អាជ្ញាធរនៃប្រទេសថៃថ្មីៗ នេះអះអាងថា បានឃាត់អ្នកជំនួញឆបោកជនជាតិចិន ដែលទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរម្នាក់តាមដីការបស់ប៉ូលិសអន្តរជាតិអាំងទែប៉ូល (Interpol)។ មេខ្លោងឧក្រិដ្ឋជនជនជាតិចិនរូបនោះ គឺជាទណ្ឌិតបានរត់គេចខ្លួនពីការអនុវត្តទោសនៅប្រទេសចិន ហើយមកបើកមុខជំនួញអាជីវកម្មបនល្បែងឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ (Online) នៅក្នុងតំបន់ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក្នុងនោះរួមមានទាំងនៅកម្ពុជាផង។ អ្នកឃ្លាំមើលថា ការណ៍ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានទទួលស្វាគមន៍វិនិយោគិនជាជនជាតិចិនមានទោសឧក្រិដ្ឋបែបនេះ គឺបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់ប្រទេសជាតិ និងជារឿងដែលគួរឱ្យអាម៉ាស់សម្រាប់រដ្ឋាភិបាល។
ក្រុមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍កម្ពុជា រិះគន់ថា រដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន អសមត្ថភាពនៅក្នុងការស្រាវជ្រាវឱ្យបានស៊ីជម្រៅចំពោះអ្នកជំនួញបរទេស ជាពិសេស អនុញ្ញាតឱ្យជនជាតិចិនចូលមករកស៊ីលើទឹកដីខ្មែរ ទាំងដែលពួកគេមួយចំនួនមានឈ្មោះជាឧក្រិដ្ឋជន ប្រព្រឹត្តបទល្មើសឧក្រិដ្ឋកម្ម។
អ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់ លោក វ៉ន ចាន់ឡូត លើកឡើងថា ករណីជនជាតិចិន ដែលមានប្រវត្តិរឿងរ៉ាវអាស្រូវជាអ្នកជាប់ទោសពីបទឧក្រិដ្ឋណាមួយនោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនគួរបណ្តោយឱ្យមានវត្តមានចូលមកវិនិយោគទុននៅលើទឹកដីកម្ពុជាឡើយ។ លោកជឿជាក់ថា អ្នកវិនិយោគិនជនជាតិចិន ដែលជាប់ឈ្មោះជាឧក្រិដ្ឋជន ហើយចូលមកធ្វើជំនួញនៅកម្ពុជានេះ គឺពួកគេគិតតែផលប្រយោជន៍ពង្រីកអាជីវកម្មខុសច្បាប់របស់ពួកគេតែប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺគេមិនបានខ្វាយខ្វល់ពីការគោរពអភិបាលកិច្ចល្អ និងជួយជំរុញឱ្យចរន្តសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានភាពប្រសើរឡើយ៖ «ហើយបើយើងនៅតែបន្តយកបុគ្គល [ អ្នកវិនិយោគ ] ជាឧក្រិដ្ឋជន ព្រោះឧក្រិដ្ឋជនអត់ដែលមានចិត្តល្អ មានគំនិត ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិ ឬតំបន់ខ្លួនរកស៊ីវិនិយោគហ្នឹង ដាក់នៅចំណុចណា គឺគិតតែលើចំណុចមួយតែផលចំណេញរបស់ខ្លួន។ បើនិយាយពីផលប៉ះពាល់ប្រទេសជាតិទៀត ជាតិនឹងជួបបញ្ហាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ឬក៏ការវិនិយោគពីខាងក្រៅ ដែលមានគុណភាព មានដូចជា សហភាពអឺរ៉ុប (EU) ប្រទេសក្នុងអាស៊ី ជប៉ុន (Japan) កូរ៉េ (Korea) ឬអាមេរិក (US) ជាដើមហ្នឹង គេក៏ពិនិត្យពិច័យ ដែលមុននឹងគេសម្រេចដាក់ការវិនិយោគក្នុងកម្រិតធំៗ នៅកម្ពុជា» ។
ប្រតិកម្មនេះរបស់អ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់រូបនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពីអាជ្ញាធរថៃបានឃាត់ខ្លួនមេខ្លោងឆបោកជនជាតិចិន ដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរម្នាក់គឺ លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង (She Zhijiang) ពាក់ព័ន្ធនឹងអាជីវកម្មខុសច្បាប់របស់លោកគឺផ្នែកវិស័យបនល្បែងឆបោកនៅកម្ពុជា និងនៅប្រទេសតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយចំនួនទៀត។
