"ទស្សនកិច្ច​​ក្រុម​សមាជិក​សភា​អាមេរិក ជា​ការ​ផ្ដល់​ឱកាស​ចុងក្រោយ​ឱ្យ​លោក ហ៊ុន សែន ស្ដារ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​និង​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស​ឡើងវិញ"

ដោយ ម៉ៅ សុធានី
2023.08.04
"ទស្សនកិច្ច​​ក្រុម​សមាជិក​សភា​អាមេរិក ជា​ការ​ផ្ដល់​ឱកាស​ចុងក្រោយ​ឱ្យ​លោក ហ៊ុន សែន ស្ដារ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​និង​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស​ឡើងវិញ" (ពីឆ្វេង) ប្រធាន​គណៈកម្មាធិការ​របៀប និង​មធ្យោបាយ​នៃ​សភា​អាមេរិក​ តំណាងរាស្ត្រ​មកពី​គណបក្ស​សាធារណរដ្ឋ លោក ហ្យេសុន ស្មិត (Jason Smith) រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ពាណិជ្ជកម្ម លោក ប៉ាន សូរស័ក្តិ ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​សហរដ្ឋអាមេរិក​ប្រចាំ​កម្ពុជា ប៉ាទ្រីក ម័រហ្វី (Patrict Murphy) ក្នុងជំនួប កាលពីថ្ងៃទី២ សីហា ២០២៣។
រូប៖ ហ្វេសប៊ុកក្រសួង​ពាណិជ្ជកម្ម

មន្ត្រី​បក្ស ប្រឆាំង និង​អ្នកវិភាគ​យល់​ឃើញ​ដូចគ្នា​ថា ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​របស់​សមាជិកសភា​អាមេរិក​មួយ​ក្រុម​នៅ​កម្ពុជា ជា​ការ​មក​បញ្ជាក់​និង​ផ្ដល់​ឱកាស​ចុងក្រោយ​ឱ្យ​កម្ពុជា ស្ដារ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស​ឡើងវិញ មុន​ពេល​សហរដ្ឋអាមេរិក​សម្រេច​ផ្លូវការ​ដាក់ទណ្ឌកម្ម​ធ្ងន់ធ្ងរ​លើ​រដ្ឋាភិបាល​លោក ហ៊ុន សែន និង​កូនប្រុស​របស់​លោក។ ការ​លើកឡើង​ពី​មន្ត្រី​បក្ស​ប្រឆាំង​និង​អ្នកវិភាគ​នេះ ស្រប​ពេល​ក្រុម​សមាជិកសភា​សហរដ្ឋអាមេរិក មក​បំពេញ​ទស្សនកិច្ច​នៅ​កម្ពុជា ដោយ​ជួបពិភាក្សា​ជាមួយ​មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់​រដ្ឋាភិបាល​លោក ហ៊ុន សែន។

ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​សហរដ្ឋអាមេរិក​ប្រចាំ​កម្ពុជា ប៉ាទ្រីក ម័រហ្វី (Patrict Murphy) បង្ហោះ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ ទ្វីតធឺ (Twitter) កាលពី​ថ្ងៃទី​៣ សីហា បញ្ជាក់​ពី​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​របស់​សមាជិកសភា​អាមេរិក​មួយ​ក្រុម​មាន​គ្នា ៨​នាក់​មកកាន់​កម្ពុជា ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​ប្រធាន​គណៈកម្មាធិការ​របៀប និង​មធ្យោបាយ​នៃ​សភា​អាមេរិក​លោក ហ្យេសុន ស្មិត (Jason Smith) តំណាងរាស្ត្រ​មកពី​គណបក្ស​សាធារណរដ្ឋ។

