សាលាឧទ្ធរណ៍ប្រកាសច្រានចោលបណ្ដឹងទាស់របស់អតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរីពីររូប ដោយយោងលើហេតុផលថា បណ្ដឹងនេះមិនមានលក្ខណៈត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់។ ក៏ប៉ុន្តែ សាលាឧទ្ធរណ៍បានបំភ្លឺថា អ្នកទាំងពីរមិនស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការទៀតនោះទេ ដោយសារតែចៅក្រមស៊ើបសួរតុលាការក្រុងភ្នំពេញ មិនបានចេញដីកាដោយឡែកមួយទៀតដែលដាក់អ្នកទាំងពីរស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យ។
មេធាវីការពារក្ដីឱ្យអតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរី លោក សំ ចំរើន ថ្លែងថា សវនាការនេះ មានលក្ខណៈអំណោយផលដល់កូនក្តីរបស់លោក ដោយសារអង្គជំនុំជម្រះបានវែកញែកលើទិដ្ឋភាពច្បាប់ថា ប្រសិនបើលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន្ទ ត្រូវបន្តស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យ លុះត្រាតែចៅក្រមស៊ើបសួរតុលាការក្រុងភ្នំពេញមានចេញដីកាដាច់ដោយឡែកមួយទៀតចំពោះនីតិវិធីនេះ។
ពុំដូច្នេះទេ ដីកាដំណោះស្រាយដែលចៅក្រមស៊ើបសួរបានចេញបញ្ជូនកូនក្តីរបស់លោកទាំងពីរទៅជំនុំជម្រះកន្លងទៅ នឹងមានអនុភាពលុបលើដីកា កាលពីមុនដែលតម្រូវឱ្យកូនក្តីរបស់លោកស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ ត្រូវបង្ហាញខ្លួននៅប៉ុស្តិ៍ប៉ូលិសមួយខែម្តងនោះ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកមេធាវីរូបនេះបន្តថា ក្នុងទិដ្ឋភាពជាក់ស្ដែង កូនក្តីរបស់លោកនៅមិនទាន់ទទួលបានសេរីភាពដើរហើរពេញលេញឡើយ ពីព្រោះលិខិតឆ្លងដែន និងឯកសារផ្លូវការរបស់ពួកគេ នៅតែស្ថិតក្នុងដៃតុលាការនៅឡើយ៖ «ការយល់អ៊ីចឹង ក៏ត្រូវឈានទៅដល់ការអនុវត្តជាក់ស្ដែងដែរ បានយើងគិតថា ផលប្រយោជន៍នៃសេចក្ដីសម្រេចហ្នឹង វាបានធ្លាក់មកពួកយើង វាបានមកដល់ដៃពួកយើង។ បើគ្រាន់តែការយល់នៅក្នុងកម្រិតស្ថាប័នតុលាការ ស្ថាប័នប៉ូលិសអត់ទាន់យល់ផង ខ្ញុំគិតថា វានៅតែមានការភ័ន្តច្រឡំ និងច្របូកច្របល់ជាមួយគ្នានៅឡើយ»។
កាលពីចុងខែកុម្ភៈកន្លងទៅ ចៅក្រមស៊ើបសួរតុលាការក្រុងភ្នំពេញ លោក ពេជ្រ វិជ្ជាធរ បានបិទបញ្ចប់នីតិវិធីស៊ើបអង្កេត និងបានចេញដីកាដំណោះស្រាយបញ្ជូនរឿងទៅជំនុំជម្រះ។ នៅក្នុងដីកាដំណោះស្រាយនោះ លោកបានដាក់អតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរីទាំងពីររូបឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ។
មេធាវី សំ ចំរើន បញ្ជាក់ថា ចៅក្រមស៊ើបសួររូបនេះ មិនបានចេញដីកាដោយឡែកមួយទៀតឡើយ ដែលអាចនាំឱ្យមានភាពចម្រូងចម្រាសក្នុងការអនុវត្ត ហេតុដូច្នេះទើបលោកដាក់បណ្ដឹងទាស់ទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ ដើម្បីទទួលបានការសម្រេចជាលាយលក្ខណ៍អក្សរលុបចោលការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការមកលើកូនក្ដីរបស់លោក៖ «យើងបារម្ភខ្លាចថា យើងមិនគោរពតាមដីកាសម្រេចក្រោមការត្រួតពិនិត្យហ្នឹង វាអាចមានរឿងរ៉ាវវែងឆ្ងាយទៀត អ៊ីចឹងកូនក្ដីទាំងពីរនាក់ហ្នឹង គាត់នៅតែបន្តអនុវត្តតាមសេចក្ដីសម្រេចដាក់ក្រោមការត្រួតពិនិត្យរហូតមកហ្នឹង។ គាត់ទៅបង្ហាញខ្លួនជារៀងរាល់ខែ និងមិនហ៊ានចាកចេញទៅក្រៅប្រទេស អ៊ីចឹងបានជាយើងយល់ថា ត្រូវតែមានសេចក្ដីសម្រេចណាមួយលុបលើសេចក្ដីសម្រេចឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យ»។
