ពលរដ្ឋខ្មែរនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ជួបជុំគ្នារំលឹកខួប៣១ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស
2022.10.23
សហគមន៍ខ្មែរនៅក្រុងឡូវែល (Lowell) រដ្ឋម៉ាស្សាជូសែត(Massachusetts) សហរដ្ឋអាមេរិក រៀបចំកិច្ចពិភាក្សា ស្តីពី «តម្លៃនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស» ដែលធ្វើឡើងមុនមួយថ្ងៃនៃការរម្លឹកខួប៣១ ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងបារីស២៣ តុលា ឆ្នាំ១៩៩១។
រូប៖ RFA
ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកកាំង សង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ នៅតែរំពឹងទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស២៣ តុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ថាអាចនាំឲ្យកម្ពុជាផ្សះផ្សាការបែកបាក់ជាតិ និងអាចឈានទៅស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សឲ្យរស់ឡើងវិញបាន។ ពួកគាត់មើលឃើញថា ការដែលរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសថា សព្វថ្ងៃនេះ កម្ពុជាកំពុងមានសន្តិភាពពេញលេញនោះ គឺជាសន្តិភាពក្លែងក្លាយជាការបន្លំភ្នែកអន្តរជាតិប៉ុណ្ណោះ។ ការលើកឡើងនេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាធំមួយនៅក្រុងឡូវែល (Lowell) រដ្ឋម៉ាស្សាជូសែត (Massachusetts) សហរដ្ឋអាមេរិក ស្តីពី «តម្លៃនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស» ដែលធ្វើឡើងមុនមួយថ្ងៃនៃការរម្លឹកខួប៣១ ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងបារីស២៣ តុលា ឆ្នាំ១៩៩១។
ពលរដ្ឋខ្មែរ អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តជាតិព្រមទាំង សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកមួយចំនួនចង់ឲ្យភាគីនយោបាយរបស់កម្ពុជាវិលទៅរកគោលការណ៍ដើមក្នុងការស្វែងរកសន្តិភាពដូចកាលពីឆ្នាំ១៩៩១ ដែលជាអំឡុងពេលបង្កើតឡើងនូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ២៣ ខែតុលា។
ព្រឹទ្ធសមាជិក អ៊ែត ម៉ាគី (Ed Markey) ជាប្រធានអនុគណៈកម្មាធិការទំនាក់ទំនងបរទេសព្រឹទ្ធសភា ស្តីពី អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក មកពីរដ្ឋម៉ាស្សាជូស្សិត (Massachusetts) បានចូលរួមជាកិត្តិយសក្នុងការចូលរួមគោរពខួបនៃការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសតាមរយៈសារវីដេអូ ជាមួយសហគមន៍ខ្មែរដែលបានរៀបចំក្រុមពិភាក្សាធំមួយនៅក្នុងសាកលវិទ្យាក្រុងឡូវែល (LOWELL) រដ្ឋម៉ាស្សាជូស្សិត (Massachusetts) កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែតុលា គឺនៅមុនមួយថ្ងៃនៃខួប៣១ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
តាមរយៈសារជាវីដេអូនោះ ព្រឹទ្ធសមាជិក អ៊ែត ម៉ាគី (Ed Markey) ថ្លែងថា សមាជិកសហគមន៍ខ្មែរជាច្រើនបានភៀសខ្លួនចេញពីសង្រ្គាមស៊ីវិលដ៏ឃោរឃៅ ដើម្បីមករស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក រួមទាំងនៅរដ្ឋ (Massachusetts) នេះផង ហើយពួកគាត់បានក្លាយជាសសរស្តម្ភនៃសហគមន៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ចំណែកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ រួមទាំងការអនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ដែលធានានូវសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះគួរឲ្យសោកស្ដាយ៖
