ពលរដ្ឋគាំទ្រឱ្យអាមេរិកពន្លឿនច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមមេដឹកនាំកម្ពុជា
រូបពីឆ្វេងទៅស្តាំ ជួរខាងលើជួរទី១៖ លោក ទៀ បាញ់, លោក ប្រាក់ សុខុន, លោក អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន, ស៊ុន ចាន់ថុល និង លោក កើត រិទ្ធ ជួរទី២៖ លោក ឱម យ៉ិនទៀង, លោក ជួន សុវណ្ណ, លោក ប៉ុល សារឿន, លោក នេត សាវឿន និងលោក សៅ សុខា, ជួរទី៣៖ លោក គុន គីម, លោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង, លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត, លោកស្រី ហ៊ុន ម៉ាណា និង លោក សុខ ពុទ្ធីវុធ (រូបធំជាងគេឆ្វេងដៃខាងលើ គឺរូបលោក ហ៊ុន សែន និង ខាងក្រោមគឺលោក ស ខេង)។
ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនគាំទ្រឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិក អនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ ដោយសារការបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ។ ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យបក្សកាន់អំណាច ចាត់ទុកពលរដ្ឋដែលកាន់ជើងអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមមេដឹកនាំកម្ពុជានេះ គឺជាក្រុមមនុស្សក្រៅច្បាប់។
ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួន ចង់ឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកពន្លឿននីតិវិធីអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមមេដឹកនាំកម្ពុជា។ ពួកគាត់ជឿថា ច្បាប់នេះ នឹងអាចធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន និងបក្ខពួករបស់លោកខ្លាចរអា ហើយងាកមកដើរតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្សឡើងវិញ។
ពលករនៅប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូងមួយរូប គឺលោក ឡេង វណ្ណៈ ថ្លែងថា ទង្វើរបស់ក្រុមមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញសព្វថ្ងៃនេះ សមតែទទួលបានការដាក់ទណ្ឌកម្មធ្ងន់ធ្ងរពីសហរដ្ឋអាមេរិក។ លោកជឿថា ប្រសិនបើមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ នៅតែផ្គើន ដោយបន្តបំផ្លាញគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងបន្តរំលោភសិទ្ធិមនុស្សតទៅទៀត សហរដ្ឋអាមេរិក នឹងបន្ថែមទណ្ឌកម្មកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះ៖ «អាមេរិកធ្វើច្បាប់ហ្នឹង ខ្ញុំគាំទ្រហ្មង។ ភាគច្រើន ខ្ញុំឃើញតាមបណ្តាញសង្គម និងឃើញផ្ទាល់ៗដូចជាបងប្អូន ឬមិត្តភក្តិដែលខ្ញុំស្គាល់ គឺមានរឿងអយុត្តិធម៌ ព្រោះមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសកម្មជនបក្សប្រឆាំង និងសកម្មជនបរិស្ថាន ដែលថ្មីៗនេះចាប់គ្នាដាក់គុក។ និយាយទៅមានរឿងច្រើនណាស់ សូម្បីតែប្រជាពលរដ្ឋ បញ្ចេញមតិបន្តិចបន្តូចក៏ចាប់ដាក់គុកដែរ។ របបក្រុងភ្នំពេញ រំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងបំបិទសេរីភាពយើងហ្មង ដូចសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ធ្វើសកម្មភាពអីក៏អត់បានដែរ។ អាងអីអាងចាប់ដាក់គុក ហើយចោទសុទ្ធតែពីបទឧក្រិដ្ឋ»។
ស្រដៀងគ្នានេះ ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតរស់នៅខេត្តព្រៃវែង លោក សុភាព មេត្រី ថ្លែងថា លោក ចង់ឃើញសហរដ្ឋអាមេរិកពន្លឿនការដាក់ទណ្ឌកម្មឲ្យបានឆាប់ និងមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរលើក្រុមមេដឹកនាំកម្ពុជា ឲ្យសាកសមនឹងទង្វើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាហូរហែកន្លងមកនេះ។ លោកយល់ថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះ នឹងធ្វើឲ្យមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ ទទួលរងភាពអាម៉ាស់នៅលើឆាកអន្តរជាតិ៖ «ខ្ញុំចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ងាកមកគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ បោះឆ្នោតដោយស្មើភាព បោះឆ្នោតដោយមានដៃគូមានសមត្ថភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។ ចំពោះការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះ គឺប៉ះពាល់មុខមាត់ខ្លាំងណាស់។ បើខ្ញុំ ជាថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ ឬជាអ្នកនាំពាក្យអីវិញ ខ្ញុំមានចិត្តអៀនខ្មាសដល់ប្រទេសជិតខាងណាស់»។
