មានការបារម្ភថា ជំរឿនឆ្នាំនេះ មិនអាចទទួលបានព័ត៌មានពិត និងចូលរួមពីពលរដ្ឋ ដោយសារ ស្ថានភាពនយោបាយ និងការរឹតត្បិតសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន
2019.03.03
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត ចូលរួមវេទិកាវិទ្យុអាស៊ីសេរី។
RFA
អាជ្ញាធរ និងមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ អំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋត្រៀមខ្លួន ដើម្បីសហការជាមួយមន្ត្រីចុះធ្វើជំរឿននៅតាមផ្ទះ សណ្ឋាគារ វត្តអារាម និងគ្រឹះស្ថាននានា ចាប់ពីថ្ងៃទី៣ មីនា តទៅ។ មន្ត្រី នឹងចុះទៅធ្វើជំរឿន រាប់ចំនួនប្រជាជន និងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច។ សង្គមស៊ីវិល និងអ្នកវិភាគ បារម្ភថា ក្នុងស្ថានភាពនយោបាយកំពុងមានភាពចម្រូងចម្រាស និងសេរីភាពរងការរឹតត្បិតដូចសព្វថ្ងៃ ជំរឿនឆ្នាំ២០១៩នេះ មិនអាចទទួលបានការចូលរួម និងព័ត៌មានពិតប្រាកដពីពលរដ្ឋទេ។
ប្រធានគ្រប់គ្រងការិយាល័យឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា បើទោះរដ្ឋាភិបាលបានកំណត់ពេលវេលាជាក់លាក់ ក្នុងការធ្វើជំរឿនទូទាំងប្រទេសហើយ ប៉ុន្តែ លោក ព្រួយបារម្ភថា នៅពេលស្ថានភាពនយោបាយ និងសេរីភាពកំពុងរងការរឹតត្បិត ពលរដ្ឋអាចមិនបានចូលរួមសហការច្រើន។ លោកបន្តថា ពលរដ្ឋមិនបញ្ចេញព័ត៌មានមួយចំនួនឱ្យ តាមការចង់បាននៃការធ្វើជំរឿន ឆ្នាំ២០១៩។ ម្យ៉ាងពលរដ្ឋខ្លះ អាចនឹងនៅតែយល់ច្រឡំថា មន្ត្រីចុះធ្វើជំរឿន អាចជាមន្ត្រីបក្សជាដើម។ សង្គមស៊ីវិលរូបនេះ យល់ថា រដ្ឋាភិបាលមិនគួរដាក់ពេលវេលាធ្វើជំរឿន ចំពេលស្ថានភាពនយោបាយមានភាពចម្រូងចម្រាសខ្លាំងបែបនេះទេ៖ «ខ្ញុំគិតថា នៅពេលបរិយាកាសនយោបាយមួយ មានស្ថានភាពល្អប្រសើរ ហើយយើងជំរឿន អាហ្នឹងវាជាការល្អណាស់ អាចចូលរួមទាំងអស់។ ឥឡូវនេះយើងឃើញថា វាកំពុងតែមានបញ្ហាចម្រូងចម្រាសកើតឡើងផង។ ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានការជួបជុំ សេរីភាពរបស់គាត់ ក៏មានអាជ្ញាធរកោះហៅ សួរជាព្រោងព្រាត អ៊ីចឹងទៅ ហើយជំរឿននេះ ជួនកាល អ្នកដែលបញ្ជូនទៅ គេឃើញក្នុងស្ថានភាពជាមន្ត្រីរបស់គណបក្ស ឬក៏ជាសមាជិករបស់គណបក្សអ្វី ឃើញថា នាំឱ្យមានស្ថានភាពចម្រូងចម្រាស»។
អាជ្ញាធរ នឹងចាប់ផ្ដើមចុះធ្វើជំរឿនឆ្នាំ២០១៩ ជាផ្លូវការ ចាប់ពីម៉ោងសូន្យ (០) ពោលគឺយប់រំលងអធ្រាត្រថ្ងៃទី២ ចូលថ្ងៃទី៣ មីនា ដល់ថ្ងៃទី១១ មីនា ដើម្បីរាប់ចំនួនពលរដ្ឋ និងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពលរដ្ឋ។ អាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញណែនាំថា ក្រៅពីពលរដ្ឋទូទៅ គ្រប់ទីតាំង អង្គភាព ស្ថាប័ន និងគ្រឹះស្ថាននានា ទាំងវិស័យសាធារណៈ និងវិស័យឯកជន ដូចជា សណ្ឋាគារ ផ្ទះ សំណាក់ មជ្ឈមណ្ឌលកម្សាន្ត មន្ទីរពេទ្យ ផ្សារ ចំណតរថយន្ត កំពង់ផែ ប្រលានយន្តហោះ ជាដើម ត្រូវចូលរួមផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ ចាប់ពីម៉ោងសូន្យ ថ្ងៃទី៣ មីនា តទៅ។ ចំណែកអង្គភាពមួយចំនួន មានលក្ខណៈជាគ្រួសារស្ថាប័ន ដូចជា វត្តអារាម ពន្ធនាគារ អន្តេវាសិកដ្ឋាន មណ្ឌលប្រមូលផ្ដុំនានា ជាដើម ត្រូវចូលរួមចាប់ពីថ្ងៃទី៣ មីនា តទៅ។
