មន្ត្រី​សង្គម​ស៊ីវិល​អំពាវនាវ​ឱ្យ​តុលាការ​ដោះលែង​អ្នក​ទោស​មនសិការ​ឱ្យ​មាន​សេរីភាព​វិញ

ដោយ យន់ សាមៀន
2023.04.18
មន្ត្រី​សង្គម​ស៊ីវិល​អំពាវនាវ​ឱ្យ​តុលាការ​ដោះលែង​អ្នក​ទោស​មនសិការ​ឱ្យ​មាន​សេរីភាព​វិញ ជំនួបថ្នាក់ដឹកនាំ​គណបក្ស​ប្រជាជនកម្ពុជា និង​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ នៅ​វិមានរដ្ឋសភា កាលពីឆ្នាំ២០១៤។
RFA/Tin Zakariya

ក្រុម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ចំនួន​៣​ស្ថាប័ន​នៅ​ថ្ងៃទី​១៧ មេសា បាន​ចេញ​សេចក្ដីថ្លែងការណ៍​រួម​មួយ ស្នើ​ដល់​រដ្ឋាភិបាល និង​អ្នកគាំទ្រ​គណបក្ស​គ្រប់​និន្នាការ ងាក​មក​បង្កើត​វប្បធម៌​នយោបាយ​ឈរ​លើ​គោលការណ៍​បង្រួបបង្រួម​ជាតិ ចេះ​អត់ឱន​ផ្សះផ្សា​គ្នា ព្រមទាំង​ដោះលែង​អ្នកទោស​មនសិការ​ឱ្យ​មាន​សេរីភាព​វិញ ក្រុម​អង្គការ​ទាំងនោះ​រំពឹង​ថា ឆ្នាំ​ថ្មី​នេះ​អាច​នឹង​បន្ទន់​ចិត្ត ឱ្យ​អ្នក​នយោបាយ​ចេះ​យក​គំរូ​តាម​ទេវតា ដែល​ប្ដូរ​វេន​គ្នា ឬក៏​ធ្វើ​អ្វី​ថ្មីៗ និង​ចេះ​យក​វប្បធម៌​ជជែក​គ្នា​ថែរក្សា​កម្ពុជា។

ក្រុម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ដែល​ស្នើ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ដោះលែង​អ្នក​ទោស​នយោបាយ​រួមមាន សមាគម​បណ្ដាញ​យុវជន​កម្ពុជា (CYN) សមាគម​ប្រជាធិបតេយ្យ​ឯករាជ្យ នៃ​សេដ្ឋកិច្ច​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ (IDEA) និង សមាគម​សម្ពន្ធ​និស្សិត​បញ្ញវន្ត​ខ្មែរ (KSILA)

ប្រធាន​សមាគម​សម្ពន្ធ​និស្សិត​បញ្ញវន្ត​ខ្មែរ (KSILA) លោក កើត សារ៉ាយ សង្កេត​ឃើញ​ថា ស្ថានភាព​សិទ្ធិមនុស្ស​កាន់តែ​ធ្លាក់ចុះ ដោយសារ​តែ​មាន​សកម្មជន សហជីព សកម្មជន​ដីធ្លី និង​សកម្មជន​សង្គម​មួយចំនួន​ត្រូវ​ចាប់​ដាក់​ពន្ធនាគារ​ជា​បន្តបន្ទាប់ ។ លោក​ចង់​ឃើញ​រដ្ឋាភិបាល​ធ្វើការ​រួបរួម និង​សហការ​គ្នា​ដោយ​មិន​ប្រកាន់​បក្ខពួក​ដើម្បី​ធ្វើ​ឱ្យ​កម្ពុជា​មាន​នីតិរដ្ឋ​មួយ​ល្អ​ប្រសើរ។

