តើកម្ពុជាគួរធ្វើយ៉ាងណាកុំឱ្យការអភិវឌ្ឍកំពង់ផែរាមក្លាយជាទំនាស់រ៉ាំរ៉ៃនៅថ្ងៃអនាគត?
2022.06.22
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន (ឆ្វេង) ជួបជាមួយលោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជីនពីង (Xi Jinping) នាទីក្រុងប៉េកាំង ប្រទេសចិន នៅថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧។
រឿងរ៉ាវដែលកម្ពុជាអនុញ្ញាតឱ្យចិនអភិវឌ្ឍកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាម បច្ចុប្បន្នកំពុងក្លាយជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាសកាន់តែខ្លាំងឡើង និងគួរឱ្យព្រួយបារម្ភនៅក្នុងតំបន់ ស្របពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួនបន្តលើកឡើងពីកង្វល់នេះ។ នៅចំពោះមុខបញ្ហានេះ តើកម្ពុជាគួរដោះស្រាយយ៉ាងណា ដើម្បីកុំឱ្យរឿងរ៉ាវនេះក្លាយជាទំនាស់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយរ៉ាំរ៉ៃនៅថ្ងៃខាងមុខ?
ការណ៍ដែលកម្ពុជាអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសកុម្មុយនិស្តចិនអភិវឌ្ឍកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាម ហើយរងនូវការចោទប្រកាន់ថា លួចឱ្យចិនប្រើប្រាស់ផ្ដាច់មុខ ឬដាក់មូលដ្ឋានទ័ពនោះ ទំនងជាមិនងាយនឹងសាបរលាប ឬបិទបញ្ចប់ឡើយ។ បើទោះបីជាទាំងភាគីកម្ពុជា និងចិនបានបដិសេធរឿងនេះជាហូរហែររួចមកហើយក៏ដោយ ក៏ការបដិសេធទាំងនេះនៅតែមិនអាចធ្វើឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តជ្រះស្រឡះចិត្តនៅឡើយទេ។ បញ្ហានេះរឹតតែកើនកម្តៅខ្លាំង និងត្រូវបានសារព័ត៌មានល្បីៗនៅលើពិភពលោកយកមកចុះផ្សាយព្រោងព្រាត ជាពិសេសនៅពេលដែលកម្ពុជា និងចិនបានបើកការដ្ឋានជាផ្លូវការអភិវឌ្ឍគម្រោងធ្វើទំនើបកម្មកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមនេះ កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមិថុនា។
អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លោក ឆាត រ៉ូដឺម៉ៃយើរ (Chad Roedemeier) ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី តាមសារអេឡិចត្រូនិកថា សហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសនានានៅក្នុងតំបន់បានលើកឡើងពីកង្វល់របស់ខ្លួនអំពីកង្វះតម្លាភាពជុំវិញចេតនាពិតប្រាកដ លក្ខណៈ និងវិសាលភាពនៃការអភិវឌ្ឍគម្រោងនេះ។ លោកថា ប្រជាជនកម្ពុជា ប្រទេសជិតខាង អាស៊ាន និងតំបន់ទាំងមូលនឹងទទួលបានផលប្រយោជន៍ប្រសិនបើកម្ពុជា និងចិនបង្ហាញតម្លាភាពជុំវិញរឿងនេះឱ្យបានកាន់តែច្រើនជាងមុននោះ។ អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិករូបនេះ កត់សម្គាល់ថា វត្តមានកងទ័ពសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនផ្ដាច់មុខនៅកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាម នឹងក្លាយជាការគំរាមកំហែងដល់ស្វ័យភាពរបស់កម្ពុជា ព្រមទាំងប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខក្នុងតំបន់។
