ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជិត ៤០ស្ថាប័ន ខកចិត្តចំពោះការបន្តនីតិវិធីស៊ើបអង្កេតលើសំណុំរឿងអតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន្ទ។ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលអំពាវនាវដល់តុលាការឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងអ្នកទាំងពីរជាបន្ទាន់ ពីព្រោះអតីតអ្នកសារព័ត៌មានទាំងពីររូបនេះមិនបានប្រព្រឹត្តកំហុសដូចការចោទប្រកាន់ឡើយ។
ក្រុមអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិចំនួន ៣៨ស្ថាប័ន យល់ឃើញដូចគ្នាថា ការស៊ើបអង្កេតបន្ថែមក្នុងសំណុំរឿងអតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរី បង្ហាញថា តុលាការខ្វះភស្តុតាងដាក់បន្ទុកលើបទចោទ ដែលប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌ ហើយក៏រំលេចឱ្យឃើញនូវការធ្លាក់ចុះសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាផងដែរ។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមគ្នា នៅថ្ងៃទី៤ តុលាថា បទចោទប្រឆាំងនឹងអតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីទាំងពីររូប ធ្វើឡើងដោយគ្មានមូលដ្ឋានច្បាប់គ្រប់គ្រាន់ឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ បទចោទទាំងនោះត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាមធ្យោបាយដាក់ពិន័យទៅលើការអនុវត្តដោយត្រឹមត្រូវនូវសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងជាការបំបិទសំឡេងសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ដែលហ៊ានផ្សាយរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ ដែលចូលរួមថ្លែងការណ៍ទាមទារឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងអតីតអ្នកសារព័ត៌មានអាស៊ីសេរីទាំងពីររូប មានដូចជា សមាគម អាដហុក (ADHOC) មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អង្គការសង់ត្រាល់ (CENTRL) សមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ សមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន គណៈកម្មការក្រុមអ្នកច្បាប់អន្តរជាតិ ព្រមទាំងអង្គការសមាគមជាច្រើនផ្សេងទៀត។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលថ្លែងទៀតថា ការមិនចេញសាលក្រមរឿងក្តីនេះ បង្ហាញថា តុលាការខ្វះភស្តុតាងរឹងមាំប្រឆាំងនឹងអ្នកទាំងពីរ ហើយចំណាត់ការកន្លងមក គឺជាការបំពានយ៉ាងខ្លាំងលើសេរីភាព សន្តិសុខ និងសិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌របស់ពួកគេទាំងពីរ។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ បញ្ចេញប្រតិកម្មបែបនេះ ដោយសារតែតុលាការក្រុងភ្នំពេញមិនព្រមចេញសាលក្រមអង្គសេចក្ដីដូចការគ្រោងទុក ប៉ុន្តែបែរជាចេញសាលក្រម "ចាត់របៀប" ដោយបញ្ជាឱ្យចៅក្រមស៊ើបសួរ ស៊ើបអង្កេតបន្ថែម លើអង្គហេតុមួយចំនួនទៀតទៅវិញ ស្របពេលសំណុំរឿងនេះបានអូសបន្លាយជិត ២ឆ្នាំទៅហើយ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន អះអាងថា តុលាការមានសិទ្ធិបើកការស៊ើបអង្កេតបន្ថែមលើសំណុំរឿង ប្រសិនបើតុលាការយល់ថា នៅមានចំណុចមិនច្បាស់លាស់ ឬមានការលេចចេញនូវភស្តុតាងថ្មីណាមួយពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងក្តី៖ « ការលើកឡើងរបស់សង្គមស៊ីវិលនេះ មិនមានមូលដ្ឋានច្បាប់ ហើយក៏មិនស្របទៅនឹងនីតិវិធីតុលាការដែលមានជាធរមានដែរ បានន័យថា ការចាត់របៀបទៅចៅក្រមស៊ើបសួរនេះ មិនមែនក្នុងន័យដើម្បី តែដាក់បន្ទុក ឬក៏ដើម្បីដាក់ទោសទណ្ឌដល់ជនជាប់ចោទទេ គឺដើម្បីធ្វើការស៊ើបសួរបន្ថែមទៀត ដើម្បីធានាថា ការសម្រេចសេចក្តីហ្នឹងវាប្រកបដោយភាពយុត្តិធម៌ និងត្រឹមត្រូវពិតប្រាកដ » ។
