ក្រុមកូដករណាហ្គាវើលដ៍បាននាំគ្នារំឭកខួបមួយឆ្នាំនៃការតស៊ូធ្វើកូដកម្មស្វែងរកដំណោះស្រាយវិវាទការងារនៅមុខអគារក្រុមហ៊ុននៅថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ។ ពួកគាត់អំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរដោះលែងមេសហជីពកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ និងបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដាក់សម្ពាធលើកូដករ ព្រមទាំងស្នើដល់ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនបនល្បែងណាហ្គាវើលដ៍ចេញមកបញ្ចាប់វិវាទការងារមួយនេះឱ្យបានឆាប់រហ័ស។ មន្រ្តីសង្គមស៊ីវិលជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលនិងក្រុមហ៊ុនបញ្ចប់វិវាទការងារនេះដោយសន្តិវិធី និងផ្នែកតាមនីតិវិធីច្បាប់។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ នេះ គឺមានរយៈពេលមួយឆ្នាំហើយដែលក្រុមកូដរណាហ្គាវើលដ៍ (Naga World) ចេញធ្វើកូដកម្មដើម្បីទាមទារឱ្យម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនបនល្បែងនៅកណ្តាលក្រុងភ្នំពេញគោរពច្បាប់ការងារ។ ក្រុមកូដករបាននាំគ្នាកាន់តែទុក្ខដោយស្លៀកពាក់ខោអាវអ្នកទោសអមដោយដៃពួកគេកាន់បដានិងប៉ោងប៉ោងពណ៌ស-ខ្មៅអមដោយសំឡេងត្រែ ស្គរ និងសម្រែកទាមទារឱ្យតុលាការដោះលែងនិងទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ និងសកម្មជនសហជីពបញ្ឈប់អំពើហិង្សាលើកូដករព្រមទាំងស្នើឱ្យម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនទទួលយកថ្នាក់ដឹកនាំនិងសមាជិកសហជីពចូលធ្វើការវិញ។ចំណែកអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញស្លៀកពាក់ឯកសណ្ឋាននិងស៊ីវិលរាប់សិបនាក់តាមឃ្លាំមើលក្រុមកូដករនៅកន្លែងកូដកម្មដូចលើកមុនៗដែរ។
កូដករណាហ្គាវើលដ៍គឺកញ្ញា ម៉ែន សុធីវឌ្ឍនៈប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថាក្រុមកូដករបានចេញតវ៉ាស្វែងរកដំណោះស្រាយបញ្ហាពីថៅកែក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍រយៈពេលជិតពីរឆ្នាំនៅតាមក្រសួងស្ថាប័ននិងចេញតវ៉ារយៈពេលមួយឆ្នាំនៅកូដករនៅតែមិនទទួលបានដំណោះស្រាយត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ការងារ។ កញ្ញាបន្តមូលហេតុក្រុមកូដករមូលមតិគ្នារៀចំកម្មវិធីកាន់ទុក្ខដោយសាររយៈពេលមួយឆ្នាំមកនេះកូដករជួបតែរឿងធ្វើបាបចោទប្រកាន់និងលាបពណ៌ដោយសារក្រសួងការងារអសមត្ថភាពដោះស្រាយបញ្ចាប់វិវាទការងារមួយនេះ។ កញ្ញាស្នើដល់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធបញ្ឈប់ការគំរាមកំហែងលើកូដករនិងជំរុញឱ្យម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍គោរពច្បាប់ការងារដើម្បីបញ្ចាប់បញ្ហានេះឱ្យបានឆាប់៖
«ក្នុងថ្ងៃខួបមួយឆ្នាំនៃការតវ៉ាដោយអហិង្សានៅហ្នឹងក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ហ្នឹងជាក់ស្តែងគឺរយៈពេលមួយឆ្នាំហ្នឹងយើងអត់ទទួលបានដំណោះស្រាយទេគឺមានតែការគំរាមកំហែងការរងអំពើហិង្សានិងការចាប់ដាក់គុកអ៊ីចឹងហើយទើបថ្ងៃនេះយើងពាក់ឯកសណ្ឋានអ្នកជាប់គុកហ្នឹង»។