លោក កើត សារ៉ាយ៖ «សេចក្ដីថ្លែងការណ៍​របស់​អង្គការ​សមាគម​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល​វា​មិន​មាន​ទម្ងន់​អ្វី​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ធ្វើតាម​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​ទម្ងន់​ដែល​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល ឬ​គណបក្ស​ផ្សេងៗ​អាច​ចេះ​បត់បែន បន្ទាន់​ឥរិយាបថ មក​រក​នយោបាយ​ថ្មី គេ​ហៅថា​វប្បធម៌​យោគយល់ និង​អត់ឱន​គ្នា​នេះ​គឺ​លើកលែងតែ​បងប្អូន​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ទាំងអស់​រួមគ្នា ស្នើ​ទាំងអស់គ្នា​ចង់​ឃើញ​ខ្មែរ និង​ខ្មែរ​សាមគ្គី ប្រកួតប្រជែង​គ្នា​ដោយ​ត្រឹមត្រូវ​សេរី និង​យុត្តិធម៌»

គិត​មក​ទល់​ពេល​នេះ រដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន បាន​ចាប់ខ្លួន​សកម្មជន​សិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជន​ដីធ្លី សកម្មជន​នយោបាយ និង​តស៊ូ​មតិ​ជាង​៧០​នាក់​ដាក់​ពន្ធនាគារ ដោយសារ​អ្នក​ទាំងនោះ​ប្រើប្រាស់​សិទ្ធិ​សេរីភាព​របស់​ខ្លួន ក្នុង​ការ​រិះគន់​បញ្ហា​ដែល​កើតឡើង​ក្នុង​សង្គម។ ក្រៅ​ពី​នេះ​សកម្មជន​គណបក្សប្រឆាំង រាប់​សិប​នាក់ និង​អ្នកតស៊ូ​មតិ​ជាច្រើន​នាក់​ទៀត បាន​ភៀសខ្លួន​ទៅ​ក្រៅប្រទេស ដើម្បី​គេច​ពី​ការ​ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ​ពី​រដ្ឋាភិបាល លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន​។​

វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី​មិនទាន់​អាច​សុំ​ការ​ស្រាយ​បំភ្លឺ ពី​ប្រធាន​អង្គភាព​អ្នកនាំពាក្យ​រដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន បាន​ទេ នៅ​ថ្ងៃទី​១៧ មេសា ។ ប៉ុន្តែ អ្នកនាំពាក្យ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ចាត់ទុក​សំណើ​របស់​អង្គការ​ស៊ីវិល​នេះ​ជា​រឿង​អត់​ប្រយោជន៍​ពីព្រោះ​នៅ​កម្ពុជា​គ្មាន​អ្នកទោស​មនសិការ ឬ​អ្នក​ទោស​នយោបាយ​ទេ គឺ​មានតែ​អ្នកទោស​ដែល​លោក​អះអាង​ថា ឧទ្ទាម​ក្រៅ​ច្បាប់​បម្រើ​ផលប្រយោជន៍​ឱ្យ​បរទេស។

លោក សុខ ឥសាន៖ «ត្រូវ​ណែនាំ​អ្នក​ដល់​អ្នក​បម្រើ​នយោបាយ​នៃ​ក្រុម​ឧទ្ទាម​ក្រៅច្បាប់​កុំឱ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ខុសច្បាប់​ឱ្យ​ឈប់​ធ្វើ​សកម្មភាព​បម្រើ​ក្រុម​ឧទ្ទាម​ក្រៅច្បាប់​ដែល​ជា​សកម្មភាព​ប៉ុនប៉ង​បំផ្លាញ​សន្តិភាព ស្ថិរភាព​នយោបាយ ក៏ដូចជា​សេចក្ដីសុខ​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​នៅ​កម្ពុជា​បើ​គាត់​នៅតែ​មិន​អប់រំ​ឱ្យ​បងប្អូន​ខាង​ហ្នឹង​ឈប់​សកម្មភាព​ល្មើសច្បាប់​ទេ ការ​ចាត់វិធានការ​តាមផ្លូវ​ច្បាប់​របស់​រដ្ឋាភិបាល​គឺ​នៅតែ​មាន»

