ខណៈនេះថ្វីបើមានភ្លៀងធ្លាក់មកខ្លះ តែក៏គ្រាន់តែធ្វើឲ្យអាកាសធាតុកាន់តែក្តៅប៉ុណ្ណោះ។ នៅពេលអាកាសក្តៅខ្លាំងដូច្នេះសត្វចិញ្ចឹមអាចមានជំងឺតម្កាត់ហើយងាប់បាន។
ចំពោះបងប្អូនកសិករដែលចិញ្ចឹមគោ ពេលនេះចាំបាច់ប្រញាប់ប្រញាល់ចាក់ថ្នាំឲ្យសត្វគោដែលលោកអ្នកចិញ្ចឹម ការពារជំងឺពីរមុខគឺ សារទឹកនិងអុតក្តាម។ ដោយពិតទៅការចាក់ថ្នាំការពារនេះ គួរចាប់ផ្តើមធ្វើតាំងពីខែមីនា មកម៉្លេះ ដើម្បីទុកពេលឲ្យថ្នាំជ្រួតជ្រាបមានប្រសិទ្ធភាពពេញទី។
លោក នូវ កាស៊ី អតីតអ្នកនយោបាយ ដែលខណៈនេះងាកមកយកល្អខាងកសិកម្ម តឿនមិត្តកសិករថាសូមកុំភ្លេច ចាក់ថ្នាំការពារជំងឺអុតក្តាម ដែលអង់គ្លេសហៅថា Foot and Mouth Disease និងជំងឺមួយទៀតគឺជំងឺសារទឹកដែលកើតពីមេរោគ Pasteurella ៖ «ដើមឆ្នាំហ្នឹងវាត្រូវ Pasteurella ហើយនិងអុតក្ដាម ចាក់ថ្នាំ។ ដើមរដូវវស្សានិងចុងរដូវវស្សាត្រូវចាក់ថ្នាំ ៦ខែម្ដង។ តាមពិតត្រូវចាក់តាំងពីខែមីនា»។
សូមរំឭកថាជំងឺសារទឹកដែលបង្កដោយបាក់តេរីឈ្មោះ Pasteurella នេះជាជំងឺឆ្លងធ្ងន់ធ្ងរ អាចកើតនឹងគោ ក្របី ចៀម ពពែ ជ្រូក ទន្សាយ និងបក្សី ហើយច្រើនកើតនៅដើមរដូវភ្លៀងនិងក្នុងរដូវភ្លៀង។
យោងតាមសៀវភៅពេទ្យសត្វជនបទ ជំងឺនេះអាចវិវត្តបានពីរវិធី គឺ វិវត្តឆាប់រហ័សសត្វនឹងគ្រុនក្តៅភ្លាមៗ កម្ដៅខ្ពស់៤១អង្សា សត្វចុះខ្សោយកម្លាំងដកដង្ហើមញាប់រួចងាប់ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានម៉ោងក្រោយមក។ មួយទៀតគឺការវិវត្តមិនសូវរហ័ស គឺក្នុងរយៈពេល ២-៣ម៉ោងដំបូង សត្វគ្រុនក្តៅ ៤០-៤១អង្សាសេ មិនឃ្លានចំណីនិងមិនទំពារអៀង។ ក្រោយ២-៣ម៉ោងមក សត្វចាប់ផ្តើមក្អកដកដង្ហើមញាប់ហូរទឹកសម្បោរខាប់ៗពីរន្ធច្រមុះកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើងៗ បណ្តាលឲ្យសត្វងាប់ក្រោយឈឺបានប្រមាណ ៨ថ្ងៃ។
រីឯជំងឺអុតក្តាមវិញជាជំងឺដែលឆ្លងយ៉ាងខ្លាំងជាទីបំផុត។ ច្រើនកើតលើសត្វគោក្របី និងពពួកសត្វដែលក្រចកមានចង្វែក និងមនុស្សក៏អាចកើតជំងឺនេះផងដែរ។ ជំងឺនេះមានលក្ខណៈសម្គាល់ត្រង់វាធ្វើឲ្យសត្វគ្រុនក្តៅនិងមានពងដោរនៅលើភ្នាសស្តើងនៃមាត់ និងពងដោរនៅច្រវែកជើងនិងដោះ។
