អ្នកសិក្សាផ្នែកកិច្ចការសង្គមព្រួយបារម្ភករណីរដ្ឋាភិបាលបន្តផ្ដល់សញ្ជាតិខ្មែរដល់ជនជាតិវៀតណាមស្ងាត់ៗ អាចពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយ និងនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាម្ចាស់ស្រុក ពីព្រោះពលរដ្ឋវៀតណាមមួយចំនួនដែលមកតាំងទីលំនៅអចិន្ត្រៃយ៍នៅកម្ពុជា បានទិញផ្ទះ ដីធ្លី និងចូលបម្រើការងារជាមន្ត្រីរាជការ។ ការលើកឡើងនេះគឺបន្ទាប់ពី លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បន្តផ្ដល់សញ្ជាតិខ្មែរឱ្យជនជាតិវៀតណាម៥នាក់។
ក្រុមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលត្រួតពិនិត្យឡើងវិញអំពីការផ្ដល់សញ្ជាតិដល់ជនបរទេស រួមមានជនជាតិវៀតណាមជាដើម។
អ្នកសិក្សាផ្នែកកិច្ចការនយោបាយ និងសង្គម លោក ប៉ោ មករា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី២០ ឧសភា ថា លំហូរពលរដ្ឋវៀតណាមមកកម្ពុជាចេះតែកើនពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរតែបង្កើនការអនុវត្តច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួនចៀសវាង បង្កឱ្យពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុកបាត់បង់ការងារ និងប្រាក់ចំណូល។ លោកសង្កេតឃើញថា ពលរដ្ឋវៀតណាមមួយចំនួនមករស់នៅកម្ពុជាភាគីច្រើនពួកគេប្រកបរបរនេសាទ លក់ចំណីអាហារ និងខ្លះទៀតបានក្លាយជាមន្ត្រីក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុកពុំមានលទ្ធភាពក្នុងការបម្រើការងារក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋ។
លោក ប៉ោ មករា៖ «ការផ្ដល់សញ្ជាតិហ្នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលទាក់ទងនឹងមុខរបរមួយចំនួនឧទាហរណ៍វៀតណាមមួយចំនួន គាត់ចេះកាត់សក់គាត់រត់ម៉ូតូឌុបគាត់ចេះលក់បន្លែ មីឆាតាមដងផ្លូវ ហើយមុខរបរទាំងហ្នឹងគឺជាមុខរបររបស់អ្នកស្រុកអ្នកភូមិដែលប្រជាជនកម្ពុជាខ្វះលទ្ធភាពក្នុងការប្រកប អ៊ីចឹងគាត់មានតែមុខរបរអ៊ីចឹងៗជនបរទេសដូចជាវៀតណាមអីចូលមកធ្វើឱ្យកម្ពុជាយើងខ្វះខាតនៅមុខរបរហ្នឹងបន្ថែមទៀត»។
ក្រោមការដឹកនាំប្រទេសបែបឯកបក្សមក រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ហាក់បង្កើនការផ្ដល់សញ្ជាតិដល់ជនជាតិវៀតណាមជាបន្តបន្ទាប់។ ថ្មីៗនេះ អាស៊ីសេរីទទួលបានឯកសារចំនួន ៥ ដែលបង្ហាញថា លោក ហ៊ុន សែន បានទូលថ្វាយព្រះមហាក្សត្រ ឲ្យផ្ដល់សញ្ជាតិខ្មែរដល់បុរសជនជាតិវៀតណាមចំនួន ៥នាក់ កាលពីឆ្នាំ២០២២ កន្លងទៅ។ ជនជាតិវៀតណាម៥នាក់នោះរួមមាន លោក ហ្វៀង តិនអាន់ (Nguyen Tuan Anh) មកពីខេត្តណាំឌិញ នៃប្រទេសវៀតណាម (Nam Dinh) បានដូរឈ្មោះជា លោក តាំង សុភ័ក្ក្រ លោក ហ្វី ទៀនថាញ់ (Phi Tien Thanh) មកពីខេត្តថាយង្វៀន (Thai Nguyen) បានប្ដូរឈ្មោះជា សេង សុទ្ធី លោក ង្វៀន ហ័នវីញ (Nguyen Hoan Vinh) មកពីទីក្រុងហូជីមិញ (Ho Chi Minh) បានប្ដូរឈ្មោះជា សុខ បញ្ញា លោក ជាវ វៀតហ្វឿង (Dao Viet Phuong) មកពីខេត្តដុងណាយ (Dong Nai) បានប្តូរឈ្មោះជា គីម ប៊ុនណា និងលោក ង្វៀង ហុងហ្ស៊ុង (Nguyen Hong Dung) មកពីទីក្រុងតៃនិញ (Dai Loan) បានប្ដូរឈ្មោះ ជា សុខ តារា។