កាសែតបាងកកប៉ុស្តិ៍ (Bangkok Post) បានស្រង់សម្តីមន្ត្រីប៉ូលិសថៃ ដែលបានប្រាប់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន អា អេហ្វ ប៉េ AFP កាលពីថ្ងៃទី១៣ សីហាថា ព្រះរាជអាជ្ញានឹងដាក់សំណើការចាប់ខ្លួនលោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំងបណ្តោះអាសន្នបញ្ជូនទៅកាន់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌនៅសប្តាហ៍ក្រោយ។ ប៉ូលិសថៃថា លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង ត្រូវបញ្ជូនទៅមន្ទីរឃុំឃាំងអន្តោប្រវេសន៍កាលពីយប់ថ្ងៃទី១០ ខែសីហា ដោយរង់ចាំការស្នើសុំធ្វើបត្យាប័ន ពោលគឺអាជ្ញាធរថៃនឹងរៀបចំបន្តនីតីវិធីប្រគល់ជនល្មើសជនទៅឱ្យប្រទេសចិនដើម្បីបន្តការជំនុំជម្រះក្ដី និងដាក់ទោសលោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង ដែលស្របតាមសន្ធិសញ្ញានៃកិច្ចព្រមព្រៀងការស្នើធ្វើបត្យាប័នរវាងប្រទេសថៃ និងចិន។
សេចក្តីជូនដំណឹងរបស់ប៉ូលិសអន្តរជាតិ (Interpol) ចេញផ្សាយនៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ ដែលភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន អា អេហ្វ ប៉េ AFP ប្រាប់កាសែតបាងកកប៉ុស្តិ៍ថា លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង កំពុងប្រឈមមុខនឹងការចោទប្រកាន់ពីបទព្រហ្មទណ្ឌនៅតុលាការប្រទេសចិន ពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើជំនួញផ្នែកលើវិស័យកាស៊ីណូខុសច្បាប់ ដែលអាចប្រឈមមុខនឹងការផ្តន្ទាទោសដាក់គុក ១០ឆ្នាំ។ ប្រភពដដែលឱ្យដឹងទៀតថា ក្នុងចន្លោះ ឆ្នាំ២០១៨ ដល់ឆ្នាំ២០២១ ឧក្រិដ្ឋជនមេខ្លោងឆបោករូបនេះ បានឃុបឃិតជាមួយវិនិយោគិនផ្សេងទៀតក្នុងតំបន់អាស៊ីគ្នេយ៍ ដើម្បីចុះបញ្ជីក្រុមហ៊ុនបង្កើតវេទិកាល្បែងស៊ីសងអនឡាញ (Online) ខណៈចំណូលដែលលោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង បានចំណេញពីអាជីវកម្មខុសច្បាប់នេះ មានទំហំទឹកប្រាក់ច្រើនជាង ២២,២លានដុល្លារអាមេរិក។
ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់ប្រទេសចិនកុម្មុយនិស្តប្រកាសកាលពីឆ្នាំ២០២០ថា លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង បានរត់គេចខ្លួនពីប្រទេសចិនតាំងពីឆ្នាំ២០១២ ដោយសារតែលោកប្រឈមនឹងការអនុវត្តទោសនៅប្រទេសចិន ក្រោយពីតុលាការចោទរូបលោកថា ជាមេខ្លោងឆបោក និងបើកអាជីវកម្មបនល្បែងកាស៊ីណូខុសច្បាប់ក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ក្រោយពីបានរត់គេចខ្លួនរស់នៅមានសេរីភាពពេញលេញ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៧ លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង ក៏បានពង្រីកអាណាចក្របនល្បែងខុសច្បាប់ក្នុងតំបន់ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដូចជា កម្ពុជា មីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) ហ្វីលីពីន (Philippines) និងថៃ (Thailand)។ លើសពីនេះ លោក ស្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង ថែមទាំងទទួលបានសញ្ជាតិកម្ពុជាក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១៧ នោះទៀតផង។
