សមត្ថកិច្ច​គួរ​អនុវត្ត​ច្បាប់​ម៉ឺងម៉ាត់​លើ​ជន​បង្ក​បុក​មនុស្ស​ស្លាប់ «ទោះជា​ផ្ដល់​សំណង​ជា​ប្រាក់​ក៏ដោយ»

0:00 / 0:00

អ្នកជំនាញ​ផ្នែក​ច្បាប់ និង​សង្គម​ស៊ីវិល​ជំរុញ​ទៅ​កាន់​សមត្ថកិច្ច​អនុវត្ត​ច្បាប់​ឱ្យ​បាន​ម៉ឺងម៉ាត់​ចំពោះ​ជន​បង្ក​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​ដោយសារ​បើកបរ​ខ្ជីខ្ជា​នៅ​តាម​ដងផ្លូវ​បណ្ដាល​ឱ្យ​មនុស្ស​ស្លាប់ បើ​ទោះ​បីជា​ជន​បង្ក​បាន​ផ្ដល់​សំណង​ជា​ប្រាក់​ដល់​គ្រួសារ​ជនរងគ្រោះ​យ៉ាងណាក្ដី។ ពួកគេ​ថា បើ​គ្រាន់តែ​បុក​ឱ្យ​មនុស្ស​ស្លាប់​ហើយ​បង់លុយ​រួចខ្លួន ជន​បង្ក​នឹង​មិន​រាងចាល ហើយ​វា​នឹង​បង្ក​ឱ្យ​មាន​អំពើ​អយុត្តិធម៌ និង​និទ្ទណ្ឌភាព​នៅ​កម្ពុជា។

ការ​ជំរុញ​របស់​សង្គម​ស៊ីវិល​នេះ​ក្រោយ​ពី​មាន​ករណី​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​កើត​ឡើង​ជា​ហូរហែ​បណ្ដាល​ឱ្យ​មាន​មនុស្ស​ស្លាប់ និង​ក្រោយពី​មាន​ការ​បង់ប្រាក់​របស់​ជន​បង្ក​ដល់​គ្រួសារ​របស់​ជនរងគ្រោះ​ជា​ថ្នូរ​នឹង​ការ​ដក​ពាក្យបណ្ដឹង​ប្ដឹង​ជនរងគ្រោះ​ទៅ​តុលាការ ដោយ​សន្យា​ឈប់​និយាយ​បន្ត​ទៀត ពី​ករណី​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​កើតឡើង​ចំពោះ​សាច់​ញាតិ​ខ្លួន។

ករណី​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​ចុងក្រោយ​ដែល​កើតឡើង​ដោយសារ​ការ​បើកបរ​មិន​គោរព​ច្បាប់​បាន​កើត​ឡើង​មាន​ករណី​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរ​នៅ​ក្រុង​បាវិត ខេត្ត​ស្វាយរៀង កាលពី​ថ្ងៃទី៣ ខែ​កុម្ភៈ ដែល​បង្កឡើង​ដោយ​ជនជាតិ​ចិន ឈ្មោះ វន សៅឡុង (Wen Xiaolong) បាន​បើកឡាន​សេរី​ទំនើប​ម៉ាក់ លុចស៊ីស (LX570) ក្នុង​ស្ថានភាព​ស្រវឹង​បុក​ទៅ​លើ​បុរស​ឈ្មោះ សួស តាក់ច័ន្ទធីតា និង​កូនតូចៗ​ចំនួន​ពីរ​នាក់​បណ្ដាល​ឱ្យ​ស្លាប់​ភ្លាមៗ នៅ​នឹង​កន្លែង។

ក្រោយ​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​នេះ​ពីរ​ថ្ងៃ សារព័ត៌មាន​ក្នុងស្រុក​បាន​ចុះផ្សាយ​ពី​ព័ត៌មាន និង​រូបថត​ក្រុម​គ្រួសារ​ជនរងគ្រោះ​ទទួល​សំណង​ចំនួន​៥ ម៉ឺន​ដុល្លារ​ពី​ជន​បង្ក​ក្រោម​ការ​សម្របសម្រួល​របស់​អាជ្ញាធរ ដោយ​ភាគី​ជនរងគ្រោះ​សន្យា​ថា នឹង​ដក​ពាក្យបណ្ដឹង​ដែល​ប្ដឹង​ជន​បង្ក​វិញ។

មន្ត្រី​ប្រចាំ​អធិការដ្ឋាន​នគរបាល​ក្រុង​បាវិត​ប្រាប់​វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី​នៅ​ថ្ងៃ​ទី៧ កុម្ភៈ ថា សំណុំ​រឿង​នេះ បាន​ស្ថិតនៅ​ផ្នែក​ការិយាល័យ​ចរាចរណ៍។ ប្រធាន​ការិយាល័យ​ចរាចរណ៍ លោក ពេជ្យ សារ៉ន បដិសេធ​ឆ្លើយ​នឹង​សំណួរ​ជុំវិញ​ករណី​នេះ​នៅ​ថ្ងៃ​ដដែល។

អ្នក​សិក្សា​ផ្នែក​ច្បាប់ លោក​បណ្ឌិត សឺ​ន ជុំ​ជួន មានប្រសាសន៍​ថា​ក្នុងករណី​ដែល​បុគ្គល​ណា​ម្នាក់​បើកបរ​ដោយសារតែ​ការ​ខ្ជីខ្ជា ឬ​ការ​ធ្វេសប្រហែស​របស់​ខ្លួន ហើយ​បុក​ទៅលើ​បុគ្គល​ណា​ម្នាក់ទៀត​បណ្ដាល​ឱ្យ​បាត់បង់​ជីវិត​គឺ​មិនអាច​បញ្ចប់​ត្រឹម​ការ​ផ្ដល់​ប្រាក់​សំណង​បាន​នោះ​ទេ។ លោក​បណ្ឌិត សឺន ជុំជួន បន្ត​ថា ជន​បង្ក​ត្រូវ​ទទួលខុសត្រូវ​ផ្នែក​ព្រហ្មទណ្ឌ ហើយ​អាជ្ញាធរ​ក៏​មិន​អាច​សម្រុះសម្រួល​បញ្ចប់​ករណី​ត្រឹមនេះ ទោះបី​គ្រួសារ​ជនរងគ្រោះ​យល់​ព្រម​ក៏ដោយ។

លោក​បណ្ឌិត សឺន ជុំជួន ថា​សមត្ថកិច្ច​ត្រូវតែ​ឃាត់​ជន​បង្ក​នៅ​កន្លែង​កើតហេតុ និង​កសាង​សំណុំរឿង​ទៅ​តុលាការ​ដើម្បី​ឱ្យ​ជន​បង្ក​ទទួលខុសត្រូវ​ទាំង​សំណង និង​ការទទួលខុសត្រូវ​ព្រហ្មទណ្ឌ​ដូចគ្នា។

លោក​បណ្ឌិត សឺន ជុំជួន៖ «សំណុំ​រឿង​នេះ​មិនអាច​បិទ​បញ្ចប់​នៅ​ត្រឹម​នគរបាល​បាន​ទេ សំណុំរឿង​ហ្នឹង​ទាល់តែ​ទាល់តែ​បញ្ជូន​ទៅ​តុលាការ ដើម្បី​ធ្វើ​ការ​វិនិច្ឆ័យ​ទៅ​លើ​សំណុំរឿង​ហ្នឹង ពីព្រោះ​ថា​ការ​សម្របសម្រួល ការ​ដក​ពាក្យបណ្ដឹង​គឺជា​រឿង​រដ្ឋប្បវេណី​ទេ»។

