហំការ៉ូថែម ឬបន្ទប់ពិសេស វីអាយភី (VIP)។
ក្នុងពេលឈឺជើងធ្ងន់ធ្ងរដែលប្រឈមនឹងពិការភាព និងកើតរោគស្ត្រេះខ្លាំង ក៏កញ្ញាមិនទទួលបានសេវាគាំទ្រសុខភាពត្រឹមត្រូវដែរ។ នៅពេលដែលកញ្ញា សូ មេត្តា រអិលដួលក្នុងបន្ទប់ទឹកកាលឆ្នាំមុនគឺនៅថ្ងៃទី ១៦ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ បណ្ដាលឲ្យរបួសជើងដល់ឆ្អឹង ឆ្មាំពន្ធនាគារមិនបានបញ្ជូនកញ្ញាទៅព្យាបាលភ្លាមៗទេ គឺទុករហូតទាល់តែរបួសធ្ងន់ធ្ងរ ដោយកញ្ញាត្រូវរង់ចាំដល់ថ្ងៃទី២៦ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ ពោលគឺ១០ថ្ងៃ ទើបឆ្មាំពន្ធនាគារបញ្ជូនកញ្ញាទៅព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរសូវៀត ឬពេទ្យរុស្ស៊ី។
កញ្ញា សូ មេត្តា បញ្ជាក់ថា ទោះជាមានការធ្វើបាប និងការរើសអើងក៏ដោយចុះ ក៏កញ្ញា និងសកម្មជនដទៃទៀតមិនចុះញ៉មដែរ។ កញ្ញា និងសកម្មជនទាំងអស់តែងតែនាំអ្នកជាប់ឃុំទាំងអស់តវ៉ាជាមួយមន្ត្រី ចំពោះអំពើរំលោភសិទ្ធិក្នុងពន្ធនាគារ ដូចជាការទាមទារឲ្យរដ្ឋទទួលខុសត្រូវករណីស្ទះលូក្នុងពន្ធនាគារ ដោយមិនត្រូវទាមទារលុយ ឬប្រើឲ្យអ្នកជាប់ឃុំចុះបាលូខ្លួនឯងទេ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថានភាព និងការទ្រុឌទ្រោមសុខភាពនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចសុំការបញ្ជាក់ពីអ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ លោក នុត សវនា បានទេនៅថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា។ តែយ៉ាងណា កាលពីថ្ងៃទី១៦ វិច្ឆិកា លោក នុត សវនា បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ច្រានចោលការចោទប្រកាន់ទាំងអស់នេះ ដោយលោកបញ្ជាក់ថា បញ្ហាពន្ធនាគារចង្អៀតណែនមិនមែនជារឿងថ្មីសម្រាប់កម្ពុជាទេ ហើយបណ្ដាប្រទេសជាច្រើនលើពិភពលោកក៏មានបញ្ហានេះដែរ។
ឯបញ្ហាខ្វះទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ បណ្ដាលមកពីកំណើនអ្នកជាប់ឃុំច្រើនពេក។ លោកបញ្ជាក់ថា ពន្ធនាគារជាកន្លែងឃុំឃាំងមនុស្ស ជាកន្លែងអប់រំកែប្រែអ្នកទោសឲ្យក្លាយជាពលរដ្ឋល្អ តែមិនមែនជាកន្លែងរស់នៅសុខស្រួល មានអាហារឆ្ងាញ់ៗ និងមានសេវាសុខាភិបាលដូចក្នុងសហគមន៍ទេ។ ក្រៅពីនេះ លោក បានចោទថា កញ្ញា សូ មេត្តា មិនគោរពបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរបស់ពន្ធនាគារ និងតែងចេញមុខតវ៉ាការពារជនខិលខូច។
កញ្ញា សូ មេត្តា និងសកម្មជនជាប់ឃុំផ្សេងទៀត ហៅសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះជាការដោះសាររបស់អាជ្ញាធរ។ សមាជិកក្រុមស្ត្រីក្លាហានដែលអ្នកជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារ«ម២»ជាមួយកញ្ញា សូ មេត្តា គឺ លោកស្រី លឹម សាន ឲ្យដឹងថា ក្នុងពន្ធនាគារមានបរិយាកាសអាប់អួ និងគ្មានភាពប្រសើរដូចការលើកឡើងរបស់មន្ត្រីទេ។
