តើ​សារ​លោក ហ៊ុន សែន គំរាម​បាញ់​សម្លាប់​មេ​បក្ស​ប្រឆាំង​ជា​បន្ត​បន្ទាប់ ខុស​នឹង​ខ្លឹម​សារ​ច្បាប់​ណា​ខ្លះ?

ដោយ សេក បណ្ឌិត
2023.06.02
តើ​សារ​លោក ហ៊ុន សែន គំរាម​បាញ់​សម្លាប់​មេ​បក្ស​ប្រឆាំង​ជា​បន្ត​បន្ទាប់ ខុស​នឹង​ខ្លឹម​សារ​ច្បាប់​ណា​ខ្លះ? លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងពិធី​សម្ពោធ​ស្ពាន​ឆ្លងកាត់​ទន្លេសាប នៅ​ខ័ណ្ឌ​ឫស្សីកែវ រាជធានី​ភ្នំពេញ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី៣១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣។
រូប៖ ហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន សែន

លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែល​អះអាង​ខ្លួន​ឯង​ថា ជា​បិតា​សន្តិភាព តែង​តែ​ប្រើ​សារ​គំរាម​ បាញ់​សម្លាប់​ដោយ​បើក​ចំហ​ញឹកញាប់​ ទៅ​លើ​អ្នក ដែល​មាន​ទស្សនៈ​នយោបាយ​ផ្ទុយ​ពី​លោក។ លើស​ពី​សារ​ព្រមាន គឺ​ក្រោម​ការ ដឹកនាំ​របស់​លោក រយៈ​ពេល​ប្រមាណ ៤០ឆ្នាំ​មក​នេះ ក៏​មាន​ការ​ហេតុការណ៍​បាញ់​សម្លាប់​ជា​បន្ត​បន្ទាប់​ដែរ។

តើ​ការ​ប្រើ​សារ​គំរាម​បាញ់​សម្លាប់​នេះ​ជា​បទ​ឧក្រិដ្ឋ ដែល​មាន​ចែង​ក្នុង​ច្បាប់​ណា​ខ្លះ?

លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បាន​ថ្លែង​សារ​ជា​ថ្មី​ទៀត​នៅ​ក្នុង​ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ ពី​ការ​ប្រើ​រ៉ុក្កែត BM21បាញ់​សម្លាប់ មេ​បក្ស​ប្រឆាំង និង​អ្នក​គាំ​ទ្រ​ផ្សេង​ទៀត រួម​ទាំង​អ្នក​វិភាគ បណ្ឌិត សេង សារី ផង បើ​អ្នក​ទាំង​នោះ​ហ៊ាន​ធ្វើ​ដំណើរ​ជា​មួយ​លោក សម រង្ស៊ី វិល​ចូល​ប្រទេស​កម្ពុជា​វិញ។

ការ​ព្រមាន​របស់​លោក​ ហ៊ុន សែន​ ធ្វើ​ឡើង​បន្ទាប់​ពី​លោក សម រង្ស៊ី ប្រកាស​ពី​គម្រោង​ វិល​ចូល​ ប្រទេស​កម្ពុជា​ ដើម្បី​ស្ដារ​ប្រជាធិបតេយ្យ។

លោក ហ៊ុន សែន «ដូច​បណ្ឌិត សេង សារី ថា សល់​តែ​មួយ​ទេ​គឺ​ឆ្លង​កាត់​ដី​ថៃ​ចូល​មក​តែ​ម្ដង។ អា​ឱ្យ​យោបល់​ហ្នឹង​ល្អ​ទេ​តើ! អា​ហ្នឹង​ត្រូវ BM21 ទេ​តើ!។ អញ​ផ្គុំ​បាញ់​រំបល់យក៍​តែ​ម្ដង​កុំ​ឱ្យ​រញ៉េរញ៉ៃ​ពេក។មក​បណ្ឌិត​សេង​ សារី​មក​ខ្លួន​ឯង​តែ​ម្ដង​ទៅ​ជូន​ដំណើរ​អា​ក្បត់​ជាតិ ៣ជំនាន់​ហ្នឹង​មក​តែ​ម្ដង​ទៅ»

នេះ​ជា​លើក​ទី៣ ហើយ ដែល​លោក ហ៊ុន សែន គំរាម​ដោយ បើក​ចំហ​បាញ់​សម្លាប់​មេ​ដឹក​នាំ និង​អ្នក​គាំ​ទ្រ​គណបក្ស​ប្រឆាំង។ លើក​ទី១ នៅ​ឆ្នាំ២០១៨ លោក​គំរាម​បាញ់​លើ​ចលនា​សង្គ្រោះ​ជាតិ និង​ទី២ នៅ​ឆ្នាំ២០១៩ លោក​គំរាម​បាញ់​លើ​លោក​ សម រង្ស៊ី​ដែល​គ្រោង​វិល​ ចូល​ប្រទេស​កម្ពុជា​វិញ។