មាត្រា ៨៥ នៃ​ច្បាប់​ចរាចរណ៍​ផ្លូវគោក​ចែងថា​ជន​ណា​ដែល​បើកបរ​ដោយ​ធ្វេសប្រហែស​ខ្ជីខ្ជា មិន​ប្រុងប្រយ័ត្ន ឬ​មិន​គោរព​កាតព្វកិច្ច​ដែល​បទប្បញ្ញត្តិ​ស្ដីពី​ចរាចរណ៍​ផ្លូវគោក​តម្រូវ បណ្ដាល​ឱ្យ​ស្លាប់​អ្នក​ដទៃ ត្រូវ​ផ្ដន្ទាទោស​ដាក់​ពន្ធនាគារ​ពី ១​ឆ្នាំ ទៅ ៣​ឆ្នាំ ពិន័យ​ជា​ប្រាក់​ពី ៤​លាន​រៀល ទៅ ១៥ លាន​រៀល និង​អាច​ត្រូវ​ផ្ដន្ទាទោស ដោយ​ទោស​បន្ថែម​មួយ​ឬ​ច្រើន ដូច​មាន​ចែង​ក្នុង​មាត្រា​៥៣ នៃ​ប្រភេទ​ទោស​បន្ថែម នៃ​ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ។

ចំណែក​មាត្រា ២៥ នៃ​ក្រម​នីតិវិធី​ព្រហ្មទណ្ឌ​ចែង​ថា ជនរងគ្រោះ​អាច​លះបង់​មិន​ធ្វើ​បណ្ដឹងសុំ​ទាមទារ​សំណង ឬ​ដក​ពាក្យ​ប្ដឹង​របស់​ខ្លួន​។ ការ​លះបង់​មិន​ប្ដឹង និង​ដក​ពាក្យបណ្ដឹង​របស់​ជនរង​គ្រោះ មិន​អាច​បញ្ឈប់ ឬ​ព្យួរ​ការ​អនុវត្ត​នៃ​បណ្ដឹង អាជ្ញា​បានទេ​លើកលែង​បញ្ញត្តិ​ចំណុច​ទី ២ នៃ​មាត្រា ៨ (​មូលហេតុ​ផ្សេងទៀត​នៃ​ការ​រលត់​បណ្ដឹងអាជ្ញា​) នៃ​ក្រម​នេះ។

អ្នកជំនាញ​ផ្នែក​សុវត្ថិភាព​ចរាចរណ៍ លោក គង់ រតនៈ លើកឡើង​ថា សមត្ថកិច្ច​ត្រូវតែ​អនុវត្ត​ច្បាប់ នៅពេល​ដែល​មាន​ករណី​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​ដោយ​មិន​ចាំបាច់​ត្រូវ​រង់ចាំ​បញ្ជា​ពី​ថ្នាក់​លើ ឬ​ទាល់តែ​មាន​ការ​រិះគន់​ពី​សាធារណជន​នោះ​ទេ។ លោក គង់ រតនៈ បន្ត​ថា ច្បាប់​នឹង​មាន​តម្លៃ ប្រសិន​បើ​មន្ត្រី​ផ្ដល់​យុត្តិធម៌​ពិតប្រាកដ និង​ទាន់​ពេល​វេលា​ដល់​ជន​រងគ្រោះ។

លោក គង់ រតនៈ៖ «បង​យល់​ថា វា​អត់​យុត្តិធម៌​សម្រាប់​គ្រួសារ​ជនរងគ្រោះ​នៅ​ស្វាយរៀង​ទេ ព្រោះ​អី​ជន​បង្ក​អត់​បណ្ដឹងអាជ្ញា ឬ​មានការ​កាត់ទោស​ណាមួយ​ឱ្យ​គាត់​ជាប់​ពន្ធនាគារ​បន្ថែម​ទៀត កន្លែង​ហ្នឹង​បង្ហាញ​ពី​កម្សោយ​ពី​ការ​អនុវត្ត​ច្បាប់ អ៊ីចឹង​ស្ថាប័ន​អនុវត្ត​ច្បាប់​ត្រូវតែ​ពង្រឹង​ករណី​ហ្នឹង​ឡើង​វិញ​មិន​អាច​ធ្វើ​អ៊ីចឹង​ទេៗ ធ្វើ​ឱ្យ​ច្បាប់​យើង​មាន​ចន្លោះប្រហោង»។

កាលពី​ថ្ងៃទី២១ ធ្នូ នាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ចេញ​បញ្ជា​ទៅ​កាន់​មន្ត្រី​នគរបាល​ចរាចរណ៍​ត្រូវ​ឃាត់ខ្លួន អ្នក​បើករថយន្ត​ដែល​បុក​មនុស្ស​បណ្ដាល​ឱ្យ​ស្លាប់​នៅ​នឹង​កន្លែង​ដោយ​មិន​ចាំបាច់​រង់ចាំ​បញ្ជា​ពី​ថ្នាក់លើ​នោះ​ទេ​។ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បន្ត​ថា លោក​នឹង​ការពារ​តួនាទី​មន្ត្រី​ដែល​ហ៊ាន​ធ្វើ​បែប​នេះ ប្រសិនបើ​មន្ត្រី​ថ្នាក់លើ ឬ​ជន​បង្ក​គំរាមកំហែង​ដក​តួនាទី​មន្ត្រី​នគរបាល​ដែល​អនុវត្ត​ច្បាប់។

សាធារណជន​សង្កេតឃើញ​ថា​ស្ទើរ​គ្រប់​ករណី​ដែល​ជន​បង្ក​ដែល​ជា​អ្នកមាន​លុយ​មានអំណាច​បើកបរ​រថយន្ត​បុក​ជនរងគ្រោះ និង​រត់គេច​តែង​រួចផុត​សំណាញ់​ច្បាប់​។ ជាក់ស្ដែង​ករណី​ថ្នាក់​ចរាចរណ៍ កាលពី​ថ្ងៃទី​១៤ ធ្នូ ឆ្នាំ​២០២៣ ដែល​បង្ក​ដោយ​កូនប្រុស​របស់​មេធាវី ព្រហ្ម វិចិត្រសុភា ដែល​បាន​បើក​ឡាន (Jeep) ប្រណាំង​ជាមួយ​ឡាន​ផ្សេង​ទៀត បាន​ជ្រុល​ទៅ​បុក​កីឡាករ​វាយ​សី​ថ្នាក់​ជាតិ លោក សៀង គីមហុង បណ្ដាល​ឱ្យ​ស្លាប់ ហើយ​ជន​បង្ក​បាន​រត់គេច​ខ្លួន។

ទោះបីជា​ករណីនេះ​ត្រូវ​បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​ជា​សាធារណៈ និង​អត្តសញ្ញាណ​ជន​បង្ក​ត្រូវ​បាន​បង្ហាញ​ក្ដី ក៏​សមត្ថកិច្ច​មិន​អាច​ចាប់ខ្លួន​ជន​បង្ក​មក​ទទួលខុសត្រូវ​តាមផ្លូវ​ច្បាប់​ភ្លាមៗ​នោះ​ដែរ​។ ក្រោយ​ពី​មាន​ការ​រិះគន់​ពី​សាធារណជន ទើប​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក កើត រិទ្ធ និង​នាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ចេញ​បញ្ជា​ឱ្យ​សមត្ថកិច្ច​ចាប់ខ្លួន​ជន​បង្ក​។ ក្រោយ​រយៈពេល​៩​ថ្ងៃ ទើប​ជន​បង្ក​ព្រម​ចូលខ្លួន​មក​ទទួលខុសត្រូវ និង​ក្រោយមក​គ្រួសារ​ជន​បង្ក​យល់ព្រម​សង​សំណង​ជិត​១០​ម៉ឺន (៩៥០០០) ដុល្លារ​ដល់​សាច់ញាតិ​ជនរងគ្រោះ ជា​ថ្នូរ​នឹង​ការ​ដក​ពាក្យ​បណ្តឹង​ទាំងអស់ និង​ឈប់​និយាយ​ឆ្លើយឆ្លង​ជាមួយ​សារព័ត៌មាន ឬ​នៅ​លើ​បណ្ដាញ​សង្គម​អំពី​ករណី​គ្រោះថ្នាក់​នេះ​តទៅ​ទៀត​។ ប៉ុន្តែ​មុន​នឹង​ឈាន​ដល់​កិច្ចព្រមព្រៀង​នេះ ម្ដាយ​ភាគី​ជន​បង្ក​បាន​ដាក់​ពាក្យ​បណ្តឹង​ប្តឹង​សាច់ញាតិ​ជនរងគ្រោះ​ទៅ​តុលាការ រហូត​ទាល់តែ​មាន​ប្រតិកម្ម​រិះគន់​ជាច្រើន​ពី​សាធារណជន​ទើប​ម្តាយ​ជន​បង្ក​យល់ព្រម​ដក​ពាក្យ​បណ្តឹង​វិញ ហើយ​បន្ទាប់​មក​ក៏​ឈាន​ដល់​ការ​ផ្តល់​សំណង​ដល់​គ្រួសារ​ជនរងគ្រោះ​ក្រោម​ការ​សម្របសម្រួល​របស់​ប្រធាន​ក្រុម​មេធាវី​របស់​រដ្ឋាភិបាល​លោក គី តិច។

ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍ និង​សន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង កត់សម្គាល់​ឃើញ​ថា ការ​ដោះស្រាយ​របស់​សមត្ថកិច្ច​លើ​សំណុំរឿង​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​មាន​ភាព​ខុសៗ​គ្នា ដោយ​អាស្រ័យ​លើ​ការរិះគន់​របស់​សាធារណជន ឬ​ទៅតាម​ស្ថានភាព​គ្រួសារ​ជនរងគ្រោះ​។​លោក យង់ គិមអេង បន្ត​ថា ប្រសិនបើ​គ្រួសារ​ជនរងគ្រោះ​ជា​អ្នក​មាន​លុយ​មាន​អំណាច​ដែរ នោះ​ពួកគាត់​នឹង​អាច​ទទួល​យុត្តិធម៌។

លោក យង់ គិមអេង៖ «កាលណា​តែ​មាន​ការ​បាត់​បង់ជីវិត​មនុស្ស​គឺ​ចាំបាច់​ណាស់​ដែល​អាជ្ញា​ធរមាន​សមត្ថកិច្ច​គ្រប់​លំដាប់​ថ្នាក់ រួម​ទាំង​តុលាការ​ត្រូវតែ​រក​ឱ្យ​ឃើញ​ថា បញ្ហា​ហ្នឹង​មកពី​អី ហើយ​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ហ្នឹង​ជា​នរណា រក​គាត់​មក​ផ្ដន្ទាទោស មិន​អាច​ឱ្យ​គាត់​នៅ​ក្រៅ​សំណាញ់​ច្បាប់​អ៊ីចឹង​ទេ ហើយ​ដើម្បី​ឱ្យ​ជនរងគ្រោះ​គ្នា​ទទួល​បាន​យុត្តិធម៌​ដែរ»។

ករណី​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​នេះ កាលពី​ឆ្នាំ​២០១៣ រថយន្ត​របស់​អនុប្រធាន​ទី​១​រដ្ឋសភា លោក ជាម យៀប បាន​បុក​ម៉ូតូ​មួយ​គ្រឿង​នៅ​ស្រុក​កៀនស្វាយ ខេត្ត​កណ្ដាល បណ្ដាល​ឱ្យ​បុរស​ជា​ប្ដី រង​របួស​ធ្ងន់ និង​ប្រពន្ធ​ដែល​មាន​ផ្ទៃ​ពោះ ២​ខែ​ស្លាប់។ គ្រួសារ​ជនរងគ្រោះ​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា ចាប់ពី​ថ្ងៃ​មាន​គ្រោះថ្នាក់ លោក ជាម យៀប បាន​ផ្ដល់​សំណង​ចំនួន​ជាង​បី​ពាន់ (៣.៤៥០) ដុល្លារ​។ ករណី​នេះ តំណាងរាស្ត្រ​គណបក្ស​កាន់អំណាច​រូប​នេះ​មិន​បាន​ជាប់​ពន្ធនាគារ​នោះ​ទេ រហូត​ដល់​សព្វថ្ងៃ៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។