«សិទ្ធិទាំងនោះកំពុងរងការរំលោភបំពានដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ លោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្សរបស់លោកបានបរាជ័យក្នុងការសម្រេចតាមការសន្យានៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។ កាលពីខែសីហា ខ្ញុំបានដឹកនាំគណៈប្រតិភូសភាមកកម្ពុជា ខ្ញុំបានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើតាមការសន្យាបែបប្រជាធិបតេយ្យនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ហើយប្រកាន់យកនូវសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិស៊ីវិល និងសិទ្ធិនយោបាយ ដែលមនុស្សជាច្រើនបានតស៊ូយ៉ាងស្វិតស្វាញដើម្បីទទួលបាន»។
លោក អ៊ែត ម៉ាគី បានកោតសសើរចំពោះសមាជិកនៃសង្គមស៊ីវិលកម្ពុជា ដែលលោកបានជួបក្នុងដំណើរទស្សនៈកិច្ចរបស់លោក ដែលបង្ហាញពីភាពក្លាហាន និងការតស៊ូមតិដោយមិនចេះនឿយហត់ ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិអាកាសធាតុ ដើម្បីទទួលបានសិទ្ធិការងារដីធ្លីកាន់តែប្រសើរ និងការជំរុញឱ្យមានការបោះឆ្នោតមួយដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅឆ្នាំ២០២៣៖
«ចំពោះសកម្មជនដែលខ្ញុំបានជួបក្នុងអំឡុងពេល វត្តមានរបស់ខ្ញុំនៅកម្ពុជា និងសហគមន៍នៅទីនេះ ខ្ញុំចង់ប្រាប់ឲ្យដឹងថា សហរដ្ឋអាមេរិកឈរជាមួយអ្នកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកឈរជាមួយអ្នក ខ្ញុំឈរជាមួយអ្នក។ នៅឆ្នាំនេះ គណៈកម្មាធិការទំនាក់ទំនងបរទេសព្រឹទ្ធសភា បានអនុម័តជាឯកច្ឆ័ន្ទ អំពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជារបស់ខ្ញុំ។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ទ្វេភាគីនេះ បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគោរពការប្តេជ្ញាចិត្តក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ហើយវាបានបដិសេធលោក ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលរបស់គាត់មិនឲ្យ គាបសង្កត់សិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋដោយសេរី។ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលរបស់គាត់មិនអាចកំណត់និយមន័យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានទេ។ យើងមិនអាចអនុញ្ញាតឱ្យគាត់ធ្វើបែបនោះបានទេ។ ខ្ញុំនឹងបន្តធ្វើការដើម្បីអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះឲ្យទៅជាច្បាប់»។
លោកបន្តថា ភាពជាដៃគូរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជា ចាប់ផ្តើមតាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ ទោះបីមានបញ្ហាខ្លះ ប៉ុន្តែចេញពីប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏លំបាកនោះ ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំង បានចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់សម្រាប់ប្រទេសជាតិទាំងអស់គ្នា។ ការរួបរួមគ្នានេះ អាចបន្តបុព្វហេតុរួមសម្រាប់អនាគតប្រទេសកម្ពុជាដែលបំពេញតាមការសន្យា នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។ អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលកំពុងភៀសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ដែលសហគមន៍ខ្មែរអញ្ចើញឲ្យចូលជាវាគ្មិនក្នុងកិច្ចពិភាក្សាស្តីពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ថាប្រសាសន៍របស់ព្រឹទ្ធសមាជិក អ៊ែត ម៉ាគី (Ed Markey) គឺឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតនៅកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ ជាពិសេសការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនយោបាយ ហើយរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានសម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យ ដែលទាំងនេះដើរផ្ទុយពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនៃក្រុងប៉ារីស៖
