ជនជាតិចាមនៅស្វាយឃ្លាំងស្រុកក្រូចឆ្មាប្រតិកម្មខ្លាំងៗ ចំពោះមរណភាព និងពិធីបុណ្យលោក នួន ជា
2019.08.12
លោក លី ហាក់ ជនជាតិចាមនៅភូមិស្វាយឃ្លាំង ឃុំស្វាយឃ្លាំង ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ
RFA
ក្រោយមរណភាពរបស់អតីតបងធំទីពីរ នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ លោក នួន ជា ដែលមានឈ្មោះដើមថា ឡុង ប៊ុនរួត នៅល្ងាចថ្ងៃទី៤ ខែសីហា កន្លងទៅ ក្នុងវ័យ ៩៣ឆ្នាំ នៅមន្ទីរពេទ្យរុស្ស៊ីដោយជំងឺ ហើយដែលសពរបស់លោកត្រូវបានក្រុមគ្រួសារបូជាតាមបែបប្រពៃណីសាសនាផងនោះ ពលរដ្ឋចាមនៅភូមិស្វាយឃ្លាំង ឃុំស្វាយឃ្លាំង ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ មានប្រតិកម្មផ្សេងៗ គ្នាទៅលើការលាចាកលោករបស់លោក នួន ជា។ ដោយពលរដ្ឋចាមខ្លះថា លោក នួន ជា ជាមនុស្សទមិឡឥតសាសនា ព្រោះក្រោមរបបដឹកនាំរបស់លោក សាសនាទាំងអស់ រួមទាំងសាសនាឥស្លាមផង ត្រូវលោកកម្ទេចចោល។ សម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហមវិញថា ពន្លឺយុត្តិធម៌អាចនឹងត្រូវបានបាត់បង់ក្រោយមរណភាពលោក នួន ជា ដ្បិតលោកមិនព្រមនិយាយការពិត។
ជនជាតិចាមខ្លះនៅភូមិស្វាយឃ្លាំង ដែលត្រូវបានគេដឹងថា ជាភូមិមួយដែលហ៊ានក្រោកឈប្រឆាំងនឹងរបបកុម្មុយនិស្តខ្មែរក្រហម យល់ឃើញផ្សេងៗ គ្នាចំពោះមរណភាព និងពិធីបុណ្យសពរបស់លោក នួន ជា ក្រោយពីទទួលដំណឹងថា អតីតមេដឹកនាំកំពូលទី២ នៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ រូបនេះ បានស្លាប់ និងត្រូវបានបូជារួចរាល់តាមបែបព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលពិធីសាសនានេះត្រូវបានលុបបំបាត់ចោល នៅពេលខ្មែរក្រហមគ្រប់គ្រងប្រទេសពីខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។
ដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីម្នាក់ប្រឆាំងនឹងអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម លោក សុះ មីន បានថ្លែងថា លោកមិនមានអ្វីដែលត្រូវប្រតិកម្មនឹងការស្លាប់របស់លោក នួន ជា នោះទេ ត្បិតលោកយល់ថា ការស្លាប់គឺជារឿងធម្មតាសម្រាប់មនុស្សទូទៅ តែលោកថា អ្វីដែលធ្វើឱ្យសប្បាយចិត្តគឺឃើញ នួន ជា ត្រូវបានគេនាំមកជំនុំជម្រះចំពោះបទឧក្រិដ្ឋនានា ដែលគាត់បានប្រព្រឹត្តកាលនៅពេលកាន់អំណាច។
ទោះជាយ៉ាងណា ដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីរូបនេះ បានប្រតិកម្មខ្លាំងៗនឹងការធ្វើពិធីបុណ្យសពរបស់បងធំទីពីរ លោក នួន ជា ដែលត្រូវបានគ្រួសារបូជានៅវេលាម៉ោង ៧យប់ថ្ងៃទី៩ សីហា នៅវត្តព្រំគិរីមរកត ក្បែរគេហដ្ឋានរបស់លោក ក្នុងខេត្តប៉ៃលិន ថា វាគ្រាន់តែជាការសម្ដែងឆាកល្ខោនតែប៉ុណ្ណោះ ដ្បិតអតីតប្រធានរដ្ឋសភាប្រជាជន នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យរូបនេះ មិនបានអនុញ្ញាតឱ្យមានការគោរពជឿលើសាសនាណាមួយឡើយ កាលខ្លួននៅមានជីវិតនិងកាន់អំណាចក្នុងរបបអាវខ្មៅរបស់ខ្លួន៖ «ព្រោះវា (នួន ជា) ជាមនុស្សដែលទមិឡទៅហើយហ្នឹង។ អីចឹងម៉ោងហ្នឹង ម៉ោងដែលវា (នួន ជា) ស្លាប់ វាផ្តាំឱ្យគេធ្វើបុណ្យសម្រាប់អី? សម្រាប់វា (នួន ជា)? បុណ្យហ្នឹងគឺជាប្រពៃណីរបស់សាសនា។ វាមិនមែនជាអ្នកកាន់សាសនា។ វាជាសត្វទមិឡ នៅរបបប្រល័យពូជសាសន៍របបវា (នួន ជា) នៅគ្រប់គ្រង។ អីចឹងសូមប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ពិចារណាទៅ។ អីចឹងត្រូវអាណិតអាសូរចំពោះវា ត្រូវធ្វើបុណ្យហ្អា បើវាអត់មានឱ្យប្រជាជនជំនឿសាសនា អត់ឱ្យប្រជាជនជំនឿដាមានបាបមានបុណ្យ ចុះពេលនេះវា (នួន ជា) ចង់បានបុណ្យធ្វើអី?»។
ជនជាតិចាមនៅភូមិស្វាយឃ្លាំងម្នាក់ទៀតលោក លី ហាក់ ជាអតីតអ្នកងើបបះបោរប្រឆាំងនឹងរបបខ្មែរក្រហមមានប្រសាសន៍ថា លោកមានការត្រេកអរនៅពេលដែលបានទទួលដំណឹងថា បងធំទីពីរ នួន ជា បានទទួលមរណភាព។
កំពុងអង្គុយលើគ្រែក្រោមផ្ទះ ជាមួយសមាជិកគ្រួសាររបស់ខ្លួន ហើយមានទឹកមុខប្រែពីភាពសប្បាយរីករាយទៅជាក្រៀមក្រំ មើលទៅហាក់មានការឈឺផ្លូវចិត្ត ក្រោយពីត្រូវបានសាកសួរពីប្រតិកម្មរបស់គាត់អំពីមរណភាពរបស់លោក នួន ជា បុរសវ័យ ៨៧ ឆ្នាំរូបនេះ មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា បើនិយាយពីកំហឹង និងការឈឺចាប់ដែលគាត់បានឆ្លងកាត់ក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ លោក នួន ជា គួរតែត្រូវបន្តទទួលទោសកំហុសដែលគាត់បានសាង បើទោះបីជាអតីតអនុលេខាបក្សនៃបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជារូបនេះ បានទទួលមរណភាពទៅហើយក្ដី៖ «បើបើងាប់ហើយ ត្រូវដាក់ទោសគាត់ទៅទៀតហ្អា។ បើតាមថា ច្រវាក់ដាក់លើផ្នូរគាត់ទៅទៀត បើតាមថាហ្នឹងណា៎ តាមក្ដៅក្រហាយ»។
លោក លី ហាក់ បានរៀបរាប់ទាំងទឹកមុខក្រៀមក្រំប្រាប់ថា សពលោក នួន ជា មិនគួរត្រូវបានធ្វើបុណ្យតាមបែបសាសនានោះទេ ត្បិតអីអតីតបងធំទី២រូបនេះ បានរារាំងពលរដ្ឋខ្លួនក្នុងការគោរពប្រណិប័តន៍សាសនា៖ «មិនត្រូវធ្វើបុណ្យទេ ត្រូវយក (សពរបស់លោក នួន ជា) ទៅគ្រវីចោលទៀតនោះ។ វាធ្វើបាបពួកខ្ញុំហ្នឹងអស់ហើយ ។ មនុស្សហ្នឹងត្រូវយកទៅបោះចោល កប់ចោល។ យើងទៅបន់ស្រន់ឱ្យគាត់ធ្វើអី? មនុស្សក្បត់នឹងពពួកយើងទៅហើយ យើងទៅបុណ្យយ៉ាងម៉េចទៀត? មនុស្សអាក្រក់ទៅហើយ អត់ដឹងសាសនាយ៉ាងម៉េច?»។
ចំពោះខ្មែរក្រហម សាសនាគឺជាកម្អែលនៃសង្គមចាស់ ដែលធ្វើឱ្យខាតបង់ពេលវេលា និងធនធានឥតប្រយោជន៍។ លើសពីនោះទៀត ខ្មែរក្រហមយល់ថា សាសនាគឺជាឧបសគ្គគំរាមដល់មនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្ត និងបដិវត្តន៍ផ្លាស់ប្ដូរសង្គមរបស់ពួកគេ ដែលត្រូវលុបបំបាត់ចោល រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ មាត្រា២០ បានចែងអំពីសិទ្ធខាងជំនឿ និងសាសនាថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលស្ថិតក្នុងរបបនេះមានសិទ្ធិជឿ ឬមិនជឿលើសាសនាណាមួយក៏បាន។ មាត្រាដដែលបានបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ «មិនអនុញ្ញាតឱ្យសាសនាប្រតិកិរិយា ដែលបំផ្លិចបំផ្លាញកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងប្រជាជនកម្ពុជាដាច់ខាត»។
