សង្គមស៊ីវិលរិះគន់ការអនុញ្ញាតឱ្យចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាពន្យារពេលចូលនិវត្តន៍
2023.04.10
(រូបឯកសារតំណាង) ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះក្នុងអង្គសវនាការមួយ នៃតុលាការយោធា កាលពីឆ្នាំ២០១៩។
រូបគេផ្ដល់ឱ្យ 2019-07-17
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកច្បាប់ រិះគន់ការអនុញ្ញាតឱ្យចៅក្រុម និងព្រះរាជអាជ្ញានៅសាលាឧទ្ធរណ៍ អាចពន្យារពេលចូលនិវត្តន៍រហូតដល់អាយុ ៦៥ឆ្នាំ។ ការរិះគន់នេះ ដោយសារពួកគេព្រួយបារម្ភថា នឹងធ្វើឱ្យបាត់បង់ឱកាសសម្រាប់អ្នកជំនាន់ក្រោយ ដែលមានទឹកចិត្ត និងឆន្ទៈពិតប្រាកដ ចង់ចូលបំពេញការងារធ្វើជាចៅក្រម ឬព្រះរាជអាជ្ញា ដើម្បីជួយកែប្រែ និងលើកកម្ពស់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។
សង្គមស៊ីវិលព្រួយបារម្ភថា ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញានៅសាលាឧទ្ធរណ៍ ដែលបានបំពេញការងារយូរឆ្នាំហើយនោះ ហើយអាចពន្យារអាយុចូលនិវត្តន៍ច្រើនឆ្នាំទៅមុខទៀត នឹងធ្វើឱ្យសមត្ថភាព និងវ័យកាន់តែចាស់ទ្រុឌទ្រោមរបស់ពួកគេ មិនអាចទទួលខុសត្រូវការងាររបស់ខ្លួនបានល្អប្រសើរឡើយ។
ពួកគេលើកឡើងថា ការធ្វើបែបនេះ នឹងធ្វើឱ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយ ដែលត្រៀមបន្តវេន និងមានឆន្ទៈនិងទឹកចិត្ត ត្រូវបាត់បង់ឱកាស។
មន្ត្រីនាំពាក្យសមាគមអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា យល់ឃើញថា កម្ពុជាគួរតែទុកឱកាសឱ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយ ដែលមានសមត្ថភាព ចំណេះដឹង និងបទពិសោធន៍ថ្មី ដែលអាចចូលរួមធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កាន់តែល្អប្រសើរ ខណៈអ្នកបម្រើការនៅក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន កំពុងរងការរិះគន់ច្រើនពីមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិ ថាជាប់ពាក់ព័ទ្ធច្រើនអំពើពុករលួយ និងបំពេញតួនាទីមិនឯករាជ្យនិងអព្យាក្រឹតជាដើម។ លោកបន្តថា ប្រជាជនសាមញ្ញនៅពេលមានរឿងរ៉ាវឡើងតុលាការ តែងភ័យព្រួយខ្លាចគ្មានការកាត់សេចក្ដីដោយយុត្តិធម៌។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា៖ «ផ្ដល់ឱកាស អាចថាទៅដល់ឈាមថ្មី ឬក៏អ្នកមានសមត្ថភាពថ្មីៗ អាចធ្វើឱ្យស្ថានភាពនេះល្អប្រសើរក៏ថាបាន ឬក៏អាចស្ដារមុខមាត់ អំពីអ្វីដែលរងការរិះគន់ហ្នឹង អាចប្រែប្រួលមកល្អប្រសើរក៏ថាបានដែរ។ អ៊ីចឹង! បើយើងរក្សាធនធានមនុស្ស ដែលវ័យចំណាស់ ហើយនៅតែបន្តទៅទៀត យើងមានការព្រួយបារម្ភថា បញ្ហាអំពើពុករលួយ ឬក៏បញ្ហាខ្វះនូវឯករាជ្យភាព អព្យាក្រឹតភាព នៅតែបន្តទៅទៀតបាន។ អ៊ីចឹង! ក៏គួរតែមានការផ្ដល់ឱកាស និងបង្ហាញឱ្យច្បាស់លាស់អំពីឆន្ទៈនៃការធ្វើឱ្យមានការកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ប្រកបដោយការជឿជាក់ ពីប្រជាពលរដ្ឋ»។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សបានបញ្ចេញប្រតិកម្មបែបនេះ បន្ទាប់ពីមានព្រះរាជក្រឹត្យ ចុះថ្ងៃទី៨ មេសា អនុញ្ញាតឱ្យចៅក្រុមសាលាឧទ្ធរណ៍ និងព្រះរាជអាជ្ញាអយ្យការអមសាលាឧទ្ធរណ៍ ដែលត្រូវចូលនិវត្តន៍នៅអាយុ ៦០ឆ្នាំ អាចពន្យារអាយុរហូតដល់អាយុ ៦៥ឆ្នាំ។ ព្រះរាជក្រឹត្យបន្តថា ការអនុញ្ញាតឱ្យពន្យារចូលនិវត្តន៍នេះ ដើម្បីដោះស្រាយរយៈពេលអន្តរកាលនៃការខ្វះខាតចំនួនចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញានៅសាលាឧទ្ធរណ៍ សំដៅធានានិរន្តរភាពនៃកិច្ចការដំណើរការរបស់ស្ថាប័នតុលាការ និងអង្គការអយ្យការរបស់កម្ពុជា។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សនិងអ្នកច្បាប់យល់ឃើញស្រដៀងគ្នាថា ហេតុផលនេះ ហាក់មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតនោះទេ ពីព្រោះកន្លងមក រដ្ឋាភិបាលតែងអះអាងថា កម្ពុជាមានធនធានជាយុវជនចេញពីសាលារៀនច្រើនក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ ពួកគេបន្ថែមថា នៅក្នុងវិស័យច្បាប់ កម្ពុជាមានធនធាន ដែលទទួលបានការបណ្ដុះបណ្ដាលទាំងនៅក្នុងស្រុក និងនៅក្រៅស្រុក និងសុទ្ធសឹងជាអ្នកមានចំណេះដឹង និងសមត្ថភាពផ្នែកច្បាប់។