«អ្វីដែលព្រឹទ្ធសមាជិក អ៊ែត ម៉ាគីលើកឡើងមកនេះសុទ្ធតែមានភស្តុតាងទាំងអស់ ហើយលោកបានសន្យាថា លោកនឹងជម្រុញទៅទៀតហើយលោកនៅជាមួយអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ នៅជាមួយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស»។
ទាក់ទងការលើកឡើងនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរី ពុំទាន់អាចទាក់ទងមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីឆ្លើយតបជុំវិញបញ្ហានេះបានទេនៅថ្ងៃទី២២ ខែតុលា។ចំណែកមន្រ្តីស្ថានទូតខ្មែរប្រចាំនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលសហគមន៍ខ្មែរអញ្ចើញឲ្យមកចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំពិភាក្សាស្តីពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនៃក្រុងប៉ារីស ក៏មិនអាចមកចូលរួមបានដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែជាញឹកញាប់ ប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងអះអាងថា កម្ពុជាកំពុងមានសន្តិភាពពេញលេញ។ ផ្ទុយពីការអះអាងនេះ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេសមើលឃើញថា សន្តិភាពសព្វថ្ងៃនេះ គឺជាសន្តិភាពក្លែងក្លាយ និងជាសន្តិភាពបន្លំភ្នែកអន្តរជាតិ។
ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកកាំង រស់នៅក្រុងឡូវែល (LOWELL) រដ្ឋម៉ាស្សាជូស្សិត (Massachusetts) ថ្លែងបា្រប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែតុលាថា សន្តិភាពក្លែងក្លាយនេះ ធ្វើឲ្យពលរដ្ឋក្នុងស្រុករងទុក្ខវេទនា ជាងកាលពីលោករត់ភៀសខ្លួនមកក្រៅប្រទេសដោយសាររឿងនយោបាយ និងសង្គ្រាមកាលពីជាង២០ឆ្នាំមុននោះទៅទៀត៖
«ការរំលោភសិទ្ធិនេះ កាន់តែខ្លាំងជាងមុន ព្រោះថាលោក ហ៊ុន សែន គាត់ជិះសេះលែងដៃ គ្មានអ្នកណាធ្វើអីគាត់ ព្រោះគណបក្សប្រឆាំងអត់បាននៅជាមួយគាត់ គាត់ចង់ធ្វើស្អីក៏បាន»។
ទាក់ទងរឿងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនេះដែរ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាក្រុងឡូវែល (LOWELL) និងជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំកិច្ចប្រជុំពិភាក្សាស្តីពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនៃក្រុងប៉ារីសលោក នួន វាសនា មានប្រសាសន៍ថា កិច្ចពិភាក្សានេះទទួលបានព័ត៌មាន និងមតិវិជ្ជមានពីអ្នកចូលរួមជាច្រើន ដែលពួកគេចង់ឲ្យគ្រប់ភាគីបក្សនយោបាយងាកទៅរកកិច្ចចរចាររកសន្តិភាពសម្រាប់កម្ពុជាឡើងវិញដោយផ្អែកលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនៃក្រុងប៉ារីស៖
«យើងឮសំឡេងពលរដ្ឋយើងថា ទាមទារឲ្យគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនៃក្រុងប៉ារីសព្រោះកិច្ចព្រមព្រៀងនេះនៅមានចំនុចច្រើនណាស់ដែលមិនទាន់បានអនុវត្តនៅឡើយ ដែលទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលអនុវត្ត»។
ក្រៅពីនៅក្រុងឡូវែល (LOWELL) ពលរដ្ឋខ្មែរនៅរដ្ឋផ្សេងទៀតនៃសហរដ្ឋអាមេរិក ដូចជានៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា ជាដើមក៏មានការជួបជុំគ្នារម្លឹកខួប៣១ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនៃក្រុងប៉ារីសនេះដែរ និងបានលើកឡើងនូវសេចក្តីប្រាថ្នាប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- សភាកម្ពុជាប្រតិកម្មទៅនឹងការសម្រេចរបស់សភាអឺរ៉ុបរឿងដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធEBA បន្ថែម
- កម្ពុជារកចំណូលបាន ១.៤ពាន់លានដុល្លារ ពីកំណើនភ្ញៀវទេសចរបរទេសក្នុងឆ្នាំ២០២២
- ស្ត្រីដែលគ្រូពេទ្យវះកាត់ខុសបច្ចេកទេសបានបាត់បង់ជីវិត
- លោក ហ៊ុន សែន ជួយលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យឡើងសក្ដិមួយកម្រិតទៀត
- លោក ហ៊ុន សែន មិនគាំទ្រដីកាតុលាការICCដើម្បីចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំរុស្ស៊ី
