ក្រុមអ្នកស្រឡាញ់ និងអភិរក្សចាប៉ីដងវែងប្រារព្ធពិធីអបអរសាទរខួប ៦ឆ្នាំ បានចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបី នៃមនុស្សជាតិ
2022.11.27
ក្រុមអ្នកអភិរក្សសិល្បៈចាប៉ីដងវែងលេងរួមគ្នា ដើម្បីប្រារព្ធខួប ៦ ឆ្នាំនៃការចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌអរូបី នៃមនុស្សជាតិ UNESCO នៅមជ្ឈមណ្ឌលកោះពេជ្យ ថ្ងៃទី២៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២។
រូប៖ Community of Living Chapei
ក្រុមអ្នកអភិរក្សសិល្បៈចាប៉ីដងវែងបានជួបប្រជុំគ្នា ដើម្បីប្រារព្ធពិធីរំលឹកខួប ៦ឆ្នាំ នៃការចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌអរូបី នៃមនុស្សជាតិ នៅខេត្តកំពត នៅថ្ងៃទី២៧ ខែវិច្ឆិកា។ ការប្រារព្ធខួបចាប៉ីនេះឡើង ដើម្បីបណ្ដុះស្មារតីដល់យុវជនជំនាន់ក្រោយ ឱ្យចូលរួមថែរក្សា និងអភិរក្សមរតកវប្បធម៌ជាតិ ខណៈដែលសិល្បៈតន្ត្រីបុរាណមួយនេះសព្វថ្ងៃ មិនសូវមានយុវជនចាប់អារម្មណ៍សិក្សា។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលយល់ថារដ្ឋាភិបាលគួរពិនិត្យ និងបង្កើនថវិកាដល់ក្រសួងពាក់ព័ន្ធ គាំទ្រសិល្បៈតន្ត្រីបុរាណ ជាពិសេស ចាប៉ីដងវែង និងលើកទឹកចិត្តដល់ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យផ្សេងៗ ដែលមានស្នាដៃកន្លងមក។
ក្រុមអ្នកស្រលាញ់មរតកសិល្បៈតន្ត្រីបុរាណចាប៉ីដងវែង បានសហការគ្នាបង្កើតមូលនិធិចាប៉ីដងវែង ដើម្បីប្រារព្ធមហោស្រពចាប៉ីដងវែង នៅវត្តបាលិលេយ្យក៍ ភូមិច្រេស ឃុំច្រេស ស្រុកជុំគិរី ខេត្តកំពត។ កម្មវិធីមានអ្នកចូលរួមប្រមាណ ៨០០នាក់ និងដង្ហែក្បួនចាប៉ីដងវែងចេញពីវត្តបាលិលេយ្យក៍ចេញទៅស្រុកឈូក និងដង្ហែត្រឡប់មកវត្តវិញ មានអមដោយក្រុមឆៃយ៉ាំ នាំមុខក្បួន និងភ្លេងពិណពាទ្យកំដរនៅក្នុងវត្ត។ កម្មវិធីមានការចូលរួមសម្ដែងពីព្រឹទ្ធាចារ្យចាប៉ីដងវែងមកពីតាមបណ្ដាខេត្តនានា រួមមាន ខេត្តពោធិ៍សាត់សម្ដែងចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ឯល បៀន ហៅតាកំពូលពេជ្រ ព្រឹទ្ធាចារ្យ សាន់ សឺន មកពីខេត្តកំពង់ស្ពឺ ព្រឹទ្ធាចារ្យ កែ ប៉ិច នៅខេត្តកំពត និងក្រុមយុវជនបន្តវេនសិល្បៈតន្ត្រីចាប៉ីដងវែង។
អ្នករៀបចំ និងសម្របសម្រួលកម្មវិធីរំលឹកខួបចាប៉ីដងវែងលោក ម៉ើង មឿន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២៧ ខែវិច្ឆិកា ថា គោលបំណងនៃការប្រារព្ធខួប ៦ឆ្នាំ ដើម្បីចូលរួមអបអរសាទរ នូវការដាក់បញ្ចូលចាប៉ីដងវែងទៅក្នុងបញ្ជីសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌ នៃមនុស្សជាតិ របស់អង្គការយូណេស្កូ ដែលបញ្ជាក់ថាជាវប្បធម៌របស់ដូនតាខ្មែរបន្សល់ទុក។ លោកបន្តថា ថវិកាប្រារព្ធពិធីកើតឡើងពីការរ៉ៃអង្គាសពីសប្បុរសជន ប្រជាពលរដ្ឋ ព្រះសង្ឃនៅតាមវត្ត ដែលអ្នកស្រលាញ់ចូលចិត្តតន្ត្រីបុរាណចាប៉ីដងវែង ហើយលោកថា កម្មវិធីប្រារព្ធខួបបែបនេះធ្វើឡើងបាន ២ដងហើយ រយៈពេល ២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ លោកបញ្ជាក់ថា ក្រុមអ្នកអភិរក្សតន្ត្រីចាប៉ីដងវែង នៅមិនទាន់មានគម្រោងស្នើសុំទៅក្រសួងអប់រំ ដើម្បីដាក់បញ្ចូលមុខវិទ្យាតន្ត្រីចាប៉ីដងវែងនោះទេ ព្រោះមិនទាន់មានស្នាក់ការបង្រៀនចាប៉ីនៅភ្នំពេញនៅឡើយ៖