ក្រៅពីជនជាតិវៀតណាមទាំង៥នាក់នេះ កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានផ្ដល់សញ្ជាតិខ្មែរដល់បុរសជនជាតិវៀតណាមពីរនាក់ផ្សេងទៀតដែរ គឺ លោក ង្វៀន វណ្ណឌ័ន (Nguyen Van Doan) រស់នៅខេត្តនីញប៊ីញ បានប្ដូរឈ្មោះជា លោក ប៊ុន សំណាង និងលោក វណ្ណហ្ស៊ុង រស់នៅខេត្តនីញប៊ីញ បានដាក់ជំនួសមកវិញនូវឈ្មោះ លឹម វាសនា។
កាន់តែភ្ញាក់ផ្អើលជាងនេះឧកញ៉ា ថោង សារ៉ាត ដែលត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញ កាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារមួយជីវិត ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីបាញ់សម្លាប់ ឧកញ៉ា អ៊ឹង ម៉េងជឺ ប៉ុន្តែក្រោយមកត្រូវបានតុលាការឧទ្ធរណ៍ដោះលែងឲ្យនៅក្រៅឃុំស្ងាត់ៗ និងតែងតែថតរូបជាមួយកូនៗរបស់លោក ហ៊ុន សែន ព្រមទាំងបរិច្ចាគលុយម៉ឺនៗដុល្លារដល់ លោក ហ៊ុន សែន នោះ ក៏មានឪពុកម្ដាយជនជាតិវៀតណាម ទើបទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរ។ ប៉ុន្តែរឿងចម្លែកនោះ នៅត្រង់ថា ឪពុករបស់ លោក ថោង សារ៉ាត់ មានឈ្មោះ យឿង ថេគឿង ( Duong The Cuong ) រស់នៅខេត្តឡាងសិន (Lang Son) ដោយប្ដូរឈ្មោះជា ថោង ចំរើន និងម្ដាយឈ្មោះ ចិន ធីឡុក (Tran Thi Loc) ប្ដូរឈ្មោះមកជា កែវ សារី ទើបទទួលបានសញ្ជាតិនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ តែបែរជាលោកស្រី កែវ សារី មានក្របខ័ណ្ឌជានាយទាហាន នៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ក្រសួងការពារជាតិ ឋានន្តរស័ក្ដិ ថ្នាក់វរសេនីយ៍ទោ តាំងពីអំឡុងឆ្នាំ២០១០ និងធ្លាប់មានមុខតំណែងជាទីប្រឹក្សាអគ្គលេខាធិការដ្ឋានព្រឹទ្ធសភារបស់ប្រទេសកម្ពុជា មានឋានៈជា «ជំទាវ» ទៀតផង។ លើសពីនេះ ក្រោយមានរឿងឃាតកម្មលើឧកញ៉ា អ៊ឹង ម៉េងជឺ កាលពីឆ្នាំ២០១៤នោះ ឪពុកម្ដាយរបស់លោក ថោង សារ៉ាត់ ក៏ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន និងត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញ កាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ២ឆ្នាំ ពាក់ព័ន្ធនឹងការលាក់ទុក និងប្រើប្រាស់អាវុធជាច្រើនដោយគ្មានច្បាប់អនុញ្ញាត។ តែបើទោះបីជាឪពុកម្ដាយលោក ថោង សារ៉ាត់ ធ្លាប់មានទោសជាប់ពន្ធនាគារ និងក្រោយមករងការចោទថា បានផ្ដល់សំណូកដល់អតីតប្រធានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក អាំង មាលតី ដើម្បីបាននៅក្រៅឃុំក្ដី ក៏ពួកគាត់ទាំងពីរ មានសំណាងដោយសារលោក ហ៊ុន សែន បានទូលថ្វាយព្រះមហាក្សត្រឲ្យផ្ដល់សញ្ជាតិដល់ពួកគេ នៅឆ្នាំ២០២២។
ច្បាប់ស្ដីពីសញ្ជាតិរបស់កម្ពុជា បានកំណត់អំពីមធ្យោបាយនៃការទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរនោះ គឺការទទួលបានសញ្ជាតិតាមរយៈកំណើតការទទួលបានសញ្ជាតិដោយអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងការទទួលបានសញ្ជាតិតាមរយៈសញ្ជាតូបនីយកម្ម។
មាត្រា១៩នៃច្បាប់ស្ដីពីសញ្ជាតិ ជនបរទេស ត្រូវចេះនិយាយភាសាខ្មែរ ចេះអក្សរខ្មែរ និងយល់ដឹងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរខ្លះៗ ហើយបង្ហាញភស្តុតាងច្បាស់ថា ខ្លួនអាចរស់នៅក្នុងសង្គមខ្មែរបានដោយសុខដុម ព្រមទាំងទទួលបាននូវទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីរបស់ខ្មែរមានបញ្ញា និងកាយសម្បទាដែលមិននាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ ឬនាំឱ្យមានបន្ទុកដល់ជាតិ។
