៤០ឆ្នាំនៃការចងចាំ៖ ព្រះពុទ្ធសាសនាក្រោមរបបខ្មែរក្រហម
ពលរដ្ឋពិនិត្យមើលលលាដ៍ក្បាលនាមជ្ឈមណ្ឌលប្រល័យពូជសាសន៍ជើងឯក នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៥។
ថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា កាលពី ៤០ឆ្នាំមុន គឺជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ជូរចត់ ដែលបានរុញច្រានប្រទេសកម្ពុជា ឲ្យធ្លាក់ទៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថា របបខ្មែរក្រហម។
ក្នុងរយៈពេល ៣ឆ្នាំ ៨ខែ ២០ថ្ងៃនៃការគ្រប់គ្រងកាន់អំណាច មនុស្សជិត ២លាននាក់មានក្មេងចាស់ប្រុសស្រី បានបាត់បង់ជីវិតដោយការបង្ខំឲ្យធ្វើការធ្ងន់ធ្ងរ បាក់កម្លាំង គ្មានអាហារគ្រប់គ្រាន់ ដោយសារជំងឺ ដោយគ្មានថ្នាំព្យាបាល ដោយការធ្វើទារុណកម្ម និងសម្លាប់តាមវិធីផ្សេងៗ។
សូមស្តាប់សេចក្តីអធិប្បាយរបស់អ្នកនាង កេសរណ្ណីយ្យា អំពីជ្រុងមួយនៃឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងសាសនាក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ នាអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ ១៩៧៩ ដែលពោលរំឭកដោយពលរដ្ឋមួយចំនួន រួមនឹងឯកសារចម្រៀងបដិវត្តន៍សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ៖
៚ចម្រៀងខ្មែរក្រហម៖ ទិវាជ័យជម្នះ ១៧ មេសា៚
ក្រុមកុម្មុយនីស្តខ្មែរក្រហម បានចាត់ទុកថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ គឺជាជោគជ័យដ៏ត្រចះត្រចង់លើកងទ័ពសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលពួកគេចាត់ទុកជាក្រុមចក្រពត្តិនាយទុនប្រតិកិរិយាគាំទ្ររបបសាធារណរដ្ឋខ្មែររបស់លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់។
ប៉ុន្តែផ្ទុយពីក្រុមខ្មែរក្រហម ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរភាគច្រើនលើសលប់ ជាពិសេសអ្នករស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញប្រមាណជាង ២លាននាក់ ដែលកងទាហានអាវខ្មៅក្រហមបណ្ដេញចេញដោយចុងកាំភ្លើងនាពេលនោះ ចាត់ទុកព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី១៧ មេសា គឺជាយុគសម័យខ្មៅងងឹត ជាឋាននរកលោកីយ៍។
