ចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី១១ វិច្ឆិកា សម្រេចលើកពេលសវនាការសំណុំរឿង បទឧបឃាត ប្រឆាំងក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចំនួន ៩នាក់ តាមសំណើរបស់មេធាវី។ អ្នកវិភាគថា សំណុំរឿងនយោបាយមួយនេះ នៅមិនទាន់អាចបើកផ្លូវឲ្យក្រុមមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង វិលចូលកម្ពុជាវិញបានទេ។
មេធាវីការពារក្ដីឲ្យក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចំនួន ៩នាក់ គឺលោកមេធាវី សំ សុគង់ បានស្នើសុំឲ្យតុលាការអន្តរាគមន៍ទៅរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យកូនក្ដីទាំងអស់ បានវិលចូលរួមក្នុងសវនាការដោយផ្ទាល់ ពីព្រោះកូនក្ដីមានឆន្ទៈចង់បំភ្លឺនៅមុខចៅក្រម។ លោក សំ សុគង់ ឲ្យដឹងថា ចៅក្រមមិនបានបញ្ជាក់ យល់ព្រមនឹងសំណើនេះទេ តែបានប្រាប់មេធាវី ឱ្យផ្ញើអាសយដ្ឋានរបស់កូនក្ដីទាំងនោះ ដើម្បីតុលាការមានឱកាសបញ្ជូនដីកាឲ្យដោយផ្ទាល់៖ « ខ្ញុំយល់ឃើញថា សំណុំរឿងនេះ វាជារឿងសំណុំនយោបាយ។ ជារឿងនយោបាយ គួរដោះស្រាយតាមនយោបាយ ជាជាងយើងយកច្បាប់មកដោះស្រាយ។ បើកាលណាយើងយកផ្លូវច្បាប់មកដោះស្រាយ ខ្ញុំគិតថា យុត្តិធម៌នឹងមិនអាចផ្ដល់ដល់កូនក្ដីរបស់ខ្ញុំទាំងអស់ទេ ដោយសារវាពាក់ព័ន្ធរឿងនយោបាយច្រើនជាងផ្លូវច្បាប់។ អ៊ីចឹង យើងគួរតែដោះស្រាយតាមបែបនយោបាយ វាប្រសើរជាងយកផ្លូវច្បាប់មកដោះស្រាយ ដោយសារតែយកច្បាប់មកដោះស្រាយ សូម្បីអ្នកសម្រេច ក៏ពិបាកដោះស្រាយដែរ»។
តុលាការនៃរបបក្រុងភ្នំពេញ បានចោទក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ចំនួន៩នាក់ ពីបទឧបឃាត ពាក់ព័ន្ធនឹងការប៉ុនប៉ងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩ គឺមុនគម្រោងមាតុភូមិនិវត្តន៍លើកទី១ របស់លោក សម រង្ស៊ី។ រដ្ឋាភិបាលបានលុបចោលលិខិតឆ្លងដែនរបស់ក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិផងដែរ ដោយសំអាងលើបទចោទនេះ។
ក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងទាំង៩នាក់ ដែលជាប់ចោទក្នុងសំណុំរឿងនេះ រួមមានប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី និងភរិយា អ្នកស្រី ជូឡុង សូមួរ៉ា លោក អេង ឆៃអ៊ាង អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ លោក អ៊ូ ចន្ទ័ប្ញទិ្ធ លោក ហូរ វ៉ាន់ លោក ឡុង រី លោក ម៉ែន សុថាវរិន្ទ្រ និងលោក នុត រំដួល។ អ្នកទាំង ៩នាក់នោះ កំពុងរស់នៅនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស ដោយខ្លះនៅប្រទេសបារាំង និងខ្លះទៀត នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
ក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងទាំង ៩នាក់ ធ្លាប់បញ្ជាក់ថា ពួកគេមានបំណងចង់វិលចូលកម្ពុជា ដើម្បីតតាំងក្ដីក្នុងតុលាការ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានស្ដីទី លោក សម រង្ស៊ី ខណៈអ្នកគាំទ្របក្សប្រឆាំងខ្លះ ក៏មានឆន្ទៈចូលរួមក្នុងដំណើរវិលត្រឡប់នេះដែរ ដោយអះអាងថា ពួកគេគ្មានចេតនាចូលកម្ពុជា ដើម្បីផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលនោះទេ។