បើ​ទោះ​បី​ជា លោក សុខ ឥសាន ខិតខំ​ថ្លែង​ការពារ​រដ្ឋាភិបាល​ដឹកនាំ​ដោយ​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បែប​ណា​ក៏ដោយ ក៏​អង្គការ​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ​ជាច្រើន​បាន​ថ្កោលទោស លោក ហ៊ុន សែន ថា បាន​បង្ក្រាប​ទៅលើ​សកម្មជន​គណបក្ស​ប្រឆាំង និង​សកម្មជន​សិទ្ធិមនុស្ស​កាន់តែ​ខ្លាំង តាមរយៈ​ការបង្កើត​បទចោទប្រកាន់​ក្លែងក្លាយ​ទៅលើ​ថ្នាក់ដឹកនាំ​សហជីព សកម្មជន​នយោបាយ និង​សកម្មជន​សិទ្ធិមនុស្ស​ផ្សេងៗ​ទៀត ។ ការរំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស ការ​ធ្វើ​ទុក្ខបុកម្នេញ​លើ​អ្នកមាន​មនសិការ​ជាតិ​បែប​នេះ​ហើយ ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​កម្ពុជា​បាត់បង់​ប្រព័ន្ធ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ EBA របស់​សហភាព​អឺរ៉ុប និង GSP​របស់​សហរដ្ឋអាមេរិក ។ សភា​សហភាព​អឺរ៉ុប​កាល​ពី​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ​ក៏​បាន​គំរាម​កាត់ផ្ដាច់​ប្រព័ន្ធ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ បន្ថែម​ទៀត​បើ​កម្ពុជា​នៅតែ​បន្ត​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​ធ្វើ​ទុក្ខបុកម្នេញ​លើ​គណបក្ស​ប្រឆាំង។

ជុំវិញ​រឿង​នេះ ប្រធាន​សមាគម​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស​អាដហុក (Adhoc) លោក នី សុខា មាន​ប្រសាសន៍​ថា លោក​សោកស្ដាយ​ដែល​អ្នកនាំពាក្យ​គណបក្ស​កាន់អំណាច​ឆ្លើយតប​អវិជ្ជមាន​បែបនេះ។ លោក​បន្ត​ថា រដ្ឋាភិបាល​គួរតែ​ពិចារណា​ឡើងវិញ​នូវ​សំណើ​របស់​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល ពីព្រោះ​ការ​ទាមទារ​ឱ្យ​កម្ពុជា​ដោះលែង​អ្នកទោស និង​ឱ្យ​គ្រប់​គណបក្ស​នយោបាយ​ទាំងអស់​ចេះ​រួបរួម​គ្នា គឺ​ដើម្បី​លើកកម្ពស់​សិទ្ធិមនុស្ស និង​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស​ស្របតាម​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និង​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស ដែល​កម្ពុជា​បាន​ចុះហត្ថលេខា។

លោក នី សុខា៖ «ស្នើ​ទៅ​រដ្ឋាភិបាល​ជាពិសេស​គណបក្ស​កាន់អំណាច​ហ្នឹង​គួរតែ​ពិចារណា​ឱ្យ​បាន​ដិតដល់​ព្រោះតែ​បើសិន​បើ​យើង​មិន​អាច​បន្ត​ការ​បោះឆ្នោត មិនអាច​រៀបចំ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​មួយ​ឱ្យ​ល្អ​ត្រឹមត្រូវ​នៅ​ពេល​ខាងមុខ​ហ្នឹង​ទេ នោះ​វិបត្តិ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​អាច​នឹង​មាន​វិបត្តិ​ជាពិសេស​គឺ​ការ​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ពី​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​មក​លើ​កម្ពុជា​បន្ថែម​ទៀត ហើយ​ប្រជាពលរដ្ឋ​នៅ​កម្ពុជា​គឺជា​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែល​ធ្លាប់​រងគ្រោះ​ខ្លាំង​ជាងគេ​ក្នុងចំណោម​ពលរដ្ឋ​នៅ​លើ​ពិភពលោក»

ក្រុម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​នៅតែ​ទទូច​ស្នើ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ស្ដារ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា​ឡើង​វិញ ហើយ​បញ្ឈប់​ការ​ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ​លើ​អ្នកការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល និង​ចង់​ឃើញ​គណបក្ស​នយោបាយ​ទាំងអស់​ចេះ​យោគយល់​គ្នា តាមរយៈ​ការ​ជជែក​គ្នា​ដោយ​សន្តិវិធី៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។