កូដករណាហ្គាវើលដ៍ធ្វើការផ្នែកចែកបៀរជាង៤ឆ្នាំគឺលោក ណាំ ទីវ័ន្ត ខកចិត្តជាខ្លាំងចំពោះក្រសួងការងារដែលមិនដោះស្រាយវិវាទការងារជាមួយក្រុមហ៊ុនបនល្បែងណាហ្គាវើលដ៍ឱ្យបានចប់។ លោកឱ្យដឹងថា រយៈពេលមួយឆ្នាំមកនេះអាជ្ញាធរក្រៅពីមិនផ្តល់ដំណោះស្រាយនោះប៉ុន្តែបែរជាចោទកូដករថា ធ្វើកូដកម្មខុសច្បាប់ហើយថែមទាំងតាមរារាំងគំរាមកំហែងជាពិសេសប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការដាក់ឲ្យកូដករបោះបង់ការទាមទារសិទ្ធិការងារនិងយុត្តិធម៌នៅកន្លែងការងារ។ លោក ណាំ ទីវ័ន្ត អះអាងថា ពួកលោកនៅតែបន្តធ្វើកូកម្មរហូតមានដំណោះស្រាយការងារដើម្បីផលប្រយោជន៍ដល់កម្មករនិងកុំថៅកែមានលុយរំលោភសិទ្ធិកម្មករតទៅទៀត៖
«សូមឱ្យក្រសួងការងារយកច្បាប់ការងារមកអនុវត្តចំពោះភាគីថៅកែដោយឱ្យថៅកែគោរពសិទ្ធិកម្មករនិងយកច្បាប់មកដោះស្រាយមិនមែនយកលុយគុណមិនត្រឹមត្រូវតាមសំណងយកមកឱ្យកម្មករដើម្បីបញ្ឈប់ការធ្វើកូដកម្មនោះគឺពួកខ្ញុំមិនទទួលយកដាច់ខាតរឿងលុយដើម្បីបញ្ចប់ការធ្វើកូដកម្មរឿងលុយអ្នកណាក៏ស្រឡាញ់ក៏ចង់បានដែរប៉ុន្តែដោះដូរជាមួយសិទ្ធិសេរីភាពការងារគឺពួកខ្ញុំមិនព្រមដូរជាដាច់ខាត»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារលោក ហេង សួរ ដើម្បីបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះបានទេនៅថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ។
ប៉ុន្តែរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ស ខេង ថ្លែងក្នុងពិធីសំណោះសំណាលមួយនៅខេត្តបាត់បងកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែធ្នូថា លោកថា រដ្ឋាភិបាលបានខិតខំយកចិត្តទុកដាក់ដំណោះស្រាយល្អមួយដោយផ្តល់ប្រាក់អតីភាពការងារនិងជួយសម្របសម្រួសឱ្យកូដករបានចូលធ្វើការងារនៅក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍និងនៅកន្លែងការងារថ្មីដែរតែរឿងនេះនៅតែមិនអាចបញ្ចាប់បានដោយសារបុគ្គលមួយចំនួនមិនព្រមទទួលយកនោះទេ។ លោកអះអាងថា លោកបានណែនាំឱ្យអាជ្ញាធររបស់លោកការពារសិទ្ធិជូនអ្នកធ្វើកូដកម្មដោយមិនឱ្យកើតមានហិង្សា និងអត់ធ្មត់ខ្ពស់ ព្រមទាំងដើរតួអព្យាក្រឹត្យក្នុងការដោះស្រាយវិវាទការងាររវាងភាគីថៅកែនិងកម្មករឱ្យបានត្រឹមត្រូវ៖
«វាអត់មានលាក់លៀមគឺថាទីមួយឱ្យពួកគាត់ទទួលយកប្រាក់អតីតភាពរបស់គាត់សិនទៅទីពីរបើសិនគាត់ត្រូវដូចជានៅណាហ្គាវើលដ៍ឬកន្លែងផ្សេងត្រូវការរើសបុគ្គលយើងជួយអន្តរាមន៍ដើម្បីគាត់បានចូលធ្វើការគឺមានមួយចំនួនហើយដែលយើងបានធ្វើហើយជោគជ័យសប្បាយចិត្តហើយមានចំនួនមិនសុខចិត្តជាពិសេសប្រធាន (កញ្ញា ឈឹម ស៊ីធរ) ហ្នឹងតែម្នងគាត់នៅតែមិនទទួលនូវសំណើនេះក្នុងករណីណាហ្គាវើលដ៍ទៅមុខគេរើស (បុគ្គលិក) យើងជួយអន្តរាគមន៍ទៀតបើកចំហរអស់ប៉ុណ្ណឹងតើគាត់ចង់បានអ្វីទៀតហ្នឹងហើយជាបញ្ហា»។
ទោះយ៉ាងណាក្រុមកូដករលើកឡើងថាអាជ្ញាធរអសមត្ថភាពនិងគ្មានឆន្ទៈពិតប្រាកដជំរុញឱ្យថៅកែមានលុយចេញមុខទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ដែលធ្វើឱ្យបញ្ហានេះបានអូសបន្លាយរយៈជាងមួយឆ្នាំដោយមិនអាចបញ្ចប់វិវាទការងារប្រព្រឹត្តទៅតាមច្បាប់និងទទួលយកបានពីគ្រប់ភាគីនោះទេ។ លើសពីនេះពួកគេមើលឃើញថាចំណាត់ការអាជ្ញាធរលម្អៀងទៅរកភាគីថៅកែព្រមទាំងអូសបន្លាយពេលវេលាដោះស្រាយដើម្បីដាក់សម្ពាធសេដ្ឋកិច្ចដល់អ្នកតវ៉ាឱ្យចុះខ្សោយដើម្បីឱ្យពួកគេបង្ខំចិត្តទទួលយកសំណងជាប្រាក់ដែលក្រុមហ៊ុនផ្តល់ឱ្យមិនត្រឹមត្រូវ។
