អតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរី ស្នើយ៉ាងទទូចដល់ចៅក្រមស៊ើបសួរតុលាការក្រុងភ្នំពេញ ឱ្យពន្លឿននីតិវិធីស៊ើបអង្កេតបន្ថែម ដើម្បីអាចឱ្យសំណុំរឿងបន្តទៅមុខបាន។ ការអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពីចៅក្រមខកខានមិនបានកោះហៅពួកគាត់ទៅសាកសួរ ឬបំពេញនីតិវិធីបន្ថែមទៀតឡើយក្នុងរយៈពេលជាងមួយឆ្នាំកន្លងទៅនេះ។ អង្គការសង្គមស៊ីវិលផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស បន្តជំរុញឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ និងផ្ដល់សេរីភាពពេញលេញដល់អតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីទាំងពីររូបវិញ ជាជាងលេងសើចនឹងរឿងយុត្តិធម៌របស់ពួកគាត់។
អតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីពីររូប គឺលោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន កំពុងបន្តរស់នៅក្នុងគំនាបផ្លូវចិត្ត និងគ្មានសេរីភាពពេញលេញដូចពលរដ្ឋទូទៅឡើយ ដោយសារតែការអូសបន្លាយសំណុំរឿងតាមតែអំពើចិត្តរបស់តុលាការក្រុងភ្នំពេញ។ ចៅក្រមស៊ើបសួរលោក ពេជ្ជ វិជ្ជាធរ ដែលមានកាតព្វកិច្ចស៊ើបក្ដីនេះបន្ថែម មិនបានកោះហៅពួកគាត់ទៅសាកសួរ ឬបំពេញនីតិវិធីអ្វីនោះឡើយ ក្នុងរយៈពេលជាងមួយឆ្នាំមកនេះ។
អតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីលោក យាង សុធារិន្ទ ឱ្យដឹងថា លោក និងលោក អ៊ួន ឈិន មិនធ្លាប់បានទទួលដីកាកោះហៅពីចៅក្រមស៊ើបសួរ ឬទទួលដំណឹងអ្វីពីតុលាការនោះទេ។ លោកងឿងឆ្ងល់ថា តើហេតុអ្វីបានជាតុលាការមិនយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយសំណុំរឿងរបស់ពួកលោកបែបនេះ ខណៈក្ដីក្ដាំនេះមានរយៈពេលជាង ៤ឆ្នាំមកហើយ ហើយការបង្វិលសំណុំរឿងឱ្យស៊ើបអង្កេតបន្ថែមនោះទៀតសោតក៏មានរយៈពេលជាងមួយឆ្នាំហើយដែរ។ លោកបញ្ជាក់ថា ការផ្អឹបទុកសំណុំរឿងបែបនេះធ្វើឱ្យពួកលោកបន្តបាត់បង់សេរីភាព និងរស់នៅក្នុងទុក្ខកង្វល់ ដូច្នេះលោកទទូចដល់តុលាការឱ្យពន្លឿនសំណុំរឿងនេះ៖ « បើគាត់ទុកអ៊ីចឹង ហើយគ្មានអាជ្ញាយុកាល គ្មានកំណត់ពេលវេលាអ៊ីចឹង ពួកខ្ញុំពិបាកដែរណានៅក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ ដូច្នេះយើងខ្ញុំនៅតែស្នើសុំដដែលថា ឱ្យ ( តុលាការ ) ពន្លឿននីតិវិធីហ្នឹងឱ្យបានលឿនទៅ។ ហើយបើមិនមានភស្តុតាងអ្វីដាក់បន្ទុកលើពួកខ្ញុំជាក់លាក់ទេ សូមមេត្តាទម្លាក់បទចោទប្រកាន់លើពួកខ្ញុំទាំងអស់ទៅ ដើម្បីពួកខ្ញុំបានរស់នៅមានសេរីភាពពេញលេញដូចគេដូចឯងអ៊ីចឹង » ។
ការអំពាវនាវរបស់អតីតអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យរូបនេះ ធ្វើឡើងដោយសារតែចៅក្រមស៊ើបសួរតុលាការក្រុងភ្នំពេញលោក ពេជ្រ វិជ្ជាធរ មិនបានកោះហៅរូបលោក និងលោក អ៊ួន ឈិន ទៅសាកសួរបន្ថែមនោះឡើយ ទោះបីជាចៅក្រមជំនុំជម្រះបានបង្វិលសំណុំរឿងឱ្យស៊ើបអង្កេតបន្ថែម កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩ ហើយតុលាការកំពូលបានចេញសាលដីកាបើកផ្លូវឱ្យអនុវត្តនីតិវិធីនេះ តាំងពីឆ្នាំ ២០២០ ហើយក៏ដោយ។
មេធាវីការពារក្ដីឱ្យអតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីទាំងពីររូប គឺលោក សំ ចំរើន ប្រាប់ថា លោកធ្លាប់ទទួលបានដីកាកោះហៅម្ដងពីចៅក្រមស៊ើបសួរកាលពីចុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ប៉ុន្តែលោកបានដាក់ពាក្យស្នើសុំផ្អាកនីតិវិធីនេះសិន ដោយរង់ចាំសេចក្ដីសម្រេចពីតុលាការកំពូលជាមុនសិនជុំវិញបណ្ដឹងសាទុក្ខប្រឆាំងនឹងសាលក្រមចាត់របៀបនេះ។ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីតុលាការកំពូលបានសម្រេចតម្កល់សាលក្រមចាត់របៀបនេះកាលពីខែកក្កដា