លោក ប៉ាទ្រីក ម័រហ្វី គ្រាន់តែ​បញ្ជាក់​ថា គណៈកម្មាធិការ​របៀប និង​មធ្យោបាយ​នៃ​សភា​អាមេរិក បាន​ដើរ​តួនាទី​សំខាន់​ស្ដីពី​បញ្ហា​ពាណិជ្ជកម្ម និង​ពន្ធ ប៉ុន្តែ​លោក​មិន​បាន​លើកឡើង​ពី​គោលបំណង​របស់​ក្រុម​សមាជិក​សភា​ទាំងនោះ ធ្វើ​ដំណើរ​មក​កម្ពុជា​ឡើយ។ លោក ប៉ាទ្រីក ម័រហ្វី បាន​បង្ហោះ​រូបភាព​៤​សន្លឹក គឺ​រូបភាព​នៅពេល​លោក​ទៅ​ទទួល​ស្វាគមន៍​ក្រុម តំណាងរាស្ត្រ​ទាំងនោះ​នៅ​ព្រលាន​យន្តហោះ​អន្តរជាតិ​ភ្នំពេញ និង​រូបថត​របស់​ក្រុម​សមាជិកសភា​ទាំងនោះ ទៅ​ជួបពិភាក្សា​ជាមួយ​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​លោក ប៉ាន សូរ​ស័​ក្ដ កាលពី​ថ្ងៃទី​២​សីហា​។ នៅក្នុង​ជំនួប​ជាមួយ​ក្រុម​សមាជិកសភា​អាមេរិក រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង​ពាណិជ្ជកម្ម​កម្ពុជា​លោក ប៉ាន សូរស័ក្ដ ស្នើសុំ​ឱ្យ​សភា​អាមេរិក​បន្ត​ឡើងវិញ​នូវ​ការ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ GSP សម្រាប់​ទំនិញ​សំលៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និង​ទំនិញ​ធ្វើដំណើរ ជាដើម ដើម្បី​ពង្រឹង​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​ពាណិជ្ជកម្ម​រវាង​ប្រទេស​ទាំងពីរ​ឡើងវិញ។

ជុំវិញ​បញ្ហា​នេះ អ្នកនាំពាក្យ​ស្ថានទូត​សហរដ្ឋអាមេរិក​ប្រចាំ​កម្ពុជា​លោកស្រី អាំប៉ារ៉ូ ហ្កាស្យៀ (Amparo Garci) ថ្លែងប្រាប់​អាស៊ីសេរី​តាម​សារ​អេឡិចត្រូនិក​នៅ​ថ្ងៃទី​៤ សីហា ថា ការ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ GSP បាន​ផុតកំណត់​តាំងពី​ថ្ងៃទី​៣១ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​២០២០ ហើយ​សភា​សហរដ្ឋអាមេរិក មិនទាន់​សម្រេច​ផ្ដល់​ការ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ​នេះ​មក​កម្ពុជា​វិញ​នៅឡើយ​ទេ។ លោកស្រី​បន្ត​ថា ប្រទេស​កម្ពុជា ទទួល​បាន​អត្ថប្រយោជន៍​យ៉ាង​ធំធេង​ពី​ទីផ្សារ​សហរដ្ឋអាមេរិក ដោយសារ​៤០​ភាគ​នៃ​ការនាំចេញ​សរុប​របស់​កម្ពុជា គឺ​ទៅកាន់​សហរដ្ឋអាមេរិក​។ លោកស្រី​បញ្ជាក់​ថា សហរដ្ឋអាមេរិក​ជាទី​ផ្សារ​ធំ​បំផុត​តែមួយគត់​របស់​កម្ពុជា និង​មាន​ចំនួន​លើស​ពី​ការនាំចេញ​របស់​កម្ពុជា​ទៅ​ទីផ្សារ​សហភាព​អឺរ៉ុប អាស៊ាន ចិន ជប៉ុន និង​ចក្រភព​អង់គ្លេស ដែល​រួមបញ្ចូល​គ្នា​ទៅទៀត។ មន្ត្រី​ស្ថានទូត​ដដែល​បញ្ជាក់​ថា ទំនាក់ទំនង​ពាណិជ្ជកម្ម​កម្ពុជា​និង​សហរដ្ឋអាមេរិក គួរតែ​មាន​ផលប្រយោជន៍​សម្រាប់​គ្នា​ទៅវិញទៅមក តម្លាភាព តុល្យភាព និង​ប្រកាន់ខ្ជាប់​នូវ​ស្តង់ដារ​ខ្ពស់​បំផុត ក្នុង​នោះ​រួម​ទាំង​ការគោរព​សិទ្ធិ​ការងារ​ផង​ដែរ។ ទោះជា​យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកស្រី អាំប៉ារ៉ូ ហ្កាស្យៀ ក៏​មិនអាច​បញ្ជាក់​ពី​គោលបំណង​សំខាន់ នៃ​ក្រុម​សមាជិកសភា​ទាំង​៨​នាក់ មក​បំពេញ​ទស្សនកិច្ច​នៅ​កម្ពុជា​ឡើយ ដោយ​លោកស្រី ជំរុញ​ឱ្យទៅ​សួរ​ក្រុម​សមាជិកសភា​អាមេរិក​ទាំងអស់​នោះ​វិញ។

ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​របស់​ក្រុម​សមាជិកសភា​អាមេរិក​ទាំងនេះ វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី ក៏​មិន​អាច​សុំ​ការ​បញ្ជាក់​ពី​អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួង​ការបរទេស និង​សហប្រតិបត្តិការ​អន្តរជាតិ លោក អាន សុខឿន និង​ប្រធាន​អង្គភាព​អ្នកនាំពាក្យ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​លោក ផៃ ស៊ីផាន បាន​ទេ​នៅ​ថ្ងៃទី​៤ សីហា។

អតីត​តំណាងរាស្ត្រ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​លោក អ៊ុំ សំអាន ប្រាប់​អាស៊ីសេរី នៅ​ថ្ងៃទី​៤ សីហា​ថា មូលហេតុ​ក្រុម​សមាជិកសភា​អាមេរិក​ទាំងនេះ ធ្វើ​ដំណើរ​មក​កម្ពុជា ពីព្រោះ​ចង់​មក​ស្ទាបស្ទង់​ពី​គោលជំហរ​កម្ពុជា​ជា​លើក​ចុង​ក្រោយ មុន​ពេល​សហរដ្ឋអាមេរិក​សម្រេច​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ធ្ងន់ធ្ងរ​លើ​របប​ដឹកនាំ​របស់​លោក ហ៊ុន សែន និង​កូនប្រុស​របស់​លោក គឺ​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត។

លោក អ៊ុំ សំអាន៖ «ខ្ញុំ​យល់ថា ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​នេះ គឺ​ដើម្បី​មក​ស្ទាបស្ទង់ ឬ​គេ​ចង់ឱ្យ​កម្ពុជា​ហ្នឹង ងាក​មក​ផ្លូវ​ប្រជាធិបតេយ្យ មុនគេ​ដាក់ទណ្ឌកម្ម ពីព្រោះ​អាមេរិក​មុននឹង​ដាក់ទណ្ឌកម្ម​អ្វីមួយ គេ​ទុក​ផ្លូវ​ឱ្យ​ប្រទេស​ផ្ដាច់ការ ឬ​ប្រទេស​រំលោភសិទ្ធិ​មនុស្ស​ហ្នឹង កែប្រែ​ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​អ៊ីចឹងៗ»

ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​របស់​ក្រុម​សមាជិកសភា​អាមេរិក​ទាំងនេះ កើតឡើង​បន្ទាប់ពី​អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួង​ការបរទេស​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ប្រកាស​ឱ្យ​ដឹង កាលពី​ថ្ងៃទី​២៥ កក្កដា ពី​ការ​សម្រេច​ផ្អាក​ការ​ផ្ដល់​ជំនួយ​កម្មវិធី​អភិវឌ្ឍ​ដល់​កម្ពុជា ក្នុង​មួយឆ្នាំ​១៨ លាន​ដុល្លារ និង​អាច​បន្ត​នៅ​ឆ្នាំ​ខាងមុខៗ​ទៀត រួម​ទាំង​រឹតត្បិត​ទិដ្ឋាការ ឬ​វីសា សម្រាប់​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ដើម្បី​ឆ្លើយតប​ទៅ​ការបោះឆ្នោត​ជ្រើសតាំង​តំណាងរាស្ត្រ​កាលពី​ថ្ងៃទី​២៣​កក្កដា ដែល​សហរដ្ឋអាមេរិក​ចាត់ទុកថា មិន​សេរី​និង​យុត្តិធម៌ រួម​ទាំង​ការ​ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ​គ្រប់​រូបភាព​លើ​សង្គម​ស៊ីវិល មន្ត្រី​និង​សកម្មជន​គណបក្សប្រឆាំង តាមរយៈ​ការចោទប្រកាន់​មាន​ចរិត​ជា​នយោបាយ ជាពិសេស​លើ​ការ​ឃុំខ្លួន​ខុស​ច្បាប់​កញ្ញា សេង ធារី មេធាវី​អន្តរជាតិ និង​ជា​សកម្មជន​សិទ្ធិមនុស្ស​ខ្មែរ​អាមេរិកាំង និង​ការរារាំង​មិន​ឱ្យ​គណបក្ស​ភ្លើងទៀន​ចូលរួម​ការ​បោះឆ្នោត​ជាដើម។