ទោះជាយ៉ាងណា មេធាវីការពារក្តីឱ្យអតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរីទាំងពីររូប គឺលោក សំ ចំរើន ថ្លែងថា ផ្អែកលើគោលការណ៍ច្បាប់ និងការសន្មតទុកជាមុនថា គ្មានទោស តុលាការគួរតែសម្រេចឱ្យកូនក្តីរបស់លោកបានរួចផុតពីបទចោទប្រកាន់ ព្រោះសវនាការនាពេលកន្លងមក តុលាការគ្មានភស្តុតាងបង្ហាញពីពិរុទ្ធភាពរបស់ពួកគេឡើយ៖ « កាលណាភស្តុតាងផ្សេងៗ មិនត្រូវបានដាក់បង្ហាញនៅពេលសវនាការទេ សន្មតថា មិនមានទេ ភស្តុតាងហ្នឹង អង្គហេតុហ្នឹងក៏គ្មានដែរ។ អ៊ីចឹងផ្អែកលើគោលការណ៍សន្មតថា គ្មានទោស វិមតិសង្ស័យត្រូវបានប្រយោជន៍ដល់ជនជាប់ចោទ។ អ៊ីចឹងបើមិនមានការបង្ហាញនៅពេលអង្គសវនាការ មានន័យថា មិនមានភស្តុតាង។ មិនមានភស្តុតាង ជនជាប់ចោទមិនបានប្រព្រឹត្តដូចការចោទប្រកាន់ អ៊ីចឹងតុលាការត្រូវសម្រេចដល់អង្គសេចក្ដីថា ជនជាប់ចោទគួរត្រូវបានដោះលែងឱ្យមានសេរីភាព និងគ្មានពិរុទ្ធភាពពាក់ព័ន្ធនឹងបទចោទប្រកាន់នាពេលកន្លងមក។ នោះទើបជារឿងដែលសមស្របទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ និងភាពយុត្តិធម៌សម្រាប់កូនក្ដីខ្ញុំ » ។
អតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន្ទ ហៅ យាង សុជាមេត្តា បានរងការចោទប្រកាន់ពីបទ "ផ្ដល់ឱ្យរដ្ឋបរទេសនូវព័ត៌មានជាអាទិ៍ ដែលនាំឱ្យអន្តរាយការការពារជាតិ" និងបទ "ផលិតវីដេអូអាសអាភាស"។ តុលាការបានឃុំខ្លួនអ្នកទាំងពីរជាង ៩ខែ ទើបអនុញ្ញាតឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន។ ទោះជាយ៉ាងណា តុលាការនៅរក្សាទុកវត្ថុចាប់យក និងលិខិតឆ្លងដែនរបស់អ្នកទាំងពីរដដែល ដែលធ្វើឱ្យអ្នកទាំងពីរគ្មានសេរីភាពដើរហើរដូចពលរដ្ឋទូទៅនោះឡើយ។
ក្រុមការងារអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីការឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្ត បានពិនិត្យឃើញថា អតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរីទាំងពីរនេះ ត្រូវបានដកហូតសិទ្ធិសេរីភាពដោយបំពាន តាមរយៈការឃុំខ្លួន និងការដាក់ឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ។ អង្គការសហប្រជាជាតិអះអាងថា គ្មានមូលដ្ឋានច្បាប់ណាមួយ ដែលអាចយកមកប្រើ ដើម្បីដកហូតសេរីភាពរបស់អ្នកទាំងពីរបានឡើយ ហើយការចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកទាំងពីរ ផ្ដើមចេញពីការអនុវត្តដោយសន្តិវិធីនូវសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកគំនិត និងការបញ្ចេញមតិ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត អាជ្ញាធរបានរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើសិទ្ធិទទួលបានសវនាការប្រកបដោយយុត្តិធម៌របស់អ្នកទាំងពីរ។ អង្គការសហប្រជាជាតិបានស្នើរបបលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យ ដោះលែងអ្នកទាំងពីរ ដោយឥតលក្ខខណ្ឌ និងបើកសិទ្ធិឱ្យពួកគេទាមទារសំណង និងការជួសជុលសំណងក្នុងសំណុំរឿងនេះវិញ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិយល់ថា សំណុំរឿងអតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីនេះ គឺជាករណីមួយក្នុងរបត់នៃការយាយីផ្នែកច្បាប់លើស្ថាប័នព័ត៌មាន សង្គមស៊ីវិល សមាជិកបក្សប្រឆាំង សកម្មជន និងអ្នកដែលហ៊ាននិយាយរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលស្នើរបបលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យបញ្ឈប់ការគំរាមកំហែង និងទង្វើរំលោភបំពាននេះតទៅទៀត។ ក្រៅពីនេះ ពួកគេជំរុញរបបលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យបង្កើតបរិយាកាសល្អប្រសើរសម្រាប់សារព័ត៌មានសេរី និងពហុនិយម និងសង្គមស៊ីវិលមួយដែលអាចធ្វើការងារបានយ៉ាងពេញលេញស្របតាមកាតព្វកិច្ចរបស់កម្ពុជា ដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។