ជុំវិញរឿងនេះប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង កត់សំគាល់ឃើញថា ប្រទេសវៀតណាម និងកម្ពុជាមានព្រំប្រទល់ជាប់គ្នាមិនគួរពិបាកដល់ធ្វើដំណើរនោះឡើយ ក៏ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បែរជាផ្ដល់សញ្ជាតិខ្មែរដល់ពួកគេទៅវិញ។ លោកបន្តរដ្ឋាភិបាលគួរតែពិនិត្យឱ្យបានច្បាស់មុនពេលផ្ដល់សញ្ជាតិខ្មែរឱ្យទៅជនបរទេសណាម្នាក់ពីព្រោះអាចធ្វើឱ្យកម្ពុជា បាត់បង់អធិបតេយ្យភាព និងប៉ះពាល់ដល់ការអនុវត្តច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍។
លោក យង់ គិមអេង៖ «ច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ត្រូវតែអនុវត្តឱ្យបានត្រឹមត្រូវ បើសិនជាអនុវត្តមិនបានត្រឹមត្រូវទេ អ្នកដែលទទួលរងបញ្ហា អ្នកដែលចាំដោះស្រាយបញ្ហាគឺមានតែកម្ពុជាហ្នឹងឯង អ៊ីចឹងបានទេបណ្ដាលប្រទេសផ្សេងៗ គេអនុវត្តនៅច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ហ្នឹងតឹងរ៉ឹង ហើយការដែលអនុវត្តតឹងរ៉ឹងនេះគឺដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យអ្នកឆ្លងដែនចូលមកស្រុកខ្មែរហ្នឹងទទួលអ្នកដែលគេចូលមកល្អៗ»។
ក្រៅពីផ្ដល់សញ្ជាតិឱ្យពលរដ្ឋវៀតណាមមករស់នៅកម្ពុជា រដ្ឋាភិបាលក៏បានបង្ហាញពីការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះ ជនជាតិវៀតណាមបន្តបន្ទាប់ដែរ ។ កាលពីឆ្នាំ២០២១ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានរៀបចំដី៤០ហិកតារ សម្រាប់ទទួលជនជាតិវៀតណាមនៅក្នុងទន្លេខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ឱ្យពួកគេឡើងមករស់នៅលើដីគោកវិញ។ ក្រៅពីនេះ រដ្ឋាភិបាល ក៏ថែមទាំងផ្ដល់ប័ណ្ណស្នាក់នៅអចិន្ត្រៃយ៍ឱ្យជនអន្តោប្រវេសន៍បរទេសរស់នៅកម្ពុជាស្របច្បាប់ថែមទៀត។ របាយការណ៍ក្រសួងមហាផ្ទៃដែលចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំ២០២០ បង្ហាញថា គិតត្រឹមខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩ កម្ពុជាបានផ្ដល់ប័ណ្ណស្នាក់នៅអចិន្ត្រៃយ៍ជូនជនជាតិវៀតណាមចំនួនជិត៩ម៉ឺននាក់ (៨៩.៤៧១នាក់) រួចទៅហើយ និងនៅសល់រាប់ម៉ឺននាក់ទៀត។
ក្រៅពីជនជាតិវៀតណាមនោះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានផ្ដល់សញ្ជាតិខ្មែរដល់ជនជាតិចិនមួយចំនួន ដែលធ្លាប់មានប្រវត្តិជាប់ពន្ធនាគារ និងរឿងអាស្រូវពុករលួយកម្រិតអន្តរជាតិដែរ។ មិនត្រឹមតែផ្ដល់សញ្ជាតិទេ លោក ហ៊ុន សែន ថែមទាំងតែងតាំងជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា និងមានលិខិតឆ្លងដែនការទូតកាន់នៅក្នុងដៃទៀតផង ដូចជា ករណីបុរសជនជាតិចិនម្នាក់ ឈ្មោះ វ៉ាង យ៉ាវហ៊ុយ (Wang Yaohui)។
អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមមួយចំនួន យល់ថា រដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន គួរតែមានការដាក់កំហិត និងរឹតបន្តឹងចំពោះការផ្ដល់សញ្ជាតិដល់ជនបរទេស ជាពិសេសនាយករដ្ឋមន្ត្រី មិនត្រូវប្រើអំណាចលើសលប់ក្នុងការសម្រេចផ្ដល់សញ្ជាតិដោយគ្មានយន្តការត្រួតពិនិត្យមើលឱ្យបានច្បាស់លាស់នោះទេ ព្រោះករណីនឹងនាំឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដ៏ធំធេងសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាទៅថ្ងៃក្រោយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។