អ្នកវិភាគ​នយោបាយ​លោក គឹម សុខ ចាត់ទុក ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​របស់​ក្រុម​សមាជិកសភា​អាមេរិក​ទាំងនោះ ថា​ជា​ការ​ធ្វើ​នយោបាយ​ការទូត​ចង្អៀត ដែល​មិន​ផ្សព្វផ្សាយ​ពី​របៀបវារៈ​នៃ​ការ​មក​បំពេញ​ទស្សនកិច្ច​ឱ្យ​បាន​ជាក់លាក់​ឡើយ គឺ​គ្រាន់តែ​មក​និយាយ​ចំៗ ពី​អ្វី​ដែល​សហរដ្ឋអាមេរិក​ចង់បាន ទៅកាន់​ក្រុម​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​លោក ហ៊ុន សែន មុន​ពេល​សភា​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​សម្រេច​ទម្លាក់​ទណ្ឌកម្ម​ធ្ងន់ធ្ងរ​នៅ​ពេល​ខាងមុខ។

លោក គឹម សុខ៖ «ខ្ញុំ​គិតថា គឺជា​ដំណាក់កាល​ផ្ដល់​ជម្រើស​ចុងក្រោយ ដល់​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី ដែល​ខុសច្បាប់ កើត​ពី​ការបោះឆ្នោត​ខុសច្បាប់​ហ្នឹង។ វា​ជា​នយោបាយ​ការទូត​ចង្អៀត​មួយ គេ​មិន​បង្ហាញ​នូវ​របៀបវារៈ ឱ្យ​ច្បាស់លាស់​ទេ ហើយ​របៀប​ការទូត​ចង្អៀត​ហ្នឹង គេ​និយាយ​ចំៗ​តែម្ដង ថា​អាមេរិក​ត្រូវការ​អ្វី ត្រូវ​ការ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​កែប្រែ​អ្វីខ្លះ ដើម្បី​រក្សា​ទំនាក់ទំនង​ល្អ​ជាមួយគ្នា​វិញ»

សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​ប្រកាស​ថា ខ្លួន​នឹង​បន្ត​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ជា​ជំហានៗ លើ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ខណៈ​ក្រុម​សមាជិក​សភា​សហរដ្ឋអាមេរិក​ទាំងពីរ​គណបក្ស​ទាំង​នៅក្នុង​សភា​ជាន់​ទាប និង​ជាន់ខ្ពស់ កាលពី​ថ្ងៃទី១៤ កក្កដា ក៏បាន​នាំគ្នា​ដាក់​ស្នើ​ឡើងវិញ នូវ​ច្បាប់​ស្ដីពី​សិទ្ធិមនុស្ស និង​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​កម្ពុជា (Cambodia Democracy and Human Rights Act) ជំរុញ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​លោក ហ៊ុន សែន ទទួល​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ខុសត្រូវ​រាល់​ទង្វើ​រំលោភបំពាន និង​អំពើពុករលួយ ដែល​​​នាំ​ឱ្យ​អន្តរាយ​ដល់​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង​សិទ្ធិមនុស្ស ខណៈ​លោក ហ៊ុន សែន និង​បក្ខពួក នៅតែ​បន្ត​វាយ​បង្ក្រាប​ឥត​ស្រាកស្រាន្ត​លើ​សិទ្ធិមនុស្ស ស្ថាប័ន​ប្រជាធិបតេយ្យ និង​គណបក្សប្រឆាំង។

មន្ត្រី​បក្ស​ប្រឆាំង​យល់ឃើញ​ថា ទណ្ឌកម្ម​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដែល​សភា​អាមេរិក​ទាំងពីរ​ថ្នាក់​ត្រៀម​អនុម័ត​ដាក់​មក​លើ​កម្ពុជា​នោះ គឺ​ការ​បង្កក​ទ្រព្យសម្បត្តិ និង​រឹត​បន្តឹង​ទិដ្ឋាការ​មិន​ឱ្យ​ទៅ​ជាន់​ទឹកដី​អាមេរិក លើ​ក្រុម​មន្ត្រី​នយោបាយ​សំខាន់ៗ​ស្ទើរ​ទាំងអស់ របស់​លោក ហ៊ុន សែន រួម​ទាំង​លោក ហ៊ុន សែន និង​កូនប្រុស​របស់​លោក គឺ​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត។ ទណ្ឌកម្ម​ទាំងនោះ នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​លោក ហ៊ុន សែន កាន់តែ​អាម៉ាស់មុខ​លើ​ឆាក​អន្តរជាតិ​បន្ថែម​ទៀត បន្ទាប់ពី​ការ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត​បែប​ក្លែងក្លាយ​កាលពី​ថ្ងៃទី​២៣ កក្កដា៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។