មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកឃ្លាំមើល លើកឡើងថា អំពើពុករលួយ គឺជាឧបសគ្គធំមួយ រារាំងដល់យន្តការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន។ ពួកគាត់យល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មី គួរបោសសម្អាតអំពើពុករលួយឱ្យអស់ជាមុនសិន មុននឹងឈានទៅរកការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
រដ្ឋាភិបាលថ្មី ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានសម្រេចកែទម្រង់សមាសភាពថ្នាក់ដឹកនាំអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន ដើម្បីបង្កើនទម្ងន់ការងារ ខណៈសង្គមស៊ីវិលថា កិច្ចការនេះពិបាកសម្រេចបានលទ្ធផលផ្លែផ្កា ដរាបណានៅតែមានអំពើពុករលួយក្នុងសង្គម។
ប្រធានសមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ លោក កើត សារ៉ាយ យល់ឃើញថា ការរឹតបន្តឹងច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ គឺជាអាវុធដ៏សំខាន់សម្រាប់បង្ក្រាបឧក្រិដ្ឋជនជួញដូរគ្រឿងញៀន ដែលមន្ត្រីរាជការធ្វើខ្នងបង្អែក និងការប្រើប្រាស់លុយ ដើម្បីយករួចខ្លួន ឬប្ដូរបទល្មើសឱ្យស្រាលជាងមុនក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ។ លោកសង្កេតឃើញថា ការអនុវត្តច្បាប់ ចំពោះឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀន ហាក់ខ្វះតម្លាភាព ជាពិសេស ការចរចាក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីរួចទោសជាដើម។
លោក កើត សារ៉ាយ៖ «នៅក្នុងគុកព្រៃស ចោរៗ អ្នកលក់គ្រឿងញៀន និយាយប្រាប់ខ្ញុំដូចតែគ្នាហ្នឹង ហើយក៏យើងឃើញពួកគាត់អនុវត្តធ្វើអ៊ីចឹងតែរហូតដែរ។ គឺមានន័យថា ប្រសិនបើយើងជួញដូរថ្នាំញៀន យើងដាក់លុយទៅតុលាការទៅ មានមេធាវីគេសម្របសម្រួលទៅ ប្ដូរបទល្មើសពីជួញដូរថ្នាំញៀន មកជាប្រើប្រាស់ ឬរក្សាទុក និងប្រើប្រាស់វិញ។ មានន័យថា វាស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតមានទោសដដែល តែវាទោសស្រាល»។
នៅក្នុងសេចក្ដីសម្រេចចុះថ្ងៃទី១៤ ខែកញ្ញា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានប្រគល់តួនាទីជាប្រធានអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន ឱ្យទៅឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី នេត សាវឿន ជំនួសលោក កែ គឹមយ៉ាន។ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត លើកឡើងថា ការធ្វើបែបនេះ ដើម្បីឱ្យកិច្ចការមានទម្ងន់ជាងមុន ដោយសារទេសរដ្ឋមន្ត្រី ជាអ្នកដឹកនាំ ហើយនៅពេលប្រជុំ បណ្ដាក្រសួងពាក់ព័ន្ធអាចបញ្ជូនត្រឹមរដ្ឋលេខាធិការឱ្យចូលរួម។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងប្រធានអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន លោក នេត សាវឿន អគ្គស្នងការរងទទួលផែនប្រឆាំងបទល្មើសគ្រឿងញៀន លោក ម៉ក់ ជីតូ ដើម្បីសុំការបកស្រាយបានទេ នៅថ្ងៃទី១៤ កញ្ញា។
លោក នេត សាវឿន គឺជាប្ដីរបស់លោកស្រី ហ៊ុន គឹមឡេង ដែលត្រូវជាក្មួយបង្កើតរបស់ប្រធានក្រុមឧត្ដមប្រឹក្សាផ្ទាល់ព្រះមហាក្សត្រ លោក ហ៊ុន សែន។ កាលពីនៅកាន់តំណែងជាអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ លោក នេត សាវឿន ធ្លាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយទិញសញ្ជាតិ ពីប្រទេសស៊ីប (Cyprus) និងត្រូវបានអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) រកឃើញថា មានប្រវត្តិអាក្រក់ខាងការធ្វើទារុណកម្មអ្នកទោស និងហិង្សាផ្នែកនយោបាយផងដែរ។
ទាក់ទិនរឿងនេះ ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក (ADHOC) លោក នី សុខា កត់សម្គាល់ឃើញថា ស្ថានភាពបទល្មើសគ្រឿងញៀននៅកម្ពុជា កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ដោយវិវត្តពីការប្រើប្រាស់ និងចែកចាយ ទៅជាការជួញដូរឆ្លងប្រទេស និងបើករោងចក្រផលិតជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំជាដើម។ លោកយល់ឃើញថា ដើម្បីទប់ស្កាត់ការជួញដូរគ្រឿងញៀនឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព រដ្ឋាភិបាលគួរលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ និងសែស្រឡាយ ដែលជាខ្នងបង្អែករបស់ឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀនជាមុនសិន ទើបការអនុវត្តនៅថ្នាក់ក្រោម មានប្រសិទ្ធភាព។
លោក នី សុខា៖ «ការតែងតាំងជារឿងមួយ ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងចង់ឃើញមិនមែនកម្រិតនៃការតែងតាំងទេ គឺចង់ឃើញការអនុវត្តរបស់មន្ត្រីដែលទទួលបន្ទុក ដែលទទួលខុសត្រូវហ្នឹង គឺធ្វើយ៉ាងណា ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ចៀសវាងកុំឱ្យមានអំពើនិទណ្ឌភាព ចៀសវាងកុំឱ្យមានបក្ខពួកនិយម អំពើពុករលួយ ទាក់ទងនឹងការជួញដូរគ្រឿងញៀនទាំងអស់ហ្នឹង»។
របាយការណ៍របស់អាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនបង្ហាញថា នៅឆ្នាំ២០២២ សមត្ថកិច្ចរឹបអូសគ្រឿងញៀនបាន ១៥តោន ចាប់ខ្លួនជនសង្ស័យ ដែលពាក់ព័ន្ធបទល្មើសគ្រឿងញៀនបានជាង ១ម៉ឺន ៥ពាន់នាក់ និងសារធាតុញៀនបាន ៥០៤តោន។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមានឆន្ទៈប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពមែន នោះការបោសសម្អាត លុបបំបាត់អំពើពុករលួយផ្ទៃក្នុង គឺជាកិច្ចការអាទិភាព បើពុំនោះទេ រដ្ឋាភិបាលនឹងនៅតែបរាជ័យ ដោយសារវប្បធម៌អញជួយឯង ឯងជួយអញ រវាងជនល្មើស និងមន្ត្រីរាជការ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។