មេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញប្រកាសជាផ្លូវការថា នឹងចំណាយថវិកាផ្ទាល់ខ្លួនសម្រាប់បង្កើតក្រុមមេធាវីជួយស្ត្រីក្រីក្រដែលគ្របដណ្ដប់ទាំងស្ត្រីកម្មកររោងចក្រ។ រីឯសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកវិភាគយល់ថា ការបង្កើតក្រុមមេធាវីនេះ គ្រាន់តែឱ្យល្អមើលប៉ុណ្ណោះ តែមិនអាចជួយស្ត្រីក្រីក្ររងគ្រោះបានទេ ប្រសិនបើមិនធ្វើកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលសាធារណៈ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ទាំងមូលនោះទេ។
លោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសថា លោកបានត្រៀមថវិកាចំនួន៥០ម៉ឺនដុល្លាររួចជាស្រេច ដើម្បីបង្កើតក្រុមមេធាវី“តេជោសែន” សម្រាប់ការពារក្ដីឱ្យស្ដ្រី ក្រីក្រនៅកម្ពុជារាប់ទាំងកម្មការិនីរោងចក្រផងដែរ ប៉ុន្តែលោកមិនបង្ហាញ ជំហរធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ដែលកំពុងរងការរិះគន់ថា ញាំញី ដោយអំពើពុករលួយ និងមិនឯករាជ្យនោះទេ។
ថ្លែងក្នុងកម្មវិធីស្វែងរកការគាំទ្រពីកម្មករ-កម្មការិនីនៅខេត្តកណ្តាល ព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែកុម្ភៈ លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា ក្រុមមេធាវីដែលលោកបង្កើតឡើង នេះ មានគោលដៅជាក់លាក់ជួយតែស្ត្រីក្រីក្រ និងកម្មការិនីរោងចក្រ ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែរឿងក្តីឈ្នះឬចាញ់លោក មិនធានានោះទេ ព្រោះឋិតនៅ លើចៅក្រមកាត់សេចក្ដី។ លោក ហ៊ុន សែន បន្តថា លោកកំពុងចាត់តាំង ប្រធានក្រុមមេធាវីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក គី តិច ឱ្យរៀបចំបង្កើតក្រុម មេធាវីនេះឱ្យបានឆាប់បំផុត៖ «នេះមិនមែនជាថវិការបស់រាជរដ្ឋាភិបាលទេ គឺជាថវិការបស់ខ្ញុំដែលប្រមូលគ្នា ដើម្បីរៀបចំឱ្យមានក្រុមមេធាវីរបស់តេជោសែន មួយសម្រាប់ការពារកូនក្ដីឱ្យស្ដ្រីក្រីក្រ។ ខ្ញុំគិតថា ដំបូងខ្ញុំឱ្យតែ៣០នាក់ទេ ប៉ុន្តែឥឡូវមិនអាចទេ មួយខេត្ត យ៉ាងតិចត្រូវមាន ២នាក់ អ៊ីចឹងត្រូវមាន៥០នាក់ បូកទាំងក្បាលម៉ាស៊ីន យើងអាចដាក់ប្រធាន១ និងអនុប្រធាន៤ ដោយសារតែយើងមាន សាលាឧទ្ធរណ៍៤ភូមិភាគ អ៊ីចឹងអនុប្រធានទាំង៤ គឺកាន់ការងារនៅតាមភូមិភាគ ដើម្បីការពារឱ្យស្ត្រី ដែលឥឡូវនេះ អ្នកខ្លះកំពុងនៅ ជាប់ឃុំឃាំងកំពុងខ្វះមេធាវី កាត់ក្តីអត់កើត។ នេះជាគោលនយោបាយរបស់ស្ត្រីយើង។ ខ្ញុំនឹងធ្វើរឿងនេះ ក្នុងពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ ហើយចាប់ផ្ដើមចេញដំណើរ។ក្មួយៗជាកម្មករ កម្មការិនី ពេលដែលមានរឿងក្តីកើតឡើង កុំភ្លេចរកមេធាវីរបស់ពូ ដើម្បីការពារក្តីដោយមិនយកប្រាក់»។