ប្រតិភូរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកអគ្គនាយកវិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ អ្នកស្រី ហង់ លីណា ប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុក (វិទ្យុបារាំង RFI) ថា ជំរឿន គឺជាការជួបរាប់ គឺរាប់ពលរដ្ឋទាំងអស់ ទោះកំពុងស្នាក់នៅបណ្ដោះអាសន្ន ជាមួយបងប្អូន ញាតិមិត្ត ឬផ្ទះជួល គ្រប់ទីកន្លែង ដើម្បីដឹងពីចំនួនរបស់ពលរដ្ឋ និងស្ថានភាពជីវភាពរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋ។ អ្នកស្រីអះអាងថា រាល់ទិន្នន័យរបស់ពលរដ្ឋនឹងត្រូវលាក់ការជាសម្ងាត់ មិនបង្ហាញទៅក្រៅទេ៖ «តាមគោលការណ៍ តាមច្បាប់ស្ដីពីស្ថិតិ គឺថា ការប្រមូលទិន្នន័យពីបុគ្គល គឺលាក់ការ ជាការសម្ងាត់។ យកមកសម្រាប់ប្រើប្រាស់ស្ថិតិទេ។ ព័ត៌មានបុគ្គល យើងយកមកអត់មានវិភាគបុគ្គលម្នាក់ៗទេ គឺយើងវាយបញ្ចូលក្នុងកុំព្យូទ័រទាំងអស់ ហើយទាយមក យើងធ្វើការវិភាគ អត់ដឹងថាអ្នកណាម្ដេចៗ គឺអត់ដឹងទាំងអស់។ ពេលដែលយក(បញ្ចូល) កុំព្យូទ័រ យកមកវិភាគហ្នឹង គឺថា អត់មានដឹងរបស់ទ្រព្យសម្បត្តិអ្នកណា យ៉ាងម្ដេចទេ គឺថា ព័ត៌មានបុគ្គលត្រូវបានរក្សាការសម្ងាត់ ហើយយើងចេញព័ត៌មានជារួមតែម្ដង ថ្នាក់ជាតិ»។
មេដឹកនាំកំពូលនៃរបបឯកបក្ស ២នាក់ គឺ លោក ហ៊ុន សែន និង លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានអំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋទាំងអស់ចូលរួម ជាមួយរបបឯកបក្ស ដើម្បីធ្វើជំរឿនស្ថានភាពពលរដ្ឋ។ លោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសថា ព្រឹត្តិការណ៍ធ្វើជំរឿនពលរដ្ឋនៅឆ្នាំ២០១៩ នឹងត្រូវប្រើប្រាស់កញ្ចប់ថវិកាជាតិ ខណៈការធ្វើជំរឿន២ដង កន្លងមកជាជំនួយរបស់អន្តរជាតិ។ យ៉ាងណា លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា ការធ្វើជំរឿន មិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយទេ តែការធ្វើជំរឿនតម្រូវឱ្យឆ្លើយតាមសំណួរ ឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ត្រឹមត្រូវ និងស្មោះត្រង់ ដើម្បីជាសូចនាករ ក្នុងការតាមដានត្រួតពិនិត្យ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ និងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ ទៅមុខ៖ «សុំចូលរួមការធ្វើជំរឿន នៅថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ខាងមុខនេះ ឱ្យបានគ្រប់ៗគ្នា ពីព្រោះ ការធ្វើជំរឿន មានសារសំខាន់ និងជាប្រភព តែមួយគត់ ដែលអាចផ្ដល់ទិន្នន័យពេញលេញ និងច្បាស់លាស់ ព្រមទាំងបានកំណត់ចរិតលក្ខណៈ និងការរស់នៅរបស់ប្រជាជនទូទាំងប្រទេស»។