ក្នុងពេលដែល លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង ទទួលបានសញ្ជាតិកម្ពុជានោះ កាលពីឆ្នាំ២០២០ សារព័ត៌មានអន្តរជាតិធំៗ ជាច្រើនបានផ្សព្វផ្សាយព្រោងព្រាតថា ការណ៍ដែល លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង មេខ្លោងឆបោកជាប់ឧក្រិដ្ឋជនទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរនេះ លោកបរិច្ចាគទឹកប្រាក់មិនក្រោម ២៥ម៉ឺនដុល្លារ (២៥០.០០០) ទេ ទៅដល់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន។ ជាថ្នូរមកវិញ លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង ក៏បានក្លាយអ្នកជំនួញមានឥទ្ធិពលម្នាក់ ដែលបានពង្រីកវិស័យបនល្បែងឆបោកនៅលើទឹកដីខ្មែរ។
កាសែត ហ្វ្រន់ឈារ៍ (Frontier) របស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) កាលពីឆ្នាំ២០២០ បានលាតត្រដាងថា បនល្បែងកាស៊ីណូជាង ៧០ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅចន្លោះចាប់ពីឆ្នាំ២០១៦ ដល់ឆ្នាំ២០១៩ ស្ថិតក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ ដែលរកចំណូលបានចន្លោះជាង ៣ពាន់លានដុល្លារ ទៅរហូតដល់ ៥ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលក្នុងនោះ ៩០ភាគរយបានមកពីការលេងល្បែងអនឡាញ។ ក្នុងនោះ លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង ក៏មានអគារឈ្មោះ ដឹ ហ្គោលដឹន ហូថេល អ៊េន កាស៊ីណូ (The Golden Sand Hotel and Casino) ក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ ដែលមានតម្លៃជាង ១រយលានដុល្លារ សម្រាប់ប្រតិបត្តិការលើជំនួញ ដែលមិនត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់។
ប្រភពដដែល ក៏បានបង្ហាញថា លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង ក៏មានការវិនិយោគទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារ ដើម្បីកសាងជាទីក្រុងរណប ដែលភាគច្រើនជាប្រភេទអគារបនល្បែងកាស៊ីណូ ដែលមានឈ្មោះថាគម្រោង ឡុង បេ (Long Bay) ស្ថិតក្នុងខេត្តកោះកុង។
គម្រោងអភិវឌ្ឍទីក្រុងរណប ឡុង បេ (Long Bay) សាងសង់នៅលើផ្ទៃដីទំហំជាង ២រយហិកតារ ដែលស្ថិតក្នុងប្លុកដីសរុបចំនួនជាង ៤ម៉ឺន ៥ពាន់ហិកតារ (៤៥.១០០) ដែលរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន កាលឆ្នាំ២០០៨ បានសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនចិន យូញៀន ឌីវេឡុបមិន គ្រុប (Union Development Group Co., Ltd.) ដើម្បីសាងសង់ទីក្រុងទេសចរណ៍ដ៏ធំមួយ ដែលត្រូវចំណាយទឹកប្រាក់ជិត ៤ពាន់លានដុល្លារ (៣,៨ពាន់លានដុល្លារ) ។
ត្រង់ចំណុចនេះ អ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់ លោក វ៉ន ចាន់ឡូត លើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាហាក់កំពុងសម្លឹងឃើញអំពីលំហូរសាច់ប្រាក់នៃវិនិយោគិនចិនទាំងមានឈ្មោះជាឧក្រិដ្ឋដើម្បីឱ្យមកធ្វើជំនួញក្នុងស្រុក ហើយមិនបានខ្វាយខ្វល់តម្លៃនៃមុខមាត់ប្រទេសជាតិនោះទេ៖ «ហើយកម្ពុជាមិនគួរ ផ្តល់តម្លៃទៅដល់ បុគ្គលបែបនេះដែរ។ ទោះបីជាយ៉ាង បុគ្គលហ្នឹងមានលុយ មានទ្រព្យសម្បត្តិ មានជំនួញ ដែលធ្វើឱ្យចំណេញ ទៅដល់ផលប្រយោជន៍សម្រាប់មនុស្សក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលក្ដី ខ្ញុំគិតថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែគិតអំពី មុខមាត់ និងគុណតម្លៃរបស់ប្រទេសជាតិ»។