គិតមកទល់ពេលនេះក្រុមកូដករបានធ្វើកូដកម្ម១ឆ្នាំហើយប៉ុន្តែពុំទទួលបានដំណោះស្រាយនោះទេ។ផ្ទុយទៅវិញ អាជ្ញាធរ និងក្រុមហ៊ុនបានរួមគ្នាចោទប្រកាន់និងចាប់ខ្លួនតំណាងក្រុមកម្មករជាង១០នាក់ដាក់ពន្ធនាគារហើយថែមទាំងប្រើហិង្សាឥតឈប់ឈរលើក្រុមកូដករភាគច្រើនជាស្ត្រីបណ្តាលឲ្យរបួសធ្ងន់និងស្ត្រីម្នាក់រលូតកូនក្នុងផ្ទៃ។ថ្មីៗនេះ ក្រុមហ៊ុន ក៏បានប្តឹងស្ត្រីកូដករ៩នាក់ទៅតុលាការពីបទ «រំលោភលើលំនៅឋានធ្វើឱ្យខូចខាតដោយចេតនាមានស្ថានទម្ងន់ទោសនិងចាប់ឃុំឃាំងនិងបង្ខាំងដោយខុសច្បាប់»។
ជុំវិញរឿងនេះប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកលោក នី សុខា មើលឃើញថា មូលហេតុដែលវិវាទការងារនៅក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍មិនអាចបញ្ចាប់រហូតមកដល់ពេលនេះដោយសាររដ្ឋាភិបាលនិងក្រសួងការងារមិនបានដើរតួនាទីជាអាជ្ញាកណ្តាលរវាងភាគីកម្មករនិងថៅកែក្រុមហ៊ុនខណៈបុគ្គលិកមួយចំនួនបង្ខំចិត្តទទួលយកដំណោះស្រាយពីក្រសួងរីឯអ្នកដែលមិនព្រមទទួលយកដំណោះស្រាយវិញពួកគេត្រូវរងការដាក់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសម្ពាធពីអាជ្ញាធរជាហូរហែ។ លោកយល់ថា ការអូសបន្លាយបញ្ចប់រឿងនេះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិការងារនិងសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសាររបស់កម្មករធ្ងន់ធ្ងរ។លោកអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលនិងក្រុមហ៊ុនបញ្ចប់វិវាទការងារនេះដោយសន្តិវិធីនិងផ្នែកតាមនីតិវិធីច្បាប់ដើម្បីកុំឱ្យខាតផលប្រយោជន៍គ្រប់ភាគីនិងបង្កើនជំនឿចិត្តដល់មហាជនចំពោះការអនុវត្តច្បាប់នៅកម្ពុជា៖
«វិវាទការងារទំហំប៉ុណ្ណឹងរដ្ឋាភិបាលមួយទាំងមូលដែលមិនអាចដោះស្រាយវិវាទកាងារបានឱ្យឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានចំពោះកូដករនិងពលរដ្ឋខ្លួនឯងខ្ញុំគិតថាប៉ះពាល់ដែលបញ្ហាមកពីអសមត្ថភាពនិងកម្សោយក្នុងការដោះស្រាយនិងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់យើង។ខ្ញុំគិតថាធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋអស់ជំនឿលើប្រព័ន្ធយន្តការដោះស្រាយរបស់រដ្ឋហើយមតិជាតិនិងអន្តរជាតិរិះគន់ច្រើនជុំវិញបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹងបាទ»។
ថ្មីៗនេះ សហរដ្ឋអាមេរិក និងស្ថានទូតអូស្ត្រាលីរួមទាំងសហព័ន្ធសហជីពអន្តរជាតិមានសមាជិកសហជីពប្រមាណ៣០០ស្ថាប័នមកពីប្រទេសជាង ១រយ (១២០) ទូទាំងពិភពលោកទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោះលែងកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ និងទម្លាក់ការចោទប្រកាន់លើសហជីពកម្មករទាំងអស់និងបើកឱ្យពួកគេប្រើសិទ្ធិសេរីភាពបង្កើតសមាគមនិងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី។ក្រុមអង្គការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សជាតិ អន្តរជាតិ សហជីព និងបណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗមួយចំនួនក៏មើលឃើញថាការបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើក្រុមកូដករណាហ្គាវើលដ៍ និងការចាប់ខ្លួនកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ គឺរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងអនុវត្តផ្ទុយពីច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលមានចែងធានាគាំពារដល់សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋក្នុងការសម្ដែងមតិបង្ហាញទុក្ខកង្វល់ទៅកាន់រដ្ឋាភិបាល៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។