អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនសុ្សប្រចាំនៅកម្ពុជា ថាបើកម្ពុជាមានឆន្ទៈនយោបាយ នោះអ្វីៗនឹងអាចដោះស្រាយបានជុំវិញរឿងរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យ។ សាររបស់អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងសម័យប្រជុំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ តើអ្វីដែលខ្ទាស់ឆន្ទៈនយោបាយកម្ពុជា ក្នុងការស្តារស្ថានភាពអាក្រក់នេះឡើងវិញ?
អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទួទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុសុ្សប្រចាំនៅកម្ពុជា លោក វិទិត មុនតាប៊ន(Vitit Muntarbhorn) ព្រមាននៅក្នុង សេចក្តីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែតុលា ពីទីក្រុងហ្សឺណែវ (Geneva) ប្រទេសស្វ៊ីស (Switzerland) ថាកម្ពុជាកំពុងតែដើរថយក្រោយ និងងាកចេញពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ងាកមករកផ្លូវត្រូវនៃគន្លងប្រជាធិបតេយ្យវិញ ដោយត្រូវបើកសិទ្ធិសេរីភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋ និងស្តារប្រជាធិបតេយ្យមកវិញ។
ក្នុងន័យនេះ លោកស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលលុបឬកែសម្រួលច្បាប់ទាំងឡាយណា ដែលរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងទម្លាក់ចោលរាល់បទចោទប្រកាន់ និងបញ្ឈប់ការឃុំខ្លួនអ្នកដែលមិនយល់ស្របជាមួយនឹងអាជ្ញាធរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាល ផ្តល់សិទ្ធិនយោបាយជូនសមាជិកគណបក្សប្រឆាំងទាំងអស់ឡើងវិញ និងប្រឹងប្រែងឲ្យមានការផ្សះផ្សារគ្នា ដើម្បីចែករម្លែកអំណាចសម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់គ្នា និងបញ្ឈប់ភាពផ្តាច់មុខតែឯង។
លោកក៏លើកឡើងអំពីការងាកចេញពីស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលខួបទី៣០ឆ្នាំ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ នឹងចូលមកដល់នៅថ្ងៃទី២៣ ខែ តុលាខាងមុខនេះហើយ។
លោកកោតសរសើររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងយុទ្ធនាការចាក់វ៉ាក់សាំងជូនពលរដ្ឋខ្មែរ ប៉ុន្តែលោកថា ច្បាប់បង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ មានភាពធ្ងន់ធ្ងរពេក រហូតដល់ចាប់ខ្លួនមនុស្សរាប់រយនាក់ និងកំណត់ទោសទណ្ឌជាប់ពន្ធនាគារអាចរហូតដល់ ២០ឆ្នាំ ដោយសារតែការមិនធ្វើតាមវិធានការរដ្ឋបាល។ លោកថា ការចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋដែលហ៊ាននិយាយរិះគន់រឿងកូវីដ-១៩នេះ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ដែលធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋរឹតត្បិតខ្លួនឯងក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងការបញ្ចេញមតិត្រូវគេតាមដាន។
ស្ថានភាពអាក្រក់បែបនេះ លោក វិទិត មុនតាប៊ន បារម្ភថា ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នៅឆ្នាំ២០២២ និងការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំ២០២៣ អាចនឹងប្រព្រឹត្តទៅដោយគ្មានគណបក្សប្រឆាំងចូលរួម ដែលធ្វើឲ្យគ្រោះថ្នាក់ដល់សិទ្ធិពលរដ្ឋ ក្នុងការចូលរួមកិច្ចការសាធារណៈ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី មន្រ្តីជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិរូបនេះ ថាដំណោះស្រាយ គឺងាយស្រួលបំផុត បើកម្ពុជាមានឆន្ទៈនយោបាយ។
ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគនយោបាយឯណោះវិញ លោកថា ឆន្ទៈនយោបាយនេះ ពិបាកនឹងឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន មានណាស់ ព្រោះវាប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍សួនតួ ប្រយោជន៍គ្រួសារ និងបក្ខពួកនិយមរបស់ក្រុមលោក ហ៊ុន សែន និងបញ្ហាជ្រៀតជ្រែក និងឥទ្ធិពលប្រទេសកុម្មុយនីស្តក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក គឹម សុខ ដែលហ៊ានរិះគន់របបលោក ហ៊ុន សែន ឥតសំចៃមាត់ និងកំពុងរស់នៅនិរទ្ទេសខ្លួននៅប្រទេសហ្វាំងឡង់ (Finland) ថាលោក ហ៊ុន សែន សព្វថ្ងៃព្រួយបារម្ភខ្លាំងតែពីរឿងបាត់អំណាច ដែលអាចគ្រោះថ្នាក់ដល់រូបលោក និងក្រុមគ្រួសាររបស់លោកនោះឯង ដែលមិនអាចឲ្យលោក ហ៊ុន សែន មានឆន្ទៈស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញបាននោះទេ និងសុខចិត្តឲ្យជាតិរងទុក្ខបែបនេះ។
ប៉ុន្តែលោក គឹម សុខ ថាកម្ពុជាមិនទាន់អស់សង្ឃឹមទេ បើទោះលោក ហ៊ុន សែន មិនហ៊ានធ្វើពលិកម្ម ព្រោះនៅមានកម្លាំងអ្នកស្រលាញ់ប្រជាធិបតេយ្យ និងការផ្លាស់ប្តូរ ដែលជាកម្លាំងស្រួចក្នុងការស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាឡើងវិញ៖ «លោក ហ៊ុន សែន មិនហ៊ានធ្វើពលិកម្មទៅហើយ ដូច្នេះទាល់តែអ្នកមាននិន្នាការប្រជាធិបតេយ្យ ដែលប្រាថ្នាចង់បានប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវធ្វើពលិកម្មពីរយ៉ាង។ ម្យ៉ាងគឺជម្រុះចោលនូវអស្មិមានៈបុគ្គល ហើយរកការរួបរួមគ្នាឡើងវិញ។ ឈប់ឈ្លោះប្រកែកគ្នា ហើយទីពីរពេលរួបរួមគ្នា ផ្សះផ្សារគ្នានៃអ្នកប្រជាធិបតេយ្យហើយ រកមេដឹកនាំឬក្រុមមេដឹកនាំ ដែលហ៊ានធ្វើពលិកម្ម ដើម្បីទៅដឹកនាំនៅសមរភូមិ» ។
ការដឹកនាំនៅសមរភូមិនេះ កំពុងជួបឧបសគ្គធំ ដោយសារតែរបបលោក ហ៊ុន សែន នៅតែបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញឥតស្រាកស្រាន្តលើសំឡេងប្រឆាំង។ ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ត្រូវតុលាការដាក់ឲ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ និងមិនអាចមានសិទ្ធិធ្វើសកម្មភាពនយោបាយអ្វីបានទាំងអស់។ ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សម រង្ស៊ី កំពុងរស់នៅនិរទ្ទេសខ្លួននៅប្រទេសបារាំង ដោយសារតែលោក ហ៊ុន សែន រារាំងមិនឲ្យចូលស្រុកវិញ និងប្តឹងលោកជាច្រើនករណីនៅតុលាការ។ រីឯសកម្មជននយោបាយ និងមន្រ្តីបក្សប្រឆាំងជាច្រើនទៀត នៅតែរងបម្រាមសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ និងខ្លះរត់ភៀសខ្លួនទៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីរួចផុតពីការតាមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញរបស់អាជ្ញាធរ។
ទោះជាមានការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យយ៉ាងនេះក្តី ក៏មន្រ្តីរបបលោក ហ៊ុន សែន នៅតែការពារចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាល និងអះអាងថាសេចក្តីរាយការណ៍របស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានេះ មានភាពលម្អៀងផ្នែកនយោបាយ និងថាកម្ពុជានឹងមិនធ្វើតាមការស្នើសុំរបស់អ្នកជំនាញរូបនេះនោះទេ។
អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលោក កត្តា អ៊ន ថាជំហររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នឹងមិនទទួលយកអនុសាសន៍ទាំងឡាយណា ដែលផ្ទុយពីការពិតនៅកម្ពុជា។ លោកចាត់ទុកអនុសាសន៍ទាំងនោះ ថាមានចរិតនយោបាយ និងជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តែងតែទាត់ចោលសេចក្តីរាយការណ៍ និងលទ្ធផលនៃការស្វែងរកការពិតរបស់ក្រុមអ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ មន្រ្តីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និងមន្រ្តីរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបផង អំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងការបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ជាលទ្ធផល ដោយសារការមានះ និងមិនព្រមទទួលយកការពិតនេះ កម្ពុជាតែងតែរងទណ្ឌកម្មជាបន្តបន្ទាប់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។