ទាក់ទងនឹងរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ទទួលស្គាល់ថា កម្ពុជាទទួលស្វាគមន៍អ្នកវិនិយោគិនបរទេសទាំងអស់ ឱ្យតែពួកគេមានមានទំហំសាច់ប្រាក់គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីចូលមកអភិវឌ្ឍដោយគោរពតាមគោលការណ៍នៃច្បាប់នៅកម្ពុជា។ លោកបន្តថា បើវិនិយោគិន មកបោះទុនក្នុងការធ្វើជំនួញដែលមានអាជីវកម្មទ្រង់ទ្រាយធំ ការផ្តល់សញ្ជាតិខ្មែរឱ្យជនបរទេសរូបនោះ គឺធ្វើឡើងតាមគោលការណ៍ច្បាប់។ លោកបន្ថែមថា រាល់ការទទួលអ្នកជំនួញបរទេស និងការផ្តល់ចូលសញ្ជាតិខ្មែរ សមត្ថកិច្ចកម្ពុជាក៏មិនមានការស្រាវជ្រាវ ឬសិក្សាលម្អិតនៃសាវតាររបស់ពួកគាត់នោះដែរ៖ «ជនបរទេសមួយចំនួនមក យើងមិនបានដឹងអំពី ប្រវត្តិ [ សាវតា ] មនុស្សហ្នឹង ត្រូវឬខុសទេ។ យើងនិយាយថា អ្នកឯងចូលមក អ្នកឯងបោះទុនត្រឹមត្រូវ អ្នកឯងគោរពច្បាប់ត្រឹមត្រូវ អាហ្នឹងយើងអនុញ្ញាតហើយ។ ជនជាតិចិនមួយចំនួន ដែលបោះទុនមករកស៊ី នៅកំពង់សោម នៅកោះកុង ឬមួយនៅកន្លែងណាក៏ដោយ បើខុសច្បាប់អាហ្នឹងយើងចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់ហើយ។ យើងមិនអាចទៅតាមដាន អ្នកនេះជនជាតិចិន មុននឹងបោះទុនរកស៊ី យើងទៅស្រាវជ្រាវរកតាំងពីស្រុកគាត់ តាំងពីសកម្មភាពគាត់ទេ»។
លោក សុខ ឥសាន បន្ថែមថា បើអ្នកជំនួញជនជាតិចិន លោក ហ្ស៊ី ហ្ស៊ីជាំង ពិតជាត្រូវបានប៉ូលិសអន្តរជាតិឃាត់ខ្លួនពីបទឧក្រិដ្ឋមែននោះ មុខជំនួញអាជីវកម្ម និងទ្រព្យសម្បត្តិនានារបស់គេដែលមាននៅក្នុងដែនអធិបតេយ្យកម្ពុជា អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនឹងរឹបអូសមកវិញ។
ជុំវិញរឿងនេះ នាយកទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សអង្គការលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត ការណ៍ដែលកម្ពុជាបណ្តោយឱ្យជនជាតិចិនដែលជាប់ឈ្មោះជាឧក្រិដ្ឋជនរត់គេចខ្លួនពីប្រទេសចិន មកធ្វើជំនួញនៅកម្ពុជាកន្លងមកនេះ គឺដោយសារតែអាជ្ញាធរកម្ពុជាខ្វះកិច្ចសហប្រតិបត្តិជាមួយអាជ្ញាធរចិន។ លោកបន្តថា បើកម្ពុជាមានវត្តមានអ្នកជំនួញជនបទេស ជាពិសេស ជនជាតិចិនដែលបានប្រព្រឹត្តចូលមករកស៊ីលើទឹកដីខ្មែរ នោះវានឹងជះឥទ្ធិពលកាន់តែអាក្រក់ដល់មុខមាត់ប្រទេសជាតិទាំងមូល៖ «អ៊ីចឹងបញ្ហាទៅមុខទៀត កម្ពុជាយើងត្រូវតែបង្កើន កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យ បានតឹងរ៉ឹងជាមួយបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗជាពិសេស គឺប្រទេសចិន ក្នុងការទប់ស្កាត់ រាល់ឧក្រិដ្ឋជន ឬជនដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើស នៅប្រទេសចិន ហើយចូលកម្ពុជា។ រកស៊ីនៅកម្ពុជា ប្រសិនជាគាត់ធ្លាប់ប្រព្រឹត្តបទល្មើស នៅប្រទេសចិន មកកម្ពុជាយើងគាត់អាចប្រព្រឹត្តបទល្មើសដូចគ្នា»។
កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំដោយ លោក ហ៊ុន សែន គឺលោកបានចាត់ទុកជនជាតិចិនថា ជាអ្នកជួយកសាងប្រទេសជាតិ។ បន្តិចម្តងៗ អ្នកជំនួញជនជាតិចិនទាំងនោះហាក់កំពុងនាំទុក្ខដល់ប្រទេសកម្ពុជា និងប្រជាពលរដ្ឋតាមរយៈបើកអាជីវកម្មមិនស្របច្បាប់របស់ពួកគេនៅលើទឹកដីខ្មែរ។ ជាពិសេស នារយៈពេលចុងក្រោយនេះ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន និងក្រុមមន្ត្រីឧកញ៉ាឈ្មួញគ្រាក់ៗ បានរងការចោទប្រកាន់ធ្ងន់ៗ ថា កំពុងឃុបឃិតគ្នាមួយក្រុមឧក្រិដ្ឋជនជនជាតិចិនប្រតិបត្តិការលើមុខជំនួញបែបឧក្រិដ្ឋនៅលើទឹកដីខ្មែរ។ ថ្វីបើបែបនេះក្ដី ក្រុមគ្រួសារត្រកូល ហ៊ុន និងក្រុមមន្ត្រីឧកញ៉ាទាំងនោះ កំពុងស្រវ៉ាមានបានទ្រព្យសម្បត្តិកប់ក្តោងដែលបានមកពីការធ្វើជំនួញមិនស្របច្បាប់របស់ពួកគេ ខណៈដែលកម្ពុជានៅតែជាប់ឈ្មោះជាប្រទេសក្រីក្រ ហើយប្រជាជនមួយចំនួនបាត់បង់ទីជម្រក និងរកបាយសម្រាប់បរិភោគប្រចាំថ្ងៃស្ទើរគ្មាននោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។