រយៈពេល ៤០ឆ្នាំបានកន្លងផុតទៅហើយ ប៉ុន្តែអនុស្សាវរីយ៍ដ៏សែនរន្ធត់ ឈឺចាប់ខ្លោចផ្សា និងនិរាសប្រាសព្រាត់ នៅតែដក់ជាប់ក្នុងដួងចិត្តនៃពលរដ្ឋខ្មែររងគ្រោះ ដែលមានភ័ព្វវាសនានៅរស់រានមានជីវិត ឆ្លងកាត់យុគសម័យវាលពិឃាត។ នេះ គឺជាការពោលរំឭករបស់ជនរងគ្រោះពីរនាក់ ដែលឋិតក្នុងចំណោមពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលកងទាហានអាវខ្មៅក្រហមបណ្ដេញចេញពីក្រុងភ្នំពេញ ដែលបណ្ដាលឲ្យមនុស្សប្រមាណ ២ម៉ឺននាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិតនាពេលនោះ៖ «...ចម្រើនពរ! ពេល ១៧ មេសា ម៉ោង ១០យប់ បានកងទ័ពរំដោះហ្នឹងឲ្យចេញ (ពី) ភ្នំពេញ ហើយសួរថាមិត្តឲ្យទៅណាវិញ ថាស្រុកនៅណាទៅហ្នឹងវិញ កងទ័ពតូចៗទេ កាំភ្លើងអូសដី...ពរ!...។ អត់ចេញ គឺថាគេភ្ជង់កាំភ្លើង ពួកវាដើរឆ្វាត់ឆ្វែងស្ពាយកាំភ្លើងច្រងេងច្រងាងពេញហ្នឹង តូចៗអីក៏មាន ទឹកមុខគួរឲ្យខ្លាច។ វាចេះតែរុញៗទៅ ហើយពួកគេនៅខាងៗថ្នល់ គឺថាមើលទៅឃើញវេទនាណាស់ ខ្មោចនៅតាមផ្លូវរងោករងល់ទៅ ព្រោះថាអ្នកណាទទឹងនឹងគេ បាញ់ចោលភ្លាម វាអត់មាននិយាយអីទេ តែមិនគោរពតាមវា វាបាញ់ចោលភ្លាម...»។
បន្ទាប់ពីទីក្រុងភ្នំពេញ ក្រុមទាហានខ្មែរក្រហមក៏ចាប់ផ្តើមជម្លៀសអ្នកនៅតាមខេត្តជាបន្តបន្ទាប់។
ជនរងគ្រោះពីរនាក់ទៀតរៀបរាប់អំពីការបាត់បង់ក្រុមគ្រួសារជាទីស្រឡាញ់ ក្រោយពីការបណ្ដេញចេញពីស្រុកទេសឲ្យទៅរស់នៅទីជនបទ ក្រោមផែនការបោសសម្អាតរបស់របបកុម្មុយនីស្តខ្មែរក្រហម៖ «...១៧ មេសា ហ្នឹងរួច ខាងទ័ពខ្មែរក្រហមគេចូលកាន់កាប់ក្នុងក្រុងសៀមរាប គេចាប់ផ្ដើមប្រមូលប្រជាជននៅផ្សេង អ្នកចេះដឹង គ្រូបង្រៀន បញ្ញវន្តអីនៅផ្សេង...។ បងស្រីខ្ញុំម្នាក់ ប្ដីគាត់ពីខាងពីឡុត (Pilot) អ្នកបើកកប៉ាល់ហោះ កូនគាត់៥ ប្ដីប្រពន្ធគាត់ពីរនាក់ទៀត ៧នាក់ក៏យកទៅរហូត យកទៅសម្លាប់ចោលហ្នឹងណា ក្រោយមកដល់ថ្ងៃរំដោះបានយើងដឹងថា គេយកទៅសម្លាប់...។ បាត់បង់សឹងតែទាំងអស់គ្នា ឪពុករបស់ខ្ញុំគាត់ធ្លាប់ធ្វើពេទ្យនៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ហើយខ្ញុំមានបងប្អូន ១០នាក់ ១១នាក់ទាំងខ្ញុំ ខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ចោលខ្លះ ហើយបងប្អូនខ្ញុំខ្លះស្លាប់ដោយអត់បាយ និងឈឺ...»។
ការបណ្ដេញពលរដ្ឋចេញពីទីក្រុងទៅរស់នៅជនបទ គឺជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់របស់ក្រុមខ្មែរក្រហម ក្នុងការចាប់ផ្តើមអនុវត្តទាំងស្រុងនូវកម្មវិធីបដិវត្តន៍តាមលទ្ធិកុម្មុយនិស្តម៉ៅ និងម៉ាក្ស-ឡេនីននិយម យ៉ាងពេញទំហឹង ដើម្បីលុបបំបាត់វណ្ណៈក្នុងសង្គម គឺគ្មានអ្នកមាន គ្មានអ្នកក្រ គ្មានការជិះជាន់ គ្មានកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្ម។ ដោយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលដៅនេះ របបខ្មែរក្រហមបានលុបបំបាត់ទាំងស្រុងនូវក្រដាសប្រាក់ ទីផ្សារសេរី សាលារៀន កម្មសិទ្ធិឯកជន ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីវប្បធម៌ជាតិ និងជំនឿសាសនា។