«ដើម្បីលើកកម្ពស់ ហើយនឹងអំពាវនាវ ក៏ដូចជា ចងក្រងឱ្យយុវជនយើងជំនាន់ក្រោយ ចូលចិត្តបណ្ដុះឆន្ទៈស្រឡាញ់រក្សាការពារ ហើយនិងឱ្យតម្លៃរបស់យើងផងបាទ។ គម្រោងរបស់យើងគឺ យើងស្នើទៅក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ សូមឱ្យលោកគិតគូរបន្ថែមទៅលើការបណ្ដុះបណ្ដាល។ សំណូមពរឱ្យមានទីតាំង ដើម្បីបណ្ដុះបណ្ដាលផ្ទាល់ខ្លួននៅរាជធានីភ្នំពេញ ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលកណ្ដាល ដើម្បីឱ្យមានសិស្សចូលរៀនច្រើន ហើយបង្កឱកាសដល់ព្រឹទ្ធាចារ្យចាស់ៗ ដែលលោកបានបញ្ចេញសមត្ថភាពចែករំលែកបទពិសោធន៍លើជំនាញផ្នែកសិល្បៈតន្ត្រីចាប៉ីដងវែងហ្នឹងផងដែរ»។
ចំណែកព្រះសង្ឃគង់នៅខេត្តតាកែវ ដែលបានចូលថវិកាគាំទ្រកម្មវិធីចាប៉ីដងវែងព្រះភិក្ខុ វ៉ិត ឡៃ ព្រះអង្គលើកឡើងថា ក្នុងនាមជាកូនខ្មែរ ១រូប ព្រះអង្គស្រលាញ់សិល្បៈបុរាណ ដែលបុព្វបុរសបន្សល់ទុកអោយ។ ព្រះអង្គមានថេរដីកាបន្ថែមថា នៅពេលមានព្រឹត្តិការណ៍ ដែលលើកកម្ពស់វប្បធម៌ជាតិ ពលរដ្ឋខ្មែរគួរតែជួយគ្នាតាមលទ្ធភាព ដើម្បីកុំឱ្យបាត់បង់អត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ពីដូនតា។ ព្រះភិក្ខុ វ៉ិត ឡៃ អំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ចូលរួមគាំទ្រ និងលើកស្ទួយសិល្បៈបុរាណខ្មែរ។ ព្រះភិក្ខុ វ៉ិត ឡៃ សង្ឃឹមថារដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធ បណ្ដុះបណ្ដាល ឬដាក់បញ្ចូលមុខវិជ្ជាតន្ត្រីបុរាណគ្រប់ប្រភេទចូលក្នុងកម្មវិធីសិក្សារបស់រដ្ឋតាំងពីថ្នាក់បឋមសិក្សា៖
«ក្នុងនាមជាកូនខ្មែរមួយរូប យើងស្រឡាញ់ យើងព្យាយាមដាស់តឿន ព្យាយាមរំលេចនូវអ្វីដែលមានចំពោះប្រជាពលរដ្ឋយើងក្នុងប្រទេស ក៏ដូចជាបរទេសឱ្យគេបានស្គាល់ ឱ្យគេបានដឹង។ យើងក្នុងនាមជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងស្រឡាញ់មិនមែនតែមាត់ទេ បានន័យថា យើងជួយជាថវិកា យើងជួយជាកម្លាំងចិត្ត មួយទៀតលើកទឹកចិត្តដល់ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យផ្នែកចាប៉ី ដែលនៅសល់ ព្រោះយើងសព្វថ្ងៃចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យជំនាន់ដើម គឺយើងសល់តិចបំផុត»។
