កឋិនទាន គឺជាបុណ្យពិសេសមួយ ដែលសព្វថ្ងៃនេះពលរដ្ឋពុទ្ធបរិស័ទតែងនិយមរួបរួមសាមគ្គីគ្នាប្រារព្ធធ្វើជារៀងរាល់ឆ្នាំ ក្នុងភាពគគ្រឹកគគ្រេងប្រកបដោយគ្រឿងបរិក្ខារបរិវារកឋិនដ៏ច្រើន រួមមានប្រាក់កាសផង ដែលហៅថាបច្ច័យសង្កត់ត្រៃទៅតាមលទ្ធភាព។
ក្រៅពីពលរដ្ឋពុទ្ធបរិស័ទ តើព្រះសង្ឃអាចធ្វើបុណ្យកឋិនទានប្រគេនដល់ភិក្ខុផងគ្នាបានដែរឬទេ?
៚ភ្លេងពិណពាទ្យ៚
លក្ខណៈពិសេសមួយនៃបុណ្យកឋិនទាន គឺទាំងពលរដ្ឋពុទ្ធបរិស័ទជាគ្រហស្ថអ្នកគ្រប់គ្រងផ្ទះ ទាំងព្រះសង្ឃជាបព្វជិត អាចធ្វើកឋិនទានបានដូចគ្នា។
កាលដើមឡើយ បន្ទាប់ពីព្រះពុទ្ធសមណគោតមទ្រង់បានអនុញ្ញាតឱ្យភិក្ខុទទួលក្រាលគ្រង និងអនុមោទនាកឋិនចីវរមក គឺមានតែសហធម្មិក ៥ក្រុម ដែលបានធ្វើកឋិនទានដល់គ្នានឹងគ្នាតាមវិន័យបញ្ញត្តិ។
ភិក្ខុឌាហមុត្តោ ប៉ូច សុផល គង់នៅវត្តព្រះគន្ធកុដិ ក្នុងក្រុងបាត់ដំបង មានថេរដីកាពន្យល់បន្ថែមទាក់ទងនឹងកិច្ចប្រារព្ធកឋិនទានរបស់សហធម្មិកទាំង ៥ពួក ដែលមានន័យថា អ្នកទ្រទ្រង់នូវធម៌ ឬអ្នកប្រកបដោយធម៌៖ «ពរ! ព្រះអដ្ឋកថា ព្រះវិន័យបានពន្យល់ពីបុគ្គលដែលមានការហែ ឬថ្វាយនូវសំពត់ដើម្បីកឋិន គឺមានមនុស្ស មានទេវតា មានសហធម្មិក ៥ពួក ពរ! ចំពោះព្រះភិក្ខុសង្ឃអាចប្រគេនសំពត់កឋិនបាន អាចហែសំពត់កឋិនបានទៅកាន់វត្តផ្សេងៗ ក្នុងរដូវកាលនៃកឋិនទាន ២៩ថ្ងៃហ្នឹង ពរ! ចំពោះវត្តខ្លួនឯងផ្ទាល់ក៏អាចហែកឋិនបានដែរ។ ឧទាហរណ៍ថា នៅក្នុងវត្តព្រះគន្ធកុដិ ក្រុងបាត់ដំបង នេះ ប្រសិនបើវត្តនេះអត់មានឧបាសកឧបាសិកាណាហែទេ ក្នុងនាមអាត្មាភាពដែលគង់នៅវត្តហ្នឹង អាចហែសំពត់កឋិនវេរថ្វាយប្រគេនចំពោះព្រះភិក្ខុសង្ឃ ដែលគង់ចាំព្រះវស្សាអស់ត្រីមាសនៅក្នុងវត្តហ្នឹង ប៉ុន្តែខ្លួនឯងមិនអាចក្រាលគ្រង មិនអាចអនុមោទនា (សំពត់កឋិន) បានទេ»។
សហធម្មិកទាំង ៥ពួកនេះ រួមមានភិក្ខុ ភិក្ខុនី សាមណេរ សាមណេរី និងសិក្ខមានា ពោលគឺសាមណេរីមានអាយុ ១៨ឆ្នាំ ដែលបានទទួលឱ្យសិក្សាគរុធម៌ចំនួន ២ឆ្នាំ និងបំពេញផ្នួសជាភិក្ខុនី។ លុះចំណេរក្រោយមក ទើបមានឧបាសកឧបាសិកា បាននាំគ្នាផ្ដួចផ្ដើមធ្វើកឋិនទានតៗគ្នារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ រីឯលក្ខណៈពិសេសមួយទៀតនៃកឋិនចីវរទាន ដែលក្នុងពុទ្ធសាសនាចាត់ទុកថាជាទានវិសេសជាងទានដទៃនោះ គឺដោយហេតុថា ការធ្វើទានផ្សេងៗ ផលានិសង្សបានតែខាងបុគ្គលអ្នកឱ្យ ឬអ្នកម្ចាស់ទានប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកកឋិនទានវិញ គឺទាំងភិក្ខុអ្នកទទួលក្រាលគ្រង ឬអនុមោទនាចីវរទាននេះ ក៏បានទទួលប្រយោជន៍ជាការអនុគ្រោះឱ្យរួចចាកទោសអាបត្តិ៥កង ឬ ៥ប្រការ។