សារ​ជេរ​ប្រមាថ គំរាម​វាយ​ខ្នោះ វាយ​ដោយ​ដំបង វាយ​ដោយ​គល់​ឫស្សី និង​ការ​បាញ់​សម្លាប់​ប្រជា​ ពលរដ្ឋ ដែល​មាន​គំនិត​នយោបាយ​ផ្ទុយ​ពី​លោក​នោះ គឺ​លោក ហ៊ុន សែន លើក​ឡើង​ជា​ញឹក​ញាប់​ ដោយ​គ្មាន​ស្ទាក់ស្ទើរ​ទេ។ អតីត​កម្មាភិបាល​ខ្មែរ​ក្រហម​រូប​នេះ ហាក់​ញៀន​នឹង​ការ​គំរាម​សម្លាប់​ដោយ​មិន​ញញើត​ច្បាប់​ឡើយ។

កាល​ពី​ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែង​ថា ក្នុង​ករណី​ចាំបាច់ លោក នឹង​បាញ់​សម្លាប់​ ក្រុម​បក្ស​ប្រឆាំង ២០០ ទៅ ៣០០នាក់។ លុះ​ដល់​ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ដដែល លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែង​ថា លោក​ស្ដាយ​ក្រោយ ដែល​មិន​បាន​សម្លាប់​ពលរដ្ឋ​តវ៉ា​លទ្ធ​ផល​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ឆ្នាំ២០១៣។

លោក ហ៊ុន សែន៖ «បើ​ខ្ញុំ​ដឹង​រឿង​ហ្នឹង​ប្រហែល​ចុង​ឆ្នាំ២០១៣ និង​ឆ្នាំ២០១៤ គឺ​ពួក​នេះ​ងាប់​អស់​ហើយ។ ថ្ងៃ​មុន​ល្ងាច​ថ្ងៃ​ទី១៥ គេ​កំណត់​យក​ថ្ងៃ​ទី២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ ជា​ថ្ងៃ​ផ្ដាច់​ព្រ័ត្រ​រំលំ​យើង។ បើ​ខ្ញុំ​ឃើញ​ពី​ពេល​ហ្នឹង អ្នក​ទាំង​នេះ​ងាប់​តាំង​ពី​ពេល​ហ្នឹង! ពេល​នេះ​ជា​បុណ្យ​ខ្មោច​ពួក​ហ្នឹង​ទៀត»

ចំពោះ​ការ​ប្រើ​កម្លាំង​យោធា​បាញ់​សម្លាប់​កម្មករ​អស់ ៥នាក់ និង​របួស​ប្រមាណ ៤០នាក់ នៅ​ដើម​ឆ្នាំ២០១៤ នៅ​ពេល​ពួក​គេ​តវ៉ា​ដំឡើង​ប្រាក់​ខែ​នៅ​ផ្លូវ វេង ស្រេង ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​និង​ការ​បង្ក្រាប​បាញ់​សម្លាប់​ពលរដ្ឋ​ផ្សេងៗ ទៀត លោក ហ៊ុន សែន មិន​ដែល​បង្ហាញ សារ​សោក​ស្ដាយ​ម្ដង​ណា​ទេ។

ការ​គំរាម​សម្លាប់​អ្នក​ប្រឆាំង​ជា​បន្តបន្ទាប់​ពី​សំណាក់​លោក ហ៊ុន សែន នេះ ត្រូវ​បាន​អ្នក​ឃ្លាំ​មើល​ ចាត់​ទុក​ថា នេះ​គឺ​ជា​ភស្តុតាង​យ៉ាង​ច្បាស់​ថា អំពើ​ឃាតកម្ម​ធំៗ កន្លង​មក គឺ​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​លោក ហ៊ុន សែន ដោយ​មិន​អាច​ប្រកែក​បាន។ អំពើ​ឃាតកម្ម​ទាំង​នោះ រួម​មាន ការ​សម្លាប់​ខ្មែរ​រាប់​ម៉ឺន​នាក់ ក្រោម​ហេតុផល ផែនការ "ក៥" ការ​សម្លាប់​ជន​ស៊ីវិល និង​មន្ត្រី​គណបក្ស​ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច​រាប់​សិប​នាក់​ក្នុង​អំពើ​រដ្ឋ​ប្រហារ​ដណ្ដើម​អំណាច​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ឆ្នាំ១៩៩៧ និង​អំពើ​បោក​គ្រាប់​បែក​លើ​ហ្វូង​បាតុករ​នៅ​មុខ​រដ្ឋ​សភា​ចាស់​ឆ្នាំ១៩៩៧ រួម​ទាំង​ករណី​ឃាតកម្ម​លើ​បុគ្គល​ល្បី និង​អ្នក​ស្នេហា​ជាតិ​ជា​ច្រើន​នាក់​ទៀត ដូច​ជា ព្រះ​តេជ​ព្រះ​គុណ​ សំ ប៊ុនធឿន លោក ជា វិជ្ជា លោក ឈុត វុទ្ធី និង​បណ្ឌិត កែម ឡី ជា​ដើម។

ប្រធាន​សមាគម​ខ្មែរ​រដ្ឋ​ វិចតូរីយ៉ា (Victoria ) នៅ​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី លោក ជា យូហ៊ន មាន​ការ​សោក​ស្ដាយ​ដែល​លោក​ហ៊ុន សែន​ ជា​អ្នក​នយោបាយ​វ័យ​ចាស់​មួយ​រូប ប៉ុន្តែ គ្មាន​ភាព​ចាស់​ទុំ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​នយោបាយ​បែរ​ជា​ផ្ដោត​តែ​លើ​ហិង្សា​បាញ់​សម្លាប់​ទៅ​វិញ។

លោក​ បន្ត​ថា ​បើ​ករណី​គំរាម​បាញ់​សម្លាប់​បែប​នេះ​កើត​នៅ​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី​វិញ​នោះ​ ប្រជា​ពលរដ្ឋ​និង​ស្ថាប័ន​ច្បាប់​នឹង​មាន​វិធាន​ការ​ភ្លាមៗ​ទោះ​ជា​មេ​ដឹក​នាំ​ក៏​ដោយ។

លោក ជា យូហ័ន៖ «ខ្ញុំ​ជឿ​ថា បើ​សិន​ជា​ហ៊ាន​និយាយ​អ៊ីចឹង គណបក្ស​ប្រឆាំង គេ​នឹង​ប្ដឹង ហើយ​ប្រជារាស្ត្រ គេ​នឹង​ថ្កោលទោស។ មនុស្ស​ហ្នឹង​មិន​ដឹង​ជា​ស្ដី​ទេ បាន​ជា​មក​បាញ់​គ្នា​ឯង​អ៊ីចឹង ពីព្រោះ​ស្រុក​នេះ មិន​ដែល​មាន​អ៊ីចឹង។ គេ​មិន​អាច​អត់​ឱន​ឱ្យ​បាន​ទេ។ ពិសេស ច្បាប់​គេ​ឈរ​នៅ​លើ​ប្រឡោះ​កណ្ដាល មិន​មែន​ច្បាប់​នៅ​តែ​លើ​មនុស្ស​ម្នាក់ ឱ្យ​តែ​ម្នាក់​ហ្នឹង​ឱ្យ​ធ្វើ​អី ធ្វើ​តាម។ បើ​មនុស្ស​ម្នាក់​ឱ្យ​ធ្វើ​អី​ធ្វើ​តាម តែង​ច្បាប់​ធ្វើ​អី? ច្បាប់​ហ្នឹង យក​ទៅ​ក្រ​វ៉ាត់​ចោល​ទៅ

រីឯ​អ្នក​ផ្សព្វផ្សាយ​ខ្លឹមសារ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស និង​ច្បាប់​នានា លោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន មាន​ប្រសាសន៍​ថា​ តាម​ការ​កំណត់​របស់​ច្បាប់​ការ​គំរាម​ សម្លាប់​គឺ​ជា បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ដែល​ត្រូវ​មាន​ទោស។

លោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន៖ «ការ​គំរាម​សម្លាប់​ជា​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយ​បើ​បាន​ថា បើ​យើង​ជា​ពលរដ្ឋ​ដូច​គ្នា ក៏​នៅ​តែ​ជា​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ដែរ ព្រោះ​នេះ​ជា​ការ​គំរាម​សម្លាប់។ បើ​មាន​ឋានៈ​ជា​អ្នក​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​នោះ វា​ជា​ការ​ប្រព្រឹត្តិ ឬ​ជា​ការ​គំរាម​កំហែង​ក្នុង​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ធ្ងន់ធ្ងរ។ អ៊ីចឹង វា​ជា​ជំងឺ​មួយ​ដែល​អាក្រក់​បំផុត​សម្រាប់​ប្រទេស​ជាតិ​យើង នៅ​ពេល​ដែល​មនុស្ស​មាន​វិវាទ​អត់​ទៅ​រក​ច្បាប់​ទេ បែរ​បបួល​គ្នា​ទៅ​ជា​ប្រើ​ហិង្សា ឬ​ក៏​ប្រើ​ការ​គំរាម​កំហែង ឬ​ក៏​ញុះញង់»

លោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន បារម្ភ​ថា បើ​មេ​ដឹក​នាំ និង​ជា​អ្នក​នយោបាយ​ជាន់​ខ្ពស់​បន្ត ប្រើ​សារ​ហិង្សា​របៀប​នេះ នឹង​អាច​ជា​គំរូ​ដល់​អ្នក​នយោបាយ​ជំនាន់​ក្រោយ​ធ្វើ​តាម ហើយ​សង្គម​មិន​អាច​មាន ការ​ផ្ទេរ​ អំណាច​ដោយ​សន្តិវិធី​ទេ។

វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី​មិន​អាច​ទាក់​ទង​អ្នក​នាំ​ពាក្យ​រដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន និង​អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ក្រសួង​យុត្តិធម៌​លោក ជិន ម៉ាលីន ដើម្បី​សុំ​ការ​អត្ថាធិប្បាយ​ជុំ​វិញ បញ្ហា​នេះ​បាន​ទេ នៅ​ថ្ងៃ​ទី២ ខែមិថុនា។

មាត្រា ៣២ នៃ​រដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញ​ចែង​ថា ជន​គ្រប់​រូប មាន​សិទ្ធិ​រស់​រាន​មាន​ជីវិត មាន​សិទ្ធិ​សេរីភាព និង​សន្តិ​សុខ​ផ្ទាល់​ខ្លួន។ ទោស​ប្រហារ​ជីវិត​មិន​ត្រូវ​ឱ្យ​មាន​ឡើយ។ ចំណែក​មាត្រា២៣៣ នៃ​ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​ចែង​ថា ការ​គំរាម​កំហែង​ថា នឹង​សម្លាប់ បើ​ការ​គំរាម​កំហែង​នេះ ធ្វើ​ឡើង​ម្ដង​ហើយ​ម្ដង​ទៀត សម្ដែង​តាម​លិខិត រូប​ភាព ឬ​វត្ថុ​អ្វី​មួយ ត្រូវ​ផ្ដន្ទាទោស​ដាក់​ពន្ធនាគារ ពី ៦ខែ ទៅ ២ឆ្នាំ និង​ពិន័យ​ជា​ប្រាក់ ពី​១លាន ទៅ ៤លាន​រៀល។ ចំពោះ​លោក ហ៊ុន សែន វិញ ទាំង​ការ​គំរាម​វាយដំ​ដោយ​ដំបង វាយ​ដោយ​គល់​ឫស្សី និង​ការ​បាញ់​សម្លាប់​ជា​ដើម​នោះ លោក​មិន​បាន​ផ្ដោត​លើ​អ្នក​នោះ​មាន​ទោស ឬ​អត់? ឬ​លោក​មិន​បាន​ផ្តល់​សិទ្ធិ ឬ​ឱ្យ​តម្លៃ​ទៅ​ស្ថាប័ន តុលាការ​ជា​សម្រេច​នោះ​ទេ។

លោក​ ហ៊ុន សែន​ ជា​អតីត​មេ​ដឹក​នាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​១​រូប​ ជាប់​ទាក់​ទង​ការ​សម្លាប់​ ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​រាប់​លាន​នាក់ ដែល​លោក នួន ជា និង​លោក ខៀវ សំផន ធ្លាប់​ទាមទារ​ឱ្យ​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម​កោះ​ហៅ​លោក​ ហ៊ុន សែន ឱ្យ​ចូល​ផ្តល់​ចម្លើយ​ក្នុង​តុលាការ​នេះ ដោយ​ថា ពួក​គេ​ទាំង ២នាក់​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​តិច​ជាង​លោក ហ៊ុន សែន។

ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក្ដី មេ​បក្ស​ប្រឆាំង និង​អ្នក​ឃ្លាំមើល ធ្លាប់​លើក​ឡើង​ជា​រឿយៗ ថា ប្រសិន​បើ​លោក​ ហ៊ុន សែន អស់​អំណាច​ទៅ​បុរស​ខ្លាំង​រូប​នេះ នឹង​ត្រូវ​បាន​តុលាការ​នាំ​ខ្លួន​មក​កាត់​ទោស ពី​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ជា​ច្រើន៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

អត្ថបទពេញនិយម
RFA
អ្នក​រិះគន់​ថា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គួរ​ឆក់​ឱកាស​ស្ដារ​ប្រជាធិបតេយ្យ និង​សិទ្ធិមនុស្ស​តាម​សំណើ​របស់​ប្រមុខ​ការទូត​អូស្ត្រាលី
បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។