ក្រុមអ្នកអភិរក្សចាប៉ីដងវែងព្រួយបារម្ភ អំពីតន្ត្រីបុរាណមួយនេះ ធ្លាក់ចុះប្រជាប្រិយភាព និងបាត់បង់អ្នកបន្តវេន ព្រោះយុវជនហាក់មិនចាប់អារម្មណ៍រៀនផ្នែកតន្ត្រីបុរាណចាប៉ីដងវែង។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ លោក ឡុង ប៉ុណ្ណាស៊ីរីវត្ថ និងប្រធានមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តកំពត លោក គង់ ផល្លា ដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២៧ វិច្ឆិកា ដោយលោកចូលសារតែមិនឆ្លើយតប។ ប៉ុន្តែ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌ លោក គឹម ពិនន់ លើកឡើងក្នុងកម្មវិធីថា ជាមោទនភាពមួយដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ពិសេសក្រុមអភិរក្សចាប៉ីដងវែងឡើង ដែលបង្ហាញពីការស្រឡាញ់ និងចូលរួមថែរក្សាវប្បធម៌ដូនតា។ លោកបញ្ជាក់ថា នៅថ្ងៃទី២៨ វិច្ឆិកា ក្រសួងនឹងបានដាក់ស្នើល្បុក្កតោខ្មែរ ដើម្បីបញ្ចូលបេតិកភណ្ឌជាតិដែរ ប៉ុន្តែមិនទាន់ដឹងថា មានការទទួលស្គាល់ ឬយ៉ាងណានៅឡើយទេ។ លោកបន្ថែមថា ប្រទេសកម្ពុជាសម្បូរទៅដល់វប្បធម៌បេតិកភណ្ឌជាតិ២ផ្នែក រួមមាន ផ្នែករូបិយ ដូចជា ប្រាសាទអង្គវត្ត ប្រាសាទព្រះវិហារ ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុគ ជាដើម ចំណែកផ្នែកអរូបី មានដូចជា ល្ខោនខោល ចាប៉ីដងវែង និងរបាំព្រះរាជទ្រព្យ៖
«ចាប៉ីដងវែងដែលតាំងពីឆ្នាំ២០២១ រហូតមកដល់ឥឡូវនេះណា ធ្វើបានការងារហ្នឹងច្រើនមែនទែន ហើយខ្ញុំព្រះករុណាទូលបង្គំខ្ញុំបាទ សូមកោតសរសើរ នូវអ្វីដែលជាសមិទ្ធផលរយៈពេលខ្លី ប៉ុន្តែធ្វើបានដល់ទៅ២ដង នេះឆ្លងតាមរបាយការណ៍។ ខ្ញុំព្រះករុណាទូលបង្គំពិតជាមានការសប្បាយរីករាយណាស់»។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ លោក កើត សារ៉ាយ យល់ឃើញថា ការប្រារព្ធពិធីនេះ ជារឿងប្រសើរ ដែលបានចូលរួមថែរក្សា និងអភិរក្សមរតកដូនតាបន្សល់ទុកឱ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយ។ លោកបន្តថា តន្ត្រីចាប៉ីដងវែង ជាទ្រព្យសម្បត្តិជាតិមួយដ៏សារៈសំខាន់ ដែលធានា និងបញ្ជាក់ពីអត្តសញ្ញាណជនជាតិខ្មែរ។ លោកថា មូលហេតុដែលយុវជនមួយចំនួនមិនសូវចាប់អារម្មណ៍រៀនតន្ត្រីចាប៉ីបុរាណ ព្រោះបច្ចេកវិទ្យា និងមនុស្សបច្ចុប្បន្នចូលចិត្តសម្ភារៈនិយម។ លោក កើត សារ៉ាយ បន្ថែមថា ដើម្បីថែរក្សា និងអភិរក្សចាប៉ីដងវែង និងឱ្យយុវជនចាប់អារម្មណ៍ គឺត្រូវផ្សាភ្ជាប់ចាប៉ីទៅជាមួយសិល្បៈផ្សេងៗ ទៀត ឱ្យដើរទាន់សម័យកាល ប៉ុន្តែក៏មិនត្រូវធ្វើឱ្យបាត់បង់ដើមកំណើតដែរ៖
«ដើម្បីធ្វើអោយកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព ចំពោះសិល្បៈចាប៉ីដងវែងនេះទៀតសោត រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែបង្កើតអោយមានសាមីក្រសួងហ្នឹងមានកញ្ចប់ថវិកាទ្រទ្រង់ និងបណ្ដុះបណ្ដាល ហើយព្យាយាមឱ្យតម្លៃតាមរយៈការធ្វើ ប្រារព្ធពិធីធំៗ មានន័យថា ឱ្យការបង្ហាញមុខនូវសិល្បៈចាប៉ីដងវែង តាមរយៈការច្រៀង។ បើល្អទៅទៀតនោះ គឺព្យាយាមបញ្ចូលទៅតាមប្រព័ន្ធអប់រំតែម្ដង ចាត់ទុកថា ជាសិល្បៈមួយ ដែលបង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ ដែលកូនខ្មែរគួររៀនចេះដឹង ចេះដេញវាពីក្មេងមកដែរ។ នៅបច្ចុប្បន្ននេះអ្នកដែលចូលចិត្តស្ដាប់ចាប៉ី ច្រើនតែអ្នកដែលចូលចិត្តស្ដាប់ការប្រើប្រាស់វោហារស័ព្ទបែបក្លែមពាក្យក្លែមសម្ដីអីទេ»។