ព្រះគ្រូចៅអធិការវត្តអូររអិល ខេត្តប៉ៃលិន ភិក្ខុ សំរិទ្ធិធម្មោ ផាយ រិទ្ធី មានថេរដីកាអំពីអានិសង្ស ឬផល ៥ប្រការនេះ ដែលមានដល់ភិក្ខុទាំងឡាយ ដែលបានគង់ចាំវស្សាអស់រយៈបីខែ ដោយមិនមានដាច់កន្លងវិន័យដោយប្រការណាមួយ៖ «អានិសង្ស ៥ប្រការរបស់លោក គឺអានិសង្សកឋិនហ្នឹងតែម្តង។ ទី១ គឺអសមាទានចារោ គឺនិមន្តទៅណាមិនបាច់លាភិក្ខុផងគ្នាទេ ពរ! បើលោកអត់មានអានិសង្សកឋិនទេ លោកនិមន្តទៅណាអត់ប្រាប់ចៅអាវាស លោកត្រូវអាបត្តិ។ ទី២ លោកនិមន្តទៅណា មិនបាច់យកនូវត្រៃចីវរទៅជាមួយក៏បាន ក្នុងពុទ្ធសាសនា ព្រះភិក្ខុសង្ឃលោកមានសង្ឃាដី មានស្បង់ មានចីវរ។ បើសិនលោកនិមន្តទៅណា លោកមិនបានយករបស់ទាំងអស់ហ្នឹងអធិដ្ឋានជាប់ទៅជាមួយទេ របស់ហ្នឹងត្រូវដាច់ លោកត្រូវអាបត្តិបាចិត្តិយៈ បាចិត្តិយៈ ប្រែថា ការញ៉ាំងកុសលឱ្យធ្លាក់ចុះ»។
ចំពោះអានិសង្ស ២ប្រការទៀត ព្រះគ្រូចៅអធិការវត្តអូររអិល ខេត្តប៉ៃលិន ភិក្ខុ សំរិទ្ធិធម្មោ ផាយ រិទ្ធី មានថេរដីកាបញ្ជាក់ដោយសេចក្តីសង្ខេបយ៉ាងដូច្នេះ៖ «ទីបី គណភោជនំ ឆាន់ភោជនគេមិនត្រូវអាបត្តិ។ គេនិមន្តទៅឆាន់ ដែលគេឧទ្ទិសចំឈ្មោះ ឧបមាថា សូមព្រះគុណម្ចាស់និមន្តឆាន់សាច់មាន់ និមន្តឆាន់សាច់ជ្រូក អ៊ីចឹងបើហ៊ានឆាន់ គឺភិក្ខុត្រូវអាបត្តិគ្រប់ខណៈឆាន់។ ទី៤ លោកអាចទុកដាក់អតិរេកចីវរបានតាមសប្បាយ គឺបានសេចក្តីថា ចីវរដែលគេយកមកប្រគេននោះច្រើន លោកអាចទុកចីវរគេប្រគេនបីបួនក៏អត់អី អត់ត្រូវអាបត្តិទេ ពរ! ភិក្ខុសង្ឃ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធព្រះអង្គមិនឱ្យប្រើច្រើនទេ ដែលមានសេចក្តីសន្តោសហ្នឹង គឺអាចទុកតែមួយ ឬពីរទេ មួយគឺលោកអធិដ្ឋាន ហើយមួយទៀត គឺបរិក្ខារ។ បើលោកប្រើច្រើន លោកត្រូវអាបត្តិរហូត ពរ!»។
រីឯអានិសង្សទី៥ គឺកឋិនចីវរទាំងឡាយ ដែលអ្នកម្ចាស់ទានបានហែទៅវេរប្រគេនភិក្ខុសង្ឃក្នុងទីអារាមណាមួយ សំពត់ចីវរទាំងឡាយនឹងមានដល់ភិក្ខុអ្នកទទួលក្រាលគ្រង ឬអនុមោទនាកឋិនទាននៅក្នុងទីវត្តនោះ។ នេះគឺជាសេចក្តីអធិប្បាយរបស់ភិក្ខុ ឌាហមុត្តោ ប៉ូច សុផល គង់នៅវត្តព្រះគន្ធកុដិ ក្នុងក្រុងបាត់ដំបង៖ «ក្រោយពីលោកបានក្រាលគ្រងនូវកឋិនចីវរហើយ ចីវរមួយដែលយើងក្រាលគ្រងហ្នឹងហៅថា ចីវរកឋិន បើក្រៅពីនោះ ទាំងអស់ដែលជាស្បង់ក្តី ចីវរក្តី ហៅថាអានិសង្សលាភ គឺអាចចែកដល់ភិក្ខុទាំងអស់ដែលមិនដាច់វស្សា ហើយបានអនុមោទនាផង ទើបអាចចែកបាន ពរ!»។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក្តី តាមពុទ្ធានុញ្ញាត ផលជាកិច្ចអនុគ្រោះទាំង ៥ប្រការនេះ គឺភិក្ខុអាចទទួលបានតែក្នុងរយៈពេល ៥ខែប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីបានទទួលក្រាលគ្រង ឬអនុមោទនាកឋិនទានរួចមក។ ចំណែកខាងអ្នកម្ចាស់ទាន ដែលរួបរួមសាមគ្គីគ្នាធ្វើបុណ្យកឋិនទាននេះវិញ នឹងបានទទួលផល ៥ប្រការដែរ។
