មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាសហគមន៍ការពារព្រៃឡង់ បន្តទាមទារឱ្យក្រសួងបរិស្ថាន និងអាជ្ញាធរខេត្តសាមី ដកហូតដីព្រៃឡង់រាប់ពាន់ហិកតារ ដែលឈ្មួញកាប់ទន្ទ្រាន មកជាសម្បត្តិរដ្ឋវិញ។ ពួកគាត់បារម្ភថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរមិនប្រញាប់ដកហូតដីព្រៃឡង់ ដែលកាប់ទន្ទ្រានខុសច្បាប់ មកជាសម្បត្តិរដ្ឋវិញទេ ចលនាកាប់ទន្ទ្រាននឹងកាន់តែរាលធំឡើងរលាយហិនហោច។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងបណ្តាញសហគមន៍ការពារព្រៃឡង់ ខកចិត្តនៅគ្រាដែលក្រសួងបរិស្ថាន និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន អូសបន្លាយពេលមិនស្រាវជ្រាវ និងស៊ើបអង្កេត ពីសកម្មភាពកាប់ទន្ទ្រានព្រៃឡង់ ទ្រង់ទ្រាយធំឋិតក្នុងខេត្តកំពង់ធំ និងខេត្តស្ទឹងត្រែង។
ពួកគាត់ចាត់ទុកទង្វើរបស់អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលថា មិនបានបំពេញតួនាទី ភារកិច្ចស្របតាមច្បាប់ ដើម្បីការពារធនធានធម្មជាតិ ឱ្យគង់វង្សនោះឡើយ។
ប្រធានបណ្ដាញសហគមន៍ការពារព្រៃឡង់ ខេត្តកំពង់ធំ លោក ហឿន សុភាព ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១៧ វិច្ឆិកា ថា ព្រៃឡង់ឋិតក្នុងឃុំចំនួន ៤ នៃស្រុកសណ្ដាន់ គឺឃុំដងកាំបិទ ឃុំមានរិទ្ធ ឃុំទំរីង និង ឃុំសណ្ដាន់ ត្រូវគេកាប់ទន្ទ្រានអស់ជាច្រើនពាន់ហិកតារ នៅរយៈពេល ជិត ១០ឆ្នាំ ចុងក្រោយនេះ ពុំឃើញ អាជ្ញាធរមានវិធានការច្បាប់នៅឡើយទេ។
លោកចង់ឃើញក្រសួងបរិស្ថានដកហូត ដីព្រៃឡង់ទាំងនោះ មកជាសម្បត្តិរដ្ឋវិញ ហើយត្រូវដាំកូនឈើឡើងវិញ។
លោក ហឿន សុភាព៖ «យើងអត់ទាន់បានឃើញ ការដកហូតមកវិញ ធ្វើឱ្យដីព្រៃដុះឡើងវិញ។ ខ្ញុំគិតថា រដ្ឋាភិបាលគួរមានចំណាត់ការឱ្យលឿនបំផុត លើអ្នកប្រព្រឹត្តផ្ទាល់តែម្តង ដើម្បីចាត់ចែងតាមនីតិវិធីច្បាប់»។
អ្នកការពារព្រៃឈើរូបនេះ បន្ថែមថា ពេលនេះ ព្រៃឡង់ដែលកាប់ទន្ទ្រានកន្លងមក ផ្នែកខ្លះបានក្លាយជាដីកសិកម្ម មានដំណាំចន្ទី ស្វាយ និងដំណាំផ្សេងទៀត គ្រប់គ្រងជាកម្មសិទ្ធិឯកជន និងក្រុមអ្នកមានអំណាច ។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា សកម្មភាពកាប់ទន្ទ្រានព្រៃឡង់ អាចធ្វើបាន ដោយមានការឃុបឃិតគ្នាជាមួយអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។
ចំណែកសមាជិកបណ្ដាញសហគមន៍ការពារព្រៃឡង់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ខេង ខូ អះអាងថា ព្រៃឡង់ ឋិតក្នុងឃុំចំនួន ៥ នៃស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ បន្តទទួលរងការកាប់ទន្ទ្រាន មកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិជាបន្តបន្ទាប់អស់រាប់រយហិកតារ។ បន្ថែមពីនេះ ព្រៃឡង់ដែលគេកាប់ទន្ទ្រានច្រើនជាងគេ គឺឃុំកាំងចាម និងឃុំអន្លង់ជ្រៃ ដែលក្រុមឈ្មួញ ភាគច្រើនជាពលរដ្ឋចំណូលស្រុក នាំគ្នាកាប់រានស្ទើរក្លាយជាទម្លាប់ទៅហើយ ដោយគ្មានអាជ្ញាធរណា អើពើអនុវត្តច្បាប់នោះឡើយ។