រីឯសកម្មជនបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងភៀសខ្លួននៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ីវិញ អ្នកស្រី យ៉ែម វណ្ណណែត ជំរុញឲ្យមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ ស្តារប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ ដើម្បីកុំឲ្យទទួលរងទណ្ឌកម្មពីសហរដ្ឋអាមេរិក ព្រោះនាំឲ្យប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់នៅលើឆាកអន្តរជាតិ៖ «ចំពោះការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះ ខ្ញុំគាំទ្រដោយសារតែទី១ មិនមែនឃើញគេដាក់ទណ្ឌកម្មលើប្រទេសខ្លួនឯង គឺសប្បាយចិត្តទេ ប៉ុន្តែយើង ឃើញថា របបលោក ហ៊ុន សែន នៅពេលដែលគេ មិនទាន់ដាក់ទណ្ឌកម្មនេះ គឺគាត់អត់គិតអំពីពលរដ្ឋទេ។ គាត់រំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ហើយបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យ តាំងពីឆ្នាំ២០១៧ នៅពេលរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ»។
ការលើកឡើងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនេះ គឺបន្ទាប់ពីគណៈកម្មាធិការកិច្ចការបរទេសនៃរដ្ឋសភាអាមេរិក បានអនុម័តជាឯកច្ឆន្ទលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលមានឈ្មោះថា «ច្បាប់ស្ដីពីប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២១» ឬ H.R.4686 កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា។ ប្រសិនបើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះក្លាយជាច្បាប់ពេញលេញ ប្រធានាធិបតីអាមេរិកមានសិទ្ធិកំណត់ឈ្មោះមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល យោធា និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធកម្ពុជា ដែលបានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យនិងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរនៅកម្ពុជា ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មពួកគេ។ ទណ្ឌកម្មទាំងនេះ មានដូចជា ការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិដែលពួកគេមាននៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក និងការរឹតត្បិតទិដ្ឋាការមិនឱ្យពួកគេជាន់ទឹកដីអាមេរិកជាដើម។ ទោះជាយ៉ាងណា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ នឹងអាចចំណាយពេលយូរតទៅទៀត មុនក្លាយជាច្បាប់ជាផ្លូវការ ព្រោះត្រូវឆ្លងកាត់ការអនុម័តពីរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក ព្រមទាំងការចុះហត្ថប្រធានាធិបតីអាមេរិក។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ចោទថា ពលរដ្ឋដែលគាំទ្រអាមេរិក ធ្វើច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើថ្នាក់ដឹកនាំនៅកម្ពុជា គឺជាក្រុមឧទ្ទាម។ លោកបន្តថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្ត្រីនៅកម្ពុជា គឺមិនផ្សារភ្ជាប់នឹងស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៅក្នុងប្រទេសនោះទេ៖ «ជាក់ស្តែងនៅកម្ពុជា បើសិនណាកម្ពុជា មិនដើរត្រឹមត្រូវតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ និងមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ខ្ញុំយល់ថា កម្ពុជា មិនមាន សន្តិភាពពេញលេញ និងមិនមានស្ថិរភាពនយោបាយ ហើយប្រជាពលរដ្ឋ កំពុងរស់នៅដោយសុខក្សេមក្សាន្តទេ»។