អ្នកគ្រូធម្មាចារ្យ ម៉ម សុខហេង នៅភូមិវាល ឃុំគោកចក ស្រុកសៀមរាប ខេត្តសៀមរាប ចែករំលែកនូវបទពិសោធន៍ចំពោះផលល្អកើតពីបុណ្យកឋិនទាននេះ ដែលជាផ្នែកមួយនៃសាមគ្គីធម៌ក្នុងសង្គម៖ «រឿងអង្គកឋិនទាននេះ គឺជឿជាក់លើអំពើល្អរបស់ខ្លួន ដែលយើងមិនទៅបៀតបៀនអ្នកដទៃ ហើយយើងឱ្យសេចក្តីសុខដល់គ្នាទៅវិញទៅមក សេចក្តីសុខហ្នឹងអាចជួយទំនុកបម្រុងដល់យើងក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដូចយើងសម្បូរនូវសេចក្តីរាប់អានញាតិផងគ្នា មានសេចក្តីត្រេកអរនឹងអំពើល្អរបស់ខ្លួន។ ជាក់ស្តែង គឺថាសេចក្តីសុខរបស់ខ្ញុំ និងក្រុមគ្រួសារ និងញាតិធម៌ទាំងឡាយ ដែលបាននាំគ្នាបំពេញកន្លងមក គឺថាមិនមាននរណាមួយមានសេចក្តីលំបាកទេ។ អានិសង្សនៃបុណ្យតែងឱ្យសេចក្តីសុខដល់មនុស្សទាំងបច្ចុប្បន្ន គឺភាពអត់ឃ្លានមិនមានទេ មានតែការចែករំលែក។ ការមិនបៀតបៀនគ្នា ការឱ្យសុខគ្នាទៅវិញទៅមក មានអភ័យចេញពីខាងក្នុងមក គឺថាមនុស្សជួបគ្នាតែងញញឹមស្រស់ស្រាយដាក់គ្នាចា៎»។
គម្ពីរដីកាផ្នែកពុទ្ធសាសនាកត់ត្រាថា បន្ទាប់ពីព្រះពុទ្ធសមណគោតមទ្រង់អនុញ្ញាតឱ្យភិក្ខុសង្ឃសាវ័កទទួលក្រាលគ្រងកឋិនចីវរមក គ្រហស្ថដែលបានប្រារព្ធបុណ្យកឋិនទានមុនគេបង្អស់ គឺព្រះបាទបសេនទិកោសល ដែលជាព្រះរាជាក្រុងសាវត្ថី នៃដែនកោសល បច្ចុប្បន្នជាតំបន់មួយស្ថិតក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។ នាឱកាសនោះ ព្រះពុទ្ធទ្រង់សម្ដែងធម្មទេសនាលើកសរសើរអំពីអានិសង្ស ដែលជាផលនៃកឋិនទានជាអនេក។ ផលទាំង ៥ប្រការរបស់អ្នកម្ចាស់ទាន ទោះជាគ្រហស្ថក្តី បព្វជិតក្តី គឺរមែងមានរូបឆោមលោមពណ៌ល្អស្អាត គួរជាទីពិតពិលរមិលមើល និងជាទីចាប់ចិត្តមេត្រីនៃជនផងទាំងឡាយ ហើយរមែងមានទ្រង់ទ្រាយកាយសម្បទាសមសួនតាមកាលសម័យនៃអាយុកប្បនិមួយៗ។ ផលដែលជាសម្បត្តិលោកីយ៍មួយទៀត គឺនឹងបានជាស្ដេចចក្រព័ត្រ មានរិទ្ធិអំណាចប្រកបដោយទសពិធរាជធម៌។ បើជាបុរស នឹងបានជួបព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធអង្គណាមួយ បានបួសជាឯហិភិក្ខុ មានត្រៃចីវរ និងគ្រឿងបរិក្ខារកើតឡើងដោយឯកឯង និងបានសម្រេចមគ្គផលព្រះនិព្វាន។ បើជាស្ត្រីវិញ ក៏នឹងបានប្រតិបត្តិលោកុត្តរធម៌ ដែលធម៌ដ៏ប្រសើរឧត្តម បានរួចផុតចាកសេចក្តីទុក្ខនៃជាតិ ជរា ព្យាធិ និងមរណៈ ដែលជាផលខ្ពស់បំផុតក្នុងពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធគ្រប់ព្រះអង្គ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។