និងខែតុលា ឆ្នាំ ២០២០ នោះមក លោកមិនធ្លាប់បានទទួលដីកាកោះហៅម្ដងណាទៀតឡើយ ដែលគិតមកដល់ពេលនេះមានរយៈពេលជាងមួយឆ្នាំហើយ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងចៅក្រមស៊ើបសួរលោក ពេជ្រ វិជ្ជាធរ ប្រធានតុលាការក្រុងភ្នំពេញលោក តាំង ស៊ុនឡាយ និងអ្នកនាំពាក្យលោក អ៊ី រិន្ទ ដើម្បីសាកសួរអំពីការផ្អឹបទុកសំណុំរឿងនេះបានទេ។ ប៉ុន្តែលោក តាំង ស៊ុនឡាយ ធ្លាប់ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ថា ចៅក្រមស៊ើបសួរបានកោះហៅមេធាវី និងជនជាប់ចោទទាំងពីរនាក់ ៣ ទៅ៤ លើករួចមកហើយ តែពួកគេបានបដិសេធមិនចូលបំភ្លឺ ទើបមានការអូសបន្លាយសំណុំរឿងនេះ។
ការបកស្រាយរបស់ប្រធានតុលាការក្រុងភ្នំពេញរូបនេះ ហាក់មិនឆ្លុះបញ្ចាំងការពិតនោះទេ ព្រោះអតីតអ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរីទាំងពីររូប និងមេធាវីរបស់ពួកលោកសុទ្ធតែបញ្ជាក់ថា ពួកគេមិនធ្លាប់បានទទួលដីកាកោះហៅទាំងនោះឡើយ។ ជាពិសេសមេធាវីបញ្ជាក់ថា លោកមិនធ្លាប់បានទទួលដីកាកោះហៅផ្សេង ក្រៅពីដីកាចេញកាលពីចុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ដែលលោកបានស្នើសុំពន្យារពេល ក្រោមហេតុផល មិនទាន់មានសេចក្ដីសម្រេចពីតុលាការកំពូលលើបណ្ដឹងសាទុក្ខប្រឆាំងនឹងសាលក្រមចាត់របៀបនោះឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងណា មេធាវីការពារក្ដីឱ្យអតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរី លោក សំ ចំរើន ឱ្យដឹងថា លោកនឹងពិភាក្សាជាមួយកូនក្ដីទាំងពីរនាក់នាពេលឆាប់ៗនេះជុំវិញការដាក់លិខិតស្នើសុំឱ្យចៅក្រមបិទការស៊ើបសួរ។ លោកពន្យល់ថា ការអូសបន្លាយសំណុំរឿងបែបនេះធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិទទួលបានសវនាការដោយយុត្តិធម៌ និងឆាប់រហ័ស ព្រមទាំងសេរីភាពជាមូលដ្ឋានដទៃទៀតរបស់កូនក្ដីលោក៖ «បើតុលាការធ្វើឡើងដោយមានវិជ្ជាជីវៈ គឺត្រូវតែហ៊ានអារកាត់លើចំណុចណាមួយដែលថា ជារឿងខុស ឬត្រូវ គឺត្រូវតែអារកាត់ហើយ ដើម្បីកុំឱ្យមានភាពមន្ទិលចំពោះភាគីពាក់ព័ន្ធ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំគ្រាន់តែយល់ថា បើដំណើរការក្ដីមួយដែលមិនស្មុគស្មាញអ៊ីចឹងប្រើពេលវេលាយូរ វាជារឿងមិនសមស្របទៅតាមស្តង់ដារជាតិ និងអន្តរជាតិ ដែលហៅថា គោលការណ៍ក្នុងការទទួលបានសវនាការដោយត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ក្នុងនោះក៏មានទាំងសិទ្ធិទទួលបានសវនាការដោយឆាប់រហ័សមួយផងដែរ »។
តុលាការក្រុងភ្នំពេញបានចោទប្រកាន់លោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន ចំនួនពីរបទល្មើស គឺបទចារកម្ម និងបទផលិត និងកាន់កាប់រូបភាពអាសអាភាស ក្រោយពីបានចាប់ខ្លួនពួកគាត់ទាក់ទងនឹងអង្គហេតុនៃការបង្កើតស្ទូឌីយោចម្រៀងដោយគ្មានការអនុញ្ញាត កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។ តុលាការបានឃុំខ្លួនពួកគាត់ជិតមួយឆ្នាំ និងបានចំណាយពេលដ៏យូរក្នុងការអនុវត្តនីតិវិធីពីមួយទៅមួយ។ តុលាការប្រើពេលជាង ២ឆ្នាំ ក្នុងការស៊ើបសួរ បើកការជំនុំជម្រះ និងចុងក្រោយចេញសាលក្រមចាត់របៀបឱ្យស៊ើបក្ដីនេះបន្ថែម។ ការប្ដឹងឧទ្ធរណ៍ និងប្ដឹងសាទុក្ខប្រឆាំងនឹងសាលក្រមចាត់របៀបនេះប្រើពេលប្រមាណមួយឆ្នាំទៀត ដោយតុលាការជាន់ខ្ពស់សម្រេចតម្កល់សាលក្រមនេះ។ ជាងមួយឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ជាពេលដែលអ្នកទាំងពីរត្រូវរង់ចាំការកោះហៅពីចៅក្រមស៊ើបសួរ ចំពោះដំណើរការស៊ើបអង្កេតបន្ថែម។ គិតជាសរុប ក្នុងរយៈពេលជាង ៤ឆ្នាំមកនេះ ពន្លឺយុត្តិធម៌សម្រាប់អតីតអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យទាំងពីររូបនេះ នៅមិនទាន់លេចចេញជារូបរាងនៅឡើយទេ។
ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សដែលតាមដានសំណុំរឿងនេះវាយតម្លៃថា តុលាការគ្មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីដាក់បន្ទុក និងបង្ហាញពីទោសកំហុសរបស់លោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន តាំងតែពីដំបូងមកម៉្លេះ។ ដោយសារតែបែបនេះហើយ ទើបពួកគេទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងអ្នកទាំងពីរ។
ប្រធានសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក នី សុខា សោកស្ដាយចំពោះចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរ និងតុលាការទៅលើលោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន ជាពិសេសការអូសបន្លាយសំណុំរឿងមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។ លោកទទួលស្គាល់ថា ច្បាប់មិនបានកំណត់អំពីថេរវេលានៃការស៊ើបអង្កេតនោះទេ តែគោលការណ៍ច្បាប់តម្រូវឱ្យតុលាការចាត់ការសំណុំរឿងនីមួយៗដោយយុត្តិធម៌ និងឆាប់រហ័ស។ លោករិះគន់ថា តុលាការហាក់កំពុងយករឿងយុត្តិធម៌របស់អតីតអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យទាំងពីររូប ជាល្បែងលេងសើចទៅវិញ៖ «ច្បាប់ជាតិយើងបានកំណត់ហើយថា ការចោទប្រកាន់ ការចាប់ខ្លួន ការឃុំខ្លួនត្រូវធ្វើទៅតាមច្បាប់ឱ្យមានភាពយុត្តិធម៌ ត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែយើងហាក់បីដូចជា ចោទប្រកាន់ ចាប់ខ្លួន ឃុំខ្លួនគេមួយរយៈនេះ ហាក់បីដូចជាធ្វើនៅក្នុងន័យមួយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយស ដល់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់គេ។ អាហ្នឹងវាជារឿងមួយ ដែលហាក់បីដូចជាយើងលេងសើចនៅក្នុងល្បែងយុត្តិធម៌ហ្នឹង »។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ រួមទាំងទីភ្នាក់ងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិផង សុទ្ធតែបានចាត់ទុកសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌប្រឆាំងនឹងលោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន ថា ធ្វើឡើងដោយមិនត្រឹមត្រូវ និងផ្ទុយពីគោលការណ៍ច្បាប់។ ជាមួយគ្នានេះ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃតស៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) បានវាយតម្លៃថា អតីតអ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរីទាំងពីររូប គឺជាជនរងគ្រោះនៃការវាយបង្ក្រាបឥតស្រាកស្រាន្តរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅលើសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា។
លោក យាង សុធារិន្ទ បញ្ជាក់បន្ថែមថា អាជ្ញាធរដឹងច្បាស់ថា ពួកលោកមិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសអ្វីឡើយ។ ប៉ុន្តែការចាប់ខ្លួន និងការបន្តចោទប្រកាន់ពួកលោករហូតមកដល់ពេលនេះ គឺជាការរូបភាពនៃការគំរាមកំហែង និងបំបាក់ស្មារតីអ្នកសារព័ត៌មាន និងស្ថាប័នព័ត៌មានឯករាជ្យទៅវិញទេ។
ចំណាត់ការលើលោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន ព្រមទាំងអ្នកកាសែតឯករាជ្យមួយចំនួនទៀតនោះ គឺជាតឹកតាងមួយដែលបង្ហាញអំពីការបង្ក្រាបរបស់អាជ្ញាធរលើសេរីភាពសារព័ត៌មាន និងការបញ្ចេញមតិ។ នេះក៏ជាមូលហេតុមួយដែលសហគមន៍អន្តរជាតិមើលឃើញ និងវាយតម្លៃអំពីការធ្លាក់ចុះនៃសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។