ជាទូទៅជំងឺនេះមិនបណ្តាលឲ្យសត្វងាប់ទេ តែវាបណ្តាលឲ្យខូចខាតជាដំណំដល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ព្រោះវាធ្វើឲ្យសត្វដែលឈឺស្គម និងមិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងការភ្ជួររាស់ ឬដឹកជញ្ជូនបាន។ ដូច្នេះត្រូវចាប់ផ្តើមចាក់ថ្នាំបង្ការពីខែ៣ ដល់ចុងខែ៤។ លោក នូវ កាស៊ី មានប្រសាសន៍ថា បើបណ្តែតបណ្តោយឲ្យកើតជំងឺហើយចាក់ថ្នាំមិនមានប្រយោជន៍ទេ។
ក្រៅពីសត្វគោហើយ រដូវក្តៅដើមរដូវភ្លៀងនេះ ក៏ជាពេលដែលបងប្អូនកសិករដែលមានចិញ្ចឹមមាន់គប្បីប្រុងប្រយ័ត្ន ការពារកុំឲ្យសត្វចិញ្ចឹមទទួលរងនឹងចំហាយក្តៅខ្លាំងពេកនេះដែរ។
មានវិធីច្រើនវិធីសម្រាប់ការពារទប់ស្កាត់មិនឲ្យចំហាយក្តៅប៉ះពាល់ដល់សុខភាពរបស់សត្វចិញ្ចឹមជាពិសេសមាន់និងជ្រូក។ ឧទាហរណ៍ទ្រុងមាន់ដែលធ្វើជារោងជាអគារធំៗវែងៗប្រក់ដោយស័ង្កសី គឺអាចយកស្បូវ ឬស្លឹកទៅក្រាលគ្របពីលើ ឬ បាញ់ទឹកស្រោចពីលើឲ្យត្រជាក់។
លោក នូវ កាស៊ី បានឲ្យដឹងដូច្នេះ ៖ «កន្លែងខ្លះគេសុខចិត្តបូមទឹកទៅបង្ហូរពីលើស័ង្កសីដើម្បីបន្ថយកម្ដៅ បាញ់ទឹកទៅលើស័ង្កសីដើម្បីបន្ថយកម្ដៅ ហើយកន្លែងមួយនោះខ្ញុំឃើញគេបិទជិតទាំងអស់ បិទប្លាស្ទីកឲ្យជិតទាំងអស់ ហើយពីខាងម្ខាងគេបង្ហូរទឹករបៀបដូចជាធុងទឹកឡាន ហើយបានម្ខាងទៀតគេបញ្ឆេះម៉ាស៊ីន ពាក់ខ្សែពាន ទាញកង្ហារបក់ឲ្យទឹករត់កាត់ ឲ្យខ្យល់រត់កាត់ ថាខាងជើងទៅចុះ រត់កាត់ពីចុងខាងជើង កាត់ទឹកត្រជាក់ហ្នឹងទៅ បានខ្យល់រត់កាត់ទៅកន្លែងមេជ្រូកគាត់សម្រាកហ្នឹងចេញតាមកង្ហារទៅចុងខាងត្បូង។ អ៊ីចឹងទេក្នុងរោងហ្នឹងគឺថាធាតុអាកាសល្មម មេជ្រូកគាត់សម្រាកនៅហ្នឹងស្រួល ម្យ៉ាងរបស់គេដែរ»។
ចំពោះវិធីដោះស្រាយនេះអាចមានអ្នកខ្លះគិតថាជាការបណ្តាក់ទុនច្រើន តែលោក នូវ កាស៊ី មានប្រសាសន៍ថាកសិដ្ឋានដែលប្រើទឹកដើម្បីទប់ទល់នឹងកម្ដៅនោះបណ្តាក់ទុនច្រើនតែម្តងប៉ុណ្ណោះ ដូចជាម៉ាស៊ីនបូមទឹក និងកង្ហារជាដើម ព្រោះមានលទ្ធភាពប្រើឡជីវឧស្ម័នផលិតថាមពលជំនួសអគ្គិសនី ឬ ប្រេងឥន្ធនៈ។