ប៉ុន្តែ ការអនុវត្តជាក់ស្ដែងវិញ ការគោរពប្រណិប័តន៍ជំនឿលើសាសនាមិនមានសោះឡើយ។
មិនខុសគ្នាពីលោក លី ហាក់ ពលរដ្ឋចាមម្នាក់ទៀតអ្នកស្រី សឹម សោះ វ័យ ៧៥ ឆ្នាំ និយាយថា លោកស្រីមានសេចក្ដីត្រេកអរពេលលឺដំណឹងថា បងធំទី២ នួន ជា សា្លប់ ដ្បិតអ្នកស្រីឆ្អែតចិត្តនឹងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ដោយសារអ្នកស្រីក៏ដូចជាពលរដ្ឋចាមឯទៀតត្រូវបានបង្ខំឱ្យទទួលទានសាច់ជ្រូក និងបោះបង់ប្រពៃណីសាសនារបស់ខ្លួន៖ «មានអារម្មណ៍សប្បាយ បាន នួន ជា ស្លាប់ទៅ អត់មានពីណាជំនួសអីហ្នឹង សប្បាយមែនទែន។ រកមាន ឬមិនមាន ក្រឬមាន យ៉ាងម៉េចម៉ាហ្នឹង សប្បាយមែនទែន ទោះក្រយ៉ាងម៉េចក៏សប្បាយដែរ ឱ្យតែ នួន ជា វាងាប់ (ស្លាប់) ទៅ»។
ការស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញថា ក្រោមរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ វប្បធម៌ប្រពៃណីរបស់ជនជាតិចាម ត្រូវបានបំផ្លាញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ហើយនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា យ៉ាងហោចណាស់មានភូមិចាមចំនួន ១១ ត្រូវបានរលាយបាត់ និងមានជនជាតិចាម ប្រមាណពី ៤សែន ទៅ ៥សែននាក់ ក្នុងចំណោមប្រជាជនចាម ចំនួន ៧សែននាក់ បានស្លាប់បាត់បង់ជីវិត។
នៅមុនរបបខ្មែរក្រហម ជនជាតិខ្មែរ និងជាតិសាសន៍ដទៃ ដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានសេរីភាពពេញលេញក្នុងការគោរពប្រណិប័តន៍ទំនៀមទម្លាប់ និងសាសនា ដែលជាវប្បធម៌បញ្ជាក់ពីអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគេជាយូរលង់ណាស់មកហើយ។ ប៉ុន្តែភ្លាមៗបន្ទាប់ពីផ្ដួលរំលំរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ នៅក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមបានចាត់ទុកសាសនាទាំងអស់ជាសត្រូវរបស់បដិវត្ត។
អ្នកស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាសន៍ខ្មែរក្រហម លោក អ៊ីសា ឧស្មាន ដែលជាសាក្សីដ៏សំខាន់នៅក្នុងសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមដែរនោះ មានប្រសាសន៍ថា អ្នកដែលស្លាប់និងត្រូវបានសម្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យបូជានោះទេ ហើយវាជាការស្លាប់ដោយវេទនាបំផុត។ លោកបន្ថែមថា ពលរដ្ឋខ្មែរនាសម័យនោះ ស្លាប់ដោយការធ្វើទារុណកម្ម ស្លាប់តាមរយៈការបង្អត់អាហារ និងតាមរយៈមធ្យោបាយផ្សេងៗទៀត៖ «បើមកប្រៀបធៀបការស្លាប់របស់លោក នួន ជា នេះ ជារឿងមួយដែលវាស្រួលបំផុត។ វា (ជាការ) ស្លាប់ដោយស្រួលបំផុត ដោយមានពេទ្យ មានបុណ្យទានត្រឹមត្រូវតាមបែបបទសាសនា។ បើយើងនិយាយពីកំហឹងមួយភ្លែតគឺ គាត់មិនសមទេ។ មិនសមដែលគាត់ស្លាប់ក្នុងរបៀបហ្នឹង។ គាត់គួរតែទទួលទារុណកម្មខ្លះមុនស្លាប់ វេទនាខ្លះ មានការឈឺចាប់ មានការវេទនា តែបើយើងមើលមែនទែនទៅគាត់ហាក់គ្មានការវេទនាទេ»។