សង្គមស៊ីវិល និងអ្នកវិភាគ យល់ថា ការបង្កើតក្រុមមេធាវីនេះ មិនអាចជួយដល់ស្ត្រីក្រីក្ររងគ្រោះបានច្រើននោះទេ គឺលោក ហ៊ុន សែន គ្រាន់តែចង់ កេងចំណេញប្រជាប្រិយភាពនយោបាយពីពលរដ្ឋ ជាពិសេសពីកម្មការិនី រោងចក្រដែលកំពុងប្រឈមផលប៉ះពាល់ពីការផ្តាច់ប្រពន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា ការផ្តល់មេធាវីការពារក្តីឱ្យស្ត្រីក្រីក្រដោយឥតបង់ថ្លៃនេះ គឺគ្រាន់តែចូលរួម ដំណើរការក្នុងតុលាការប៉ុណ្ណោះ តែមិនប្រាកដថាអាចស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូន ស្ត្រីក្រីក្ររងគ្រោះនោះទេ ខណៈដែលស្ថាប័នតុលាការ នៅតែត្រូវគេមើលឃើញថា មិនឯករាជ្យ ស្ថិតក្រោមសម្ពាធនយោបាយ និងពុករលួយ។ លោកចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ទាំងមូលវិញ ទើបអាចផ្ដល់យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដ និងជាទីពឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប៖ «ធ្វើកំណែទម្រង់ច្បាស់លាស់មួយដដែលមានឆន្ទៈពិតប្រាកដ។ការធ្វើកំណែទម្រង់នេះ ធ្វើឡើងជាប្រព័ន្ធ ដែលមានន័យថា តាំងពីប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិច្បាប់របស់មន្ត្រីថ្នាក់ក្រោម មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ រហូតដល់ទៅនីតិវិធីរបស់តុលាការតាំងពីតុលាការជាន់ទាប និងជាន់ខ្ពស់ជាដើម ដើម្បីឱ្យអំណាចតុលាការទាំងអស់នេះមានឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការសម្រេចសេចក្ដីដោយឈរលើវិជ្ជាជីវៈ និង ឆន្ទានុសិទ្ធិច្បាស់លាស់ និងគ្មានសម្ពាធនយោបាយឬក៏មិនពាក់ព័ន្ធនឹងនិន្នាការនយោបាយជាដើម។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា លើកឡើងថា ស្ត្រីដែលងាយរងគ្រោះដោយភាពអយុត្តិធម៌ភាគច្រើន គឺជាក្រុមស្ត្រីដែលតែងតែទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព ទាមទារដីធ្លីផ្ទះសម្បែង និងផ្នែកនយោបាយជាដើម។ លោកសង្កេតឃើញថា កន្លងមកមានក្រុមស្ត្រីសហគមន៍រងគ្រោះដីធ្លីជាច្រើន ត្រូវបានចោទប្រកាន់ និងចាប់ខ្លួនទាំងអយុត្តិធម៌ជាបន្តបន្ទាប់តាមបណ្ដឹងរបស់ក្រុមហ៊ុន និងក្រុមអ្នកមានអំណាចមួយចំនួន៖ «កន្លងមកស្ត្រីសហគមន៍ទាំងអស់នេះ បានប្ដឹងទៅលើអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច និងក្រុមហ៊ុនដែលមាន លុយមានអំណាចតែខាងតុលាការអត់មានចាត់វិធានការចំពោះពាក្យពាក្យបណ្ដឹងរបស់គាត់ដែលគេធ្វើបាបធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគាត់អីទេ។ ដោយឡែក ប្រសិនបើខាងក្រុមហ៊ុន និងរដ្ឋអំណាចប្ដឹងស្ត្រីទាំងនោះ គឺខាងតុលាការ ចាត់វិធានការវិញ ដោយចោទប្រកាន់ និងចាប់ពួកគាត់ យកទៅឃុំខ្លួនជាដើម។ ករណីទាំងនេះ គ្មានពន្លឺយុត្តិធម៌ទេ។ ករណីផ្សេងទៀត ចំពោះអ្នកមានអំណាចខ្ពង់ខ្ពស់មានស្រីកំណាន់ហើយ ប្រើអំពើហិង្សាលើស្ត្រីទាំងអស់ នោះ ដោយមានការគំរាមកំហែងផ្សេងៗ និងការជះទឹកអាស៊ីដជាដើម ប៉ុន្តែដំណើរការក្នុងរឿងក្តីរបស់ស្ត្រីទាំង អស់នេះ គឺអត់មានឃើញការផ្ដន្ទាទោសចំពោះជនមានអំណាចទាំងនោះទេ»។