សហរដ្ឋអាមេរិកតែងលើកឡើងពីកង្វល់ទាំងនេះជាមួយកម្ពុជាជាទៀងទាត់នៅរៀងរាល់ពេលមានជំនួបសំខាន់ៗជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជា។ ជាក់ស្តែងដូចជាជំនួបរវាងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក លោក អេនថូនី ប្ល៊ីនឃិន (Anthony Blinken) និងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា លោក ប្រាក់ សុខុន នៅឯកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសអាស៊ាន-អាមេរិក នៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតុន (Washington D.C.) កាលពីពាក់កណ្តាលខែឧសភា និងក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អនុរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក អ្នកស្រី វិនឌី ហ្សឺមេន (Wendy Sherman) មកកាន់កម្ពុជាកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំកន្លងទៅ។
ថ្មីៗនេះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីនៃប្រទេសអូស្ត្រាលី គឺលោក អេនថូនី អាល់បានីស៊ី (Anthony Albanese) ក៏បានលើកឡើងជាសាធារណៈអំពីកង្វល់របស់អូស្ត្រាលីជុំវិញរឿងសង្ស័យអំពីការដាក់មូលដ្ឋានទ័ពចិននៅកំពង់ផែរាមនេះដែរ។ លោកបានអំពាវនាវឱ្យចិនបង្ហាញតម្លាភាពជុំវិញរឿងនេះ។
សហស្ថាបនិកវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា និងជាអ្នកជំនាញភូមិសាស្ត្រនយោបាយ បណ្ឌិត រ៉ូ វណ្ណៈ លើកឡើងថា ដំណោះស្រាយដ៏ឆ្លាតវៃមួយដែលកម្ពុជាគួរធ្វើ ក្រៅតែពីការបង្ហាញតម្លាភាព គឺកម្ពុជាគួរតែអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសមហាអំណាចទាំងអស់ចូលមកអភិវឌ្ឍកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមប្រកបដោយតម្លាភាព ដោយមិនត្រូវឱ្យប្រទេសកុម្មុយនិស្តចិនអភិវឌ្ឍកំពង់ផែនេះតែឯងនោះទេ។ លោកថា ការធ្វើដូច្នេះគឺដើម្បីបញ្ចៀសនូវការចោទប្រកាន់ និងការសង្ស័យនានាដូចនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ៖ «បើសិនជាយើងមានលទ្ធភាពនៅក្នុងការកៀរគរអូសទាញបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យមហាអំណាចដទៃទៀតមកធ្វើការវិនិយោគនៅក្នុងតំបន់ដែលជាការប្រទាញប្រទង់នេះបាន វាជារឿងមួយដែលល្អដែលវិសេសវិសាលដើម្បីលប់បំបាត់ការសង្ស័យផង ការចោទប្រកាន់ផង ហើយយើងអាចទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីការអភិវឌ្ឍធ្វើទំនើបកម្មសម្រាប់កម្ពុជា ក្នុងន័យសេដ្ឋកិច្ចផង ក្នុងន័យធ្វើទំនើបកម្មកងទ័ពដើម្បីក្នុងន័យស្វ័យការពារជាតិផង។ នេះជារឿងមួយដែលល្អ ដែលគួរតែសាទរ និងគួរតែអនុវត្ត»។
បណ្ឌិត រ៉ូ វណ្ណៈ ពន្យល់ថា ក្នុងករណីដែលបញ្ហាចម្រូងចម្រាសដែលកម្ពុជាអនុញ្ញាតឱ្យចិនអភិវឌ្ឍកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមនេះចេះតែបន្តអូសបន្លាយ នោះប្រទេសជិតខាងរបស់កម្ពុជាមួយចំនួនទៀតដែលមានទំនោរទៅរកសហរដ្ឋអាមេរិកក៏ជៀសមិនផុតនឹងលើកឡើងពីកង្វល់ចំពោះសន្តិសុខរបស់ប្រទេសពួកគេរៀងៗខ្លួនដែរ៖ «ជាការយល់ឃើញ ក្នុងន័យសន្តិសុខ ភាគីដែលហៅថា រងការគំរាមកំហែង ប្រសិនបើៗមានករណីដែលចិនអាចកសាងមូលដ្ឋានយោធានៅកំពង់ផែរាមមែន គឺវៀតណាម ថៃ សិង្ហបុរី គឺជាប្រទេសដែលគាត់ព្រួយបារម្ភជាងគេ។ ខ្ញុំគិតថា វៀតណាមគាត់នឹងលើកឡើងនៅក្នុងជំនួបប្រជុំ ឬក៏អន់ណាស់នៅក្នុងជំនួបទ្វេភាគីណាមួយ ដោយសារតែយើងដឹងហើយថា វាជាបញ្ហាព្រួយបារម្ភទាក់ទងសន្តិសុខតំបន់។ អ៊ីចឹង សន្តិសុខដើរតួនាទីសំខាន់ជាងផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយដ៏ក្តៅគគុក»។
