សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយខេត្តព្រះវិហារ ធ្វើសន្និសីទកាសែតជាថ្មីទៀត នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៨ វិច្ឆិកា នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ទាមទារឱ្យតុលាការខេត្តនេះ ទម្លាក់បទចោទលើសមាជិកសហគមន៍ ១៥នាក់ ក្នុងនោះមានមន្ត្រីអង្គការពន្លកខ្មែរ ២រូបផង។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ពួកគេក៏ស្នើឱ្យក្រសួងដែនដី ដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លី ជាមួយក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅចិន ឈ្មោះ ឡាន ហ្វេង និង រ៉ូយ ហ្វេង ដែលអ្នកភូមិចោទថា ក្រុមហ៊ុនទាំងនេះ បង្កវិនាសកម្មធំធេងដល់ធនធានធម្មជាតិ ឈូសឆាយបំពានដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារ និងគំរាមកំហែងសហគមន៍តាមប្រព័ន្ធតុលាការជាដើម។
តំណាងសហគមន៍ភូមិបុស្សធំ និងសហគមន៍ភូមិប្រមេររស់នៅ ឃុំប្រមេរ ស្រុកត្បែងមានជ័យប្រមាណ ១៧នាក់ ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋជាង ៦០០គ្រួសារ (៦៥៨) បានបង្ហាញពីភាពអយុត្តិធម៌ជាច្រើន ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយ ដែលធ្វើឡើងនៅភោជនីយដ្ឋានទន្លេបាសាក់ ១ ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។ ពួកគេអះអាងថា ជម្លោះដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃរវាងជនជាតិដើមភាគតិចកួយរាប់រយគ្រួសារ ជាមួយក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅចិនបានអូសបន្លាយពេលជិត ១០ឆ្នាំមកហើយ មិនទាន់ត្រូវបានអាជ្ញាធររូតរះដោះស្រាយឱ្យដាច់ស្រឡះនៅឡើយទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចបានទទួលរងការគំរាមកំហែងតាមប្រព័ន្ធតុលាការ ព្រោះតែប្រើប្រាស់សិទ្ធិការពារដីធ្លីរបស់ខ្លួន។
សមាជិកសហគមន៍ លោកស្រី នួន ម៉ុម បានថ្លែង ក្នុងសន្និសីទកាសែតនោះថា មានបញ្ហាប្រឈមច្រើន ពេលដែលក្រុមហ៊ុនចិនឈូសឆាយដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋ ដើម្បីពង្រីកផ្ទៃដីដាំអំពៅ និងបានគំរាមកំហែងក្រុមពលរដ្ឋតាមប្រព័ន្ធតុលាការ រហូតមកទល់ពេលនេះ មានមនុស្ស ១៥នាក់ហើយ កំពុងជាប់បណ្ដឹងទៅតុលាការ។ លោកស្រីថា ក្រុមហ៊ុនបានឈូសឆាយដីស្រែពលរដ្ឋអស់ជាច្រើនហិកតារ ឈូសឆាយព្រៃឈើ និងព្រៃសហគមន៍ ដែលពួកគេអាស្រ័យផល សូម្បីតែដើមឈើផលិតជ័រទឹករាប់ម៉ឺនដើម ក៏ក្រុមហ៊ុនបំផ្លាញអស់ដែរ៖ «ទោះបីដីស្រែ គ្នាធ្វើស្រែមានស្រូវ មានអីហើយក៏ ឈូសអស់ ឈូសអស់ហើយគេដាំអំពៅពីលើ ដាំស្រូវពីលើ គេហៅបងប្អូនទៅតុលាការច្រើនលើកច្រើនសាដែរ។ អំពីការបាត់បង់ ដើមច្បោះជ័រប្រកបមុខរបបប្រពៃណី របស់ជនជាតិដើមភាគតិច។ សព្វថ្ងៃនេះ មិនទាន់សន្និដ្ឋានថា ផ្អាកទេ តែខាងខ្ញុំដាក់ទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ឱ្យលោកជួយអន្តរាគមន៍ ដើម្បីកុំឱ្យហៅបងប្អូនទៅតុលាការទៀត បងប្អូនអត់មានខុសអីទេ»។
តុលាការខេត្តព្រះវិហារបានចោទប្រកាន់ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយឃុំប្រមេរ ចំនួន ១៣នាក់ ពីបទ “ចាប់ឃុំឃាំង និងការបង្ខាំងដោយខុសច្បាប់” និងបានចោទប្រកាន់មន្ត្រីអង្គការពន្លកខ្មែរ ២នាក់ ពីបទ “សមគំនិត” ក្នុងអំពើទាំងនេះ។ ចំណាត់ការរបស់តុលាការនេះ ធ្វើឡើងតាមបណ្ដឹងរបស់ក្រុមហ៊ុនស្ករសចិន ហេងហ្វូ (Hengfu) ដែលមានទំនាស់ដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃជាមួយពលរដ្ឋ។
ជនជាតិដើមភាគតិចម្នាក់ទៀត លោកស្រី ជិន សាំង ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ក្រុមពលរដ្ឋ ៣៦៧គ្រួសារ បានស្នើសុំចុះបញ្ជីដីសមូហភាព ទៅក្រសួងដែនដីតាំងពីឆ្នាំ២០១៥ រហូតមកទល់ពេលនេះ នៅតែគ្មានលទ្ធផលជាវិជ្ជមាន។ លោកស្រីថា ការអូសបន្លាយពេលចុះបញ្ជីដីធ្លី គឺ ផ្ដល់ឱកាសឱ្យក្រុមហ៊ុនបន្តឈូសដីស្រែ ព្រៃឈើ ព្រៃតំណម ខឿនប្រាសាទបុរាណ លុបទឹកបឹង និងអូរធម្មជាតិ សូម្បីតែវាលស្មៅសម្រាប់ឃ្វាលគោក្របី ក៏រងការបាត់បង់ដែរ។ លោកស្រីបញ្ជាក់ទៀតថា ថ្មីៗ នេះ ក្រសួងដែនដី បានចុះវាស់វែង ចុះបញ្ជីដីធ្លីសមូហភាពជូនសហគមន៍ដែរ ក៏ប៉ុន្តែការវាស់ទាំងនោះ មិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងមិនស្របតាមលក្ខន្តិកៈរបស់សហគមន៍៖ «ពួកខ្ញុំទាមទារដីដែលប៉ះពាល់ជាមួយ ក្រុមហ៊ុនចិនដាំអំពៅ ដល់ខាងក្រសួងចុះទៅវាស់វែង មិនបានវាស់វែងដីជាក់ស្ដែងពាក់ព័ន្ធជាមួយក្រុមហ៊ុនទេ ទៅជាវាស់អាដីកេរតាំងពីដូនតាមក។ ព្រួយបារម្ភការបាត់បង់ដីស្រែ ពួកខ្ញុំសុំចុះបញ្ជីដីសមូហភាព តែគេមិនទទួល»។
ទីប្រឹក្សាសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ភូមិប្រមេរអ្នកស្រី ទេព ទឹម ថ្លែងថា ក្រោយពីតុលាការចោទប្រកាន់សហគមន៍ជាង ១០នាក់ នគរបាលបានកោះហៅពលរដ្ឋ ឱ្យចូលខ្លួនបំភ្លឺមួយខែម្ដងៗ ដែលជាដើមចម បង្កការគំរាមកំហែងដល់ស្មារតីសហគមន៍ មិនឱ្យស្រែកតវ៉ាទាមទារដីធ្លីរបស់ខ្លួន។ លោកស្រីថា ជំហររបស់សហគមន៍ចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលដកហូតដីដែលក្រុមហ៊ុនរំលោភយកនោះ ប្រគល់ជូនសហគមន៍វិញ ដើម្បីចុះបញ្ជីដីសមូហភាព៖ «ដល់ពេលពួកខ្ញុំទៅតវ៉ា ក៏អត់មានដំណោះស្រាយដែរ ឈូសឆាយដីស្រែចម្ការ ដីរុករកអនុផលព្រៃឈើ លុបត្រពាំងបឹងបួ ឈូសបំផ្លាញខឿនប្រាសាទបុរាណ ហើយបំផ្លាញពួកខ្ញុំរកវល្លិ និងច្បោះជ័រអស់រលីងហើយ ដល់ពេលពួកខ្ញុំតវ៉ា ក៏អត់មានដំណោះស្រាយដែរ»។
