ព្រះសង្ឃ និងសិស្សានុសិស្ស ដែលសិក្សាតាំងពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ ប្រឡងបញ្ចប់ថ្នាក់ពុទ្ធិកសិក្សាផ្នែកភាសាបាលី នៅដើមឆ្នាំ២០២៣នេះហើយ។ ការប្រឡងបិទវគ្គសិក្សានេះ គឺធ្វើឡើងគ្រប់វត្តអារាម នៅកម្ពុជាក្រោម ដែលបានបើកបង្រៀនភាសាបាលី ដល់សិស្សានុសិស្ស ដើម្បីថែរក្សាអក្សរសាស្ត្រខ្មែរឲ្យគង់វង្ស។
នៅដែនដីកម្ពុជាក្រោម ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃមកនេះ ព្រះសង្ឃ និងសិស្សានុសិស្ស នាំគ្នាប្រឡងបញ្ចប់ឆ្នាំថ្នាក់ពុទ្ធិកសិក្សា។ ខេត្តព្រះត្រពាំង គឺជាខេត្តមួយដែលមានចំនួនព្រះសង្ឃប្រឡងច្រើនជាងខេត្តដទៃទៀត ស្របពេលដែលខេត្តនេះមានវត្តអារាមចំនួន១៤៤វត្ត ច្រើនជាងខេត្តផ្សេងៗទៀត។
ព្រះសង្ឃមួយអង្គដែលកំពុងប្រឡងបញ្ចប់ថ្នាក់បាលីទី៣ នៅវត្តកំពង់មាស ខេត្តព្រះត្រពាំង ដែលវៀតណាម ហៅថា ខេត្តត្រាវិញ (Tra Vinh) ព្រះភិក្ខុ ថាច់ ហេន មានថេរដីកាប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១ ខែមករា ថា ព្រះអង្គមកប្រឡងបិទវគ្គសិក្សាថ្នាក់បាលីទី៣ ដើម្បីឈានចូលថ្នាក់បន្ទាប់គឺ ថ្នាក់បាលីរង។ ព្រះភិក្ខុរូបនេះមានថេរដីកាទៀតថា ព្រះអង្គបានឆ្លើយវិញ្ញាសាត្រូវច្រើន ជាពិសេសមុខវិជ្ជាភាសាបាលី និងមុខវិជ្ជាអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ។ ព្រះអង្គបន្តថា ទោះបីព្រះអង្គរៀនអក្សរខ្មែរមិនបានធ្វើការធំដុំក៏ដោយ ក៏ការសិក្សារបស់ព្រះអង្គអាចចូលរួមជួយរក្សាអត្តសញ្ញាណជាតិមួយផ្នែកដែរ៖
«ពរត្មាមិនច្បាស់ដែរបង ព្រោះត្មាមិនមែនក្រុមកែវិញ្ញាសា។ មានខុសមានត្រូវដែរមិនដឹង យើងកំណត់មិនទាន់បានទេបង»។
ចំណែកព្រះសង្ឃមួយអង្គទៀត ដែលជាគ្រូកែវិញ្ញាសាប្រឡង ភិក្ខុ ថាច់ វណ្ណា មានថេរដីកាថា សិស្សានុសិស្សដែលមកប្រឡងក្នុងវត្តកំពង់មាសនេះ មានប្រមាណ ២៥០អង្គ និងនាក់ ហើយចំនួនព្រះសង្ឃគឺច្រើនជាងប្រជាពលរដ្ឋ។ ព្រះអង្គកត់សម្គាល់ថា សិស្សានុសិស្សនៅកម្ពុជាក្រោម យកចិត្តទុកដាក់រៀនទាំងភាសាខ្មែរ និងភាសាវៀតណាម៖