លោកស្រី លឹម សាន ថា លោកស្រីខ្លួនឯងក៏ធ្លាក់ខ្លួនឈឺដូចកញ្ញា សូ មេត្តា ដែរ។ លោកស្រីបានទៅពឹងពាក់សុំការពិនិត្យសុខភាពពីគ្រូពេទ្យអង្គការលីកាដូ ក្រោយត្រូវបានដោះលែង ហើយរកឃើញថា លោកស្រីឆ្លងជំងឺថ្លើមប្រភេទបេ(B) និងរលាកសន្លាក់។ ទោះយ៉ាងណា សមាជិកក្រុមស្ត្រីក្លាហានរូបនេះ ក៏តាំងចិត្តថានឹងមិនរុញរាក្នុងការចូលរួមសកម្មភាពសង្គមដដែល៖ « បើនិយាយពីក្នុងពន្ធនាគារវិញពិបាកណាស់។ បើអ្នកមានលុយដូចអ្នកឃាតក ឬក៏ជាអ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនច្រើនៗ គេមានលុយជួលកន្លែងគេង មានលុយទិញអ្វីហូប។ ចំណែកឯអ្នកគ្មានលុយពិបាកណាស់ គេងដូចដោតត្រីឆ្អើរអ៊ីចឹង»។
សង្គមស៊ីវិលយល់ថា អាជ្ញាធរគួរតែធ្វើការកែលម្អដើម្បីបញ្ចៀសការរិះគន់ព្រោះការមិនព្រមកែលម្អ និងការបន្តបដិសេធនេះ ជាការប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសរបស់អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារទៅវិញទេ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា បើទោះជាពន្ធនាគារមិនមែនជាកន្លែងរស់ស្រួល និងហូបឆ្ងាញ់ក៏ពិតមែន តែពន្ធនាគារមិនមែនកន្លែងសម្រាប់ធ្វើឲ្យអ្នកជាប់ឃុំមានសុខភាពល្អ ប្រែទៅជាឈឺ និងគ្មានអាហារត្រឹមត្រូវនោះទេ។ អ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ យល់ថាស្ថាប័នថ្នាក់ជាតិគួរតែធ្វើអធិការកិច្ចពីលើអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារបន្ថែមទៀតដើម្បីឲ្យមានការកែលម្អស្ថានភាពក្នុងពន្ធនាគារ៖ « គួរតែឲ្យស្ថាប័នថ្នាក់លើរបស់ពន្ធនាគារ ឬក៏ស្ថាប័នណាមួយដែលមានឯករាជ្យភាពធ្វើការស៊ើបអង្កេតលើបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹងឡើងវិញ ហើយធ្វើរបាយការណ៍ទៅប្រមុខរដ្ឋាភិបាលដើម្បីឲ្យមានភាពច្បាស់លាស់ ហើយបើសិនជារកឃើញបញ្ហាហ្នឹងកើតឡើងគប្បីធ្វើការកែប្រែទៅ»។
អង្គការជាតិ អន្តរជាតិ និងអ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោក វិទិត មុនតាប៊ន (Vitit Muntarbhorn) តែងតែបង្ហាញការព្រួយបារម្ភពីស្ថានភាពចង្អៀតណែននៅក្នុងពន្ធនាគារកម្ពុជា។ តំណាងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំងនេះ តែងតែចេញផ្សាយរបាយការណ៍ និងទាមទារឲ្យកម្ពុជាកែលម្អស្ថានភាពការរំលោភសិទ្ធិអ្នកជាប់ឃុំដែលរស់ក្នុងស្ថានភាពចង្អៀត ខ្វះអនាម័យ គ្មានទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ ការប៉ះពាល់សុខភាពផ្លូវកាយ ផ្លូវចិត្តអ្នកជាប់ឃុំ។
ជាងនេះទៅទៀត អតីតអ្នកជាប់ឃុំអះអាងថា ពន្ធនាគារមិនបានក្លាយជាកន្លែងអប់រំ កែប្រែអ្នកជាប់ឃុំឲ្យប្រព្រឹត្តិអំពើល្អទេដូចការអះអាងរបស់មន្ត្រីទេផ្ទុយទៅវិញ ពន្ធនាគារ គឺជាកន្លែងប្រព្រឹត្តិល្បែងស៊ីសង កន្លែងប្រព្រឹត្តិអំពើពុករលួយ និងជាទីតាំងចែករំលែកបទពិសោធន៍គ្នាពីការលួច ឆក់ ប្លន់ និងការជួញដូរគ្រឿងញៀន៕