អ្នកសិទ្ធិមនុស្សមិនសង្ឃឹមថា ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិ ដែលគ្រោងនឹងបង្កើតថ្មីនោះ នឹងឯករាជ្យឡើយ
2021.07.08
អ្នកសិទ្ធិមនុស្សមិនរំពឹងថា ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិ ឬហៅថា គណៈកម្មាធិការជាតិសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដែលគ្រោងនឹងបង្កើតនឹង អាចជាស្ថាប័នឯករាជ្យពីអ្នកនយោបាយឡើយ បើទោះបីជាសេចក្ដីព្រាងច្បាប់បង្កើតស្ថាប័ននេះត្រូវដាក់ឱ្យពិគ្រោះយោបល់ជាសាធារណៈក៏ដោយ។
ការលើកឡើងនេះនៅពេល ដែលគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលប្រកាសដាក់ឱ្យពិគ្រោះយោបល់សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃគណៈកម្មាធិការជាតិសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដើម្បីប្រមូលគំនិតយោបល់ពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងពីសាធារណជនចាប់ពីខែកក្កដានេះរហូតដល់ចុងឆ្នាំ២០២១។
អ្នកសិទ្ធិមនុស្សសំអាងហេតុធំៗ ចំនួន៣ ដែលបញ្ជាក់ថា ក្នុងកាលៈទេសៈនេះ ដំណើរការពិគ្រោះយោបល់សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃគណៈកម្មាធិការជាតិសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជានឹងពិបាកទទួលបានលទ្ធផលល្អ ហើយរឹតតែពិបាកនឹងបង្កើតបានស្ថាប័នជាតិដែលឯករាជ្យទៅទៀត។
ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា ថា ចំណុចទាំង៣ ដែលលោកបារម្ភនោះគឺ បញ្ហាការឆ្លងរាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ នឹងពិបាកឱ្យមានការជួបជុំផ្ដល់យោបល់ឱ្យបានពេញលេញ។ មួយវិញទៀត ស្ថានភាពនយោបាយក្នុងស្រុក ក៏មិនអំណោយផលដល់ការបង្កើតច្បាប់ឱ្យបានល្អដែរ ព្រោះបច្ចុប្បន្ននេះ រដ្ឋសភាជារដ្ឋសភាឯកបក្ស។ ចំណុចទី៣ គឺ ស្ថាប័នជាតិទាំងឡាយ រួមទាំង តុលាការ ដែលជាអំណាចកំពូលមួយ ក៏ត្រូវមើលឃើញថា មិនអាចបំពេញការងារដោយឯករាជ្យពីឥទ្ធិពលអ្នកនយោបាយ និងអ្នកកាន់អំណាចបានផង៖ «សូម្បីតែតុលាការការអនុវត្តជាក់ស្ដែងមិនទាន់មានឯករាជ្យពិតប្រាកដ ចុះទម្រាំគណៈកម្មាធិការជាតិសិទ្ធិមនុស្ស ដែលគ្រោងនឹងបង្កើតនឹង។ បើសិនជាទៅថ្ងៃមុខរដ្ឋាភិបាលមួយ ដែលមានចម្រុះបក្សនយោបាយ ខ្ញុំគិតថា ជារឿងមួយ ដែលល្អប្រសើរជាងពេលបច្ចុប្បន្ន»។
គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាប្រកាសដាក់ឱ្យពិគ្រោះយោបល់ជាមួយក្រសួង ស្ថាប័ន អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងភាគីពាក់ព័ន្ធនានា ដើម្បីប្រមូលធាតុចូលលើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃគណៈកម្មាធិការជាតិសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដោយចាប់ផ្ដើមពីខែកក្កដានេះតទៅ។ គណៈកម្មាធិការនេះនឹងបែងចែកក្រុមពិភាក្សាតាមវិស័យសិទ្ធិមនុស្សនីមួយៗ ដោយមានការជួបប្រជុំ ដោយផ្ទាល់ផង និងតាមរយៈប្រព័ន្ធវីដេអូផង។ ក្នុងនោះនឹងមានកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ចំនួន៦០ បន្តបន្ទាប់រហូតដល់ចុងឆ្នាំ២០២១។ សាធារណជនក៏អាចផ្ដល់យោបល់បានដែរ តាមរយៈទំព័រហ្វេសប៊ុក (Facebook Page) និងតេឡេក្រាម (Telegram) របស់គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា។
សមាជិក និងជាអ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក កត្តា អ៊ន ថ្លែងប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ចាប់តាំងពីមុនពេលសេចក្ដីព្រាងច្បាប់បង្កើតស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សនេះចេញជារូបរាងកាលពីខែមិថុនាមកម្ល៉េះគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សតែងមានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធ ដោយអនុវត្តតាមគោលការណ៍ទីក្រុងប៉ារីស(The Paris Principles) និងបានសហការជាប់ជានិច្ចជាមួយស្ថាបន័សិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ និងអង្គការជំនាញរបស់អង្គការវេទិកាអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិចមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសអូស្ត្រាលី ដើម្បីធានាបង្កើតស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិដែលឯករាជ្យ។ លោកមិនបានឆ្លើយតបឱ្យចំនឹងក្ដីបារម្ភរបស់អ្នកសិទ្ធិមនុស្សទេ ប៉ុន្តែលោកថាការបើកឱ្យពិគ្រោះយោបល់នៅពេលនេះគឺជាមធ្យោបាយមួយល្អ ដែលអាចទទួលបានធាតុចូលពីគ្រប់ផ្នែកក្នុងសង្គមបន្ថែមទៀត៖ «ហើយបន្តដាក់ពិគ្រោះយោបល់នេះយើងធ្វើច្រើនលើក ច្រើនសាឱ្យបានគ្រប់ និន្នាការ ឱ្យបានគ្រប់ផ្នែក គ្រប់វិស័យផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ដោយមិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយ មិនប្រកាន់អង្គការ ឬអ្វីទាំងអស់ គឺយើងចង់បានច្បាប់មួយជាច្បាប់ល្អ សម្រាប់ជាតិកម្ពុជា ហើយយើងនឹងដាក់ទៅសភានៅថ្ងៃខាងមុខ សង្ឃឹមថាការពិគ្រោះយោបល់យើងនឹងបានទទួលជោគជ័យ ហើយសង្ឃឹមថាសភានឹងអនុម័តទៅតាមអ្វី ដែលប្រជាពលរដ្ឋយើងចង់បាន»។
សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃគណៈកម្មាធិការជាតិសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាមាន៨ជំពូក និង៣២មាត្រា។ សាធារណជនអាចចូលទៅមើលច្បាប់នេះនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលមានទាំងភាសាខ្មែរ និងអង់គ្លេស។
បើតាម លោក កត្តា អ៊ន សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះផ្ដោតលើចំណុចសំខាន់ចំនួន៦ ដែលរួមមាន៖ ឯករាជភាពស្ថាប័ន អភ័យឯកសិទ្ធិនៃសមាជិក ការជ្រើសរើសសមាជិកដែលមិនចំណុះរដ្ឋាភិបាល ឯករាជភាពនៃការស៊ើបអង្កេត ដោះស្រាយបណ្ដឹង សិទ្ធិស្នើជួបពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋសភាពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងផ្ដល់យោបល់ទៅរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការសហប្រជាជាតិទាក់ទងនឹងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិបានទទូចចង់បានជាយូរមកហើយការបង្កើតគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សជាតិកម្ពុជា ឬស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិនេះ ដោយអនុលោមទៅតាមគោលការណ៍ទីក្រុងប៉ារីស (The Paris Principles) ឆ្នាំ១៩៩១។ មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ បានអនុម័តគោលការណ៍នេះកាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលធានាថាស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិ គឺជាស្ថាប័នឯករាជ្យ មិនចំណុះក្រោមរដ្ឋាភិបាល ជាស្ថាប័នមានតួនាទីការពារ និងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សរបស់ប្រទេសជាសមាជិក។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៦មកកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមគិតគូរទៅតាមការចង់បានរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយប្រមុខរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានអះអាងកាលពីឆ្នាំ២០០៦ ថា នឹងបង្កើតស្ថាប័នជាតិសិទ្ធិមនុស្សឱ្យបានដោយផ្អែកតាមគោលការណ៍ទីក្រុងប៉ារីស ដោយមានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលជាអ្នកសម្របសម្រួល។ ប៉ុន្តែរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ ស្ថាប័ននេះនៅតែមិនអាចបង្កើតបាន ហើយរដ្ឋាភិបាលរងការរិះគន់ថា ពុំមានឆន្ទៈពិតប្រាកដ។ លើសពីនេះកិច្ចការដែលរៀបចំដោយគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ឱម យិនទៀង ក្នុងការបង្កើតសេចក្ដីព្រាងច្បាប់បង្កើតស្ថាប័នជាតិសិទ្ធិមនុស្សទៀតសោតក៏នៅតែមានមន្ទិលសង្ស័យ ដ្បិតស្ថាប័ននេះត្រូវគេមើលឃើញថា ក៏ស្ថិតក្រោមខ្សែញាក់របស់លោក ហ៊ុន សែន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។