លោក អ៊ីសា ឧស្មាន បន្តថា លោក នួន ជា ហាក់មានការភ្ញាក់រលឹកចំពោះអ្វីដែលខ្លួនបានប្រព្រឹត្ត ហើយចាប់ផ្ដើមគិតពីរឿងធម៌អាថ៌ តែអ្នកស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាសនាខ្មែរក្រហមរូបនេះ នៅតែមានការសោកស្ដាយដែលលោក នួន ជា មិនបាននិយាយការពិតពីអ្វីដែលបានកើតឡើងក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន និងបក្សពួក។ សម្រាប់លោក ឧស្មាន ពន្លឺយុត្តិធម៌ហាក់នៅឆ្ងាយ និងបានបាត់បង់ក្រោយពីមរណភាពរបស់លោក នួន ជា ទៅ។
អតីតមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហម ដែលអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា បានចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ប្រឆាំងជនជាតិចាម និងវៀតណាមនៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ មាន ៤នាក់ រួមមាន លោក នួន ជា ប្រធានសភាតំណាងប្រជាជន លោក អៀង សារី អតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស អ្នកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ច និងលោក ខៀវ សំផន ប្រធានគណៈប្រធានរដ្ឋនៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។
តែរហូតមកដល់ពេលនេះ សំណុំរឿង ០០២វគ្គ២ នៅសល់តែជនជាប់ចោទតែមួយរូបប៉ុណ្ណោះ គឺលោក ខៀវ សំផន ដែលកំពុងជំនុំជម្រះ ខិតជិតដល់ទីបញ្ចប់ហើយ។ ចំណែក លោក អៀង សារី និងអ្នកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ ដែលជាប្ដីប្រពន្ធនឹងគ្នានោះបានស្លាប់ដោយមិនមានការជំនុំជម្រះក្ដី។
ក្រោមរបបខ្មែរក្រហមរយៈពេលជិត ៤ឆ្នាំ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាសរុបជិត ២លាននាក់ត្រូវបានបាត់បង់ជីវិត ដោយសារការប្រហារជីវិត ការបង្អត់អាហារ ពលកម្មបាក់កម្លាំង និងជំងឺដង្កាត់គ្មានថ្នាំព្យាបាល៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- ជនជាតិឥណ្ឌា ៦៧នាក់ទៀត ត្រូវបានសង្គ្រោះចេញពីកន្លែងឆបោកតាមអនឡាញនៅកម្ពុជា
- តុលាការចោទប្រកាន់ពលករខ្មែរដែលបញ្ជូនពីម៉ាឡេស៊ី ពីបទញុះញង់ និងឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារ
- អង្គការអន្តរជាតិថា រដ្ឋាភិបាលបានបរាជ័យ ចំពោះការធានារបស់ខ្លួនលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស
- លោក ស៊ុន ចាន់ថុល អះអាងថា ក្រុមហ៊ុនអាមេរិកាំងច្រើនចាប់អារម្មណ៍ចង់មកវិនិយោគនៅកម្ពុជា
- កាស៊ីណូលោក លី យ៉ុងផាត់ រងការចោទប្រកាន់ថា បង្ខាំងមនុស្សឱ្យធ្វើការឆបោកតាមអនឡាញ