រីឯ អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិមួយរូបទៀត គឺបណ្ឌិត អៀ សុផល វិញ លោកផ្តល់អនុសាសន៍ថា ដំណោះស្រាយដ៏ប្រសើរបំផុតសម្រាប់កម្ពុជាគឺការបង្កើនទំនុកចិត្ត និងអនុញ្ញាតឱ្យមានអ្នកសង្កេតការណ៍បរទេសចូលរួមឃ្លាំមើលដំណើរការអភិវឌ្ឍនេះ។ លោកថា បញ្ហាស្ថិតនៅត្រង់ថាកម្ពុជានឹងអនុញ្ញាតឱ្យមានដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមនេះក្នុងលក្ខណៈរឹតត្បិតបំផុត។ លោកពន្យល់ថា ចិនកំពុងចាប់អារម្មណ៍ពង្រីកអំណាចយោធារបស់ខ្លួននៅលើពិភពលោក ខណៈចិនមានកងទ័ពជើងទឹកធំជាងគេបង្អស់នៅលើពិភពលោក ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលដែលគ្មានមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹក កប៉ាល់របស់ចិននឹងត្រូវត្រលប់មកចូលចតក្នុងប្រទេសខ្លួនវិញ។ លោកបន្តថា ក្រៅពីនេះ ចិនក៏កំពុងតែបារម្ភពីសម្ព័ន្ធភាពយោធាត្រីភាគីអូឃឹស (AUKUS) រវាងអាមេរិក អង់គ្លេស និងអូស្ត្រាលី ដែលចិនយល់ថា ជាការគំរាមកំហែងដល់ការពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ លោក ទៀ បាញ់ និងប្រធានគម្រោងធ្វើទំនើបកម្មកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមលោក ចៅ ភិរុណ ដើម្បីសុំអត្ថាធិប្បាយជុំវិញការលើកឡើងជាដំណោះស្រាយរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញទាំងនេះបានឡើយ នៅថ្ងៃទី២១ ខែមិថុនា។ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោក ទៀ បាញ់ បានធានាអះអាងនៅចំពោះមុខក្រុមមន្ត្រីការពារជាតិមកពី ៤០ប្រទេស នៅក្នុងសនិ្នសីទកំពូលស្ដីពីសន្តិសុខអាស៊ី ឬហៅថា កិច្ចសន្ទនាសាំងហ្គ្រីឡា (Shangri-La Dialogue) ថា កំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមនឹងនៅតែជាកម្មសិទ្ធិរបស់កម្ពុជាជាដរាប។ លោកផ្តល់អំណះអំណាងថា ការអភិវឌ្ឍកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមនេះ គឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់កម្ពុជាដែលជារដ្ឋឯករាជ្យ និងអធិបតេយ្យ។
ទោះជាយ៉ាងណា សម្រាប់អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិញ លោកយល់ថា ស្របពេលដែលចិនកំពុងបង្ហាញមហិច្ឆតាពង្រីកឥទ្ធិពលយោធារបស់ខ្លួននៅតាមបណ្តាប្រទេសមួយចំនួននៅតំបន់មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក ភាពល្អូកល្អឺនរបស់កម្ពុជាជាមួយចិន និងស្ថានភាពភូមិសាស្ត្ររបស់កម្ពុជានៅក្នុងគម្រោងយុទ្ធសាស្ត្រគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិន អាចធ្វើឱ្យក្រុមប្រទេសលោកខាងលិចកាន់តែសង្ស័យជុំវិញរឿងការលួចដាក់មូលដ្ឋានទ័ពចិននៅកម្ពុជានេះ៖ «កម្ពុជាជាផ្លូវមួយភ្ជាប់វិថីសូត្ររបស់ចិន ឬក៏យុទ្ធសាស្ត្រ BRI របស់ចិនបានរលូនដែរ ព្រោះគេឃើញចិនចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយបណ្តាកោះមួយចំនួនដូចជា នៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ឬប៉ាស៊ីហ្វិក ដូចជាគេហៅថា ពាណិជ្ជកម្ម និងសន្តិសុខ ដែលយើងឃើញមានកោះសូឡូម៉ុងមួយដែលបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយចិន។ នេះជាបញ្ហាក្តៅៗដែលយើងមើលឃើញពីគោលនយោបាយការបរទេស និងសន្តិសុខរបស់ចិន គឺពង្រីកខ្លាំង។ អ៊ីចឹង កម្ពុជាដែលមានសម្ព័ន្ធភាពល្អជាមួយចិនពិបាក បើសិនជាមិនបានលាងជម្រះបញ្ហាមន្ទិលសង្ស័យហ្នឹងទេ ធ្វើឱ្យលោកខាងលិចកាន់តែសង្ស័យ ឬក៏កាន់តែមិនទុកចិត្តទៅលើជំហរអព្យាក្រឹតរបស់កម្ពុជាដែរ»។