សាក្សីក្នុងសវនាការមួយរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម ភិក្ខុ អែម ភឿង ដែលបច្ចុប្បន្នគង់នៅវត្តជុំគិរី ខេត្តកំពត មានថេរដីកាអំពីគោលការណ៍លុបបំបាត់ព្រះពុទ្ធសាសនា និងព្រះសង្ឃ ក្រោមផ្លាកបញ្ជារបស់អង្គការនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ៖ «...ចម្រើនពរ! រឿងនេះសូមជម្រាប ពេលនោះអង្គការមានឃុំជាដើម គេប្រជុំប្រាប់ថា ពេលមុន សក្ដិភូមិចក្រពត្តិ ឥឡូវនេះអត់មានទៀតទេ អង្គការចាត់តាំងអត់មានអ្នកទំនេរ អត់មានអ្នកណាបម្រើអ្នកណាទេ បញ្ចេញពលកម្មទាំងអស់គ្នា ហូបទាំងអស់គ្នា។ ព្រះសង្ឃពេលនោះអត់មាននៅវត្តទៀតទេ នៅការដ្ឋានទាំងអស់គ្នា ពរ! ពេលនោះសមាជិកឃុំគេប្រជុំប្រាប់ថា អង្គការរំដោះបានមកហើយ អត់មាននរណាចិញ្ចឹមនរណាទេ ខ្លួនទីពឹងខ្លួន អង្គការចាត់ទៅណាធ្វើហ្នឹង រួចហើយអាត្មាហ្នឹងគេឲ្យខោឲ្យអាវឲ្យទ្រនាប់ជើង គេដាក់កម្មវិធីឲ្យថាយ៉ាងយូរ ១ខែ ទៅអស់ទៅ ប្រឡាយទំនប់...»។
រីឯវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាជាង ៣ពាន់កន្លែងនៅទូទាំងប្រទេស ត្រូវរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហមវាយកម្ទេច ឬយកធ្វើជាទីអប់រំកែប្រែ និងកន្លែងឃុំឃាំងធ្វើទារុណកម្មមនុស្ស ដែលក្រុមនេះចាត់ទុកជាខ្មាំងប្រឆាំងអង្គការបដិវត្តន៍របស់ខ្លួន។
ជនរងគ្រោះម្នាក់នៅខេត្តសៀមរាប អ្នកស្រី លី ចិន្តា ពោលរំឭកពីការវាយកម្ទេចព្រះពុទ្ធបដិមានៅវត្តត្រាច ក្នុងខេត្តសៀមរាប ដែលទោះបីជាកាលនោះនៅតូចក្តី ក៏អ្នកស្រីនៅចងចាំមិនភ្លេច៖ «...តាំងពីថ្ងៃដែលពួកខ្មែរក្រហមរំដោះបានទៅ គេចាប់ផ្ដើមអត់ឲ្យមានព្រះសង្ឃទេ ព្រះសង្ឃគេឲ្យសឹកទៅធ្វើស្រែ។ ចំណែកទីវត្តអារាមដែលកន្លែងយើងគោរពបូជាប្រតិបត្តិហ្នឹង ព្រះអង្គគេលើកបោះចោលមកខាងក្រោមបាក់ក បាក់ដៃ ព្រះអង្គអស់ទៅ...ប្រែក្លាយទីវត្តអារាមទៅជាកន្លែងដែលគេយកអ្នកចេះដឹងទៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន ដល់ដំណាក់កាលណាគេត្រូវយកទៅសម្លាប់ចោល ក៏គេយកទៅសម្លាប់ទៅ...»។