លោក នូវ កាស៊ី មានប្រសាសន៍ដូច្នេះ ៖ «ដាក់តែម្ដងទេ ព្រោះអីកន្លែងគាត់ហ្នឹងខ្ញុំមើលឃើញសក្ដានុពល ត្រង់ថាគាត់ចិញ្ចឹមជ្រូកយកកូននៅកំពង់ស្ពឺ ហ្នឹង ហើយគាត់បញ្ឆេះម៉ាស៊ីនទាញកង្ហារ បញ្ឆេះម៉ាស៊ីនបូមទឹក។ បន្តិចទៀតទៅបើគាត់បន្ថែមតែឡជីវឧស្ម័នបញ្ជូលលាមកជ្រូកទៅក្នុងឡក្រោមដីហ្នឹងទៅ យកឧស្ម័នមេតានហ្នឹង យកមកបញ្ឆេះម៉ាស៊ីនភ្លើងមួយទៅ រួចទៅម៉ាស៊ីនភ្លើងហ្នឹងទាញទឹកផង ទាញកង្លារផង អត់មានបាច់អស់លុយទេ ព្រោះធនធានជ្រូកគាត់មានមេតានច្រើនជាងលាមកគោផង»។
នៅមានការកត់សម្គាល់មួយទៀតដែលលោកប្រធានវិទ្យាស្ថានសន្តិភាពនិងអភិវឌ្ឍន៍ នូវ កាស៊ី ប្រាថ្នាទាញអារម្មណ៍កសិករអំពីគ្រោះថ្នាក់មួយទៀតនៅចុងរដូវក្តៅនេះ គឺប្រមាត់គីង្គក់ ៖ «ភ្លៀងម្ដងពីរដងអ៊ីចឹងមានខូចខាតបន្តិចនៅតាមថ្លុកតាមអី ពេលហ្នឹងគឺគីង្គក់ចាប់ផ្ដើមបង្កញីឈ្មោល បានន័យថាវាចាប់ដោយញីឈ្មោលហើយពេលហ្នឹង វាជិតពងហើយ ឈ្មោលគ្រាន់តែទម្លាក់ស្ពែមដើម្បីពងញាស់ហើយ ហើយរួចទៅកម្ដៅសព្វថ្ងៃហ្នឹងធ្វើឲ្យទឹករាងឧណ្ហៗល្មម ពងញាស់តែម្ដង។ ដល់វាញាស់មកនៅក្នុងទឹកហ្នឹងបានតែបន្តិច ដុះកន្ទុយលោតចេញក្រៅ លោតមកមាន់ទាអីឃើញចឹក បញ្ហាហើយអាហ្នឹង»។
លោក នូវ កាស៊ី អធិប្បាយអំពីភាពពុលដ៏ខ្លាំងក្លារបស់ប្រមាត់គីង្គក់ដូច្នេះ ៖ «ស៊ីភ្លាមមិនមែនងាប់ភ្លាមទេ ៣-៤ថ្ងៃ សំកុកបន្តិចទៅៗ ៥ថ្ងៃទៅបានធ្លាក់ពីទ្រនំ ពីព្រោះអីជាតិប្រមាត់គីង្គក់នេះគឺពុលខ្លាំងណាស់។ ពីសម័យប្រល័យពូជសាសន៍ អ្នកដែលឃ្លានខ្លាំងមែនទែនយកគីង្គក់មកទទួលទានហើយស្ដាយមិនហ៊ានបោះចោលអាំងទាំងពងទាំងអីស្លាប់ទាំងអស់ៗ ធ្ងន់ណាស់ប្រមាត់គីង្គក់ ពងគីង្គក់ហ្នឹងខ្លាំងមែនទែន។ អ៊ីចឹងអត់ដឹងបានវិធីទៅការពារទេ មាន់លេបកូនគីង្គក់ទៅ ទៅប្រមាត់ទាំងមូលហើយ ដល់ពេល ២-៣ថ្ងៃគែវាចាប់ផ្ដើមធ្វើការ រលួយជាតិប្រមាត់ជ្រាបចូលក្នុងសាច់ស្លាប់ដូចគ្នា»។
ដូច្នេះកសិករគប្បីក្រុងមាន់កុំឲ្យទៅជិតមាត់ទឹក ឬដាក់លើធ្នើរឲ្យខ្ពស់ផុតពីដី៕