ពលករខ្មែរធ្វើការនៅប្រទេសថៃ ចោទមន្ត្រីប៉ូលិសខ្មែរ-ថៃ នៅច្រកប៉ោយប៉ែត ថា បានគប់គិតគ្នាគំរាមយកលុយពួកគាត់ ចន្លោះពី ៤ពាន់ ទៅ៥ពាន់បាត ដែលស្មើជាង ៤០ម៉ឺនរៀល ទៅ៥០ម៉ឺនរៀល ទើបទទួលបានលិខិតឆ្លងដែនថ្មី។ ការទាមទារលុយពីមន្ត្រីប៉ូលិសខ្មែរ-ថៃ នេះ ក្រោមហេតុផលថា ពលករទាំងនោះ មិនបានវាយបិទសញ្ញាមេដៃ លិខិតឆ្លងដែនចាស់ដែលផុតកំណត់ ។ ពួកគាត់ថា ដើម្បីទទួលបានលិខិតឆ្លងដែនថ្មី គឺតម្រូវបង់លុយជាមុន។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថា ការជំរិតទារលុយរបស់មន្ត្រីនេះ គឺជាទង្វើខុសច្បាប់ដែលរដ្ឋាភិបាល ត្រូវតែចាត់វិធានការជាបន្ទាន់។
ពលរដ្ឋខ្មែរ ជាទូទៅ ដែលធ្វើលិខិតឆ្លងដែនថ្មី តាមរយៈក្រុមហ៊ុន នាំពលករទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស ភាគច្រើនមានជាប់ស្នាមមេដៃ លើលិខិតឆ្លងដែនចាស់ ហើយករណីនេះតម្រូវឱ្យពលករ បង់លុយឱ្យទៅមន្ត្រីបន្ថែមទៀត លើថ្លៃធ្វើលិខិតឆ្លងដែន។ ជាក់ស្ដែង ពលករម្នាក់ត្រូវចំណាយ ២ម៉ឺន ២ពាន ទៅ១ម៉ឺន ៨ពាន់បាត ឬជាង ៥០០ដុល្លារ ទៅ៧០០ដុល្លារ លើថ្លៃធ្វើលិខិតឆ្លងដែន និងទិដ្ឋាការ (Visa) ការងាររួម និងថវិកាផ្ដល់ក្រៅផ្លូវការឱ្យទៅមន្ត្រីប៉ូលិស ប្រចាំច្រកព្រំដែន ផ្សេងៗទៀត។ ករណីនេះធ្វើឱ្យពលរដ្ឋភាគច្រើនជួបការលំបាកព្រោះថា លុយទាំងនោះ ពួកគាត់ខ្ចី ធនាគារដើម្បីចំណាយ។
ពលករម្នាក់មក ពីខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោកស្រី ខៀវ ផានី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១៧ ខែកញ្ញា ថា កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញាកន្លងទៅនេះ លោកស្រី និងប្ដី បានធ្វើលិខិតឆ្លងដែនថ្មី តាមរយៈក្រុមហ៊ុន អ៊ែន អេស៊ា ថបស្ពីដ លេប័រ សីបផ្លាយ ឯ.ក (Ann Asia Top Speed Labour Supply CO.LTD) ក្រោយពីលិខិតឆ្លងដែនចាស់របស់លោកស្រី បានផុតកំណត់។ បន្ទាប់មក លោកស្រី និងប្ដីបាន ថតរូប និងបំពេញឯកសាររួចរាល់ ហើយយកលិខិតថ្មី ទៅវាយទិដ្ឋាការ ចូលប្រទេសថៃ ប៉ុន្តែ មន្ត្រីប៉ូលិសថៃ នៅច្រកប៉ោយប៉ែតបានឱ្យដឹងថា ជាប់សញ្ញាមេដៃ លើលិខិតចាស់ តម្រូវឱ្យវាយបិទពី ខ្មែរជាមុន ទើបអាចចូលប្រទេសថៃបាន។
លោកស្រីរួមនឹងពលករប្រមាណ១០នាក់ ផ្សេងទៀត ដែលជួបបញ្ហាដូចគ្នាដែរនោះ ត្រឡប់មកច្រកព្រំដែនខ្មែរវិញដើម្បីវាយបិទ។ ប៉ុន្តែ មន្ត្រីប៉ូលិសខ្មែរប្រចាំព្រំដែន ប៉ោយប៉ែត បាននាំពួកគាត់ ទៅកន្លែងស្ងាត់ឱ្យបង់លុយក្នុងម្នាក់ ៤ពាន់បាត់ ដែលស្មើជាង ១០០ដុល្លារ ប្រសិនបើពុំព្រមបង់ទេនោះនឹងត្រូវចោទប្រកាន់ថា ចូលប្រទេសថៃ ដោយខុសច្បាប់ និងពុំទទួលបានលិខិតឆ្លងដែននោះឡើយ។
លោកស្រី ខៀវ ផានី៖ «បើនេះ ក៏គួរតែប្រាប់គ្នាមុន ឱ្យយក(លិខិតឆ្លងដែន)មកវាយបិទមុនមក។ ចុះអ្នកធ្វើលិខិតឆ្លងដែន(Passport)រាប់តែរយប៉ាស្ព័រ ហ្នឹង ម៉េចក៏ធ្វើអ្វី មួយមិនប្រាប់គ្នាទៅ ថាបើ មានប៉ាស្ព័រ ចាស់ ត្រូវវាយបិទវាយ ប្រាប់គ្នាឱ្យបានដឹងមុនមកបើគ្នាមិនដែលដឹង។ ប្រហែលវាចង់បានលុយបានជាវាមិនប្រាប់យើង»។
ពលករអះអាងថា លុយដែលមន្ត្រីប៉ូលិសយកពីពលករខ្មែរតាមរយៈលិខិតឆ្លងដែនជាប់សញ្ញាមេដៃ នេះ ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយហើយក្នុងមួយថ្ងៃ ពលករខ្មែរ មិនក្រោម ៣០០នាក់ ទៅ៥០០នាក់ទេ ដែលជួបបញ្ហាទាំងនេះ។ ប៉ុន្តែពុំឃើញ មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធណាស៊ើបអង្កេតនឹងចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ ឡើយ។ ស្របពេលដែលករណីនេះ មន្ត្រីប៉ូលិសថៃ និងខ្មែរបានគប់គិតជាប្រព័ន្ធដើម្បីកេងចំណេញពីពលរដ្ឋខ្មែរ។
ចំណែកពលករម្នាក់ទៀតមកពីខេត្តព្រៃវែង ដែលទើបតែធ្វើលិខិតឆ្លងដែនកាលពីដើមខែកញ្ញាហើយ ដែរនោះ លោក ធី ឡាយ លើកឡើងថា ទម្រាំនឹងបាន លិខិត ឆ្លងដែន និងទិដ្ឋាការ មកធ្វើ ការនៅប្រទេសថៃ គឺរងចាំជិត១ឆ្នាំ ហើយអស់ជាង ៦ម៉ឺន បាត ដែលស្មើជាង ១២០០ដុល្លារ ពីរនាក់ប្រពន្ធ ។ លោកថា ការចំណាយនេះគឺច្រើន សម្រាប់ពលរដ្ឋដែលខ្វះខាត ចំណែកនីតិវិធី ធ្វើលិខិតឆ្លងដែនក៏យឺតយ៉ាវ។
លោកស្នើឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសរដ្ឋាភិបាល គួរតែជួយសម្រួលកិច្ចការធ្វើលិខិតឆ្លងដែន ឱ្យមានតម្លៃទាប រួមនឹងសម្រួលជាមួយប្រទេសថៃ ក្នុងការរត់ឯកសារមួយចំនួនពាក់ព័ន្ធ លិខិតការងារ និងផ្ដល់ទិដ្ឋាការជាដើម ឱ្យមានភាពងាយស្រួលនិងមានតម្លៃទាប។ បន្ថែមពីនោះ លោកជំរុញឱ្យលុបបំបាត់ អំពើពុករលួយ តាមច្រកព្រំដែន ពីសំណាក់មន្ត្រីខិលខូចមួយចំនួនដែលករណីនេះធ្វើឱ្យពលករខ្មែរភាគច្រើនជួបការលំបាក។
លោក ធី ឡាយ៖ «វាពិបាកណាស់។ និយាយរួមអ្នកឡើងមក(ថៃ)អត់មានលុយទេ ដំបូងយកមកសម្រាប់តែទុកចាយ ទម្រាំនឹងបានការងារធ្វើដល់ពេលគេ(ប៉ូលិសព្រំដែន)យកលុយអស់អ៊ីចឹងទៅមកដល់ថៃ គ្មានអីហូបទេ។សូមឱ្យជួយកែសម្រួលឱ្យល្អជាងនេះជាការប្រសើរ បើនៅតែធ្វើរបៀបនេះដឹងតែដាច់បាយហើយ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីពុំអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ៌ក និង អ្នកនាំពាក្យនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក មាស សុភ័ណ្ឌ ដើម្បីឆ្លើយជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែកញ្ញាដោយហៅទូរស័ព្ទចូល តែគ្មានអ្នកទទួល។ រីឯ មន្ត្រីនគរបាលជាតិ ប្រចាំប៉ុស្តិ៍នគរបាលច្រកទ្វារព្រំដែនអន្តរជាតិប៉ោយប៉ែត ក៏ពុំអាចទាក់ទងបាននៅឡើយ។
កាលពីខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស សុខា បានជំរុញឱ្យមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធជួយសម្រួលការធ្វើ លិខិតឆ្លងដែនជូនប្រជាពលរដ្ឋឱ្យមានភាពងាយស្រួលចំណាយតិច និងមានតម្លៃសមរម្យ ។ តែយ៉ាងណា មកដល់ពេលនេះតម្លៃលិខិតឆ្លងដែននៅតែមានតម្លៃខ្ពស់ដដែល ចំណែកនីតិវិធី ធ្វើមានភាពស្មុគស្មាញដដែល ដែលជាឱកាស មន្ត្រីពុករលួយមួយចំនួនកេងចំណេញពីពលរដ្ឋ។
ប្រធានក្រុមហ៊ុន អ៊ែន អេស៊ា ថបស្ពីដ លេប័រ សីបផ្លាយ ឯ.ក លោកស្រី អ៊ែន ដែលតែងតែធានាពលករមកធ្វើការនៅប្រទេសថៃ បញ្ជាក់ថាគឺជារឿងពិត ដែលពលករខ្មែរ ត្រូវបង់លុយ ឱ្យមន្ត្រីប៉ូលិសខ្មែរ និងថៃ ដើម្បីជាថ្នូរនឹង វាយបិទលិខិតឆ្លងដែនចាស់ ហើយលុយ វាយបិទនេះ ចំនួន ៤ពាន់បាត ស្មើជាង១០០ដុល្លារ ក្នុងម្នាក់ ព្រោះថា លុយ២ពាន់បាត សម្រាប់ប៉ូលិសខ្មែរ ហើយ២ពាន់បាតទៀត សម្រាប់ប៉ូលិសថៃ។
លោកស្រី អ៊ែន៖ «ការលាងក្រយៅដៃ នៅជាយដែន អស់ ៤ពានបាត សម្រាប់ តម៉ ខ្មែរ និង តម៉ ថៃ(កន្លែងប៉ូលិសអន្តោប្រវេសន្ត ខ្មែរ និងប៉ូលិសថៃ)ម្នាក់ ពីរពាន់បាត។ ពាក្យថាជាប់ក្រយៅដៃមានន័យថាបើសិនជាគាត់ធ្វើមានប៉ាស្ព័រ សម្រាប់ពលករដែលមកប្រទេសថៃ ឬប្រភេទលិខិតMOUហើយគាត់មិនបានវាយបិទវីសា(VISA)ហើយគាត់បណ្ដោយឱ្យវីសាគាត់ហ្នឹងដាច់ផុតកំណត់»។
ក្រុមហ៊ុន អ៊ែន អេស៊ា ថបស្ពីដ លេប័រ សីបផ្លាយ បានប្រមូលពលករខ្មែរឱ្យមកធ្វើការនៅប្រទេសថៃ និងជប៉ុន រាប់ពាន់នាក់ កាលពីកន្លងទៅ តាមរយៈរត់ឯកសារពាក់ព័ន្ធ រួមមាន ធ្វើលិខិតឆ្លងដែនថ្មី និងស្នើសុំទិដ្ឋាការការងារ។ ចំណែកពលករខ្មែរ ដែលចង់មកធ្វើការនៅប្រទេសថៃ ដែលចង់ឱ្យក្រុមហ៊ុន រត់ឯកសារពាក់ព័ន្ធ ដូចជាលិខិតឆ្លងដែនថ្មី ឯកសារការងារ និងទិដ្ឋាការ ហើយមានរកកន្លែងការងារឱ្យធ្វើស្រាបនោះ ត្រូវបង់លុយ ២ម៉ឺន ៨ពាន់បាត ឬជាង៧០០ដុល្លារ។ ចំណែក ត្រឹមតែ ការរត់ឯកសារដូចជាលិខិតឆ្លងដែន និងទិដ្ឋាការ ដោយពុំចាំបាច់ រកការងារឱ្យធ្វើត្រូវបង់លុយ ១ម៉ឺន ៨ពាន់ ៥រយបាត់ ដែលស្មើជាង៥០០ដុល្លារ
ពលរដ្ឋមួយចំនួនបាននាំគ្នាបង់លុយឱ្យក្រុមហ៊ុននេះ រត់ឯកសារឱ្យដើម្បីបានការងារធ្វើ។ បើទោះ តម្លៃ ទាំងនេះមានតម្លៃថ្លៃ ក្ដី ប៉ុន្តែ ពួកគាត់គ្មានជម្រើសឡើយ។ ទោះ ជាយ៉ាងណា ពួកគាត់ថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាល បង្កើតយន្តការដោះស្រាយ បញ្ហាទាំងនេះ ឱ្យមានតម្លៃទាប ហើយងាយស្រួលជាងនេះ គឺជាការប្រសើរ។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានសមាគមពង្រឹងសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធកម្ពុជា (CIREA) លោក ឌិន ពុទ្ធី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ពលករខ្មែរ ដែលធ្វើការនៅប្រទេសថៃ នៅតែជួបផលលំបាកជាច្រើន ជាពិសេស រឿងលិខិតឆ្លងដែន ដែលត្រូវប្រឈមការឆបោកគ្រប់ទី កន្លែង មិនថាក្រុមហ៊ុនធានាពួកគាត់ទៅធ្វើការ ឬមន្ត្រីនៅតាមច្រកព្រំដែនប៉ោយប៉ែត ឬច្រកព្រំដែនផ្សេងៗទៀត គឺតែងតែកេងចំណេញផលប្រយោជន៍ ពីពលករខ្មែរគ្រប់ពេលវេលា។ លោកថា ជាក់ស្ដែងករណីមន្ត្រីប៉ូលិសខ្មែរជំរិតយកលុយពីពលករខ្មែរ រឿងធ្វើលិខិតឆ្លងដែន ឬការយកថ្លៃ រត់ឯកសារច្រើនហួសហេតុ របស់ក្រុមហ៊ុន មួយចំនួននេះគឺ ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដែលរដ្ឋាភិបាលគួរតែចាត់វិធានការជាបន្ទាន់។
លោក ឌិន ពុទ្ធី៖ «វាជាលក្ខណៈចាប់ជំរិត លុយលក្ខណៈអន្តរជាតិ ចំពោះមន្ត្រីនៅតាមច្រកទ្វារព្រំដែន អន្តរជាតិហ្នឹងគឺមន្ត្រីខិលខូចជាអ្នកធ្វើ មិនមែនរដ្ឋាភិបាលទេហើយរដ្ឋាភិបាលគួរតែចាត់វិធានការចំពោះមន្ត្រីខិលខូចមួយចំនួនហ្នឹងដែលធ្វើការរំលោភសិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹង»។
ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបានធ្វើចំណាកស្រុកទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេសរាប់លាននាក់ ក្នុងនោះភាគច្រើននៅប្រទេសថៃ។ ជាមួយគ្នានេះ ពលករខ្មែរធ្វើការនៅប្រទេសថៃ នៅតែប្រឈមជីវភាពលំបាក ដោយសារការចំណាយច្រើនទៅលើការធ្វើលិខិតឆ្លងដែន និងការបំពេញឯកសារផ្សេងៗ រួមនឹងការកេងចំណេញផលប្រយោជន៍មួយចំនួនពីសំណាក់មន្ត្រីខិលខិតមួយចំនួនតាមច្រកព្រំដែន។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងពលរដ្ឋស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាល បញ្ចុះតម្លៃធ្វើលិខិតឆ្លងដែន ដើម្បីកាត់បន្ថយចំណាយពលករខ្មែរ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការធ្វើចំណាកស្រុក ដោយខុសច្បាប់នៅក្រៅប្រទេស៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។