ពលរដ្ឋខ្មែរ-អាមេរិកាំងម្នាក់នៅរដ្ឋម៉ាស្សាឈូសសេត (Massachusetts-MA) លោក ទី សេង បាននិពន្ធសៀវភៅ យាហ្សេរ៉ូ (Year Zero) ដែលមានន័យថា ឆ្នាំសូន្យ រៀបរាប់អំពីរឿងរ៉ាវដែលលោកបានឆ្លងកាត់ក្នុងសម័យ ប៉ុល ពត នៅពេលជម្លៀសទៅនៅឯខេត្តបាត់ដំបង កាលពី ៤០ឆ្នាំមុននោះ។ នេះ គឺជាផ្នែកខ្លះនៃហេតុការណ៍ដែលលោកបានឃើញក្រុមខ្មែរក្រហម បានយកវត្តពុទ្ធសាសនា ធ្វើជាឃ្លាំង ជាទីលានបោកស្រូវ និងជាទីឃុំឃាំងសម្លាប់មនុស្ស៖ «...ខ្ញុំធ្លាប់ដើរកាត់ព្រៃនៅតាមក្រោយវត្ត នៅតាមចំហៀងវត្ត នៅក្នុងវត្ត គឺមនុស្សស្លាប់ដោយអត់បាយក៏គេយកទៅទម្លាក់ចោលនៅក្រោយវត្ត មនុស្សដែលខ្មែរក្រហមត្រូវសម្លាប់ក៏គេយកទៅសម្លាប់ក្រោយវត្ត...»។
របបកុម្មុយនីស្តខ្មែរក្រហម បានចាត់ទុកព្រះសង្ឃជាឈ្លើងជញ្ជក់ឈាមសង្គម គ្មានធ្វើការងារបញ្ចេញពលកម្ម រស់នៅជិះជាន់កម្លាំងញើសឈាមអ្នកដទៃ។ ភិក្ខុ អែម ភឿង ដែលកាលនោះត្រូវខ្មែរក្រហមជម្លៀសចេញពីវត្តសំពៅមាស ក្រុងភ្នំពេញ ទៅគង់នៅវត្តអង្គរការ ក្នុងស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ មានថេរដីកាថា ដំបូង គឺក្រុមខ្មែរក្រហមបង្ខំឲ្យព្រះសង្ឃធ្វើការទាំងក្នុងផ្នួសគ្រងស្បង់ចីពរនៅឡើយ ក្រោយមកទើបបង្ខំឲ្យព្រះសង្ឃសឹកចាកសិក្ខាបទ ហើយបញ្ជូនទៅធ្វើការងារពលកម្មធ្ងន់ធ្ងរ។ ព្រះតេជព្រះគុណ អែម ភឿង រំឭកអំពីគោលការណ៍លុបបំបាត់ព្រះពុទ្ធសាសនា និងធ្វើគតព្រះសង្ឃ ដែលមិនព្រមលាចាកសិក្ខាបទនៅក្នុងវត្តពីរកន្លែង ក្នុងខេត្តកំពត និងខេត្តតាកែវ៖ «...រឿងដែលគេនិយាយថា ពុទ្ធសាសនាជាឈ្លើងជាជន្លេនអីនេះ អាត្មាទៅនៅកំពត ហើយទេ ពរ! ហើយលោកតា (ព្រះគ្រូចៅអធិការ) វត្តអាត្មាហ្នឹង លោកមិនទាន់ចាកសិក្ខាបទទេ ដល់អាត្មាតែងតែគេហៅទៅប្រជុំ ហើយគេលើកឡើងញឹកញាប់ណាស់រឿងហ្នឹង។ លោកចាស់ផង លោក ៨០ជាងហើយ លោកថាចាស់ហើយមកយកក៏យកទៅ ខ្ជិលរវល់។ ចម្រើនពរ! រឿងព្រះសង្ឃសុគតនៅវត្តអង្គព្រៃ ឃុំសំរោង នេះ (ខេត្តតាកែវ) អាត្មាមិនបានឃើញផ្ទាល់ទេ តែមិត្តភក្ដិអាត្មានៅហ្នឹងបួសដូចគ្នា ហើយដល់ជួបគ្នាប្រាប់គ្នាថា លោកគ្រូអើយមិនកើតទេ សាហាវណាស់ មិនស្គាល់ព្រះសង្ឃមិនស្គាល់បាសកទេ តែទំនាស់នឹងគេ វៃចោលហើយ។ អាត្មាសួរថា អង្គណាគេថាលោកគ្រូ លោកប្រឆាំងនឹងអង្គការគេ គេវៃចោលហើយកប់នៅក្បែរវត្តហ្នឹង...»។
នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ចំនួនពលរដ្ឋខ្មែរមានប្រមាណជាង ៦លាននាក់ ក្នុងនោះ ៨៥% កាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាបែបថេរវាទ ដែលមានភិក្ខុសង្ឃប្រមាណជាង ៥ម៉ឺនអង្គ និងសាមណេរប្រមាណ ៤ម៉ឺនអង្គ។ ឯកសារខ្លះសរសេរថា ព្រះសង្ឃប្រមាណ ៥ម៉ឺនអង្គបានសុគត ក្នុងអំឡុងពេលនៃការកាន់អំណាចរបស់ខ្មែរក្រហម។