ប្រទេសចិនបច្ចុប្បន្នមានមូលដ្ឋានទ័ពនៅក្រៅប្រទេសតែមួយគត់ គឺនៅប្រទេសជីបូទី (Djibouti) ស្ថិតនៅភូមិភាគខាងកើតនៃទ្វីបអាព្រិក។ នៅមុនពេលឈានទៅដាក់មូលដ្ឋានទ័ពនៅជីបូទីកាលពីឆ្នាំ២០១៧ ចិនក៏បានចេញមុខបដិសេធថា មិនមានគម្រោងដាក់មូលដ្ឋានទ័ព មិនខុសពីអ្វីដែលខ្លួនកំពុងបដិសេធនៅកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមរបស់កម្ពុជាដែរ។ ដូចគ្នានេះដែរ នៅពេលដែលចិនចាប់ផ្តើមសាងសង់កោះសិប្បនិមិត្តកាលពីឆ្នាំ២០១៥ នៅតំបន់ប្រជុំកោះស្ព្រាតលី (Spratly Islands) ដែលកំពុងមានជម្លោះដណ្តើមអធិបតេយ្យជាមួយប្រទេសមួយចំនួននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង មេដឹកនាំចិនបានធានាអះអាងប្រាប់ពិភពលោក និងសហរដ្ឋអាមេរិកថា ចិននឹងមិនធ្វើយោធូបនីយកម្មនៅលើកោះនោះឡើយ។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីៗបានប្រែប្រួលដោយចិនបានបង្កើតមូលដ្ឋានទ័ពនៅទីនោះ នៅពេលដែលខ្លួនបានសាងសង់រួច ខណៈអង្ករបានក្លាយជាបាយ។ ក្រៅពីនេះ សេចក្តីរាយការណ៍នានា កាលពីចុងឆ្នាំ២០២១ ឱ្យដឹងថា ចិនក៏មានផែនការដាក់មូលដ្ឋានទ័ពនៅកំពង់ផែមួយនៅប្រទេសអារ៉ាប់រួម (UAE) និងបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងយោធាជាមួយកោះសឡូមុង (Solomon islands) នៅតំបន់មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលមានចម្ងាយមិនដល់ ២ពាន់គីឡូម៉ែត្រពីប្រទេសអូស្ត្រាលី (Australia)។ របាយការណ៍ក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក កាលពីឆ្នាំ២០២១ ឱ្យដឹងថា ក្រៅពីកម្ពុជា ចិនមានបំណងពិចារណាដាក់មូលដ្ឋានទ័ពនៅប្រទេសថៃ សិង្ហបុរី ឥណ្ឌូណេស៊ី និងប្រទេសមួយចំនួនទៀតនៅតំបន់មជ្ឈឹមបូព៌ា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
រឿងដែលគេអានច្រើនបំផុត
RFA
- កម្ពុជាបំបែកកំណត់ត្រាពិភពលោករកឃើញត្រីបបែលយក្សទឹកសាបធំជាងគេបង្អស់
- លោក កឹម សុខា ជួបពលរដ្ឋជាសាធារណៈលើកដំបូងក្រោយប្រកាសចែកផ្លូវពីលោក សម រង្ស៊ី
- លោក កឹម សុខា បញ្ជាក់ជាថ្មីពីគ្មានទំនាក់ទំនងជាមួយលោក សម រង្ស៊ី ទៀតទេ
- បក្សភ្លើងទៀនថា ការចាប់មេឃុំចំណារលើ ជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយ
- លទ្ធផលបោះឆ្នោតផ្លូវការបង្ហាញថា បក្សប្រជាជនកម្ពុជាឈ្នះបក្សភ្លើងទៀន
រឿងដែលគេអានច្រើនបំផុត
នយោបាយ
- លោក កឹម សុខា ជួបពលរដ្ឋជាសាធារណៈលើកដំបូងក្រោយប្រកាសចែកផ្លូវពីលោក សម រង្ស៊ី
- លោក កឹម សុខា បញ្ជាក់ជាថ្មីពីគ្មានទំនាក់ទំនងជាមួយលោក សម រង្ស៊ី ទៀតទេ
- បក្សភ្លើងទៀនថា ការចាប់មេឃុំចំណារលើ ជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយ
- លទ្ធផលបោះឆ្នោតផ្លូវការបង្ហាញថា បក្សប្រជាជនកម្ពុជាឈ្នះបក្សភ្លើងទៀន
- មេធាវី៖ កញ្ញា សេង ធារី ផ្ដាំឲ្យពលរដ្ឋកុំតក់ស្លត់ក្នុងការលះបង់ដើម្បីសង្គមជាតិ