លោក ស ខេង សរសេរក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុក (Facebook) ថា ពលរដ្ឋខ្មែរ កំពុងធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស មិនតម្រូវឱ្យត្រឡប់ចូលប្រទេស ដើម្បីធ្វើជំរឿនទេ គឺអ្នកបច្ចេកទេសធ្វើជំរឿន បានសហការជាមួយក្រសួងការបរទេស រៀបចំឯកសារ សម្រាប់ភ្នាក់ងារតាមប្រទេសនានា ដើម្បីធ្វើជំរឿនពលរដ្ឋ ដែលកំពុងរស់នៅបណ្ដាប្រទេសទាំងអស់។ លោក អំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅក្រៅប្រទេស ចូលរួមជាមួយភ្នាក់ងារជំរឿន ដើម្បីការធ្វើជំរឿន មានភាពត្រឹមត្រូវ និងទទួលលទ្ធផល យកជាការបាន។ ដោយឡែក ជនបរទេសកំពុងរស់នៅប្រទេសកម្ពុជា លោក ស ខេង ថា ក្រុមបច្ចេកទេស បានរៀបចំកម្រងសំណួរច្រើនភាសា និងគ្រប់សញ្ជាតិរួចហើយ។
អ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់ និងវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បណ្ឌិត ហ៊ាង ឬទ្ធី យល់ថា បើទោះពលរដ្ឋពេញចិត្ត ឬមិនពេញចិត្ត ក៏ជំរឿនឆ្នាំ២០១៩ នឹងត្រូវរដ្ឋាភិបាលប្រកាសថា ទទួលបានលទ្ធផលជោគជ័យ ព្រោះ អាជ្ញាធរក្ដាប់បានអស់រួចទៅហើយ នូវទិន្នន័យ និងស្ថានភាពពលរដ្ឋនៅក្នុងមូលដ្ឋាន។ លោក ហ៊ាង ឬទ្ធី ថា ដើម្បីឱ្យជំរឿនឆ្នាំ២០១៩ មានផលប្រយោជន៍សម្រាប់ជាតិ រដ្ឋាភិបាលគួរបន្ថែមចំណុច ដែលពលរដ្ឋចង់ដឹងខ្លាំង គឺស្ថានភាពជនអន្តោប្រវេសន៍នៅកម្ពុជា បច្ចុប្បន្ន ពិសេសគឺចំនួនជនជាតិវៀតណាមរស់នៅកម្ពុជា ចំនួនអ្នកទទួលបានសញ្ជាតិ និងវិនិយោគិនជនជាតិវៀតណាម ជាដើម៖ «តែបច្ចុប្បន្នយើងមិនបាច់និយាយចូលចិត្ត ឬមិនចូលចិត្តទេ។ អ្វីដែលគេធ្វើ គេថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានការគាំទ្រ។ អាហ្នឹងគេថា មិនមែនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរថា គេថា អាហ្នឹងរឿងហ្នឹង ត្រូវយល់អ៊ីចឹង»។
ប្រតិភូរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកអគ្គនាយកវិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ អ្នកស្រី ហង់ លីណា ថា លទ្ធផលនៃការធ្វើជំរឿន នឹងត្រូវយកទៅវិភាគតាមបែបវិទ្យាសាស្ត្រជារួម ហើយលទ្ធផលបណ្ដោះអាសន្នអាចបង្ហាញក្នុងអំឡុងពេល ៣ខែក្រោយការធ្វើជំរឿនរួច។ លទ្ធផលផ្លូវការអាចធ្វើឡើង នៅចន្លោះ ៦ ទៅ៩ខែទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- ពលករខ្មែរមួយចំនួនធ្វើការនៅប្រទេសថៃប្រកាសស្វាគមន៍អមដំណើរលោក សម រង្ស៊ី វិលចូលស្រុកវិញ
- លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាលែងត្រូវការប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធEBA ពីអឺរ៉ុបហើយ
- ពលរដ្ឋបង្ខំចិត្តចាកចេញពីតំបន់អង្គរ ប្រឈមនឹងជីវភាពខ្វះខាត និងបាត់បង់មុខរបរ
- ម្ចាស់អាជីវកម្មទាំងខ្នាតតូច និងខ្នាតធំកំពុងជួបវិបត្តិបង្វិលសាច់ប្រាក់មិនទាន់
- ពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនៅវៀតណាមរងការហាមឃាត់ និងប្រើហិង្សាពេលប្រារព្ធពិធីរំឭកការបាត់បង់ទឹកដី