ប៉ុល ពត ដែលជាមេដឹកនាំកំពូលមួយរូបនៃរបបខ្មែរក្រហម មានឋានៈជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ បានស្លាប់ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៨ នៅក្នុងផ្ទះរបស់គាត់នាស្រុកអន្លង់វែង។ មកទល់ពេលនេះ មូលហេតុពិតប្រាកដនៃការស្លាប់របស់ ប៉ុល ពត នៅតែឋិតក្នុងភាពស្រពិចស្រពិលដដែល។
ក្នុងឆ្នាំ២០០៦ អង្គការសហប្រជាជាតិ បានគាំទ្រការបង្កើតសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ដើម្បីកាត់ទោសមេដឹកនាំកំពូលៗនៃរបបខ្មែរក្រហម ៥នាក់ ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ ក្នុងនោះរួមមាន ខៀវ សំផន ជាប្រមុខរដ្ឋនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ នួន ជា ប្រធានសភាតំណាងរាស្ត្រ អៀង ធីរិទ្ធិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ច និងសុខាភិបាល និង អៀង សារី ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស ហើយនិង កាំង ហ្កេកអ៊ាវ ហៅ ឌុច ប្រធានមន្ទីរឃុំឃាំង ស-២១ ឬគុកទួលស្លែង។ ជនជាប់ចោទ អៀង សារី បានស្លាប់នៅដើមឆ្នាំ២០១៣ ក្នុងមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរ-សូវៀត ក្រុងភ្នំពេញ ហើយបុណ្យសពបានរៀបចំធ្វើយ៉ាងឧឡារិកតាមប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនានៅផ្ទះរបស់គាត់ នាស្រុកម៉ាឡៃ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០១៤ ភាគីជាតិ និងអន្តរជាតិនៃសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម បានប្រើប្រាស់ថវិកាអស់ចំនួនជិត ២០៥លានដុល្លារសម្រាប់ដំណើរការកាត់ក្តីនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
- ស្ដាប់ផ្ទាល់ (ព្រឹក ៥:៣០-៦:៣០ ល្ងាច ៧:៣០-៨:៣០)
- សំឡេង
- សមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថាន ៤ នាក់នៅក្នុងខេត្តកណ្ដាល និងនៅទីក្រុងភ្នំពេញ
- ក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា ចោទស្ថានទូតអាមេរិកថា ព្យាយាមបង្កើតបញ្ហាថ្មី និងបំភ្លៃការពិតជុំវិញលទ្ធផលដំណើរទស្សនកិច្ចនៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម
- អ្នកវិភាគថា លោក ហ៊ុន សែន នឹងមិនជោគជ័យលើយុទ្ធសាស្រ្តទាំង ៥ របស់ខ្លួន ក្នុងការកម្ទេចបក្សប្រឆាំងឡើយ
- អាជ្ញាធរខ្មែរស្នើវៀតណាមពន្លឿននីតិវិធីដើម្បីទទួលយកជនជាតិរបស់ខ្លួនទៅវៀតណាមវិញឱ្យបានឆាប់
- ក្រសួងការពារជាតិច្រានចោលការលើកឡើងរបស់ស្ថានទូតអាមេរិក