តន្ត្រីចម្រៀងចាប៉ីដងវែង ធ្លាប់បានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអប់រំពលរដ្ឋខ្មែរ ឱ្យស្វែងរកភាពរីកចម្រើន ការច្រៀងរៀបរាប់ការរស់នៅចាំថ្ងៃ ការបណ្ដុះស្មារតីពលរដ្ឋឱ្យស្រលាញ់ថែរក្សាជាតិ និងប្រកបដោយសីលធម៌ល្អក្នុងសង្គម។ អ្នកចម្រៀងចាប៉ីស្រែកច្រៀងរំលឹកពីក្បួនសាស្ត្រា ពាក្យប្រៀនប្រដៅ របស់បុព្វបុរសអំពីសីលធម៌ក្នុងការរស់នៅ ពីសុភាសិត ពាក្យស្លោក ឬរៀបរាប់ពីរឿងនិទានផ្សេងៗ ជាដើម។ ក្រុមការងារមូលនិធិចាប៉ីដងវែងថា សព្វថ្ងៃអ្នកចម្រៀងចាប៉ី និងអ្នកបង្រៀនចាប៉ីដងវែងមាន ៧៧នាក់ នៅទូទាំងប្រទេស។
ចាប៉ីដងវែងត្រូវបានប្រជាជនខ្មែរស្គាល់ភាគច្រើនតាមរយៈការសម្ដែងច្រៀងទោលឬច្រៀងឆ្លើយឆ្លងគ្នា។ ឧបករណ៍ចាប៉ីដងវែងនេះ ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ក្នុងទម្រង់សិល្បៈចំនួន៤ រួមមាន ក្នុងវង់ភ្លេងអារក្ស វង់ភ្លេងការបុរាណ វង់ភ្លេងមហោរី និងក្នុងចម្រៀងចាប៉ីដងវែង។
ក្រុមអ្នកអភិរក្ស គាំទ្រតន្ត្រីចាប៉ីដងវែង និងសង្គមស៊ីវិលទទូចដល់រដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរ ផ្ដល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភដល់ព្រឹទ្ធាចារ្យតន្ត្រីបុរាណ និងបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សា និងអំពាវនាវពលរដ្ឋចូលរួមថែរក្សាលើកស្ទួយ ដើម្បីបន្សល់ទុកស្នាដៃឱ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- អ្នកតាមដាននយោបាយថា អាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្ម លោក លី យ៉ុងផាត់ ជាការកាត់ផ្ដាច់សរសៃឈាមសេដ្ឋកិច្ចរបស់បក្សកាន់អំណាច
- កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ រក្សាជំហរតស៊ូ ដើម្បីសេរីភាពសហជីព និងការពារផលប្រយោជន៍កម្មករក្រោយមានសេរីភាព
- ហេតុអ្វីបានជាអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្ម «ស្តេចកោះកុង»?
- សមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន លោក ហោ សុខុន អតីតព្រះចៅអធិការវត្តច្បារអំពៅ និងមនុស្ស ៣ទៀត
- ក្រសួងការបទេស និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចាត់ទុកថា ជារឿងអយុត្តិធម៌ ដែលក្រសួងរតនាគារសហរដ្ឋអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មលើលោក លី យ៉ុងផាត់
អត្ថបទពេញនិយម
សង្គម
- ពលរដ្ឋរិះគន់អាជ្ញាធរអប្សរាបណ្តោយឱ្យអ្នកមានលុយមានអំណាចសង់ផ្នូរខ្មោចចិនមួយធំក្នុងតំបន់អង្គរ
- ពលរដ្ឋ និងអ្នកឃ្លាំមើលថា ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ស័ក្តិសមទទួលទណ្ឌកម្មពីសហរដ្ឋអាមេរិក
- ក្រុមហ៊ុនស្រាបៀហនុមានប្រើគ្រប់មធ្យោបាយ ផ្សព្វផ្សាយផលិតផលគ្រឿងស្រវឹង
- អ្នកឃ្លាំមើលថា គួរស៊ើបអង្កេតលោក លី យ៉ុងផាត់ ជាជាងឱ្យសមាគមឧកញ៉ាចេញមុខការពារ