ទោះជាយ៉ាងណា តំណាងរាស្ត្រអាមេរិកាំងលោក ស្ទីវ ឆាបុត (Steve Chabot) ថ្លែងក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី២៨ កក្កដា ថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាដោយគ្មានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៨៥មក។ លោកថា សហរដ្ឋអាមេរិក ត្រូវតែឈរជាមួយប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ក្នុងពេលដែលលោក ហ៊ុន សែន បន្តបង្ក្រាបមកលើសិទ្ធិរបស់ពួកគេ និងរារាំងមិនឱ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌។ តំណាងរាស្ត្រអាមេរិករូបនេះ ពន្យល់ថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ គាំទ្រសេចក្តីប៉ងប្រាថ្នារបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលចង់បានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យស្របច្បាប់។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក នី សុខា មានប្រសាសន៍ថា សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាប្រទេសមហាអំណាចដែលប្រកាន់ខ្ជាប់គោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាស្នួល ដូច្នេះអាមេរិក តែងតែឈឺឆ្អាលចំពោះប្រទេសណាដែលមិនគោរពតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្ស។ លោកទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ងាកមកគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ដើម្បីឱ្យស្របតាមខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិ៖ «រដ្ឋាភិបាល មកទល់ពេលនេះ យើងមើលឃើញទាំងអស់គ្នាហើយទាំងសហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិ បានមើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលយើង កំពុងតែដើរប្រាសចាកអំពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែឆ្ងាយទៅៗ។ ដូច្នេះហើយបានគេស្នើទេ គឺស្នើថា ឲ្យរដ្ឋាភិបាល ពិចារណាងាកមកធ្វើការលើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមិនមែនជាប្រយោជន៍ដល់អ្នកណាផ្សេងទេ ហើយជាប្រយោជន៍ដល់រដ្ឋាភិបាល ហើយវាជាកិត្តិយសជាមុខមាត់ របស់រដ្ឋាភិបាល នៅលើឆាកអន្តរជាតិដែរ»។
កន្លងមក សហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្ត្រីគ្រាក់ៗ និងមនុស្សជំនិតរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាហូរហែមកហើយ ដោយប្រើប្រាស់ច្បាប់សាកលគ្លូបល មែគនីតស្គី អ៊ែក (Global Magnitsky Act)។ អ្នកទាំងនោះ រួមមាន មេកងអង្គរក្សលោក ហ៊ុន សែន លោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង អនុប្រធានទី១ គណៈកម្មាធិការជាតិគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយ លោក គន់ គីម និងសមាជិកគ្រួសារ៣ នាក់ទៀត ព្រមទាំងមេឈ្មួញឈើដ៏ធំនៅស្រុកខ្មែរ គឺលោក ទ្រី ភាព និងក្រុមហ៊ុនរបស់លោក។ សហរដ្ឋអាមេរិកក៏ប្រើច្បាប់ដដែលនេះ ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុនរដ្ឋចិន យូឌីជី (UDG) នៅខេត្តកោះកុងផងដែរ។ សហរដ្ឋអាមេរិកសម្រេចដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងបុគ្គលទាំងនេះ និងក្រុមហ៊ុនរបស់ពួកគេ បន្ទាប់ពីរកឃើញថា ពួកគេមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ អំពើពុករលួយ និងការច្បាមយកសម្បត្តិធម្មជាតិរបស់កម្ពុជាដោយខុសច្បាប់ជាដើម។ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋរំពឹងថា នៅពេលសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមមេដឹកនាំកម្ពុជា ចូលជាធរមាននោះ ក្រុមមេដឹកនាំរបបលោក ហ៊ុន សែន នឹងមិនអាចរួចខ្លួននោះទេ ព្រោះពួកគេបានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ និងគាស់រំលើងគ្រឹះប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
- ស្ដាប់ផ្ទាល់ (ព្រឹក ៥:៣០-៦:៣០ ល្ងាច ៧:៣០-៨:៣០)
- សំឡេង
- លោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសតាមចាប់ខ្លួនបណ្ឌិត សេង សារី ដែលវិភាគរឿងលទ្ធភាពបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិ
- សមាគមខ្មែរក្រោមត្រៀមមេធាវីដើម្បីជួយការពារក្ដីអតីតសង្ឃ ប៉ាង សុដា
- អ្នកជំនាញ និងសង្គមស៊ីវិល៖ រដ្ឋាភិបាលមិនគួរប្រថុយចាក់វ៉ាក់សាំងឲ្យក្មេងអាយុ ៦ឆ្នាំដល់ ១១ឆ្នាំមុនការសម្រេចរបស់ WHO ឡើយ
- លោក សម រង្ស៊ី ថា លោក ហ៊ុន សែន ជាប់អន្ទាក់ខ្លួនឯងមិនអាចផ្ទេរអំណាចទៅកូនប្រុសបាន
- មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងមិនតក់ស្លុត ឬភ័យខ្លាច ចំពោះការលបចូលរួមប្រជុំតាមអនឡាញ (Zoom) របស់លោក ហ៊ុន សែន ទេ