អាស៊ីសេរីនៅមិនទាន់អាចទាក់ទងតំណាងក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅចិន ឡាន ហ្វេង និង រ៉ូយ ហ្វេង ដើម្បីសុំការបំភ្លឺជុំវិញការចោទប្រកាន់នេះបានថាយ៉ាងណានៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី២៨ វិច្ឆិកា។
ចំណែកចៅក្រមស៊ើបសួរខេត្តព្រះវិហារ លោក ជឿន ស្រស់ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងដែនដី លោក សេង ឡូត ក៏មិនលើកទូរស័ព្ទដែរនៅថ្ងៃដដែលនេះ។
មេឃុំប្រមេរលោក ធាន ហេង ឱ្យដឹងថា ពលរដ្ឋមួយចំនួននៅឃុំប្រមេរ មិនបានសហការល្អជាមួយមន្ត្រីជំនាញ ចុះវាស់វែងដីចុះបញ្ជីដីសមូហភាពនោះទេ។ លោកបដិសេធថា ពុំមានពលរដ្ឋរាប់រយគ្រួសារទេ ដែលមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនចិន ហើយរហូតមកទល់ពេលនេះមានតែពលរដ្ឋ ២ ទៅ ៣គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែក អាជ្ញាធរកំពុងដំណើរការវាស់វែង និងចុះបញ្ជីដីសមូហភាពជូនសហគមន៍ជា បណ្ដើរៗ ហើយ។ លោកបន្ថែមថា តុលាការគ្រាន់តែកោះហៅពលរដ្ឋសួរនាំសំណុំរឿងឃាត់គ្រឿងចក្ររបស់ក្រុមហ៊ុនប៉ុណ្ណោះ មិនបានឃុំខ្លួនពលរដ្ឋណាម្នាក់ទេ៖ « កន្លងមកយើងធ្វើសកម្មភាព ៦ខែហើយជួយ យើងធ្វើជិតបង្ហើយភូមិប្រមេរហើយ នៅសល់ពីរភូមិទៀត តែពួកគាត់អត់សហការ ហើយក្រសួងក៏បានដាក់ថា ឱ្យផ្អាកទៅ បើគាត់មិនចូលរួមយើងទុកសិនទៅ»។
ក្រុមហ៊ុនសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ហេង ហ្វូ ទទួលសិទ្ធិវិនិយោគពីរដ្ឋាភិបាលលើផ្ទៃដីទំហំជាង ៤២.០០០ហិកតារ តាំងពីឆ្នាំ២០១១ វិនិយោគដាំអំពៅ និងកៅស៊ូ។ ក្រុមហ៊ុននេះ ជាក្រុមហ៊ុនមេ និងមានបុត្រសម្ព័ន្ធក្រុមហ៊ុនចំនួន ៥ទៀត ដូចជា ក្រុមហ៊ុន ឡាន ហ្វេង រួយ ហ្វេង ក្រុមហ៊ុន ហេង ណុង ក្រុមហ៊ុន ហេង រួយ និងក្រុមហ៊ុន ហេង យូ។
មន្ត្រីអង្គការពន្លកខ្មែរម្នាក់ ដែលត្រូវបានតុលាការកោះហៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ គឺលោក ប៉ិក សោភ័ណ ស្នើឱ្យតុលាការទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ មកលើរូបលោក និងអតីតសហការីម្នាក់ទៀត ដែលគ្រាន់តែចុះបំពេញការងារបម្រើប្រយោជន៍ពលរដ្ឋ។ លោកចាត់ទុកដីកា កោះហៅនេះថា ជាសារគំរាមកំហែងលើសេរីភាពរបស់លោក ក្នុងនាមមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល មិនឱ្យបំពេញភារកិច្ច