ជុំវិញបញ្ហានេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងមន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌លោក ជិន ម៉ាលីន និងប្រធានសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញលោក សេង ស៊ីវត្ថា ដើម្បីសុំសួរអំពីបញ្ហានេះទេ នៅថ្ងៃទី១០ មេសានេះ។
ច្បាប់ស្ដីពីលក្ខន្តិកៈនៃចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ចែងថា បុគ្គលដែលត្រូវជ្រើសរើសសម្រាប់បំពេញមុខងារជាចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ត្រូវតែជាអ្នកមានសមត្ថភាព និងជាអ្នកសុចរិតមានសីលធម៌ស្អាតស្អំ។ លើសពីនេះ ពួកគេត្រូវសម្រេចសេចក្ដីដោយមិនលម្អៀង និងត្រូវឈរលើគោលការណ៍គោរពច្បាប់ ដោយមិនទទួលការគាបសង្កត់ ការគំរាមកំហែង ឬការបំភិតបំភ័យ ការបង្គាប់បញ្ជាដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោលពីភាគីណាមួយក្នុងរឿងក្ដី ឬពីបុគ្គលណាមួយឡើយ។ ច្បាប់ដដែលបន្តថា ការប្រឡងចូលធ្វើចៅក្រម បេក្ខជនត្រូវមានសញ្ញាប័ត្រចាប់ពីបរិញ្ញាបត្រច្បាប់ឡើងទៅ នឹងមានអាយុ ៣៥ឆ្នាំសម្រាប់បេក្ខជនជានិស្សិត និងមានអាយុ ៤០ឆ្នាំ សម្រាប់បេក្ខជនជាមន្ត្រីរាជការ។
អ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់ លោក វ៉ន ចាន់ឡូត យល់ឃើញដែរថា ការអនុញ្ញាតឱ្យចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញាសាលាឧទ្ធរណ៍អាចពន្យារអាយុចូលនិវត្តន៍នេះ ប្រៀបដូចជាបិទឱកាសក្មេងជំនាន់ក្រោយដែលមានវិជ្ជាជីវៈ ជំនាញ និងសមត្ថភាពផ្នែកច្បាប់ ដែលមានគំនិតថ្មីៗ ពិបាកទទួលបានការងារ ដើម្បីបម្រើឱ្យប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ដែលពួកគេអាចជួយជំរុញឱ្យប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាបានល្អប្រសើរ ឱ្យមហាជនទូទៅមានទំនុកចិត្ត។
លោក វ៉ន ចាន់ឡូត៖ «អ្នកដែលគាត់មានគំនិតថ្មី គំនិតល្អនៅក្នុងការជំរុញឱ្យមានភាពប្រសើរឡើងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ឱកាសរបស់គាត់ហាក់ត្រូវបានបិទ ឬមិនសូវមានសម្រាប់ពួកគាត់»។
កម្ពុជាមានសាលាឧទ្ធរណ៍ប្រចាំតំបន់ចំនួន៤ សាលាឧទ្ធរណ៍ប្រចាំនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ បាត់ដំបង ព្រះសីហនុ និងនៅរាជធានីភ្នំពេញ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងទៀតថា ការជ្រើសរើសចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញា ដែលអាចបំពេញការងារដោយឯករាជ្យ គួរតែមានការប្រឡងជ្រើសរើសឆ្លងកាត់ការត្រួតពិនិត្យពីគណៈកម្មការចម្រុះ និងអាចមានការជឿទុកចិត្តថា មិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបក្ខពួកនិយម ជាពិសេស គណបក្សនយោបាយ។ លើសពីនេះ គណបក្សនយោបាយ ក៏គួរកុំពាក់ព័ន្ធចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ចៀសវាងពួកគេខ្វះភាពឯករាជនៅពេលត្រូវកាត់សេចក្ដីរឿងនយោបាយ អ្នកនយោបាយ ឬសកម្មជនសង្គមជាដើម៕
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- សុន្ទរកថា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គ្រោងថ្លែងនៅអ.ស.ប គ្មានទេការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ
- ពលរដ្ឋ និងសង្គមស៊ីវិលរិះគន់ថា ការផ្ដល់សញ្ជាតិបរទេសមួយចំនួន ដែលប៉ះពាល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះជាតិ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ ធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងវត្តមានលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នៅទីស្នាក់ការអង្គការសហប្រជាជាតិ
- អ្នកជំនាញថា ការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មិនឆ្លុះការពិតរឿងពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិន
- ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស «កាន់តែអាក្រក់» ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត