ជីវភាពអតីតក្រុមកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរសំលៀកបំពាក់ឃែនធើរេន អឹភែរឹល ខេមឌា (Canteran Apparel Cambodia Co.,LTD) កាន់តែប្រឈមនឹងការលំបាក ក្រោយពេលថៅកែរោងចក្រនេះ បិទដំណើរការរោងចក្រ និងគេចវេះមិនព្រមទូទាត់ប្រាក់បំណាច់ផ្សេងៗ ស្របទៅតាមច្បាប់ស្ដីពីការងារ។ មន្ត្រីសហជីពលើកឡើងថា បញ្ហាថៅកែរោងចក្របិទរោងចក្រ និងគេចវេះពីការទូទាត់ប្រាក់បំណាច់ផ្សេងៗទៅដល់កម្មករ នៅតែបន្តកើតមាននេះ ដោយសារការអនុវត្តច្បាប់ទន់ខ្សោយ និងអំពើពុករលួយ។
ក្រុមអតីតកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរ ឃែនធើរេន អឹភែរឹល កំពុងមានជីវភាពក្រលំបាកនិងអស់សង្ឃឹមលើអាជ្ញាធរ និងក្រសួងការងារដែលបណ្ដោយឲ្យថៅកែរោងចក្រនេះ គេចវេះមិនទូទាត់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភផ្សេងៗឱ្យបានត្រឹមត្រូវ តាមច្បាប់ស្ដីពីការងារ។
អតីតកម្មកររោងចក្រ ឃែនធើរេន អឹភែរឹល ដែលបានធ្វើការជាមួយរោងចក្រនេះតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៦ លោក ជា ដារ៉ា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា តាំងពីរោងចក្របិទមក គ្រួសាររបស់លោកកាន់តែប្រឈមនឹងជីវភាពលំបាក។ លោកបន្ថែមថា លោកទទួលបានថវិកាបុរេប្រទានពីរដ្ឋាភិបាលតែបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ ហើយមិនស្របទៅតាមច្បាប់ស្ដីពីការងារ និងអតីតភាពការងារដែលលោកបានធ្វើការជាមួយរោងចក្រនេះ អស់រយៈពេល២៦ឆ្នាំនោះឡើយ។
លោក ជា ដារ៉ា៖ «ខាងក្រុមការងារខាងក្រសួងសូមជួយគិតតាមគោលការណ៍ផ្លូវច្បាប់មក អត់ចង់បានលើសពីហ្នឹងទេ ព្រោះអីខ្ញុំធ្វើការមិនមែនតិចឆ្នាំទេ ២៦ឆ្នាំហើយបានប្រាក់បុរេប្រទានតែតិចតួចប៉ុណ្ណឹង វាមិនស្មើជាមួយគេធ្វើការ៥ឆ្នាំ ១០ឆ្នាំផង រោងចក្រផ្សេងៗគេបានច្រើនជាងហ្នឹង»។
ឆ្លៀតពេលទំនេរបន្តិចពីការរត់កង់បីឥណ្ឌាលោក ជា ដារ៉ា លើកឡើងថា លោក និងប្រពន្ធរបស់លោកមិនអាចស្វែងរកការងារធ្វើតាមរោងចក្រផ្សេងៗទៀតបាននោះទេ ដោយសាររោងចក្រទាំងនោះមិនទទួលយកកម្មករដែលមានវ័យចំណាស់នោះឡើយ។ លោកបន្តថា ប្រពន្ធរបស់លោកបានបង្ខំចិត្តធ្វើការជាអ្នកចាក់សាំង ដោយទទួលបានប្រាក់ខែត្រឹមតែ១៥០ដុល្លារក្នុងមួយខែ។ ក្រៅពីកាត់បន្ថយការចំណាយលើថ្លៃអាហារប្រចាំថ្ងៃលោក ជា ដារ៉ា លើកឡើងថា លោកទិញតែសំលៀកបំពាក់ជជុះតែប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីសន្សំថវិកាបង់ធនាគារប្រចាំខែ និងថ្លៃសិក្សារបស់កូនៗលោក។
លោក ជា ដារ៉ា៖ «ខ្ញុំមានះ ខ្ញុំសុខចិត្តឈ្លោះជាមួយបងថ្លៃ ជាមួយប្រពន្ធដោយសារចង់ឱ្យកូនរៀនបានខ្ពង់ខ្ពស់ហ្នឹងគេ ស្រវេស្រវាចងការគេដើម្បីឱ្យកូនរៀនបានមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ កុំអីឱ្យឈប់រៀនតាំងពីឆ្នាំទៅ ជួនកាលខ្ចីប្អូនឱ្យកូនរៀនសិនទៅ ថ្ងៃណារកបានចាំសងប្អូនវិញ»។
ស្រដៀងគ្នានេះ អតីតកម្មកររោងចក្រឃែនធើរេន អឹភែរឹល លោកស្រី គួយ គីមស៊ាង ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា លោកស្រីមិនទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភពីរបបសន្តិសុខសង្គម ប.ស.ស ក្នុងការចំណាយថ្លៃឆ្លងទន្លេនោះឡើយ ដោយសាររោងចក្របិទដំណើរការខណៈពេលលោកស្រីពពោះបាន៥ខែ។ លោកស្រីបន្ថែមថា ក្រោយពីរោងចក្របិទដំណើរការ លោកស្រីគ្មានលទ្ធភាពជួលបន្ទប់ស្នាក់នៅនោះឡើយ ដូច្នេះលោកស្រីត្រូវបង្ខំចិត្តទៅរស់នៅស្រុកកំណើត ហើយប្ដីរបស់លោកស្រីនៅបន្តរត់រ៉ឺម៉កកង់បីនៅភ្នំពេញ ដោយដេកនៅលើកង់បីតែម្ដងដើម្បីសន្សំថវិកាបង់ធនាគារ។
លោកស្រី គួយ គីមស៊ាង៖ «ពិបាកខ្លាំងមែន រាល់ថ្ងៃគិតទៅមើលរកអីកើត គិតតែមើលកូន បើបានលុយទាំងពីរចំណុចហ្នឹងទៀតមក បានលុយគ្រាន់ទប់បន្តិចដែរណា តែគាត់អត់ឱ្យ ខាងថៅកែគាត់អត់ឱ្យអ៊ីចឹង ពេលអ៊ីចឹងខ្ញុំនេះពិបាកណាស់។ ខ្ញុំត្រូវចិញ្ចឹមកូនហ្នឹងហូបបបរហូបអីខ្លះទៅ ត្រសក់ត្រាំអីអ៊ីចឹងខ្លះទៅ បើយើងអត់លុយ ឯប្ដីនោះគាត់រកដោះគេទីនោះដែរ ជំពាក់គេទីនោះ យើងទ្រាំអត់ហូបអត់ឃ្លាន ស៊ីអត់ស៊ីឃ្លានអ៊ីចឹងខ្លះទៅណា»។
រោងចក្រឃែនធើរេន អឹភើរិល ដែលមានកម្មករជាង៣រយនាក់ (៣២០) ត្រូវបានថៅកែបិទទ្វាររត់ចោលកាលពីថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា កន្លងទៅ ដោយមិនបានទូទាត់ប្រាក់ខែចុងក្រោយ និងប្រាក់ឧបត្ថម្ភផ្សេងៗដល់កម្មករនោះឡើយ។ ក្រុមកម្មករបានធ្វើបាតុកម្ម និងដេកយាមរោងចក្រ កុំឱ្យម្ចាស់រោងចក្រយកសម្ភារៈចេញពីរោងចក្រ ដើម្បីទាមទារប្រាក់ខែចុងក្រោយ និងប្រាក់អត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងៗ សរុប៥ចំណុច។ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយពីមានបញ្ជាពីលោក ហ៊ុន សែន នោះកាលពីថ្ងៃទី១៨ខែសីហា ក្រសួងការងារបានចេញសេចក្ដីសម្រេចប្រើប្រាក់បុរេប្រទានរបស់រដ្ឋាភិបាលទូទាត់ប្រាក់ដល់កម្មករតែ ៣ចំណុចតែប៉ុណ្ណោះ ដែលរួមមាន ទី១. បើកប្រាក់ខែចុងក្រោយ ការបើកប្រាក់បំណាច់នៅសល់ និងទី៣គឺ បើកប្រាក់អតីតភាពចាស់ និងប្រាក់អតីតភាពថ្មី។ ចំណែកប្រាក់សំណងជំងឺចិត្ត និងប្រាក់ជូនដំណឹងតាមអតីតភាពការងាររបស់កម្មករនោះវិញ ត្រូវបានកាត់ចេញមិនឱ្យថៅកែរោងចក្រទូទាត់ឱ្យកម្មករឡើយ។ ដោយឡែកថៅកែរោងចក្រមួយនេះលោក យ៉ាប់ ហ្វុងគង់ (YAP FONG KONG) មកពីប្រទេសម៉ាឡេស៊ី(Malaysia) បែរជាទៅធ្វើការនៅរោងចក្រថ្មីមួយទៀតឈ្មោះខ្វលលីធី (Quality) ដែលមានទីតាំងនៅក្បែររោងចក្រ ឃែនធើរេន អឹភើរិល ហើយមិនបានខ្វល់ខ្វាយអំពីការតវ៉ារបស់កម្មករឡើយ។
ក្រុមកម្មករភាគច្រើនបានបង្ខំចិត្តទទួលយកប្រាក់សំណងបុរេប្រទានពីរដ្ឋាភិបាល ដោយមន្ត្រីប្រចាំការនៅទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានសន្យាថា បន្ទាប់ពីទទួលប្រាក់បុរេប្រទានហើយ ក្រុមកម្មករនឹងអាចបន្តទាមទារប្រាក់អត្ថប្រយោជន៍២ចំណុចទៀតតាមក្រោយ។ ទោះជាយ៉ាងណា ឆ្លៀតពេលក្រុមកម្មករដេកយាមរោងចក្រមានចំនួនតិច ក្រុមអាជ្ញាធរខណ្ឌដង្កោបានរឹបអូសសម្ភារៈ និងម៉ាស៊ីនដេរពីរោងចក្រឃែនធើរេនទាំងអស់កាលពីកំឡុងពេលបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរកន្លងទៅ ដោយសំអាងថា អាជ្ញាធរធ្វើការរឹបអូសតាមដីការបស់តុលាការ។ ចាប់ពីពេលនោះមក ក្រុមកម្មករឃែនធើរេន ក៏លែងបន្តដាក់វេនគ្នាដេកយាមរោងចក្រ នឹងអស់សង្ឃឹមក្នុងការតវ៉ាឱ្យថៅកែរោងចក្រទូទាត់ថវិកាប្រាក់សំណងជំងឺចិត្ត និងប្រាក់ជូនដំណឹងពីការបិទរោងចក្រ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារលោក ហេង សួរ ដើម្បីសុំការបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះបានទេនៅថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ដោយទូរស័ព្ទចូលប៉ុន្តែមិនមានអ្នកទទួល។
ផ្ទុយពីការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលអះអាងថា លោកតែងតែគិតពីសុខទុក្ខ និងជីវភាពរបស់ក្រុមកម្មកររោងចក្រនោះ អ្នកវិភាគលើកឡើងថា ក្រុមកម្មកររោងចក្រនៅតែប្រឈមនឹងជីវភាពលំបាក និងការបិទដំណើរការរោងចក្រដោយមិនទទួលបានប្រាក់បំណាច់ផ្សេងៗត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ ដោយសារអាជ្ញាធរដែលមានទំនួលខុសត្រូវក្នុងការដោះស្រាយវិវាទការងារគ្រប់ស្ថាប័ន តែងតែការពារថៅកែរោងចក្រពីវិធានការច្បាប់ ព្រោះពួកគេបានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាមួយថៅកែរោងចក្រ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន ដើម្បីបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះបានឡើយនៅថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ដោយទូរស័ព្ទចូលប៉ុន្តែមិនមានអ្នកទទួល។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជាលោក អាត់ ធន់ យល់ឃើញថា មូលហេតុសំខាន់៣ ដែលធ្វើឱ្យថៅកែរោងចក្រនៅតែបន្តបិទដំណើរការរោងចក្រដោយមិនជូនដំណឹង ដើម្បីគេចវេះពីការទូទាត់ប្រាក់បំណាច់ផ្សេងៗដល់កម្មករគឺទី១ ដោយសារអាជ្ញាធរមិនបានចាត់វិធានការច្បាប់ទៅលើក្រុមថៅកែរោងចក្រ ទី២ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់ការអនុគ្រោះបង់ពន្ធប្រាក់ចំណេញ១ភាគរយ រយៈពេល៥ឆ្នាំទៅដល់រោងចក្របង្កើតថ្មី និងទី៣គឺដោយសារអំពើពុករលួយរបស់មន្ត្រី និងអាជ្ញាធរខិលខូចដែលមានទំនួលខុសត្រូវក្នុងការដោះស្រាយវិវាទការងាររវាងថៅកែរោងចក្រ និងកម្មករនេះតែម្ដង។ លោកបន្ថែមថា ដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពក្រុមកម្មករ រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែមានវិធានការច្បាប់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវទៅលើថៅកែរោងចក្រ ដែលរំលោភច្បាប់ស្ដីពីការងារ។
លោក អាត់ ធន់៖ «រដ្ឋត្រូវតែពិនិត្យមើលឱ្យមែនទែនចំពោះក្រុមហ៊ុនណាដែលផ្ទេរ ដែលបិទក្រុមហ៊ុនហ្នឹងត្រូវតែមើលតែម្ដង អ៊ីចឹងត្រូវតែជម្រះបញ្ជីតាមតុលាការតែម្ដង មិនអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើទេ បើមិនអ៊ីចឹងទេកម្មករបាត់បង់ការងារច្រើនណាស់ ហើយរោងចក្រមិនត្រូវបិទ ក៏វាបិទ ដល់អ៊ីចឹងកម្មករដែលមិនត្រូវបាត់ការងារ ក៏ត្រូវបាត់ដែរទី១។ ទី២រដ្ឋត្រូវតែមានគោលនយោបាយត្រួតពិនិត្យមន្ត្រីរបស់ខ្លួនអាចនឹងពិន័យ ឬក៏បញ្ឈប់ខ្លះទៅ ក្នុងករណីដែលវាធ្ងន់ធ្ងរ ដែលអ្នកណាកាន់សំណុំរឿងបិទក្រុមហ៊ុន បើកក្រុមហ៊ុនហ្នឹង ក្រសួងណាពាក់ព័ន្ធហ្នឹង ត្រូវតែពិនិត្យមើលទៅ»។
លោក អាត់ ធន់ បន្ថែមថា ភាពទន់ខ្សោយក្នុងការមានវិធានការច្បាប់ទៅលើក្រុមថៅកែខិលខូច និងអំពើពុករលួយក្នុងវិស័យរោងចក្រ មិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ទៅដល់ជីវភាពក្រុមកម្មករតែប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋដែលមានចំណូលពីក្រុមកម្មកររាប់លាននាក់ដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។