ពាក់ព័ន្ធករណីនេះ មន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងចំនួន ៤នាក់ ក្នុងចំណោម ៩នាក់ បាននាំគ្នាទៅដាក់លិខិតនៅស្ថានទូតខ្មែរប្រចាំនៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន (Washington DC) កាលពីថ្ងៃទី១០ វិច្ឆិកា ដើម្បីស្នើសុំសុពលភាពលិខិតឆ្លងដែនឡើងវិញ ដើម្បីធ្វើដំណើរវិលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញ។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីស្ថានទូតខ្មែរប្រចាំរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន មិនបានចេញមកទទួលញត្តិរបស់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងឡើយ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ឲ្យដឹងថា តុលាការ និងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលមានសិទ្ធិធ្វើអន្តរាគមន៍ករណីដំណើរវិលត្រឡប់របស់ក្រុមមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងបាន។ តែយ៉ាងណា លោកថា អាស្រ័យលើឆន្ទៈរបស់តុលាការ និងមេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល៖ « គ្មាននរណាធំជាងតុលាការទេ ហើយគ្មាននរណាធំជាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីទេ ព្រោះនាយករដ្ឋមន្ត្រីមានបុព្វសិទ្ធិ ដើម្បីលើកលែងទោស ទី១ ហើយទី២ គ្មាននរណាធំជាងតុលាការទេ។ មានតែ ២ហ្នឹង ហើយបើនិយាយដើម្បីបញ្ចេញព័ត៌មាន ខ្ញុំមិនឲ្យតម្លៃទេ»។
អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម លោកបណ្ឌិត សេង សារី យល់ថា ដំណោះស្រាយនយោបាយមានច្រើន ប្រសិនបើអ្នកនយោបាយមានឆន្ទៈ ដូចជា តាមរយៈការសម្របសម្រួលនយោបាយ ការស្នើសុំព្រះមហាក្សត្រលើកលែងទោសការប្រើប្រាស់ផ្លូវតុលាការ ដើម្បីជំរុញឲ្យមានការចរចាបន្ធូរបន្ថយបរិយាកាសនយោបាយ និងជម្រើសអន្តរាគមន៍របស់សហគមន៍អន្តរជាតិតាមរយៈការដាក់គំនាប។
តែយ៉ាងណា លោក សេង សារី យល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរបើកច្រកឲ្យមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានវិលចូលប្រទេសវិញ ដើម្បីសម្របសម្រួលដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយ និងរៀបចំសម្រាប់ការបោះឆ្នោត អាណត្តិក្រោយ៖ « បញ្ហាដែលកើតមកកន្លងមក គឺអ្នកនយោបាយព្យាយាមយកបញ្ហាជាតិ មកទម្លាក់ជាបញ្ហាផ្ទាល់ខ្លួន។ ដល់ពេលអ៊ីចឹងទៅរឿងជម្លោះនយោបាយ គឺក្លាយទៅជាជម្លោះបុគ្គល។ អ៊ីចឹងហើយ បើខ្ញុំផ្ដល់ជាយោបល់ជូនទៅគណបក្សប្រឆាំង គួរតែផ្លាស់ប្ដូរនៃការធ្វើនយោបាយរបស់ខ្លួន តាមរយៈការមិនព្យាយាមវាយប្រហារ ឬក៏ឯកជនភាពរបស់ដៃគូ។ គណបក្សកាន់អំណាច ក៏ដូចគ្នាដែរ គួរតែបញ្ឈប់យន្តការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើដៃគូរលក្ខណៈជាបុគ្គលជាអ្នកនយោបាយ។ ដូច្នេះហើយ ខ្ញុំមើលឃើញថា បើសិនជារឿងនយោបាយ វាលើកតម្កើងទៅជារឿងនយោបាយ ហើយដោះស្រាយរបៀបនយោបាយ ខ្ញុំយល់ថា វាមិនធ្លាក់ដុនដាបដល់បច្ចុប្បន្នទេ»។
ក្រៅពីសំណុំរឿងបទឧបឃាតនេះ តុលាការក្រុងភ្នំពេញ ក៏នឹងបើកសវនាការសំណុំរឿងប្រឆាំងនឹងមន្ត្រី និងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចំនួន ៥៩នាក់ មួយករណីទៀត គឺបទរួមគំនិតក្បត់ និង បទញុះញង់ នៅថ្ងៃទី២៦ វិច្ឆិកាខាងមុខ។ ភាគច្រើន នៃមនុស្សទាំង ៥៩នាក់នេះ ក៏កំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេសដែរ។ ក្រុមមន្ត្រី និងសកម្មជនមួយចំនួនអះអាងថា ពួកគេនឹងចូលរួមសវនាការតាមការកំណត់ ប្រសិនបើតុលាការ និងរដ្ឋាភិបាលព្រមបើកផ្លូវឲ្យលោក សម រង្ស៊ី និងក្រុមមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងវិលចូលកម្ពុជាវិញ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។