ថ្វីត្បិតតែការដេញដោលហាក់មានភាពអនុគ្រោះសម្រាប់កូនក្តីមែន ក៏មេធាវីរូបនេះមានការខកចិត្តជាខ្លាំងចំពោះការច្រានចោលបណ្ដឹងទាស់នេះ។ លោកថា ការសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ធ្វើឱ្យបាត់ប្រយោជន៍កូនក្តីរបស់លោក ជាពិសេសពួកគេមិនអាចទទួលបានសម្ភារៈទាំងឡាយ យកមកប្រើប្រាស់ ដើម្បីបម្រើដល់ការប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតបាន។
អតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរីលោក យាង សុធារិន្ទ ថ្លែងក្រោយសវនាការនៅថ្ងៃទី២១ មិថុនាថា លោកសប្បាយចិត្តដែលសាលាឧទ្ធរណ៍បានបំភ្លឺថា រូបលោក និងលោក អ៊ួន ឈិន លែងស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការ តាំងពីពេលមានដីកាដំណោះស្រាយ។ លោកបញ្ជាក់ថា ដោយសារតែមិនបានដឹងពីរឿងនេះ ទើបពួកលោកនៅតែទៅបង្ហាញខ្លួននៅចំពោះមុខសមត្ថកិច្ច ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែមកនេះ។
លោកបន្តថា ពួកលោកនឹងពិភាក្សាជាមួយមេធាវីបន្ថែមទៀត ដើម្បីដាក់ពាក្យស្នើសុំលិខិតឆ្លងដែន និងសម្ភារៈផ្សេងៗ និងដើម្បីបញ្ជាក់ឱ្យបានច្បាស់ជាមួយតុលាការក្រុងភ្នំពេញថា ពួកលោកពិតជាលែងស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការមែន៖ «សម្រាប់ខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ ខ្ញុំនៅតែទៅបង្ហាញខ្លួនអ៊ីចឹង ដរាបណាដែលតុលាការមិនទាន់មានសេចក្ដីបង្គាប់ សេចក្ដីសម្រេចណាមួយផ្សេងទៀត អ៊ីចឹងបានថា យើងខ្ញុំនឹងធ្វើឱ្យបានលឿនទាក់ទងនឹងការស្នើសុំទៅយកលិខិតឆ្លងដែន ហើយនិងសម្ភារៈអីផ្សេងៗ។ នៅពេលហ្នឹង យើងនឹងច្បាស់លាស់ហើយថា តើស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យ ឬមិនស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យ។ យើងចង់ឱ្យមានភាពច្បាស់លាស់ ដើម្បីកុំឱ្យមានការចោទប្រកាន់អីផ្សេងទៀត ថាយើងមិនបានគោរពទៅតាមការបញ្ជារបស់តុលាការ»។
អតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរីលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន្ទ ត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញចោទប្រកាន់ពីបទ "ផ្តល់ឱ្យរដ្ឋបរទេសនូវព័ត៌មានជាអាទិ៍ដែលនាំឱ្យអន្តរាយដល់ការការពារជាតិ”។ អ្នកទាំងពីរបានជាប់ពន្ធនាគារជាង ៩ខែ ទម្រាំត្រូវបានតុលាការអនុញ្ញាតឱ្យនៅក្រៅឃុំ កាលពីចុងខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨ កន្លងទៅ។
សំណុំរឿងរបស់អតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរីនេះ ត្រូវបានសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ វាយតម្លៃថា ជារឿងអយុត្តិធម៌ និងមិនសមហេតុផល ដោយសារលោកទាំងពីរបានលាឈប់ពីអាស៊ីសេរី ចាប់តាំងពីក្រោយការបិទការិយាល័យនៅភ្នំពេញមកម្ល៉េះ។ ក៏ប៉ុន្តែអាជ្ញាធររបបលោក ហ៊ុន សែន នៅតែបន្តចាត់ការរឿងនេះ ដោយប្ដូរការចោទប្រកាន់ពីរឿង “ការបង្កើតស្ទូឌីយូថតចម្រៀងដោយគ្មានការអនុញ្ញាត” ទៅជារឿងឧក្រិដ្ឋចារកម្មទៅវិញ។ របបក្រុងភ្នំពេញបានចោទពួកគេទាំងពីរថា បានផ្ញើព័ត៌មានសម្ងាត់ទៅឱ្យស្ថាប័នអាស៊ីសេរី នៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតុន (Washington) សហរដ្ឋអាមេរិក។ បើគិតលើបទចោទដែលតុលាការប្រើនោះ គឺមិនសមហេតុឡើយ ដោយសារអាស៊ីសេរីមិនមែនជារដ្ឋបរទេសឡើយ ប៉ុន្តែត្រឹមជាស្ថាប័នព័ត៌មានវិជ្ជាជីវៈ ដែលផ្សព្វផ្សាយពីបញ្ហានៅប្រទេសកម្ពុជា។ ជាពិសេសទៅទៀតនោះ ព័ត៌មានដែលអាស៊ីសេរីផ្សព្វផ្សាយ មិនមែនព័ត៌មានប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ ឬនាំឱ្យអន្តរាយដល់ប្រទេសកម្ពុជានោះឡើយ។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) វាយតម្លៃថា អតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរីទាំងពីររូប គឺជាជនរងគ្រោះនៃអំពើវាយប្រហារឥតឈប់ឈររបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅលើអង្គភាពព័ត៌មាន ដែលហ៊ានផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានរិះគន់របបរបស់លោក។ អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះពិនិត្យឃើញថា តុលាការគ្មានមូលដ្ឋានអ្វីសម្រាប់ការចោទប្រកាន់បែបឆ្កួតលីលា ឬក៏ការដាក់អ្នកទាំងពីរឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យបែបនេះឡើយ។ អង្គការដដែលនេះទាមទារឱ្យតុលាការកម្ពុជាត្រូវតែបញ្ឈប់ការត្រួតពិនិត្យ និងទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទាំងឡាយលើអ្នកទាំងពីរ។
ចំណែកក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានដែលកំពុងបំពេញការងារនៅកម្ពុជាវិញ បានអះអាងថា ការចោទប្រកាន់លើលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន្ទ កំពុងតែកំពុងបង្កភាពភ័យខ្លាចដល់អ្នកសារព័ត៌មានដែលកំពុងបំពេញវិជ្ជាជីវៈ និងធ្វើឱ្យសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាធ្លាក់ចុះផងដែរ។
រីឯអង្គការសហប្រជាជាតិវិញ បានពិនិត្យឃើញថា អតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរីទាំងពីររូបនេះ ត្រូវបានដកហូតសិទ្ធិសេរីភាពដោយបំពាន តាមរយៈការឃុំខ្លួន និងការដាក់ឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ។ សហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិស្នើយ៉ាងទទូចដល់របបលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យទម្លាក់ចោលការប្រកាន់លើអ្នកទាំងពីរ និងបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទាំងឡាយទៅលើអង្គការព័ត៌មាន និងអ្នកកាសែតតទៅទៀត។
បច្ចុប្បន្ននេះ សំណុំរឿងលើអង្គសេចក្តីរបស់អ្នកទាំងពីរកំពុងស្ថិតក្នុងដៃតុលាការក្រុងភ្នំពេញ។ ចៅក្រមស៊ើបសួរបានបិទបញ្ចប់នីតិវិធីស៊ើបអង្កេតតាំងតែពីចុងខែកុម្ភៈមកម្ល៉េះ និងបានចេញដីកាដំណោះស្រាយបញ្ជូនរឿងនេះទៅជំនុំជម្រះ ក៏ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ តុលាការមិនទាន់កំណត់ពេលបើកសវនាការនៅឡើយ។
អាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺរឿងនេះពីចៅក្រមជំនុំជម្រះតុលាការក្រុងភ្នំពេញ លោក អ៊ឹម វណ្ណៈ ដែលកាន់សំណុំរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២១ មិថុនា ដោយលោកមិនលើកទូរស័ព្ទ។
អតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរី លោក យាង សុធារិន្ទ ស្នើឱ្យតុលាការពន្លឿនសវនាការលើអង្គសេចក្តីក្នុងសំណុំរឿងនេះ ដើម្បីឱ្យពួកលោកទទួលបានយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដ៖ «ខ្ញុំសំណូមពរឱ្យតុលាការពន្លឿននីតិវិធីនៃការជំនុំជម្រះទៅ ដើម្បីឱ្យពួកយើងខ្ញុំបានសេរីភាព បានយុត្តិធម៌។ ហើយបើឱ្យយើងខ្ញុំចេះតែរង់ចាំអ៊ីចឹង វាជារឿងលំបាកសម្រាប់យើងខ្ញុំទាំងពីរនាក់ហ្នឹង មិនដឹងថា ត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ពេលណា ហើយស្ថិតក្រោមត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការហ្នឹងអ៊ីចឹងរហូត ហើយយើងអាចរស់នៅបានសុខស្រួលយ៉ាងម៉េច បើខ្លួនយើងមិនមានសេរីភាព ចេះតែមានការបារម្ភរឿងតុលាការហ្នឹង»។
មេធាវី សំ ចំរើន ពន្យល់ថា ទាំងគោលការណ៍ច្បាប់ ទាំងគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស ទាមទារឱ្យការជំនុំជម្រះត្រូវធ្វើឡើងដោយឆាប់រហ័ស។ លោកបន្ថែមថា ចាប់ពី៣ ខែឡើងទៅ ក្រោយបិទការស៊ើបសួរ ប្រសិនបើតុលាការនៅតែមិនបើកសវនាការទៀត នោះសំណុំរឿងនេះត្រូវបានចាត់ទុកថា មានភាពយឺតយ៉ាវ ដែលប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍ជនជាប់ចោទ៕
ទាក់ទងនឹងការបកស្រាយរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ជុំវិញការមិនទទួលយកបណ្ដឹងរបស់អតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីទាំងពីរនាក់នេះ អ្នកនាំពាក្យសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) លោក ស៊ឹង សែនករុណា ទាមទារឱ្យតុលាការ គួរតែបញ្ជាក់ឱ្យបានច្បាស់លាស់ជាងទៅទៀត ជុំវិញដីកាដំណោះស្រាយរបស់ចៅក្រមស៊ើបសួរតុលាការក្រុងភ្នំពេញ។ លោកថា ប្រសិនបើអ្នកទាំងពីរ មិនបានអនុវត្តនិងគោរពតាមដីកាដំណោះស្រាយ ដោយត្រូវបង្ហាញមុខរៀងរាល់ខែនោះទេ តុលាការអាចចោទប្រកាន់បទល្មើសថ្មីផ្សេងទៀត។ ម្ល៉ោះហើយលោកថា ជាការលំបាកខ្លាំងណាស់ចំពោះអ្នកទាំងពីរ។
ថ្លែងនៅចំពោះមុខក្រុមអ្នកកាសែត នៅមុខសាលាឧទ្ធរណ៍ កាលពីថ្ងៃសុក្រទី២១ ខែមិថុនា លោក សឹង សែនករុណា អះអាងថា បើយើងពិនិត្យពីទិដ្ឋភាពរួម ករណីនេះ ក្នុងដំណាក់កាលនៃស្ថានភាពមួយដែលតុលាការ គួរតែទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ និងប្រគល់សម្ភារៈដែលរឹបអូសនោះជូនពួកគាត់វិញ ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចប្រកបរបរចិញ្ចឹម ជីវិតប្រចាំថ្ងៃបាន៖ «ខ្ញុំគិតថា រឿងនេះ តុលាការជាពិសេសសាលាដំបូង ដែលស៊ើបអង្កេតករណីផ្ទាល់នេះ បើនិយាយពីរយៈពេល សម្ភារៈប្រើប្រាស់ វាល្មមគ្រប់គ្រាន់មើលឃើញអស់ហើយ ដូចនេះ គួរតែបញ្ចប់និងប្រគល់សម្ភារៈឱ្យគាត់វិញ ព្រោះពួកគាត់ពិបាកណាស់ ដែលត្រូវការចាំបាច់រកចំណូលជួយគ្រួសារ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត តុលាការដល់ពេលបង្ហាញថាសេរីភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវបានគិតគូរឡើងវិញហើយ»។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា បន្តថា ការដាក់ទោសទណ្ឌដល់លោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន្ទ ឱ្យជាប់ឃុំ រយៈពេលជាង៩ខែនោះ គឺវាមានភាពអយុត្តិធម៌រួចទៅហើយ។ ហេតុនេះ តុលាការគួរតែបញ្ឈប់ ការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ និងប្រគល់លិខិតឆ្លងដែនដល់ពួកគេវិញ ដើម្បីអាចមានសិទ្ធិសេរីភាពដើរហើរពេញលេញ ពិសេស លោក យាង សុធារិន្ទ អាចធ្វើដំណើរទៅសួរសុខទុក្ខឪពុកម្តាយចាស់ជរា នៅកម្ពុជាក្រោមបាន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។