ឱ្យបានទូលំទូលាយ៖ «យើងទៅជាជាប់ឈ្មោះ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ដូច ដីកាតុលាការអ៊ីចឹង ជារឿងមួយមិនសមហេតុផល វាធ្វើឱ្យយើងព្រួយបារម្ភ ហើយយើងពិបាកក្នុងការធ្វើកិច្ចការងារ អន្តរាគមន៍ដើម្បីបំពេញបេសកកម្មរបស់យើងទៅថ្ងៃមុខទៀត»។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (Adhoc) ខេត្តព្រះវិហារ លោក ឡោ ចាន់ ក៏អំពាវនាវឱ្យតុលាការទម្លាក់ការចោទប្រកាន់មកលើសហគមន៍ ១៣នាក់ និងមន្ត្រីអង្គការពន្លកខ្មែរ ២នាក់ទៀត ព្រោះសំណុំរឿងនេះ ពលរដ្ឋគ្រាន់តែប្រើប្រាស់សិទ្ធិការពារដីធ្លីរបស់ខ្លួន។ លោកថា ជម្លោះដីធ្លីនេះ បានអូសបន្លាយពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ធ្វើឱ្យពលរដ្ឋជួបការលំបាកផ្នែកជីវភាពរស់នៅ និងគ្មានដីបង្កបង្កើនផល៖ «ការដោះស្រាយរបស់ក្រសួង ក៏ដូចជាអាជ្ញាធរខេត្តកន្លងមក នៅមានកម្រិតនៅឡើយពីព្រោះ ក្រសួងហាក់ស្ទាក់ស្ទើរ ហើយក៏មិនហ៊ានឆ្វៀលដីដែលក្រុមហ៊ុនរំលោភរបស់ពួកគាត់កន្លងមក យកទៅចុះបញ្ជីលក្ខណៈសមូហភាពពួកគាត់ដែរ។ អ៊ីចឹងហើយបានពួកគាត់កើតទុក្ខមិនសុខចិត្តវិបត្តិដីធ្លីធ្ងន់ធ្ងរហ្នឹង»។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៤ កន្លងទៅ ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយឃុំប្រមេរ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ បាននាំគ្នាឃាត់គ្រឿងចក្រពីរគ្រឿងរបស់ក្រុមហ៊ុនចិន ដែលកំពុងឈូសឆាយដីទំនាស់។ គ្រឿងចក្រទាំងនោះ ត្រូវបានក្រុមពលរដ្ឋយកមកផ្ញើទុកនៅសាលាឃុំប្រមេរ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៦ ទើបអាជ្ញាធរ និងក្រុមហ៊ុនបានចុះមកយកគ្រឿងចក្រទាំងនោះទៅវិញ។ ក្រោយមកក្រុមហ៊ុនក៏បានដាក់ពាក្យប្ដឹងក្រុមពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីអង្គការពន្លកខ្មែរ សំណុំរឿង បង្ខាំងទុកដោយខុសច្បាប់។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសហគមន៍រកឃើញថា បើទោះជា ក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅចិន អនុវត្តគម្រោងវិនិយោគខ្នាតធំ បំពានកិច្ចសន្យាវិនិយោគជាច្រើនក្ដី ក៏មិនត្រូវបានរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរស៊ើបអង្កេត អនុវត្តច្បាប់នៅឡើយទេ។ រីឯជនជាតិដើមភាគតិចរាប់ពាន់គ្រួសារ រងគ្រោះបាត់បង់ដីធ្លី ព្រៃឈើ និងកន្លែងឃ្វាលគោបី ហើយនៅតែបន្តស្រែកតវ៉ា និងដាក់ញត្តិគ្រប់ស្ថាប័ន រួមទាំងស្ថានទូតចិនផង នៅតែគ្មានដំណោះស្រាយជាដុំកំភួន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។