រីឯអ្នកវិភាគនយោបាយដែលរត់ភៀសខ្លួនគេចពីការតាមចាប់របស់របប លោក ហ៊ុន សែនគឺលោក គឹម សុខ មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើ លោក ហ៊ុន សែន ចង់ជួយផ្ដល់សេវាផ្លូវច្បាប់ដល់ស្ត្រីក្រីក្ររងគ្រោះមែននោះ គឺគ្រាន់តែផ្តល់ជំនួយបន្ថែមដល់គណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជាក៏បានដែរព្រោះស្ថាប័ននេះ មានកម្មវិធីជួយដល់ជនក្រីក្រដែលមកពឹងពាក់មេធាវីរួចជាស្រេច មិនចាំបាច់បង្កើតក្រុមមេធាវីផ្ទាល់ខ្លួនដែល ចំណាយលុយច្រើនឥតប្រយោជន៍នោះទេ។ លោកយល់ថា ការបង្កើត ក្រុមមេធាវីនេះ គ្រាន់តែលួងលោមកម្មការិនីដែលកំពុងព្រួយបារម្ភរឿង បាត់បង់ការងារដោយសារសហភាពអឺរ៉ុប ត្រៀមដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះ ពន្ធ EBAនៅពេលខាងមុខ៖ «រឿងអយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា មិនមែនកើតឡើងដោយសារតែដំណើរការកាត់សេចក្ដីនៅក្នុងតុលាការ ដោយព្រោះតែគ្មានមេធាវីទេ ។ គ្រប់រឿងក្តីទាំងអស់ អាចរកមេធាវីមកការពារក្តីបាន ទាំងមេធាវីនៅតាមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ទាំងមេធាវីនៅ ក្នុងគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប៉ុន្តែរឿងអយុត្តិធម៌កើតឡើងដោយសារប្រព័ន្ធអយុត្តិធម៌នៃតុលាការ គឺចៅក្រមនិងមន្ត្រីយុត្តិធម៌ផ្សេងៗទៀត មានប៉ូលិសប៉េអិមជាដើម ចាត់ទុកជនត្រូវចោទ ឬជនជាប់ចោទនិងជនសង្ស័យគឺជាទំនិញសម្រាប់ចម្រាញ់យកប្រយោជន៍លុយកាកដោយ ពុករលួយ។ ខ្ញុំធ្លាប់ជាប់គុកនៅព្រៃស គឺគ្រប់ករណីទាំងអស់ដើម្បីដោះស្រាយ គេនិយាយតែរឿងលុយប៉ុណ្ណោះ»។
លោក គឹម សុខ មិនរំពឹងថា ស្ថាប័នថ្មីនេះ អាចជួយស្ត្រីក្រីក្របានទេ ព្រោះ កន្លងមកលោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បង្កើតគណៈកម្មការដោះស្រាយជម្លោះ ដីធ្លី និងដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងៗទៀត ប៉ុន្តែស្ថាប័នទាំងនោះ ធ្វើការមិនមានប្រសិទ្ធភាពឡើយ ហើយបញ្ហាដីធ្លីនៅតែបន្តរាំរ៉ៃ និងចំណាយលុយ ជាតិឥតប្រយោជន៍ប៉ុណ្ណោះ។ លោក គឹម សុខ យល់ថា ដើម្បីជួយស្ត្រីក្រីក្រក្ដី និងពលរដ្ឋរងគ្រោះផ្សេងទៀតក្តី គឺមានតែធ្វើកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលសាធារណៈ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នោះទេ៖ «រឿងធំ២ដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើ។ ទី១ពង្រឹងប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលសាធារណៈរបស់ខ្លួនឱ្យរឹងមាំតាំងពីអាជ្ញាធរ និងនគរបាលភូមិ - ឃុំ - សង្កាត់រហូតដល់ថ្នាក់ជាដើម ដើម្បីឱ្យពួកគាត់ធ្វើការឱ្យបានត្រឹមត្រូវនិងធានាអំពីប្រតិបត្តិការដែលឆ្លើយតបនឹង តម្រូវការជាក់ស្ដែងរបស់ជនរងគ្រោះ និងដើម្បីកុំឱ្យអ្នកបម្រើការងាររដ្ឋទាំងនោះទៅបម្រើនយោបាយ។ ទី២ គឺប្រព័ន្ធតុលាការ មន្ត្រីយុត្តិធម៌ ប៉ូលិស ប៉េអិម ត្រូវតែមានជំហរឯករាជ្យពិតប្រាកដ និងផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះដែលមានរឿងក្ដីក្ដាំ ដើម្បីធានានូវពេលមានរឿងគាត់ រត់ទៅរកនគរបាលយុត្តិធម៌នូវមូលដ្ឋាន ហើយបើមិនអាចដោះស្រាយបាន គឺអាចរត់ទៅរកតុលាការបន្តទៀត។ បើអាចធ្វើករណីនេះបាន នោះគឺបញ្ហាសង្គមនឹងមានតិចបំផុត»។
លោក គឹម សុខ ក៏សង្ស័យពីភាពមិនប្រក្រតីនៃការបង្កើតក្រុមមេធាវីនេះដែរ ថា អាចពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយដែលត្រូវស៊ើបអង្កេត ទោះបីជាលោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា ការបង្កើតក្រុមមេធាវីនេះ មិនពាក់ព័ទ្ធនឹងថវិការបស់រដ្ឋក៏ដោយ។