លោកថា បន្ទាប់ពីកាប់ទន្ទ្រានរួច មានផ្នែកខ្លះ គេទុកចោល និងផ្នែកខ្លះទៀត គេឈូសឆាយឱ្យក្លាយជាវាលរហោឋានធំល្វឹងល្វើយ៖ «បើខ្ញុំមើលឃើញជាក់ស្តែងឃើញពិតប្រាកដ បើមិនរឿងពិតចាប់ដាក់គុកទៅ ខ្ញុំទទួល។ តែបើរកឃើញមែន លោកឯងអ្នកអនុវត្តច្បាប់ ត្រូវជាប់គុក បើរកឃើញកាប់ទន្ទ្រានមែន»។របាយការណ៍ ពីប្រជាសហគមន៍ព្រៃឡង់ បន្ថែមថា មកទល់ពេលនេះ ព្រៃឡង់នៅចំណុចភូមិមន និងភូមិវាលពោធន៍ ឃុំអន្លង់ជ្រៃ ត្រូវគេកាប់អស់រាប់រយហិកតារ (២០០) ជាថ្មីទៀត។ រីឯព្រៃឡង់នៅចំណុចវាលព្រិច ក្នុងភូមិអន្លង់ជ្រៃ ឃុំអន្លង់ជ្រៃ ក៏ត្រូវគេកាប់បំផ្លាញអស់ជាង ១ពាន់ហិកតារ នៅរយៈពេល ជាង ៦ខែចុងក្រោយនេះ។ ចំណែកព្រៃឡង់ឋិតក្នុងឃុំកាំងចាម ក៏ត្រូវគេកាប់ទន្ទ្រានអស់រាប់រយហិកតារដែរ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចទាក់ទង សុំការបំភ្លឺជុំវិញរឿងនេះ ពីអភិបាលខេត្តកំពង់ធំ លោក ងួន រតនៈ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភក្ត្រា បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃដដែលនេះ ដោយទូរស័ព្ទហៅចូលច្រើនដង តែគ្មានអ្នកទទួល។
ចំណែក អ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ម៉ែន គង់ មានប្រសាសន៍ថា ជាគោលការណ៍នៅពេលដែលរកឃើញបទល្មើសព្រៃឈើ ឬសកម្មភាពកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃឡង់ខុសច្បាប់ មន្ត្រីជំនាញនឹងអនុវត្តច្បាប់ ប៉ុន្តែប្រសិនបើ តំបន់ព្រៃទាំងនោះ ពលរដ្ឋអាស្រ័យផលជាយូរមកហើយ អាជ្ញាធរនឹងកាត់ឆ្វៀលជូនពួកគាត់។ លោកបញ្ជាក់ថា សមត្ថកិច្ចជំនាញកំពុងបន្តនីតិវិធីអនុវត្តច្បាប់ព្រៃឈើគ្រប់តំបន់៖ «ករណីកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃរបស់រដ្ឋខុសច្បាប់ គឺត្រូវដកហូត បើសិនជាដីនោះ ជាដីបងប្អូនពលរដ្ឋរស់នៅយូរហើយ តាមគោលការណ៍រដ្ឋាភិបាល គឺយើងនឹងកាត់ឆ្វៀលជូនគាត់»។
ប្រជាសហគមន៍ព្រៃឡង់បន្ថែមថា សកម្មភាពកាប់ព្រៃទន្ទ្រានយកដី ក្នុងព្រៃឡង់ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ព្រៃស្រោងជាជម្រកសត្វព្រៃ និងព្រៃរបោះ ដែលពលរដ្ឋរកអនុផលព្រៃឈើ។ បន្ថែមពីនេះទៀត អ្នកកាប់ឈើជាច្រើនក្រុម ប្រដាប់ដោយរណាយន្តបានបោះតង់ក្នុងព្រៃអភិរក្ស ដើម្បីកាប់រានព្រៃទាំងតូចទាំងធំ រួចដុតកម្ទេចចោល ដើម្បីបម្លែងតំបន់នោះ ជាដីកម្មសិទ្ធិឯកជន។
ជុំវិញរឿងនេះ មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក (Adhoc) លោក ប៊ី វ៉ាន់នី សង្កេតឃើញថា អាជ្ញាធរខេត្តស្ទឹងត្រែងហាក់មានចេតនា បណ្តោយឱ្យក្រុមជនល្មើសកាប់ទន្ទ្រានព្រៃឡង់តាមចិត្ត ដោយគ្មានវិធានការច្បាប់ច្បាស់លាស់នោះឡើយ ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ លោកចាត់ទុកទង្វើរបស់អាជ្ញាធរជំនាញ ដែលមិនបំពេញតួនាទី អនុវត្តច្បាប់ព្រៃឈើថា ជាការមើលងាយប្រព័ន្ធច្បាប់នៅកម្ពុជា៖ «ការអនុវត្តជាក់ស្តែង គឺមិនមានឱ្យច្បាស់លាស់ទេ។ កាលណាធ្វើបែបហ្នឹង លើកទឹកចិត្តជនប្រព្រឹត្តនៅតែប្រព្រឹត្តបទល្មើស។ វាជារឿងមួយដែលមន្ត្រីបរិស្ថាន មិនព្រមអនុវត្តច្បាប់ ដល់ពលរដ្ឋក្រីក្រកាប់ពូថៅតិចតួច ជាប់ពន្ធនាគារ»។
ក្រមព្រហ្មទណ្ឌមាត្រា៥២៨ ចែងថា មន្ត្រីរាជការសាធារណៈ មិនប្ដឹងបរិហារ និងមិនអើពើបង្ក្រាបបទល្មើស ឋិតក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ឆ្នាំដល់ ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២លានរៀលដល់ ៦លានរៀល។
ព្រៃឡង់ឋិតក្នុងចន្លោះខែត្រចំនួនបួន គឺខែត្រក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង ព្រះវិហារ និងខែត្រកំពង់ធំ ត្រូវរដ្ឋាភិបាលប្រកាសបង្កើតជាដែនជម្រកសត្វព្រៃកាលពីឆ្នាំ២០១៦ មានផ្ទៃដីជាង ៤សែនហិកតារ (៤៣១.៦៨៣ហិកតារ) ដែលឋិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។