«អូ!ត្មាយល់ឃើញថាវិស័យសិក្សាហ្នឹង វាមានភាពលូតលាស់រីកចម្រើនខ្លាំងណាស់។ ឃើញតែក្មេងៗវាមានការចាប់អារម្មណ៍សិក្សារៀនសូត្រល្អណាស់។ យើងឃើញទៅក្មេង ជាពិសេសក្មេងៗស្រីទោះបីវារៀនសាលាសកល ក៏វាមានការឆ្លៀតឱកាសទំនេរថ្ងៃសៅរ៍ អាទិត្យ វាចូលរៀនបំពេញតួនាទីខាងភាសាយើង»។
រូបភាពនានាដែលត្រូវបានគេបង្ហោះនៅលើបណ្ដាញសង្គមបង្ហាញថា បេក្ខជនប្រឡងមានទឹកមុខរីករាយ និងបានរៀបចំខ្លួនស្អាតបាត នៅពេលចូលបន្ទប់ប្រឡង។ ការប្រឡងបិទវគ្គសិក្សាឆ្នាំ២០២២ សម្រាប់ថ្នាក់ពុទ្ធិកបឋមភូមិនៅខេត្តព្រះត្រពាំង មានសិស្សានុសិស្សទាំងព្រះសង្ឃ និងគ្រហស្ថប្រមាណមួយពាន់នាក់ និងអង្គ។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមប្រចាំកម្ពុជា លោក តាំង សារៈ មើលឃើញថា វិស័យអប់រំផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនានៅកម្ពុជាក្រោម កើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ពិសេសអក្សរខ្មែរ ព្រោះយុវជនចាប់ផ្ដើមងាកមកចាប់អារម្មណ៍នឹងអក្សរសាស្ត្រជាតិ។ លោកបន្តថា លោកត្រេកអរពេលដែលឃើញកូនខ្មែរក្រោម ចេះភ្ញាក់រលឹក មិនបោះបង់ចោលភាសាជាតិ៖
«ការរៀនអក្សរខ្មែរ នាំគ្នាទៅរៀនអក្សរខ្មែរ ទោះបីជាមានបើកនៅតាមសាលារដ្ឋក្ដី បើកនៅតាមវត្តអារាមក្ដី អាហ្នឹងគឺវាជាការរក្សានូវអក្សរសាស្ត្រជាតិ រួមទាំងភាសាជាតិផង។ បើសិនណាយើងបានទៅរៀនអក្សរខ្មែរដូចជាព្រះសង្ឃលោកបានរៀនផ្នែកសាលាបាលីក្ដី ធម្មវិន័យក្ដី គឺលោកចេះភាសាខ្មែរហ្នឹងច្បាស់ គ្រាន់បើជាងអ្នកដែលមិនបានរៀនអក្សរខ្មែរ»។
ជាទូទៅសិស្សនៅកម្ពុជាក្រោមដែលរៀនតាមវត្ត គឺសិក្សាពីដើមខែឧសភា ដល់ខែធ្នូ ទើបប្រឡងបញ្ចប់ឆ្នាំ ហើយមុខវិជ្ជាភាគច្រើនផ្អែកលើព្រះពុទ្ធសាសនា ភាសាបាលី ភាសាខ្មែរ គណិតវិទ្យា និងភាសាអង់គ្លេស។ វត្តនៅកម្ពុជាក្រោមមានជាងប្រាំមួយរយវត្ត និងមានព្រះសង្ឃបួសរៀនគ្រប់វត្តទាំងអស់។
ទោះជានៅក្រោមនឹមត្រួតត្រារបស់ប្រទេសវៀតណាមជាងចិតសិប(៧៣)ឆ្នាំហើយក៏ដោយ ក៏ខ្មែរក្រោមមិនភ្លេចស្មារតីក្នុងការថែរក្សាប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ ព្រះពុទ្ធសាសនា និងអក្សរខ្មែរទេ។ ពួកគេតែងដាស់តឿនកូនចៅឲ្យទៅរៀនអក្សរខ្មែរ នៅក្នុងវត្ត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។