ប្រធានគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លោក សួន វិសាល មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលជួយផ្តល់ថវិកាដល់ស្ថាប័ននេះ ៩០០លានរៀល ក្នុងមួយឆ្នាំ ដើម្បីជួយដល់ជនក្រីក្រទូទៅដែលមកពឹងពាក់មេធាវី។ ប៉ុន្តែ លោកថា ថវិកានេះមិនអាចជួយឱ្យពួកគេជួយដល់ជនក្រីក្របានគ្រប់ជ្រុង ជ្រោយនោះទេ។ លោក សួន វិសាល គាំទ្រចំពោះការបង្កើតក្រុមមេធាវីជួយដល់ស្ត្រីក្រីក្រដោយឡែកនេះ ព្រោះអាចជួយស្ត្រីក្រីក្របានទូលំទូលាយ ហើយករណីនេះ មិនពាក់ព័ន្ធនឹងឯករាជ្យភាពរបស់មេធាវីឡើយ៖ «ការបង្កើតយន្តការដោយឡែក ក៏ជារឿងមួយល្អដែរ ដោយសារកិច្ចការទាំងអស់នេះ សម្ដេចគាត់គ្រប់គ្រង គឺថាពេលគាត់ ( ស្ត្រីក្រីក្រ ) ត្រូវការម៉ោងណា គឺគាត់ ( សម្ដេច ) បញ្ជូនទៅម៉ោងនោះ ហើយគាត់ ( ស្ត្រីក្រីក្រ ) មិនអាចប្រើយន្តការទូទៅ កាលណាប្រើយន្តការទូទៅមានលក្ខណៈ លំបាកច្រើនដែរ។ ប៉ុន្តែទន្ទឹមនេះ សម្ដេចក៏យកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការជួយជនក្រីក្រជាលក្ខណៈទូទៅផងដែរ។ ដូច្នេះយើងគាត់ថា អាចជួយគ្នាទៅវិញទៅមក មានលក្ខណៈល្អប្រសើរ»។
របាយការណ៍របស់អង្គការលីកាដូ (Licadho) កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៨ បានរកឃើញថា ក្នុងចំណោមជនជាប់ឃុំចំនួនជាង ២ម៉ឺនប្រាំពាន់នាក់ (២៥.៩២៦) មាន អ្នកជាប់ឃុំជាស្ត្រីចំនួនជាង ២ពាន់នាក់(២.២៤៣) ហើយប្រហែលពាក់កណ្តាលនៃស្ត្រីដែលបានជាប់ឃុំទាំងអស់នោះ គឺមិនទាន់ត្រូវបានតុលាការផ្ដន្ទាទោសពីបទល្មើសជាក់លាក់ណាមួយនៅឡើយទេ។ លីកាដូអះអាងថា ការឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នរង់ចាំសវនាការច្រើនហួសហេតុ ធ្វើឱ្យស្ថានភាពពន្ធនាគារដែលចង្អៀតណែនស្រាប់ កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើង ហើយផ្ដល់ផលប៉ះពាល់ដល់ជនងាយរងគ្រោះមួយចំនួន ដូចជា កុមារដែលរស់នៅជាមួយម្ដាយក្នុងពន្ធនាគារ ឬស្ត្រីមានផ្ទៃពោះដែលសម្រាលកូនក្នុងពន្ធនាគារ។
លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា ស្ត្រីដែលជាប់ពន្ធនាគារមិនទាន់បានកាត់ក្តីទាំងនោះ ព្រោះដោយសារខ្វះខាតមេធាវីការពារក្ដី ដូច្នេះលោក សង្ឃឹមថា ក្រុមមេធាវីដែលលោកកំពុងរៀបចំបង្កើត នឹងអាចជួយដោះស្រាយរឿងនេះ។
ទោះយ៉ាងណាអ្នកវិភាគ យល់ថា ក្រុមមេធាវីដែលលោក ហ៊ុន សែន បង្កើតនេះ គឺគ្រាន់តែបង្កើតដើម្បីចែកតំណែងគ្នាកាន់ប៉ុណ្ណោះ ជាពិសេស ដើម្បីឱ្យលោកមេធាវី គី តិច គ្រប់គ្រង បន្ទាប់ពីមេធាវីរូបនេះ មានស្នាដៃ រំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកន្លងមក។ ជាក់ស្ដែង លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានសម្រេចឱ្យភរិយារបស់អភិបាលខេត្តកំពង់ចាមលោក គួច ចំរើន និងភរិយារបស់អង្គរក្សលោកម្នាក់ទៀតធ្វើជាមេធាវីក្នុងក្រុមមេធាវីដែលលោកបង្កើតនេះផងដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។